W stałym zainteresowaniu rzecznika pozostaje problematyka przypad-ków likwidacji izb wytrzeźwień, jak również zgonów osób doprowadzonych do wytrzeźwienia do pomieszczeń dla osób zatrzymanych�
Badany przez Rzecznika Praw Obywatelskich np� przypadek konfliktu wywołanego likwidacją izby wytrzeźwień w Kielcach jest jedynie egzemplifikacją wielu tego typu problemów, znanych RPO z innych części kraju� Analizując sprawę, zapoznano się z okolicznościami likwidacji izby, licznymi artykułami prasowymi na ten temat oraz stanowiskami Dyrektora Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Kielcach i Komendanta Miejskiego Policji w Kielcach� W zebranym materiale wskazywano m�in� na: problem dowożenia do szpitalnego oddziału
ratunkowe-20 Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 roku Prawo o ruchu drogowym, Dz�U� z 1997, Nr 98, poz� 602�
21 Wystąpienie Generalne Rzecznika Praw Obywatelskich do Ministra Transportu Budow-nictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 6 listopada 2013 roku, sygn� RPO/740426/13/XVIII w sprawie zadań straży miejskiej w zakresie kontroli ruchu drogowego�
Aleksandra Wentkowska
go wszystkich nietrzeźwych, niezależnie od tego, czy potrzebowali pomocy czy nie; braku miejsc, w których można by umieszczać nietrzeźwych, w stosunku do których wykluczono konieczność hospitalizacji; ograniczoną liczbę miejsc w po-mieszczeniach dla osób zatrzymanych (dalej: PDOZ) KMP Kielce, skutkującą koniecznością przewożenia osób nietrzeźwych do innych PDOZ na terenie województwa świętokrzyskiego; przekazywanie nietrzeźwych rodzinie, w przy-padku gdy rodzina odmawia przyjęcia lub gdy w miejscu zamieszkania funkcjona-riusze nie zastają nikogo�
Przedstawiciele służb zaangażowanych bezpośrednio w problem likwidacji izb wytrzeźwień (Policja, straż miejska/gminna, ratownictwo medyczne) zwracają uwagę na nierównoprawną sytuację gmin i powiatów w związku z finanso-waniem izb wytrzeźwień� W ramach nadzoru prawnego wojewody uchylane są bowiem uchwały tych gmin, które w budżecie zaplanowały dofinansowanie izby wytrzeźwień z innej gminy, pod kątem niegospodarności oraz wkraczania w kom-petencje powiatów� Z kolei powiaty nie mają środków finansowych na realizacje tego typu zadań, stąd powstaje sytuacja patowa� Wiąże się to z dowożeniem osób nietrzeźwych do różnych, niejednokrotnie oddalonych ośrodków, czego skutkiem jest kilkugodzinny brak patrolu w mieście (na 2-4 godziny patrol jest wyłączony)�
Osobny problem, na który zwrócono uwagę, stanowiła kwestia postępowania z os-obami nietrzeźwymi o znacznym stężeniu alkoholu (powyżej 3 promili), zwłaszcza w sytuacji braku izby wytrzeźwień�
W kierowanych wystąpieniach, zarówno do Prezesa Rady Ministrów, Ministra Spraw Wewnętrznych, jak również Komendanta Głównego Policji RPO zwracał wielokrotnie uwagę na problem przerzucania ciężaru odpowiedzialności na Policję za wytrzeźwienie osób doprowadzanych do ww� pomieszczeń� Jest to problem sys-temowy, wymagający podjęcia zmian legislacyjnych w aktach prawnych, będących w zainteresowaniu Ministra Spraw Wewnętrznych, jak również Ministra Zd-rowia� W tym kontekście, w ocenie RPO, w szczególności dokonać należy zmiany art� 39 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi tak, by organy samorządu terytorialnego miały obowiązek tworzenia kompleksowych jednostek, które winny łączyć w sobie funkcje izb wytrzeźwień, ośrodka terapeutyc-znego i placówki pomagającej rodzinie� W tym kontekście RPO wskazał, iż pismem z 8 stycznia 2015 roku skierowano do Prezesa Rady Ministrów wystąpienie gener-alne z prośbą o rozważenie rozstrzygnięcia sytuacji dotyczącej izb wytrzeźwień wo-bec rozbieżnych stanowisk Ministra Spraw Wewnętrznych i Ministra Zdrowia22�
Minister Spraw Wewnętrznych podzielił pogląd Rzecznika dotyczący zmiany przepisów ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi w kierunku nałożenia na organy samorządu terytorialnego obowiązku tworzenia
22 Wystąpienie Rzecznika Praw Obywatelskich z 8 stycznia 2015 roku do Prezesa Rady Ministrów, sygn� KMP�574�14�2014�, a także wystąpienia: z 18 listopada 2013 roku do Prezesa Rady Ministrów, sygn� RPO-738421-VII-720�7/13; 18 lipca 2013 roku do Mi-nistra Spraw Wewnętrznych, sygn� RPO-690709-II-715/11; 22 marca 2013 roku do Ko-mendanta Głównego Policji, sygn� RPO- 690709-II-715/11�
Rzecznik Praw Obywatelskich a prywatyzacja zadań bezpieczeństwa publicznego...
placówek zapewniających odpowiedni standard opieki nad osobami nietrzeźwymi�
Za celowością podjęcia prac zmierzających do wprowadzenia tej zmiany prze-mawia potrzeba zapewnienia możliwie najwyższego poziomu ochrony zdrowia i życia osób nietrzeźwych, które zostały zatrzymane przez Policję� MSW wielok-rotnie występowało do Ministra Zdrowia w przedmiotowej sprawie, gdyż do jego kompetencji należy podjęcie prac w kierunku nowelizacji tej ustawy�
Minister Zdrowia w odpowiedzi na pismo Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów dotyczące wystąpienia Rzecznika Praw Obywatelskich do Prezesa Rady Ministrów poinformował, że wystosował pisemne zaproszenie do Min-istra Spraw Wewnętrznych do omówienia i dalszego wypracowania wspólnych, satysfakcjonujących kierunków zmian w zakresie systemowego uregulowania opieki nad osobami nietrzeźwymi� Jednocześnie dodał, że izby wytrzeźwień lub inne placówki wykonujące zadania izb wytrzeźwień, zatrudniają kadrę uprawnioną do udzielania świadczeń zdrowotnych oraz wyposażone są w produkty lecznicze i wyroby medyczne� Nie ulega jednak wątpliwości, że jakość i zakres udzielanych w nich świadczeń nie dorównuje temu, który może być udzielony pacjentowi w procesie leczniczym� Nie można jednak doprowadzić do sytuacji, w której pod-mioty lecznicze stałyby się substytutem dla instytucji dedykowanych opiece nad osobami nietrzeźwymi�
Z otrzymanej przez Rzecznika korespondencji w sprawie wynika, że Minis-ter Zdrowia jest za utrzymaniem obecnego stanu prawnego� Natomiast MinisMinis-ter Spraw Wewnętrznych opowiada się za proponowaną przez Rzecznika zmianą, która zobligowałaby organy samorządu terytorialnego do tworzenia placówek nowoczesnego typu, które łączyłyby w sobie funkcje izby wytrzeźwień, ośrodka terapeutycznego i placówki pomagającej rodzinie�
Działania Rzecznika Praw Obywatelskich w wielu kierowanych do niego lub podejmowanych z urzędu sprawach mają na celu poprawę stanu bezpieczeństwa�
Stąd, od wielu lat w sferze zainteresowania Rzecznika Praw Obywatelskich po-zostaje prawidłowe rozwiązanie przez ustawodawcę problemu prywatyzacji niek-tórych zadań z zakresu bezpieczeństwa� Rozwiązania systemowe nie zawsze bow-iem pozostają w zgodzie z zasadami stabilności i czytelności systemu prawnego�
Podobnie jak inne wartości, również bezpieczeństwo stało się przedmiotem ob-rotu, a sposób zapewnienia jego należytej realizacji uzależniany bywa coraz częściej od stanu majątkowego� W tym kontekście zwracają uwagę niebezpieczne z punktu widzenia praw i wolności obywatelskich tendencje do naruszania prawa do och-rony: prywatności, danych osobowych, zdrowia, czy wizerunku� Sytuacja, w której regulacje prawne uniemożliwiają urzeczywistnienie tych praw w demokratycznym państwie prawnym jest nie do pomyślenia i pozostaje w niezgodności z art� 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej� Wypada podkreślić, że pogwałcenie praw człowieka i obywatela nie ogranicza się do wąskiego spektrum, ale obejmuje za-gadnienia cywilnoprawne, karnoprawne, prawa pracy oraz wiele innych� Dotyczy to choćby opisanego problemu nieuregulowanego nadal monitoringu wizyjnego czy też zdjęć wykonywanych z fotoradarów w sposób do tego nieuprawniony�
Aleksandra Wentkowska
Niedostatki w zakresie ochrony obywateli przez Państwo przed działaniami przestępnymi determinują korzystanie przez indywidualne podmioty i społeczności lokalne z usług firm ochroniarskich� Natomiast efekty ich działań widoczne są w postaci niewykwalifikowanej kadry zabezpieczających np� mecze piłkarskie, których niedostatek umiejętności teoretycznych i praktycznych skutkuje burdami na stadionach i w konsekwencji ingerencją Policji�
Ostatni natomiast z opisanych problemów, czyli popularna tendencja do lik-widacji izb wytrzeźwień, choć bezpośrednio nie może zostać zakwalifikowany do prywatyzacji bezpieczeństw to jednak wskazuje na tendencje do przerzucania odpowiedzialności i zadań na inne podmioty, które ani nie zostały wyposażone w tego typu kompetencje, ani środki finasowania� Niewątpliwie sytuacja likwi-dacji izb wytrzeźwień bez wskazania alternatywnego rozwiązania jest obecnie poważnym, społecznym problemem o zasięgu ogólnopolskim�
i n s p . J a r o s ł a w K a l e t a
Komendant Szkoły Policji w Katowicach