W związku ze zwiększającym się zapotrzebowaniem wojska na usługi trans-portowe, przewiduje się, że transport morski będzie odgrywał znaczącą rolę w „łańcuchach zaopatrywania logistycznego”� Dlatego też jest potrzeba poszuki-wania rozwiązań pozwalających zminimalizować czas przepływu towarów oraz efektywniejszego użycia „zielonych” gałęzi transportu38�
Polskie Siły Zbrojne nie są w stanie zabezpieczyć, własnymi środkami trans-portu morskiego swobodnego przepływu ładunków39� Na podstawie obowiązują-cego w Polsce prawa nie jest możliwy transport ładunków wojskowych w ramach świadczeń rzeczowych� Przyczyną takiego stanu rzeczy jest fakt, że w trakcie
pro-we, niebezpieczeństwo w granicach państwa wnioskującego; konflikt lub wojna, w której państwo wnioskujące aktywnie uczestniczy jako strona; konflikt lub wojna, w której pań-stwo wnioskujące uczestniczy w ramach sił pokojowych lub jako strażnik pokoju; między-narodowa operacja humanitarna; inne operacje, nie sprecyzowane powyżej�
38 E� Gołembska, M� Szuster, Logistyka międzynarodowa w gospodarce światowej, Poznań 2008, s� 28�
39 M� Benec, T� Smal, Wojskowy transport strategiczny jak wyzwanie dla Sił Zbrojnych RP, Ze-szyty Naukowe Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lądowych im� gen� T� Kosciuszki we Wrocławiu 2007, nr 1(143), s� 23�
Tomasz Smal, Andrzej Romaniuk
cesu prywatyzacji zobowiązania na rzecz obronności państwa nie były dostatecznie chronione; w efekcie Skarb Państwa stracił większość udziałów� W konsekwencji prywatni udziałowcy nie mają ani obowiązku, ani interesu wspomagać obronność państwa� W rękach Skarbu Państwa pozostała jedynie możliwość zarządzania por-tami40�
Dlatego też w poszukiwaniach rozwiązań dla strategicznego transportu morskiego znaczącą rolę odgrywają oferenci cywilni� Jednym z przykładów takiego rozwiązania jest przystąpienie Polski do programu AMSCC (The Athens Multinational Sealift Coordination Centre)41� Projekt ten skupia 127 prywatnych armatorów, którzy wyrazili swoją gotowość do współpracy z NATO oraz Unią Europejską w zakresie świadczenia usług transportu morskiego; siedzibą AMSCC jest HNDGS (Hellenic National Defence General Staff)42�
Rys. 1. Przepływ informacji podczas pozyskiwania morskich środków transportu Źródło: wykonanie własne na bazie: http://www.amscc.mil.gr/ (05.11.2015)
40 K� Kubiak, Transport ładunków wojska drogą morską, Warszawa 2003, s� 15�
41 AMSCC – Wielonarodowe Centrum Koordynacji Transportu Morskiego z siedzibą w Atenach (tłum�: autor)� Centrum koordynacyjne utworzone na potrzeby pozyskiwania środków strategicznego transportu morskiego� AMSCC zgodnie z wymogami i prawem Unii Europejskiej, zapewnia dostęp do danych o rynku przewozów, pozyskanie środka transportowego oraz wyspecjalizowaną komórkę do kontraktowania środka transportu�
Obecnie w programie uczestniczy 8 państw: Grecja, Republika Czeska, Cypr, Polska, Sło-wacja, Słowenia, Węgry i Włochy�
42 HNDGS – Sztab Generalny Obrony Narodowej Grecji (tłum�: autor)� Sztab utworzo-ny w 1953 roku z siedzibą w Atenach jako jednostka koordynująca sprawy dotyczące obronności państwa z Ministerstwem Obrony Narodowej� Dodatkowo, Sztab zajmuje się kwestiami wypełniania zobowiązań sojuszniczych oraz organizacją i nadzorowaniem sił pokojowych Grecji operujących poza granicami kraju�
Prywatyzacja i outsourcing zadań wojskowych...
Podstawowymi aspektami działalności AMSCC są mediacje oraz doradztwo w procesie pozyskiwania transportu morskiego na potrzeby:
- Sił Odpowiedzi NATO oraz Grup Bojowych Unii Europejskiej;
- operacji realizowanych przez NATO oraz UE;
- ćwiczeń wojskowych realizowanych w czasie pokoju;
- misji humanitarnych oraz pokojowych realizowanych pod egidą ONZ�
Polska przystąpiła do programu w 2008 roku kiedy to Ministrowie Obrony, Polski i Grecji podpisali porozumienie o współpracy w ramach ww� programu43� W tym samym roku współpraca zaowocowała pierwszym wymiernym efektem�
Zgodnie z procedurami programu (rys� nr 1) wyłoniony został holenderski armator, który zapewnił transport wojskowego ładunku z portu w Szczecinie, do kameruńskiego portu w Duali na potrzeby Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Republice Czadu�
Wykaz dostępnych na obecną chwilę sposobów pozyskiwania transportu morskiego przedstawiono w tabeli nr 3�
Możliwości pozyskiwania
transportu morskiego na
potrzeby Sił Zbrojnych
Program Typ środka
transportowego Outsourcing AMSCC statki typu ro-ro, lo-lo,
inne Wielonarodowy
statki zarejestrowane
w PSR44 statki typu ro-ro, lo-lo,
inne Narodowy
statki spoza PSR
(obce bandery) statki typu ro-ro, lo-lo,
inne Wielonarodowy
Tabela 3. Dostępne sposoby pozyskiwania transportu morskiego
Źródło: T. Smal, R. Milewski, The role of external tenderers in extend of transport services for military purposes, Warszawa 2011, s. 126-133.44
43 R� Milewski, Wykorzystanie środków transportu morskiego w ramach współpracy międzynaro-dowej z AMSCC [w:] Problemy eksploatacji systemów uzbrojenia i kompetencje oficerów logi-styki wojsk lądowych, K� Kowalski (red�), Wroclaw 2008, s� 11�
44 Polski Rejestr Statków – Polska instytucja klasyfikacyjna założona w 1936 roku� Jej celem jest działanie na rzecz bezpieczeństwa statków, bezpieczeństwa innych obiektów, znaj-dujących się na nich osób i ładunków oraz ochrony środowiska morskiego� Przedmiotem działalności PRS SA jest w szczególności: klasyfikacja statków i innych obiektów oraz wykonywanie nad nimi nadzoru technicznego, wykonywanie niezależnego nadzoru rze-czoznawczego, prowadzenie certyfikacji i szkoleń, stosownie do obowiązujących przepi-sów, prowadzenie i wspomaganie badań naukowych oraz eksperymentów� Jego działalność regulowana jest ustawą z dnia 26 października 2000 roku o Polskim Rejestrze Statków, Dz�U� z 2000, Nr 103, poz� 1098�
Tomasz Smal, Andrzej Romaniuk
Polska, jako uczestnik międzynarodowych misji zbrojnych, może korzystać również, na podstawie odrębnych umów, ze środków transportu morskiego bę-dących w posiadaniu innych państw� Sytuacja taka miała miejsce w październi-ku 2008 ropaździerni-ku, kiedy to Polskie Siły Zbrojne po zakończeniu misji stabilizacyjnej w Republice Iraku, korzystały z zasobów będących w posiadaniu Armii Stanów Zjednoczonych� Do dyspozycji Polski został oddany statek transportowy MV TSgt� John A� Chapman (fot� nr 7), który przetransportował polski sprzęt z portu w Kuwejcie do Szczecina�
Fot. 7. Załadunek oraz transport polskiego sprzętu po zakończonej operacji w Iraku – 2008 roku.
Źródło: archiwum własne autorów