Profesja żołnierza najemnego to zawód, który jest równie stary jak historia konfliktów zbrojnych� Już w starożytności bowiem do obrony państw-miast wy-najmowano przygodnych zabijaków, którzy stawali się armią najemną danego po-lis� Wojska zaciężne stanowiły także znaczącą część armii Aleksandra Macedoń-skiego1� Nawet chroniąca Watykan oraz Papieża Gwardia Szwajcarska to również de facto najemnicy2�
Warto wspomnieć, że legendarna polska lekka jazda I Rzeczypospolitej – słynni lisowczycy to również był oddział najemników – jedni władcy wypłacali im żołd, podczas gdy dla innych walczyli w zamian za łupy3� Epizody najemnej żołnierki mieli również za sobą tak znani i podziwiani ludzie jak były pilot Dywizjonu 303 Jan Zumbach4 czy działacz antykomunistyczny Rafał Gan-Ganowicz5�
Pomimo tego, iż wiek XX powszechnie uznawany jest za wiek o najdłuższym okresie pokoju na świecie, to jednocześnie jest to stulecie, które można śmiało nazwać złotym wiekiem żołnierza do wynajęcia� Rozpad systemu kolonialnego i będące tego bezpośrednim rezultatem wojny domowe o wpływy i władzę w boga-tej w surowce Afryce stały się mekką wszelkiego autoramentu psów wojny – głów-nie weteranów II wojny światowej, której ubocznym efektem były rzesze świetgłów-nie wyszkolonych i zaprawionych w bojach żołnierzy nieznających w życiu niczego
1 W� Urban, Średniowieczni najemnicy, Warszawa 2008�
2 Cz� Michalski, Najmniejsza i najstarsza armia świata, Konspekt� Czasopismo Akademii Pedagogicznej w Krakowie 2007, nr 2, Z� Witkowski, „Mężnie i wiernie”. Papieska Gwardia Szwajcarska. Historia chwały, Toruń 2010, s� 207-210�
3 H� Wisner, Lisowczycy łupieżcy Europy: pierwsi polscy najemnicy, łotrzy czy bohaterowie?
Warszawa 2013�
4 J� Zumbach, Ostatnia walka. Moje życie jako lotnika, przemytnika i poszukiwacza przygód, Warszawa 2014�
5 R� Gan-Ganowicz, Kondotierzy, Wrocław 1999�
Izabela Habrajska, Adam Kołcz
poza walką6� Walki w Katandze, Angoli, Sierra Leone były arenami, na których kształtowało się i dojrzewało współczesne pojęcie najemnej żołnierki7� To właśnie w Afryce narodziła się pierwsza poważna i zorganizowana firma „ochroniarska”
– Executive Outcomes� Założona przez pułkownika SADF (South African De-fence Forces) Eebena Barlowa, realizowała zlecenia w Angoli oraz Sierra Leone�
W szczytowym okresie działania pracownicy EO mieli do dyspozycji m�in� dwa własne śmigłowce szturmowe Mi-24, dwa transportowe Mi-8, jeden bojowy wóz piechoty BWP-2 oraz jeden czołg T-72� Firma dysponowała również własnym latającym szpitalem na pokładzie Boeinga 7278�
Ponownie na łamy prasy oraz do telewizji, a następnie mediów elektronicznych określenie najemnik oraz nazwa Private Military Company trafiły na przełomie XX i XXI wieku9� Zmieniły się jednak czasy, świat poszedł naprzód w kierunku komercjalizacji i globalizacji każdego z rodzajów działalności� Współcześni pra-cownicy PMC nie tylko nie lubią, gdy nazywa się ich najemnikami, oni także w niczym już swoich poprzedników z walk w Kongo, Katandze czy Angoli nie przypominają10�
Obecnie są to świetnie zorganizowane i zarządzane korporacje zatrudniające wysokiej klasy specjalistów nie tylko od pociągania za spust i rzucania granatem, od taktyki i organizowania zamachów stanów, ale także informatycy, analitycy, spece od wywiadu, psychologowie, szkoleniowcy, logistycy oraz managerowie� Słowem, współczesna PMC to świetnie naoliwiona machina, która dysponując najwyższej klasy specjalistami od współczesnej żołnierki jest w stanie zagwarantować temu, kogo będzie na nią stać usługi profesjonalnej prywatnej armii�
Jak już zostało wspomniane, powstanie prywatnych firm wojskowych znanych w obecnej formie jest wypadkową trzech istotnych czynników� Zasadniczy wpływ miało zakończenie zimnej wojny, co spowodowało wytworzenie się „próżni bez-pieczeństwa”� Upadek Związku Radzieckiego zmienił światową sytuację geopo-lityczną i wymusił konieczność zmodernizowania polityki militarnej zaangażo-wanych stron� Wyścig zbrojeń i utrzymanie dużej liczebnie armii przestało być sprawą priorytetową� Według nowej polityki państwa nastąpiło zmniejszenie kwot przeznaczonych na obronność, czego naturalną konsekwencją stała się redukcja etatów w wojsku11�
Należy przy tym wspomnieć, że sytuację geopolityczną, jaka ukształtowała się po upadku żelaznej kurtyny zdominowały dwa, zasadniczo nowe zjawiska� Przede
6 Z� Dobosiewicz, T� Łętocha, J� Malinowski, Rola armii w Afryce, Warszawa 1970, s� 218�
7 L� Sosnowski, Najemnicy. Działalność i status prawnomiędzynarodowy, Warszawa 1983�
8 K� Pech, Executive Outcomes – A corporate conquest [w:] J� Cilliers, P� Mason, K� Pech, Profit or plunder? The Privatisation of Secirity in War-Torn African Societies, Johannesburg 1999, p� 88�
9 K�M� Ballard, The Privatisation of Military Affairs: A Historical Look into the Evolution of the Private Military Industry [w:] T� Jäger, G� Kümmel, Private and Military Private Com-panies. Chances, Problems, Pitfalls and Prospects, Wiesbaden 1997, p� 37-55�
10 R�Y� Pelton, Najemnicy XXI wieku, Warszawa 2008�
11 E� Prince, Cywilni wojownicy. Najemnicy w ogniu wojny, Warszawa 2014, s� 38�
Komercyjne wojny
wszystkim odnotować należy znaczący spadek w skali globu wojen i konfliktów międzypaństwowych przy jednoczesnym jednakże gwałtownym wzroście wojen domowych o podłożu etnicznym12� Podstawowym źródłem tychże konfliktów były upadki oraz rozpad, rządzonych wcześniej silną ręką władzy autorytarnej lub tota-litarnej, państw wielonarodowościowych oraz federacyjnych� Jednym ze skutków takich wewnątrzpaństwowych walk stało się pojawienie na arenie międzynarodo-wej organizmów państwowych o charakterze upadłym (terenów na których żadna instytucja nie była w stanie sprawować efektywnie władzy państwowej)�
Zmiany związane z funkcjonowaniem armii oraz nowa sytuacja polityczna spra-wiły, że państwa niechętnie włączały się w misje pokojowe� W wytworzoną w ten sposób próżnię bezpieczeństwa szybko wpasowały się prywatne firmy wojskowe13� Usługobiorcami, oprócz przedsiębiorstw i organizacji międzynarodowych, zostały państwa, również te określone mianem państw upadłych14� Tym samym żołnierze, którzy stracili pracę w wyniku restrukturyzacji, znaleźli zatrudnienie w prywatnym sektorze wojskowym�
Drugi czynnik związany jest z postępującym rozwojem usług informatycznych i rewolucją technologiczną� Objęła ona wszystkie dziedziny życia, również sferę wojskową� Nowe metody prowadzenia walk oraz nowoczesne rodzaje broni zwięk-szyły zapotrzebowanie na specjalistycznie wykwalifikowany personel cywilny15� Mimo początkowego założenia o samodzielnym kształceniu specjalistów przez wojsko, obecnie koncerny zbrojeniowe zobowiązują się również do zapewnienia inżynierów potrzebnych do obsługi nowoczesnych urządzeń militarnych16� Widać tu wyraźną konieczność współdziałania między prywatnymi firmami wojskowymi a armią, by zapewnić zdolność sprawnego i szybkiego funkcjonowania zarówno w czasie pokoju, jak i w obliczu zagrożenia�
W kształtującym się procesie prywatyzacyjnym ważne stało się ustosunkowa-nie się władz poszczególnych państw do tematu prywatnego rynku usług wojsko-wych� Przede wszystkim istotne było nastawienie światowych mocarstw, głównie Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych� Upadek Związku Radzieckiego stał się zaczątkiem nowego podejścia do gospodarki i przejścia od formy centralnie sterowanej do rynkowej17� Państwa zaczęły korzystać z przykładu Wielkiej Bryta-nii i Stanów Zjednoczonych, a pojęcie outsourcingu powoli obejmowało również branżę związaną z bezpieczeństwem� W efekcie wojskowe firmy prywatne zaczęły swym działaniem obejmować coraz szarszy zakres usług�
12 W� Urban, Nowożytni najemnicy, Warszawa 2008�
13 A� Wojciechowski, Prywatne firmy wojskowe a międzynarodowa ochrona praw człowieka – stan obecny i perspektywy, Warszawa 2014, s� 13�
14 A� Szpak, Fenomen „państw upadłych” w świetle prawa międzynarodowego, Toruń 2014�
15 A� Wojciechowski, Prywatne firmy wojskowe…, s� 14�
16 Tamże�
17 E� Krahman, The new model soldier and civil military relations [w:] A� Alexandra, DP� Baker, M� Caparini, Private Military and Security Companies: Ethics, Policies and Civil-Military Relations, London 2008, p� 247�
Izabela Habrajska, Adam Kołcz
Wielowymiarowość oraz złożoność tematyki prywatnych firm wojskowych wy-maga szerokiego spojrzenia na omawiane zagadnienie� Usługi świadczone przez sprywatyzowany rynek militarny opierają się na wielu aspektach co może dawać mylne poczucie ograniczenia się jedynie do działań operacyjnych (zbrojnych)�
Kryterium klasyfikacji prywatnych firm wojskowych w modelu spektrum po-lega na pogrupowaniu i uszeregowaniu tychże firm na podstawie rodzaju świad-czonych usług według skali ich istotności w państwowym monopolu na stosowa-nie siły18� Podział obejmuje cztery możliwości działania: walkę, trening, wsparcie i ochronę� Krańcowe miejsce tego spektrum zajmują firmy, których działalność opiera się na wykonywaniu zadań bojowych� Naruszają tym samym monopol pań-stwa na użycie siły, gdyż do tego rodzaju działań tradycyjnie przeznaczona jest armia� Do tej grupy zaliczały się m�in� Executive Outcomes i Sandline Interna-tional� Na drugim końcu spektrum umieszczono firmy, których działalność zawę-żona jest jedynie do określonych obszarów, niezwiązanych z zadaniami bojowymi, np� opieka medyczna w czasie działań militarnych�
Do najczęściej cytowanych typologii PMF należy podział zastosowany przez Petera Singera19� Różnicuje on przedsiębiorstwa ze względu na obszar działania oraz tzw� kryterium odległości od pola walki� Biorąc pod uwagę te wytyczne moż-na wyzmoż-naczyć trzy rodzaje prywatnych firm militarnych:
– firmy zajmujące się usługami bojowymi – biorą bezpośredni udział w działa-niach zbrojnych, również poprzez dowodzenie jednostkami� Kontrakty opiewa-ją na mniejsze kwoty niż w przypadku firm doradczych oraz obowiązuopiewa-ją krócej, – firmy zajmujące się doradztwem wojskowym – ten rodzaj firm dostarcza
szereg specjalistów, by zapewnić doradztwo na podstawie ich wykształcenia i bogatego doświadczenia� Oprócz tego oferują usługi analityczne na róż-nych poziomach działania� Należy jednak pamiętać, że mimo udzielania rad i prowadzenia treningów, usługodawcy ci nie włączają się osobiście w walkę zbrojną – całe ryzyko skupione jest na klientach� Z usług w tym zakresie zazwyczaj korzystają armie przechodzące proces modernizacji,
– firmy zajmujące się wsparciem wojskowym – działania należące do sektora bezpieczeństwa lecz bez angażowania się w jakiekolwiek zadania bojowe�
Ich domeną jest logistyka i wsparcie techniczne� Podobieństwo tego typu przedsiębiorstw do korporacji międzynarodowych związane jest z mechani-zmem ich powstawania� Wykształciły się z firm początkowo zajmujących się innymi branżami, których dążenie do zwiększenia zysków zdeterminowało dywersyfikację działalności i poszerzenie zakresu oferowanych usług20� Typologia Douga Brooksa opiera się na podziale rynku dystrybutorów usług wojskowych (Military Service Providers) na trzy sektory� Do pierwszej grupy moż-na zaliczyć dostawców usług nieśmiercionośnych (Non-lethal Service Providers),
18 A� Axelrod, A Guide to Private Armies and Private Military Companies, Dublin 2013, p� 387 i nast�
19 P� Singer, The Rise of the Privatized Military Industry, London 2008, p� 73-136�
20 Tamże�
Komercyjne wojny
którzy zajmują się działalnością niezwiązaną z konfliktami zbrojnymi (wywiad, logistyka)� Druga branża wymieniona w typologii Brooksa to prywatne firmy ochroniarskie (Private Security Company)� Pracownicy tego typu przedsiębiorstw zajmują się zapewnieniem bezpieczeństwa i pasywną ochroną obiektów, a usłu-gobiorcy to przeważnie prywatne przedsiębiorstwa międzynarodowe� Natomiast trzeci sektor obejmuje prywatne firmy wojskowe (Private Military Companies)21, które świadczą usługi z dziedziny wojskowości, podczas gdy kontrahentami stają się państwa lub organizacje międzynarodowe� Dalsza kategoryzacja obejmuje ak-tywne (bezpośrednio działające w konfliktach zbrojnych) i pasywne (bez włączania się w działania bojowe, lecz zajmujące się np� szkoleniem) firmy wojskowe22�
Powyższe klasyfikacje są dowodem na ważną rolę, jaką odgrywają prywatne firmy wojskowe we współczesnych konfliktach zbrojnych i ich wpływie na armie współczesnego świata� Dodatkowo obrazują coraz szersze spektrum działania tego typu przedsiębiorstw militarnych�
Szczegółowy zamysł prywatyzacji sektora wojskowego zrodził się w roku 1993, kiedy sekretarz obrony USA – Dick Cheney zlecił przeprowadzenie firmie Halli-burton badań nad obsługą operacji wojskowych prowadzonych przez rząd Stanów Zjednoczonych� Tym samym miało to zapewnić nieograniczone zyski w przypad-ku agresywnej oraz ekspansywnej polityki militarnej� Wykorzystanie prywatnych firm nie ograniczało się jedynie do wsparcia własnego wojska� Inna firma – Milita-ry Professional Resources Incorporated, uzyskała kontrakt w połowie lat dziewięć-dziesiątych na szkolenie chorwackiego wojska podczas wojny w byłej Jugosławii, co przechyliło szalę zwycięstwa23�
Obecnie prywatne firmy ochroniarskie zatrudniają byłych żołnierzy jednostek specjalnych, jednostek antyterrorystycznych policji czy żołnierzy posiadających doświadczenie bojowe nabyte w skutek udziału w misjach wojskowych� Głów-nym eksporterem prywatnych usług świadczonych dla wojska w czasie konfliktów zbrojnych są: Wielka Brytania, którą można nazwać prekursorem w sprawie two-rzenia PMC (wśród najbardziej znanych firm warto wspomnieć AEGIS czy już nieistniejące Sandline, czy Executive Outcomes) oraz Stany Zjednoczone, z któ-rych wywodzi się m�in� Academi, DynCorp, Triple Canopy, Halliburton24� Przy czym liderem na rynku prywatnych firm ochroniarskich zaangażowanych w kon-flikty zbrojne jest firma Academi (dawniej znana pod nazwą Blackwater USA, Blackwater Worldwide jak również Xe Services LLC)�
Początkowy zamysł stworzenia firmy Blackwater (obecnie Academi) narodził się w umyśle młodego żołnierza oddziałów Navy SEALs – Erika Prince’a� Był był
21 A� Wojciechowski, Prywatne firmy wojskowe..., s� 8�
22 D� Brouks, Messiahs or Mercenaries? The Future of International Private Military Service [w:] A� Adebajo,Ch� Lekha Srira, Managing Armed Conflicts in the 21st Century, New York 2001, p� 129-145�
23 J� Scahill, Blackwater. Powstanie najpotężniejszej armii najemnej świata, Wrocław 2007, s� 55�
24 Tamże, s� 22�
Izabela Habrajska, Adam Kołcz
spadkobiercą fortuny swojego ojca – Edgara Prince’a� W czasie służby wojskowej Erik brał udział w misjach na Haiti, Bliskim Wschodzie, Bośni oraz nad Morzem Śródziemnym� W tym czasie doszedł do wniosku, że siły specjalne Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych tak naprawdę nie posiadają własnego zaplecza szkoleniowego, a wszelkie ćwiczenia odbywały się na użyczonych terenach od Pie-choty Morskiej czy regularnej armii25� Pierwotnie firma miała zajmować się szko-leniem policji, wojska i służb bezpieczeństwa na wykorzystywanym w tym celu przez siebie terenie, nieopodal Great Dismal Swamp w hrabstwie Cambden� Sta-nowić go miał kompleks strzelnic sytuacyjnych Blackwater Lodge and Training Center26� Oficjalnie firma rozpoczęła działalność w roku 1998� Razem z Erikiem Princem szkoleniami zajmowali się byli żołnierze jednostek specjalnych� Firma zatrudniała ludzi z całego świata� Wśród personelu znaleźć można było obywateli z Chile, Kolumbii, Hondurasu, Panamy, Polski, Filipin czy Salwadoru� To tylko niektóre państwa, z których wywodzili się pracownicy Blackwater� Kandydaci na pracowników byli pytani o znajomość broni poszczególnego typu jak: karabin AK, pistolet Glock-19, Karabin M-16 czy karabinek M-4� Znajomość obsługi broni to jednak nie wszystko� Poszukiwani byli również specjaliści w wąskich dziedzinach wojskowego rzemiosła – snajper, strzelec wyborowy, członek grupy kontrataku, artylerzysta czy nawet kanonier27�
Firma dzierżawiła swoje obiekty dla Navy SEALs, Federalnego Biura Śledcze-go oraz na szkolenia dla policji z Wirginii, Karoliny Północnej i Kanady� Ponadto prowadziła także szkolenia dla klientów prywatnych oraz rządowych w posługi-waniu się bronią palną począwszy od pistoletów, karabinków, karabinów wyboro-wych po broń maszynową28�
Złoty okres dla firmy dopiero miał nadejść� Wysoko wykwalifikowana ka-dra, posiadająca doświadczenie wyniesione z wojen i operacji specjalnych mia-ła przyciągać kolejnych klientów� Na terenie Stanów Zjednoczonych Blackwater poszerzało swoją działalność już nie tylko o prowadzenie szkoleń posługiwania się bronią, ale także tworzenia realistycznych ośrodków szkoleniowych� Po roku 1999 w ofercie szkoleniowej znaleźć można było szkolenia z osobowej ochrony biznesowej, odbijania zakładników, walkę w budynkach czy ochronę sił własnych�
Prawdziwy boom dla firmy miał jednak dopiero nadejść�
Dzięki administracji prezydenta Clintona firma oficjalnie została zatwierdzo-na jako dostarczyciel usług dla rządu federalnego oraz zaczęła realizować pierw-sze kontrakty rządowe� Nad wyższością prywatyzacji usług dla rządu federalnego i wojska, uważa się, że firmy prywatne są zdolne do lepszego świadczenia takich usług niż sam rząd oraz mniejszym kosztem29� Kolejnym atutem dla rozwoju tego sektora jest to, że doskonale wyszkoleni, zaprawieni w walce żołnierze po
zakoń-25 Tamże, s� 88�
26 Tamże, s� 94�
27 Tamże, s� 62�
28 Tamże, s� 96�
29 Tamże, s� 26�
Komercyjne wojny
czonej służbie wojskowej niechętnie chcieliby spędzić resztę życia na emeryturze�
Koszt wyszkolenia operatora sił specjalnych jest wysoce drogi oraz czasochłonny�
Potrzeba wielu lat szkoleń i ćwiczeń by wytrenować człowieka na żołnierza sił specjalnych, a po zakończonej służbie wojskowej, taka osoba nie znajdując miejsca na wykorzystanie swoich umiejętności w życiu pozawojskowym mogłaby stać się łatwym obiektem do wciągnięcia jej na drogę kryminalną� Praca w sektorze pry-watnych firm ochroniarskich, takich jak Blackwater, pozwala na wykorzystanie umiejętności zdobytych w wojsku oraz na dalsze ich doskonalenie� Prywatyza-cja sektora militarnego pozwala na odciążenie od zadań z zakresu ochrony wojsk własnych regularnych pododdziałów, zlecając do usługobiorcą� Zapewnia to moż-liwość skierowania większej liczby żołnierzy do udziału w regularnych walkach�
Sukces prywatyzacji sektora militarnego zawdzięcza się w dużej mierze polity-ce Georga H� W� Busha z lat 1989-1993� Rozpoczęto wtedy ograniczenia wydat-ków na wojsko i zbrojenia o blisko 10 miliardów dolarów� Razem z tym wiązało się unieważnienie kilku ważnych i drogich systemów uzbrojenia oraz zmniejszenie liczby wojska� Po roku 1993 armia amerykańska zmniejszyła swoja liczebność do 1,6 miliona żołnierzy, kiedy to przed rozpoczęciem prezydentury Busha liczyła ponad 2,2 miliona wojska� Dodatkowo budżet przeznaczany na armię z roku na rok był coraz bardziej ograniczany� Sekretarz obrony, Dick Cheney, chciał zwięk-szyć partycypację spółek cywilnych w operacjach wojskowych� Miało to na celu polepszenie wizerunku armii amerykańskiej za każdym razem, gdy prowadzone były operacje poza granicami� Większa liczba prywatnych pracowników pozwalała na zaangażowanie mniejszej liczby żołnierzy, co stawało się politycznie akcepto-walne30�
Wykorzystanie prywatnych firm ochroniarskich w konfliktach wiążę się rów-nież z perspektywą ich dalszego rozwoju po zakończeniu konfliktu� Wycofanie wojsk z rejonu działań zbrojnych powoduje pozostawienie administracji bez ochrony ze strony wojska� Wtedy pojawia się szansa dla sektora prywatnego na wprowadzenie doświadczonych ludzi, potrafiących posługiwać się bronią oraz znających zasady ochrony VIP-ów31�
Prawdziwy boom na usługi ochrony przyszedł dopiero po 11 września 2001 roku� Po zamachach na World Trade Center rząd USA zdał sobie sprawę, że samo wojsko nie jest siłą wystarczającą do walki z terroryzmem� W roku 2002 firma Bla-ckwater otrzymała pierwszy rządowy kontrakt od CIA32� Zadanie miało polegać na zapewnieniu ochrony placówce agencji CIA w Afganistanie oraz sprzętu po-zostawionego na lotnisku� Bezpieczeństwa personelu miało strzec 20 uzbrojonych ochroniarzy� Był to sześciomiesięczny kontrakt zapewniony bez przetargu,
opie-30 Tamże, s� 90�
31 por� Joseph Schmitz „Możliwy jest taki scenariusz, że rząd, czyli Stany Zjednoczone, mógłby zrezygnować z militarnej obecności (w Iraku), a wówczas pojawiłoby się wzmożone zapotrze-bowanie na wejście prywatnych usługobiorców”�
32 ang� Central Intelligence Agency – Centralna Agencja Wywiadowcza�
Izabela Habrajska, Adam Kołcz
wający na kwotę 5,4 miliona dolarów33� Wywiązywanie się z kontraktu zapewnić miały firmie kolejne zlecenia, tym razem już od Departamentu Stanu�
Powodzenie w Afganistanie spowodowało uzyskanie przez firmę następnego kontraktu – w Iraku� Spośród działających w Iraku 170 prywatnych firm, to właś-nie Blackwater uzyskała ponowwłaś-nie bezprzetargowy kontrakt na kwotę 27 milio-nów dolarów na zapewnienie ochrony „najważniejszej osobie”, którą był ambasa-dor USA Paul Bremer�
W czasie wypełniania zadań ochrony firma realizowała je z najwyższą skutecz-nością, zbierając liczne pochwały� Ochroniarze wywodzący się z Blackwater zdobyli także wyrazy uznania u generała Davida Petraeusa i ambasadora Ryana Crockera, którzy uznali, że bez udziału tejże firmy okupacja Iraku byłaby niemalże niemoż-liwa� Kongresmen Dennis Kucinich stwierdził, że pracownicy ochrony „faktycznie są ramieniem administracji oraz realizacji jej polityki34� Zastępca sekretarza stanu John Nigroponte, którego ochraniała firma w czasie jego pobytu w Iraku stwier-dził, że: „zapewniała mi bezpieczeństwo, abym mógł wykonywać powierzone mi obowiązki� Bez nich cywile z Departamentu Stanu nie byliby w stanie wykony-wać kluczowych zadań w miejscach takich jak Irak oraz Afganistan35”� Na tym pochwały się nie kończyły� Wkład jaki wniosła firma w działania w Iraku został doceniony również przez prezydenta USA – George’a W� Busha, który wyraził się tymi słowami: „Blackwater pełni nieocenioną służbę� Oni ochraniają ludzkie życie�
Doceniam poświęcenie i służbę, jaką sprawuje Blackwater36”�
Pomimo oczywistych i niezaprzeczalnych korzyści wykorzystywania we współ-czesnych konfliktach profesjonalnych firm wojskowych ma to także swoje konse-kwencje i budzi sporo kontrowersji� W czasie prowadzenia konfliktów zbrojnych przez regularne wojska, te muszą trzymać się obowiązującego prawa konfliktów zbrojnych – konwencji, ustaw zgodnych z założeniami organizacji międzynaro-dowych, których dane państwo jest członkiem� Sytuacja już ma się inaczej, gdy wykorzystane zostaną prywatne agencje ochrony lub zakulisowe działanie lobby politycznego�
Firmy prywatne nie są ograniczone ramami prawnymi międzynarodowych po-rozumień, gdyż nie są podmiotami tychże postanowień� Doskonałym przykładem jest liczba incydentów, także tych śmiertelnych, z udziałem prywatnych
Firmy prywatne nie są ograniczone ramami prawnymi międzynarodowych po-rozumień, gdyż nie są podmiotami tychże postanowień� Doskonałym przykładem jest liczba incydentów, także tych śmiertelnych, z udziałem prywatnych