Polska Platforma Bezpieczeństwa Wewnętrznego (PPBW) została powołana w 2005 roku jako Naukowa Sieć Uniwersytecka zrzeszająca wybrane polskie pub-liczne uczelnie wyższe oraz służby i instytucje odpowiedzialne za bezpieczeństwo i porządek prawny Rzeczpospolitej Polskiej� Misją PPBW jest zwiększanie po-ziomu bezpieczeństwa funkcjonowania społeczeństwa poprzez wspieranie wymie-nionych służb i instytucji w tworzeniu dedykowanych, innowacyjnych rozwiązań technologicznych, organizacyjnych i prawnych�
Zgodnie ze Strategią działania PPBW na lata 2015-2020, określona misja bę-dzie realizowana poprzez:
1) rozwój technologii, rozwiązań prawnych i organizacyjnych w obszarze bez-pieczeństwa wewnętrznego;
2) edukację społeczeństwa z zakresu problematyki szeroko rozumianego bez-pieczeństwa ze szczególnym uwzględnieniem młodzieży i studentów;
3) współpracę międzynarodową, w tym upowszechnianie dobrych praktyk�
Na przestrzeni ponad 10 lat funkcjonowania PPBW stała się platformą umoż-liwiającą cykliczne spotkania, wymianę poglądów i doświadczeń oraz zacieśnia-nie współpracy różnorodnych środowisk odpowiedzialnych za bezpieczeństwo – przedstawicieli służb mundurowych, prokuratury, wymiaru sprawiedliwości, instytucji i organizacji zajmujących się ochroną praw i wolności obywatelskich, przedstawicieli władzy ustawodawczej i wykonawczej, jak również świata na-ukowego i przemysłu� Jest to niewątpliwie cenny element działań wyróżniający PPBW wśród innych organizacji o podobnym profilu, zarówno na poziomie kra-jowym, jak i międzynarodowym�
Niezwykle interesująca debata, która miała miejsce 13 maja 2015 roku pod-czas konferencji na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego pt� „Prywatyzacja zadań policyjnych� Korzyści i niebezpieczeństwa”, odbywająca się w okresie vacatio legis nowelizacji Kodeksu postępowania karnego, wpisuje się
Rushel Tallukder
także w dyskusję prowadzoną w ramach PPBW� Jej przedmiot stanowi zakres, w jakim podmioty prywatne powinny mieć dostęp do nowoczesnych rozwiązań technologicznych, które są efektem prac badawczo-rozwojowych realizowanych w obszarze bezpieczeństwa i obronności�
Zgodnie z praktyką Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, głównej insty-tucji finansującej prace B+R w obszarze bezpieczeństwa i obronności, rezultaty projektów B+R, realizowanych przez konsorcja naukowo-przemysłowe muszą być przekazywane na rzecz Skarbu Państwa reprezentowanego przez Ministra Obrony Narodowej� MON z kolei może przekazać licencję dla poszczególnych przedsiębiorstw na dalsze korzystanie z opracowanych wyników� Kwestia ta sta-nowi przedmiot dyskusji, na ile podmioty prywatne powinny mieć dostęp do roz-wiązań dedykowanych dla służb (np� systemów do analizy dużej ilości danych, w tym billingów telefonicznych; oprogramowania do analizy źródeł interneto-wych – crawlery).
Warto nadmienić, że komercjalizacja prac B+R prowadzonych w obszarze bez-pieczeństwa i obronności jest pożądana tak na poziomie krajowym, jak i euro-pejskim� Zgodnie z polityką komercjalizacji wyników badań naukowych i prac rozwojowych Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, wszelkie efekty powsta-łe w wyniku projektów, w tym finansowanych przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, powinny być wdrażane w wymiarze gospodarczym� Była Minister Na-uki i Szkolnictwa Wyższego, prof� Barbara Kudrycka w „Przewodniku Komercjali-zacja B+R dla praktyków” podkreśliła, że: „Nową rolą środowiska naukowego staje się dziś przełożenie własnego potencjału intelektualnego na efekty wdrożeń no-woczesnych technologii w zamian za wymierne finansowe korzyści, które osiągnąć można z ich komercjalizacji”1. Z kolei Komisja Europejska podkreśla, że rozwój gospodarczy Europy musi być oparty na edukacji, badaniach i innowacyjności� Na-leży przypomnieć, że priorytetem strategii przyjętej w marcu 2000 roku podczas szczytu Rady Unii Europejskiej w Lizbonie (stąd nazwa „strategia lizbońska”) było utworzenie na terytorium Europy najbardziej dynamicznie rozwijającej się i kon-kurencyjnej gospodarki na świecie� Jednym z kluczowych narzędzi pozwalających osiągnąć założone cele, było zwiększenie środków na prace badawczo-rozwojowe�
Istotne z punktu widzenia rozwoju wiedzy i innowacyjności było ustanawianie kolejnych programów ramowych finansujących te prace� W ramach obecnego 8� Programu Ramowego „Horyzont 2020”, realizowanego w latach 2014-2020, na prace B+R przeznaczono prawie 80 miliardów euro� Strategia lizbońska była prze-widziana na lata 2000-2010, a jej kontynuacją jest strategia Europa 2020, której celem jest osiągnięcie wzrostu gospodarczego krajów Unii, między innymi poprzez inwestycje w edukację, badania naukowe i innowacje� Z punktu widzenia instytucji zajmujących się bezpieczeństwem wewnętrznym istotne jest, że w każdym z kolej-nych programów ramowych znajduje się priorytet bezpieczeństwa (security), a jed-nym z warunków formalnych, niezbędnych do ubiegania się o środki finansowe na
1 Przewodnik Komercjalizacja B+R dla praktyków, Warszawa 2010, s� 5�
Problematyka komercjalizacji efektów prac B+R...
prace B+R jest tworzenie konsorcjów naukowo-przemysłowych� Warto zauważyć, że także krajowe regulacje Narodowego Centrum Badań i Rozwoju określają, że konsorcja ubiegające się o dofinansowanie prac B+R muszą składać się z przedsta-wicieli jednostek naukowych oraz przedsiębiorców�
Interesującą formą praktycznego wykorzystania rezultatów projektów z ob-szaru bezpieczeństwa i obronności są tzw� technologie podwójnego zastosowania�
W tym przypadku technologie podwójnego zastosowania należy rozumieć jako technologie, które powstały dla służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo pub-liczne, a po odpowiedniej modyfikacji mogą zostać wykorzystane przy tworzeniu narzędzi dla osób niepełnosprawnych� Przykładem takich działań są dokonania prof� Andrzeja Czyżewskiego z Politechniki Gdańskiej� Kierowane przez niego zespoły badawcze opracowały technologie na rzecz osób sparaliżowanych rucho-wo� Wśród szeregu wypracowanych produktów znajduje się: – Cyber-Oko - syste-mem śledzenia punktu fiksacji wzroku użytkownika, siedzącego przed monitorem komputerowym� Dostarcza informacji o tym, na które fragmenty ekranu patrzy użytkownik w danym momencie� Dzięki opracowanemu oprogramowaniu, Cyber--Oko umożliwia badanie stopnia świadomości pacjentów zdiagnozowanych jako osoby znajdujące się w stanie wegetatywnym� Innym zastosowaniem jest umożli-wienie osobom niepełnosprawnym (w szczególności osobom sparaliżowanym lub znajdującym się w tzw� zespole zamknięcia) komunikacji ze światem� Pacjent ma możliwość poruszania kursorem myszy za pomocą wzroku, wybierania odpowied-nich piktogramów oznaczających konkretne komunikaty oraz pisania wzrokiem na wirtualnej klawiaturze QWERTY�– Kask EEG – oprogramowanie wspoma-gające diagnozowanie stanu świadomości oraz komunikację z osobami znajdują-cymi się w stanie syndromu zamknięcia� Wykorzystywany jest 14-elektrodowy, bezprzewodowy system rejestracji sygnałów EEG monitorujący fale mózgowe�
Dzięki wykorzystaniu Kasku EEG możliwe jest komunikowanie sie z osobami w tzw� stanie wegetatywnym� Badania prowadzone są przy współpracy z fundacją
„Światło” z Torunia zajmująca się m�in� osobami w śpiączce�
Inną kwestią poruszaną podczas konferencji na Uniwersytecie Śląskim są nierównomierne szanse w zakresie możliwości korzystania z nowoczesnych roz-wiązań i technologii przez służby i przedsiębiorstwa� Mianowicie przedsiębiorcy mogą działać zgodnie z zasadą „co nie jest prawem zabronione, jest dozwolone”�
Odwrotnie jest w przypadku służb, których działania muszą być zgodne z okre-ślonymi regulacjami prawnymi� W sytuacji, kiedy legislacja jest krok za rozwojem technologii (co wydaje się już stałą zasadą), funkcjonariusze służb mundurowych nie mogą korzystać z najnowocześniejszych rozwiązań lub ich użycie jest ryzy-kowne, albowiem kwestie te często nie są uregulowane� Przykładem ilustrującym taką sytuację jest brak wykorzystywania przez służby bezzałogowych statków po-wietrznych, tzw� dronów�
Pytanie o prywatyzację działań policyjnych jest szerokim zagadnieniem, szcze-gólnie patrząc na doświadczenia krajów anglosaskich, w których prywatne firmy na zasadzie kontraktów coraz częściej świadczą usługi zarówno o charakterze
woj-Rushel Tallukder
skowym, jak i policyjnym� Wydaje się, że w Polsce taki trend dopiero będzie się rozwijał, na którego postęp będą miały wpływ trzy podstawowe kwestie:
1) nowelizacja Kodeksu Postępowania Karnego, która spowoduje powstawanie nowych biur detektywistycznych, świadczących usługi para-policyjne, z ba-daniami kryminalistycznymi włącznie;
2) zwiększająca się grupa doświadczonych funkcjonariuszy przechodzących na emeryturę, których dalszym, naturalnym środowiskiem aktywności zawo-dowej będą podmioty gospodarcze, oferujące działania para-policyjne;
3) wzrost zamożności społeczeństwa, które będzie coraz częściej samodziel-nie dbać o własne bezpieczeństwo, korzystając z usług firm ochroniarskich i biur detektywistycznych, nie opierając się wyłącznie na działaniach Policji�
Projekt Nowa Jakość Edukacji – Bezpieczeństwo Wewnętrzne, w pełni wpi-suje się w cel drugi wspomnianej Strategii działania PPBW na lata 2015-2020
„Edukację społeczeństwa z zakresu problematyki szeroko rozumianego bezpie-czeństwa ze szczególnym uwzględnieniem młodzieży i studentów”� Z tego powo-du zaszczytem dla Polskiej Platformy Bezpieczeństwa Wewnętrznego jest objęcie honorowego patronatu zarówno nad konferencją, jak i całym projektem NOJAK�
d r A l e k s a n d r a We n t k o w s k a
Pełnomocnik Terenowy Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach