Akty prawne regulujące tematykę ochrony osób i mienia Uchylone lub obowiązujące do 31 grudnia 2013 roku:
– ustawa o ochronie osób i mienia (w brzmieniu przed 1 stycznia 2014 roku), – rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie
dokumentacji wymaganej przy prowadzeniu działalności gospodarczej w za-kresie usług ochrony osób i mienia oraz czasu jej przechowywania5,
– rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków i spo-sobu postępowania pracowników ochrony przy użyciu broni palnej6,
3 Ustawa z dnia 13 czerwca 2013 roku o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektó-rych zawodów, Dz�U� z 2013, poz� 829�
4 Dz�U� z 2014, poz� 1099�
5 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 27 maja 1998 roku w sprawie dokumentacji wymaganej przy prowadzeniu działalności gospodarczej w za-kresie usług ochrony osób i mienia oraz czasu jej przechowywania, Dz�U� z 1998, Nr 69, poz� 458�
6 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 1998 r� w sprawie szczegółowych warunków i sposobu postępowania pracowników ochrony przy użyciu broni palnej, Dz�U�
z 1998, Nr 86, poz� 543�
Realizacja przez Policję zadań wynikających z ustawy o ochronie osób i mienia...
– rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków i spo-sobów użycia przez pracowników ochrony środków przymusu bezpośred-niego7,
– rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie zasad uzbrojenia specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych i wa-runków przechowywania oraz ewidencjonowania broni i amunicji8,
– rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie określenia rodzajów obiektów, w których mogą być stosowane paralizatory elektryczne9,
– rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie szczegółowego trybu działań pracowników ochrony, podejmowanych wobec osób znajdujących się w gra-nicach chronionych obiektów i obszarów10�
Aktualnie obowiązujące, w tym od 1 stycznia 2014 roku:
– rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie wewnętrznych służb ochrony11,
– rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać ochrona wartości pieniężnych prze-chowywanych i transportowanych przez przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne12,
– rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie zasad uzbrojenia specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych i wa-runków przechowywania oraz ewidencjonowania broni i amunicji13,
7 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 1998 roku w sprawie szczegółowych warunków i sposobów użycia przez pracowników ochrony środków przymusu bezpośred-niego, Dz�U� z 1998, Nr 89, poz� 563�
8 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie zasad uzbroje-nia specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych i warunków przechowywauzbroje-nia oraz ewidencjonowania broni i amunicji, Dz�U� z 1998, Nr 113, poz� 730 z późn� zm�
9 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 9 września 1998 roku w sprawie określenia rodzajów obiektów, w których mogą być stosowane paralizatory elektryczne, Dz�U� z 1998, Nr 120, poz� 780�
10 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 listopada 1998 r� w sprawie szczegółowego trybu działań pracowników ochrony, podejmowanych wobec osób znajdujących się w gra-nicach chronionych obiektów i obszarów, Dz�U� z 1998, Nr 144, poz� 939�
11 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 listopada 1998 roku w sprawie wewnętrznych służb ochrony, Dz�U� z 1999, Nr 4, poz� 31�
12 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 września 2010 roku w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać ochrona wartości pieniężnych prze-chowywanych i transportowanych przez przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne, Dz�U� z 2010, Nr 166, poz� 1128�
13 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 października 2011 roku w sprawie zasad uzbrojenia specjalistycznych uzbrojonych formacji ochron-nych i warunków przechowywania oraz ewidencjonowania broni i amunicji, Dz�U� z 2011, Nr 245, poz� 1462�
Mieczysław Wnuk
– rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie szczegółowych zasad wydawania upoważnień do kontroli oraz trybu wykonywania czynno-ści nadzoru Komendanta Głównego Policji nad działalnoczynno-ścią specjalistycz-nych uzbrojospecjalistycz-nych formacji ochronspecjalistycz-nych14,
– rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych zmieniające rozporządzenie w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać ochrona wartości pienięż-nych przechowywapienięż-nych i transportowapienięż-nych przez przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne,15
– rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie legitymacji wy-stawianych pracownikom wewnętrznej służby ochrony,16
– rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie legitymacji pra-cowników ochrony,17
– rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych zmieniające rozporządzenie w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać ochrona wartości pienięż-nych przechowywapienięż-nych i transportowapienięż-nych przez przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne,18
– rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie szczegółowego trybu działań pracowników ochrony,19
– rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych zmieniające rozporządzenie w sprawie zasad uzbrojenia specjalistycznych uzbrojonych formacji ochron-nych i warunków przechowywania oraz ewidencjonowania broni i amunicji,20
14 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 27 kwietnia 2012 roku w sprawie szczegółowych zasad wydawania upoważnień do kontroli oraz trybu wykonywania czyn-ności nadzoru Komendanta Głównego Policji nad działalczyn-nością specjalistycznych uzbro-jonych formacji ochronnych, Dz�U� z 2012, poz� 557�
15 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 12 listopada 2012 roku zmienia-jące rozporządzenie w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać ochrona wartości pieniężnych przechowywanych i transportowanych przez przedsiębiorców i inne jednost-ki organizacyjne, Dz�U� z 2012, poz� 1262�
16 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 12 grudnia 2013 roku w spra-wie legitymacji wystawianych pracownikom wewnętrznej służby ochrony, Dz�U� z 2013, poz� 1592�
17 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 11 grudnia 2013 roku w sprawie legitymacji pracowników ochrony, Dz�U� z 2013, poz� 1630�
18 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 18 grudnia 2013 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać ochrona wartości pie-niężnych przechowywanych i transportowanych przez przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne, Dz�U� z 2013, poz� 1652�
19 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 grudnia 2013 roku w sprawie szczegółowego trybu działań pracowników ochrony, Dz�U� z 2013, poz� 1681�
20 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 11 grudnia 2013 roku zmienia-jące rozporządzenie w sprawie zasad uzbrojenia specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych i warunków przechowywania oraz ewidencjonowania broni i amunicji, Dz�U�
z 2013, poz� 1714�
Realizacja przez Policję zadań wynikających z ustawy o ochronie osób i mienia...
– rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie dokumentowania działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia21�
Artykuł 43 ustawy o ochronie osób i mienia określa, że nadzór nad działal-nością specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych sprawuje Komendant Główny Policji w zakresie:
– zasad i sposobów realizacji zadań ochrony osób i mienia,
– sposobów użycia przez pracowników tych formacji środków przymusu bez-pośredniego lub broni palnej,
– posiadania przez pracowników ochrony niezbędnych kwalifikacji�
Nadzór sprawowany przez Komendanta Głównego Policji polega na:
– kontroli organizacji i zasad działania, uzbrojenia, wyposażenia oraz współ-pracy z innymi formacjami i służbami,
– kontroli zgodności aktualnego stanu ochrony jednostki z planem ochrony, – wstępie na teren obszarów i obiektów, a także innych miejsc w których jest
prowadzona ochrona, oraz żądaniu wyjaśnień i udostępnianiu bądź wglądu w dokumentację ochronną,
– wstępie na teren siedziby przedsiębiorcy prowadzącego działalność w zakre-sie ochrony osób i mienia, w takich dniach i godzinach, w jakich jest prowa-dzona lub powinna być prowaprowa-dzona działalność,
– wydawaniu pisemnych zaleceń mających na celu usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości i dostosowanie działalności specjalistycznej uzbrojonej formacji ochronnej do przepisów prawa�
Zadania Wydziału Postępowań Administracyjnych KWP w Katowicach reali-zowane są przede wszystkim w oparciu o ustawę o ochronie osób i mienia� Zagro-żenia, które tu mogą występować ulokowane są w działalności podmiotów wyko-nujących usługi ochrony osób i mienia, w tym w szczególności specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych� Zadaniem policjantów z Wydziału Postępowań Administracyjnych KWP w Katowicach, którzy zajmują się nadzorem nad tymi formacjami było maksymalne ograniczenie zagrożeń na obszarach i obiektach podlegających obowiązkowej ochronie, a także poprzez rozszerzenie współpracy i kontroli – podejmowanie skutecznych działań zapobiegawczych, uniemożliwia-jących przekroczenie uprawnień ustawowych przez koncesjonowanych przedsię-biorców i ich pracowników�
Powyższe działania rozpoczęto realizować w 2001 roku� Rok ten praktycznie był pierwszym, w którym w pełni zaczęły funkcjonować rozporządzenia wydane do ustawy o ochronie osób i mienia� Po zakończeniu okresu intensywnej pracy związanej z uzgadnianiem planów ochrony nastąpiła zasadnicza zmiana ulokowa-nia zadań policjantów Wydziału Postępowań Administracyjnych, tj� proces weryfi-kacji zawartej w planach metodyki ochronnej, który przejawiał się w zintensyfiko-waniu zadań kontrolnych nad formacjami ochronnymi, jak i obiektami
podlegają-21 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 16 grudnia 2013 roku w sprawie dokumentowania działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia, Dz�U�
z 2013, poz� 1739�
Mieczysław Wnuk
cymi obowiązkowej ochronie, a co za tym idzie inspirowanie zmian w procedurach ochronnych i zabezpieczeniach technicznych, występujących w tych obiektach�
Obecnie na terenie obiektów podlegających obowiązkowej ochronie usługi ochrony fizycznej realizuje około 100 koncesjonowanych przedsiębiorców mają-cych status SUFO (przy czym na terenie województwa śląskiego) działa ich około 140 – w tym wiele z siedzibą spoza naszego województwa, które świadczą usługi ochrony osób i mienia na rzecz obiektów nie podlegających obowiązkowej nie (w szczególności usługę konwojowania wartości pieniężnych)� Ponadto ochro-ną osób i mienia na rzecz 21 obiektów podlegających obowiązkowej ochronie, zajmują się powołane przez kierowników jednostek wewnętrzne służby ochrony (WSO)� W dwóch przypadkach ochrona wykonywana przez WSO dotyczy tak-że obiektów nie podlegających obowiązkowej ochronie, tj� na funkcjonowanie tej formacji zgodę w formie decyzji administracyjnej wydał Komendant Wojewódzki Policji w Katowicach�
Można stwierdzić, że w miarę zwiększania liczby wykonywanych czynno-ści kontrolnych, zauważalna jest stopniowa poprawa świadczenia usług ochrony osób i mienia, zwłaszcza na terenie obszarów, obiektów i urządzeń podlegających obowiązkowej ochronie� Globalnie, w krótkiej statystyce można ten podstawo-wy obszar działania przedstawić następująco: łącznie do 31 grudnia 2013 roku uzgodniono ponad 1100 planów ochrony oraz aneksów do planów ochrony ob-szarów obiektów i urządzeń podlegających obowiązkowej ochronie oraz planów ochrony transportów podlegających obowiązkowej ochronie (transport broni, amunicji, materiałów wybuchowych, uzbrojenia, urządzeń i sprzętu wojskowego, wysyłany z obszarów i obiektów podlegających obowiązkowej ochronie)� W ani jednym przypadku nie zachodziła konieczność wydania decyzji administracyjnej o odmowie uzgodnienia planu ochrony (aneksu), tj� każdorazowo podczas prze-prowadzanych konsultacji zaproponowane przez policjantów Wydziału Postępo-wań Administracyjnych KWP w Katowicach standardy w zakresie bezpośredniej ochrony fizycznej i zabezpieczeń technicznych znajdowały akceptację u kierowni-ków obiektów, obszarów i urządzeń podlegających obowiązkowej ochronie�
Natomiast w ewidencji Wojewody Śląskiego na dzień 31 grudnia 2013 roku, łącznie znajdowało się 351 obszarów, obiektów i urządzeń podlegających obo-wiązkowej ochronie (niektóre zakłady posiadają łącznie kilka numerów, w sto-sunku do kilkunastu nowych obiektów rozpoczęto proces uzgadniania nowych planów ochrony)�
Liczba tych obiektów przedstawia się następująco:
– placówki bankowe – 148, – placówki pocztowe – 8, – przedsiębiorstwa – 145, – muzea – 27,
– inne – 23�
Należy przy tym zaznaczyć, iż mając na uwadze zmiany zachodzące w me-todyce działań przestępczych, projektowano najefektywniejsze sposoby zabezpie-czeń i następnie egzekwowano od kierowników jednostek chronionych co naj-mniej standardowe zabezpieczenia – właśnie poprzez aktualizację planów ochron,
Realizacja przez Policję zadań wynikających z ustawy o ochronie osób i mienia...
w przedkładanych aneksach do Wydziału Postępowań Administracyjnych� Narzu-cane standardy kierowane są na zabezpieczenia elektroniczne (np� systemy całodo-bowego monitorowania wewnętrznego i zewnętrznego, połączonego z interwen-cją zmotoryzowanych uzbrojonych grup interwencyjnych) oraz niepozbawiania obiektów bezpośredniej ochrony fizycznej – stałej� Wypracowano również stan-dardy (po wprowadzeniu zmian do ustawy o ochronie osób i mienia) w obszarze ochrony dot� transportów materiałów wybuchowych�
Oprócz tego, istotnym elementem działania policjantów Wydziału Postępo-wań Administracyjnych były przeprowadzane kontrole specjalistycznych uzbro-jonych formacji ochronnych� To one najczęściej inspirowały, a często wręcz na-rzucały kierownikom jednostek dokonywanie zmian organizacyjnych w zakresie bezpośredniej ochrony fizycznej czy też dokonywanie modernizacji zabezpieczeń technicznych w chronionych obiektach� Średnio w okresie lat 2003-2013 przepro-wadzono od 60 do 70 kontroli podmiotów wykonujących czynności ochrony osób i mienia, z czego część dotyczyła wewnętrznych służb ochrony, pozostałe konce-sjonowanych przedsiębiorców� Zdecydowana większość kontroli była przeprowa-dzana z inicjatywy Policji, pozostałe były zlecane do realizacji przez Departament Zezwoleń i Koncesji MSWiA� Średni czas trwania kontroli wynosił 21 dni�
Poprzez dynamiczny nadzór i celowo ukierunkowane działania eliminowane były ewentualne zagrożenia mogące mieć źródło w podmiotach wykonujących usługi ochrony osób i mienia� Najczęściej stwierdzane uchybienia w trakcie wyko-nywanych czynności kontrolnych dotyczyły:
– niewłaściwego nadzoru nad pracownikami ochrony,
– braku lub niewłaściwego prowadzenia dokumentacji ochronnej, w szczegól-ności dokumentacji uzbrojenia,
– braku skrzyni z piaskiem w magazynie broni bądź pomieszczeniu poza ma-gazynem,
– normatywu amunicji, sposobu ochrony fizycznej pomieszczeń służących do przechowywania broni,
– niewyposażania pracowników ochrony w broń na okaziciela (odpowiedni rodzaj i liczba),
– dopuszczania do pracy z bronią na okaziciela osób, które nie pobrały świa-dectw broni,
– pracy uzbrojonych pracowników SUFO w wymiarze 24 godzin na dobę, – nieprawidłowej liczby osób wchodzących w skład grup konwojowych i ich
wyposażenia (brak atestowanych teczek do przenoszenia wartości pienięż-nych),
– braku pisemnego wyznaczenia osób odpowiedzialnych za gospodarkę bro-– wykonywania zadań ochrony przez osoby bez licencji,nią,
– braku broni na okaziciela, – nieaktualnej książka kontroli, – braku magazynków bądź ładownic,
– uszkodzonej bądź przeterminowanej amunicja, – nieaktualnych świadectw broni,
Mieczysław Wnuk – naruszeń uzgodnionego planu ochrony�
W przypadku stwierdzenia dokonania zmian w organizacji ochrony fizycznej bez uzgodnienia ich z komendantem wojewódzkim Policji, do kierowników jed-nostek kierowane były pisemne wystąpienia wzywające ich do natychmiastowego usunięcia ujawnionych nieprawidłowości (opracowania nowego planu ochrony lub aneksu)� W najbardziej skrajnych przypadkach podejmowano ostrzejsze środki za-pobiegawcze, to jest np�:
– kierowanie do Prokuratury zawiadomienia o możliwości popełnienia prze-stępstwa z art� 50a ustawy o ochronie osób i mienia,
– powiadamianie Departamentu Zezwoleń i Koncesji MSWiA o nieprawid-łowościach w prowadzeniu koncesjonowanej działalności gospodarczej, – na podstawie powierzenia MSWiA przeprowadzono kontrolę
przedsiębior-ców prowadzących działalność gospodarczą w zakresie ochrony osób i mie-nia (nie mających statusu SUFO),
– przekazywano do MSWiA informacje (anonimy, inne pisma) o ewentual-nych uchybieniach występujących w firmach ochrony osób i mienia, w na-stępstwie czego przeprowadzone były postępowania kontrolne�
Należy stwierdzić, iż w efekcie przeprowadzonych kontroli przez policjantów Wydziału Postępowań Administracyjnych następowała stopniowa poprawa jako-ści świadczonych usług ochronnych (stwierdzano zmniejszenie liczby rażących nieprawidłowości, w szczególności na obszarach i w obiektach podlegających obowiązkowej ochronie), a utrzymywanie się nadal wysokiej liczby stwierdzanych uchybień było efektem szczegółowego – wręcz drobiazgowego – wykonawstwa czynności kontrolnych przez policjantów Wydziału Postępowań Administracyj-nych z Zespołu ds� Nadzoru nad SUFO� Do końca 2013 roku policjanci Wydziału Postępowań Administracyjnych dokonywali także uzgadniania konspektów wy-szkolenia strzeleckiego dla podmiotów kształcących w systemie kursowym, osoby ubiegające się o licencję pracownika ochrony fizycznej� Średnio rocznie dokony-wano uzgodnień 50-70 konspektów� Po 1 stycznia 2014 roku z uwagi na zmianę przepisów w tym zakresie, wymogu tego nie ma�