Ryc. 11. ZróŜnicowanie struktury najsilniej rozwiniętych sieci bankowych w województwie dolnośląskim w układzie głównych miast regionu.
Źródło: opracowanie własne na podstawie stron internetowych banków (2008) i Województwo dolnośląskie…
(2007).
NajniŜsza gęstość sieci bankowej występuje w powiatach zlokalizowanych w pasie ciągnącym się z południowego zachodu województwa na północny wschód (ryc. 8b). Są to obszary najsłabiej rozwinięte gospodarczo, przeŜywające problemy związane z restrukturyzacją lokalnych gospodarek (powiaty w zachodniej części województwa) lub o przewaŜających funkcjach rolniczych (na zachód i północ od Wrocławia i powiat strzeliński).
W przypadku gęstości sieci bankomatowej prawidłowości przestrzenne są podobne Zmniejsza się jednak liczba powiatów uzyskujących najniŜsze wartości badanego parametru. W tym wypadku są to powiaty: złotoryjski, legnicki, średzki, górowski, trzebnicki, milicki i strzeliński (ryc. 8c).
Zachodzi silna zaleŜność pomiędzy gęstością zaludnienia i gęstością sieci bankowej oraz bankomatowej. Im wyŜsza gęstość zaludnienia tym gęstość sieci bankowej i bankomatowej wzrasta (ryc.
9a i 9b). Na uwagę zasługują tu powiaty głogowski oraz świdnicki i dzierŜoniowski. W wypadku tego pierwszego obserwujemy wyŜszą gęstość sieci bankowej niŜ gęstość zaludnienia w stosunku do dwóch pozostałych powiatów. Wynika to z sytuacji gospodarczej wymienionych mikrorynków. Powiat
Paweł Brezdeń 116
głogowski charakteryzuje się korzystną sytuacją gospodarczą związaną z obecnością licznych podmiotów kooperujących z KGHM. Natomiast powiaty świdnicki i dzierŜoniowski przechodzą proces restrukturyzacji swoich lokalnych gospodarek, które determinowane były przemysłem maszynowym metalowym i włókienniczym
Podobna silna zaleŜność uwidacznia się w przypadku dostępności sieci bankowej i poziomu urbanizacji. Im wyŜszy poziom urbanizacji tym dostępność sieci bankowej wzrasta, czyli zmniejsza się liczba osób przypadających na jedna placówkę bankową. Wskazane zaleŜności uwidaczniają się szczególne w odniesieniu do sieci banków komercyjnych, które zdecydowanie częściej występują w miastach, niŜ na obszarach wiejskich (ryc. 10a). Banki spółdzielcze i SKOK-i tylko w niewielkim stopniu zmniejszają tę prawidłowość (ryc. 10b). Pewne modyfikacje wskazanych prawidłowości mogą wynikać z problemów gospodarczych lokalnych gospodarek. Mogą one determinować stopień rozwinięcia sieci bankowej na obszarach takich powiatów jak wspomniane juŜ wcześniej powiaty dzierŜoniowski czy kamiennogórski.
Najsilniej rozbudowane sieci placówek wykształciły w województwie banki PKO BP i BZ WBK.
Placówki PKO BP stanowią 19,6% ogółu placówek bankowych w województwie, zaś BZ WBK 17,0%.
Łącznie placówki obu banków stanowią ponad połowę sieci palcówek banków komercyjnych w regionie.
Sieci obu banków mają bardzo podobny układ przestrzenny, co wskazuje na silną konkurencję pomiędzy wspomnianymi instytucjami.
Wskazane banki zdominowały takŜe sieć bankomatową województwa: do PKO BP naleŜy 23%
bankomatów, a BZ WBK 18,6%. Istotne znaczenie w sieci bankomatowej województwa mają takŜe bankomaty banków spółdzielczych, które stanowią trzecią siłę z udziałem 11,4% w ogólnej liczbie tych urządzeń w regionie
Na uwagę zasługuje takŜe zróŜnicowanie struktury najsilniej rozwiniętych sieci bankowych w województwie w układzie głównych miast regionu (ryc. 11). Dominująca rolę odgrywa w regionie oczywiście stolica województwa Wrocław, naleŜący do największych miast Polski, a tym samym skupiający znaczną część placówek i bankomatów regionu. Sieci banków skupione przede wszystkim we Wrocławiu i głównych ośrodkach miejskich województwa są charakterystyczne dla PeKaO S.A., ING S.A. oraz Millenium S.A. Podobną strukturę obsługi regionu posiada Euro Bank S.A. mający swoją centralę we Wrocławiu. Odmienne sieci posiadają banki: PKO BP, BZ WBK czy Getin Bank S.A., które stanowią podstawę obsługi rynków lokalnych województwa dolnośląskiego.
5. Podsumowanie
Sieć bankowa województwa dolnośląskiego charakteryzuje się znacznym przestrzennym zróŜnicowaniem. Świadczą o tym wskaźniki dostępności i gęstości sieci bankowej, których wartości dla poszczególnych powiatów przyjmują skrajne wielkości (ryc. 7 i 8). W wypadku wskaźnika dostępności, wyraŜonego liczbą osób przypadających na jedną placówkę bankową, dysproporcje między powiatami zmniejszają banki spółdzielcze i SKOK-i (ryc. 7b i 7c).
Gęstość sieci bankowej (ryc. 8b i 8c) zaleŜy przede wszystkim od gęstości zaludnienia i poziomu urbanizacji powiatu. Dlatego nawet banki spółdzielcze i SKOK-i oraz ich bankomaty nie niwelują ogromnych róŜnic między powiatami typowo wiejskimi (np. górowski, średzki, czy nawet legnicki) a silnie zurbanizowanymi (poza powiatami miejskimi, przede wszystkim wałbrzyski, głogowski i świdnicki). Prawidłowość ta jest równieŜ bardzo dobrze widoczna w Polsce (ryc. 5c i 5d), gdzie województwa o najwyŜszych wartościach gęstości sieci bankowej znajdują się w obrębie trójkąta koncentracji ludności.
Wartość wskaźnika dostępności 5184 osoby na jedną placówkę bankową uplasowało województwo dolnośląskie na drugiej pozycji kraju. W niektórych powiatach (Wrocław, Jelenia Góra, głogowski i polkowicki) wielkość wskaźnika jest zbliŜona do poziomów osiąganych w krajach o najlepiej rozwiniętej sieci bankowej w Europie. MoŜna przypuszczać, Ŝe osiągnęły one stan bliski nasycenia.
Świadczy o tym sytuacja w Wielkiej Brytanii i Holandii, gdzie przy podobnej wielkości wskaźnika nasycenia dochodzi do redukcji liczebności placówek. Równie duŜe, a moŜe i większe znaczenie dla przyszłego kształtu sieci bankowej ma ekspansja bankowości elektronicznej.
Literatura
Bielecki J., Lepczyński B., 2000, Perspektywy rozwoju bankowości detalicznej w Polsce do roku 2004, Transformacja Gospodarki IBnGR, Nr 108, Gdańsk.
Przestrzenne zróŜnicowanie sieci bankowej i parabankowej na Dolnym Śląsku… 117
Czechowska I. D., 2003, Sektor bankowy w procesie transformacji, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Oeconomica, z. 163, s. 5–17.
Dobosiewicz Z., 2007, Wprowadzenie do finansów i bankowości, PWN, Warszawa.
Dobosiewicz Z., Marton-Gadoś K., 2008, Podstawy bankowości z zadaniami, PWN, Warszawa.
Gazeta Wyborcza z dania 8 września 2008 r.
Hajkiewicz-Górecka M., 1999, Banki komercyjne w okresie transformacji w Polsce (w:) Polityka finansowa w okresie transformacji – doświadczenia lat dziewięćdziesiątych, A. Wernik (red.), WyŜsza Szkoła Ubezpieczeń i Bankowości, Instytut Finansów, Warszawa, s. 72–105.
Harasim J., 2004, Strategie marketingowe w bankowości detalicznej w Polsce, Biblioteka MenedŜera i Bankowca, Warszawa.
JaworskiW.L., KrzyŜkiewicz Z., Kosiński B., 2003, Banki. Rynek, operacje, polityka, Wydawnictwo Poltext, Warszawa.
Komorowski J., 2001, Główne tendencje w Polskim sektorze finansowym w procesie transformacji systemowej, Zesz. Nauk. WyŜ. Szkoły Zarządz. i Przedsięb., w ŁomŜy. Nr 7, s. 69–88.
Kozak S., 2005, Konsolidacja sektora bankowego w USA, CBW, Warszawa.
Kwaśniak W., 2006, Polski system bankowy, Generalny Inspektor Nadzoru Bankowego, Warszawa.
Pawłowska M., 2003a, Wpływ fuzji i przejęć na efektywność w sektorze banków komercyjnych w Polsce w latach 1997–2001, Bank i Kredyt, Nr 2, s. 20–34.
Pawłowska M., 2003b, Wpływ zmian w strukturze polskiego sektora bankowego na jego efektywność w latach 1997–2001, Bank i Kredyt, Nr 28, s. 5–18.
System bankowy w Polsce w latach dziewięćdziesiątych, 2001, NBP, Warszawa.
Talecka A., 2004, Bankowość: system bankowy i usługi, WyŜ. Szkoła Ekonom., Białystok.
Wojewnik-Filipowska A., 2003, Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w polskim sektorze bankowym, (w:) Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Polsce, W. Karaszewski (red.), Wyd. UMK, Toruń, s. 87–99.
Województwo dolnośląskie. Podregiony, powiaty, gminy 2007, 2007, Urząd Statystyczny, Wrocław.
Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce w 2002, 2002, Narodowy Bank Polski, Warszawa.
Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce w 2005, 2005, Narodowy Bank Polski, Warszawa.
Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce w 2006, 2006, Narodowy Bank Polski, Warszawa.
Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce w 2007, 2007, Narodowy Bank Polski, Warszawa.
Summary
In this study, basic processes of changes in Polish bank system in period of economic transformation of the country are presented. It focuses on regularities of globalisation of bank sector (e.g.
privatization, an inflow of foreign investment, consolidation processes). It shows spatial diversity of pattern of the main channels of the bank’s products distribution in dolnośląskie voivodeship, which is accompanying with the processes mentioned above. Spatial diversity of accessibility and density of banking network (e.g. bank’s branches and cash machines) in poviats (≈ counties) is presented too. This study also contains information about quasi-bank institutions (e.g. SKOK), which enhance accessibility of the banking products in the region.
Spatial diversity of accessibility and density of banking networks in dolnośląskie voivodeship are connected with density of population and urbanisation. In this study, position of the region in a scope of banking against a background of the country is presented.
The branch in Poland still plays a significant role despite dynamic development of as alternative ways of the banking products distribution as electronic banking (like phonbanking, home banking, e-banking). Dynamic development of networks of most banks in the country in last years proves that.
It turns out not only from economic growth. Less density of banking network in Poland than in Western Europe is also very important.
DOLNY ŚLASK. STUDIA REGIONALNE
Beata Namyślak, Andrzej Łukasik