Wyró¿nia siê dwa sposoby ¿ywienia niemowl¹t: karmienie naturalne piersi¹, karmienie sztuczne. Dla noworodka i niemowlêcia najw³aciw-sze i najkorzystniejnajw³aciw-sze jest karmienie naturalne ze wzglêdu na idealny dla dziecka sk³ad mleka kobiecego (B o ¿ k o w a, 1994, s. 121).
Wed³ug opinii 99 kobiet, najlepszym sposobem ¿ywienia niemowl¹t jest karmienie pokarmem matki, nie zgadza³a siê z tym zdaniem tylko 1 ankietowana osoba, która uwa¿a, i¿ sztuczne karmienie jest w³aciwe.
Pierwsze przystawienie noworodka do piersi powinno nast¹piæ zaraz po porodzie (J o n e s S., J o n e s M., 2005, s. 404), nie póniej ni¿ do 2 go-dzin. Zgadza³o siê z t¹ opini¹ 79 respondentek, 18 kobiet stwierdzi³o,
¿e nale¿y to uczyniæ do 2 dni po narodzinach, 3 kobiety nie wiedzia³y, kiedy taki moment powinien nast¹piæ.
Opinie dotycz¹ce okresu karmienia dziecka piersi¹ by³y podzielone:
57 kobiet uzna³o, ¿e karmienie piersi¹ powinno trwaæ do 1. roku ¿ycia dziecka, 28 kobiet stwierdzi³o, ¿e do 6. miesi¹ca ¿ycia, 4 kobiety do 3. miesi¹ca ¿ycia dziecka. Opiniê o jak najd³u¿szym karmieniu piersi¹
podziela³o 6 kobiet, 2 pacjentki twierdzi³y, ¿e do 3. roku ¿ycia, 3 respon-dentki nie mia³y zdania na ten temat.
Prawie wszystkie pacjentki bior¹ce udzia³ w badaniach (93 osoby) po-dziela³y zdanie, ¿e karmienie naturalne zwiêksza odpornoæ na choroby infekcyjne u dziecka, 82 kobiety uwa¿a³y, ¿e przypiesza to obkurcza-nie macicy po porodzie, 80 respondentek uwa¿a³o, ¿e u³atwia to powrót do masy cia³a sprzed ci¹¿y. Ponad po³owa, bo 59 ankietowanych pacjen-tek twierdzi³a, ¿e naturalne karmienie zapewnia prawid³owy rozwój zê-bów i zgryzu dziecka, 57 kobiet by³o przekonanych, ¿e zmniejsza ryzyko wyst¹pienia raka piersi, 44 kobiety uwa¿a³y, ¿e karmienie piersi¹ zapew-nia prawid³owy rozwój mózgu dziecka (wy¿szy iloraz inteligencji, ³atwoæ zapamiêtywania i uczenia siê w przysz³oci), a 32 pacjentki twierdzi³y,
¿e zmniejsza prawdopodobieñstwo zajcia w kolejn¹ ci¹¿ê. Zaledwie 3 kobiety stwierdzi³y, ¿e naturalne karmienie rozwija wiê emocjonal-n¹ miêdzy matk¹ a dzieckiem, 1 respondentka nie mia³a na ten temat zdania.
Podsumowanie
Wiedza respondentek dotycz¹ca czasu trwania ci¹¿y fizjologicznej i okresu po nim w wiêkszoci przypadków nie sprawia³a problemów, po-dobnie jak zdefiniowanie pojêcia po³ogu. Taka sama sytuacja dotyczy³a wiedzy na temat liczby wizyt kontrolnych w czasie ci¹¿y u lekarza gine-kologa. W wiêkszoci przypadków respondentki wykaza³y siê zadowala-j¹c¹ wiedz¹, dotycz¹ca dolegliwoci w czasie ci¹¿y i po³ogu wymagaj¹-cych skontaktowania siê z ginekologiem. Wszystkie respondentki by³y przekonane o zasadnoci wykonywania badania USG w czasie ci¹¿y.
Opinia respondentek co do pozytywnych i negatywnych emocji zwi¹za-nych z porodem podzieli³a grupê badawcz¹. ród³em wiedzy na temat zachowañ zdrowotnych i przebiegu ci¹¿y, porodu i po³ogu dla wiêkszoci respondentek by³y ksi¹¿ki i literatura fachowa, prasa, a nastêpnie per-sonel medyczny lekarze oraz rodzina i znajomi. Dla niewielkiej liczby kobiet ród³em wiedzy by³y po³o¿ne. Wiedza kobiet dotycz¹ca w³aciwe-go od¿ywiania siê w czasie ci¹¿y jest dobra, choæ niewystarczaj¹ca. Po-dobnie prezentuje siê wiedza na temat higieny i u¿ywek stosowanych w czasie ci¹¿y. Zdecydowana wiêkszoæ respondentek widzi zasadnoæ aktywnoci fizycznej w okresie ci¹¿y i po³ogu. Nale¿a³oby po³o¿yæ nacisk na podniesienie poziomu wiedzy kobiet, wykorzystuj¹c edukacjê zdro-wotn¹ dotycz¹ca powrotu p³odnoci po porodzie i stosowania metod
za-Anna Toporska: Wiedza kobiet na temat zachowañ zdrowotnych... 93 pobiegania ci¹¿y. Wiedza respondentek dotycz¹ca karmienia naturalne-go jest zadowalaj¹ca.
Zastosowanie w praktyce wiedzy dotycz¹cej opieki po³o¿niczej w cza-sie ci¹¿y jest w wiêkszoci zadowalaj¹ce, choæ nale¿y zwróciæ uwagê, ¿e po³owa kobiet nie widzia³a zasadnoci korzystania z opieki stomatolo-gicznej. Prawie ¿adna z respondentek nie korzysta³a z zajêæ w szkole rodzenia, co mog³oby podnieæ poziom ich wiadomoci na temat okresu ci¹¿y, porodu i po³ogu. Zadowalaj¹ce jest zastosowanie wiedzy o od¿y-wianiu siê i u¿ywkach w czasie ci¹¿y.
Ci¹¿a i okres po³ogu oznacza³y dla badanych kobiet zmianê w ich dotychczasowym stylu ¿ycia, co przejawia³o siê w zachowaniach zdro-wotnych. Wiedza respondentek na temat zachowañ zdrowotnych w okre-sie ci¹¿y i po³ogu jest dobra, podobnie jest z jej zastosowaniem, co nie wyklucza koniecznoci popularyzacji wiedzy, dotycz¹cej tych wa¿nych okresów w ¿yciu kobiety.
Okres ci¹¿y stanowi znakomit¹ okazjê do skupienia siê na zdrowiu w³asnym i ca³ej rodziny. Przysz³a matka, uzbrojona w fachow¹ wiedzê o funkcjonowaniu jej organizmu w tych niezwyk³ych chwilach, ma wszel-kie szanse na trwa³e przyswojenie sobie zdrowego stylu ¿ycia i zaszczepie-nie go swoim najbli¿szym (J o n e s S., J o n e s M., 2005, s. 17).
Edukacja zdrowotna, opieka profilaktyczna i promocja prawid³owych zachowañ zdrowotnych powinna dotyczyæ kobiety i mê¿czyzny w okresie przedkoncepcyjnym (przedci¹¿owym), prenatalnym, przedporodowym i poporodowym. Zosta³o udowodnione, ¿e profilaktyka zdrowotna jest mniej kosztowna i daje lepsze efekty d³ugofalowe zwi¹zane ze zdrowiem globalnego spo³eczeñstwa. Wykszta³cenie w spo³eczeñstwie wiadomoci odpowiedzialnego rodzicielstwa oraz korzyci p³yn¹cych z zastosowania posiadanej wiedzy na temat zachowañ zdrowotnych przyczyni siê do po-prawy zdrowia ludnoci globalnej. Nale¿y pamiêtaæ, ¿e zdrowie przysz³ych pokoleñ zale¿y od zdrowia ich rodziców.
Bibliografia
B a n a s z e k - ¯ a k B., 2003: Styl ¿ycia kobiet w okresie ci¹¿y. Nasze Sprawy, nr 7.
B a t o r A., 2002: Jak nie przytyæ w ci¹¿y. Claudia. Ci¹¿a poradnik dla przysz³ych mam, nr 1.
B o ¿ k o w a K., 1994: ¯ywienie. W: Opieka zdrowotna nad rodzin¹. Red. K. B o ¿ k o -w a, A. S i t o. Warsza-wa.
C h a z a n B., 1994: Opieka zdrowotna przedporodowa (w okresie ci¹¿y). W: Opieka zdrowotna nad rodzin¹. Red. K. B o ¿ k o w a, A. S i t o. Warszawa.
C z e k a n o w s k i R., 1982: Wybrane zagadnienia z perinatologii. Warszawa.
Encyklopedia Zdrowia Dziecka. Poradnik dla rodziców, 1999, nr 3.
G a w e ³ A., 2003: Pedagodzy wobec wartoci zdrowia. Kraków.
G a w ê c k i J., M o s s o r - P i e t r a s z e w s k a T., 2004: Kompendium wiedzy o
¿ywno-ci, ¿ywieniu i zdrowiu. Warszawa.
J a ñ c z u k K., J a ñ c z u k Z., 1991: Zêby warunek zdrowia. W: Kobieta, mê¿czyzna dziecko. Warszawa.
J o n e s S., J o n e s M., 2005: Bêdziemy rodzicami! Ci¹¿a i opieka nad noworodkiem.
Warszawa.
K o r n a s - B i e l a D., 1993: Wokó³ pocz¹tku ¿ycia ludzkiego. Warszawa.
K u l i k T.B., L a t a l s k i M., 2002: Zdrowie publiczne. Lublin.
£ e p e c k a - K l u s e k C., 2003: Opieka przedporodowa. W: Pielêgniarstwo we wspó³cze-snym po³o¿nictwie i ginekologii. Red. C. £ e p e c k a - K l u s e k. Lublin.
M a r i a n o w s k i L., 2005: Od poczêcia do narodzin. Poradnik dla przysz³ych rodziców.
Warszawa.
M u r a w s k i A ., 2005: Profilaktyka w ci¹¿y. Zdrowie kobiet, nr 2.
Nowa encyklopedia powszechna PWN, 1997. Warszawa.
O p p e n h e i m R., 1994: Edukacja przedporodowa rodziców. W: Opieka zdrowotna nad rodzin¹. Red. K. B o ¿ k o w a, A. S i t o. Warszawa.
P e t e r k o E., 1998: Alkoholowy Zespó³ P³odowy. Nasze Sprawy, nr 5.
R o s z k o w s k i I., 1989: Zdrowie kobiety. Warszawa.
S t e r n a l Z., B i ñ k o w s k a M., S t a r z y k a A., 1991: Zagadnienia zwi¹zane z roz-mna¿aniem cz³owieka. W: Kobieta, mê¿czyzna, dziecko. Warszawa.
Te l e ¿ y ñ s k a A., O t f f i n o w s k a A., 1998: Przewodnik po szko³ach rodzenia i po-radniach laktacyjnych. Warszawa.
W o y n a r o w s k a B., S o k o ³ o w s k a M., 2000: Szko³a promuj¹ca zdrowie. War-szawa.
Z o n e T., 2003: Jedz na zdrowie. Warszawa.
WIOLETTA WÓJCIK