studia przypadków
4. Klastry transnarodowe w regionie Morza Bałtyckiego 1. Klaster TSL w regionie Morza Bałtyckiego
W ramach projektu podjęto inicjatywę klastrową pod nazwą „Baltic cluster for sustainable, multimodal and green transport corridors”. Na uruchomienie kla-stra przeznaczono 15 tys. euro. Jego celem jest integracja działań liderów pro-jektów realizowanych w regionie, których realizacja ma wpływ na utworzenie
30 Action Plan, COM(2009) 248, February 2013 version.
jednolitego systemu transportowego. Koordynatorem inicjatywy klastrowej jest region Skåne32.
Projekty w klastrze TSL Regionu Morza Bałtyckiego to:
– SCANDRIA – Scandinavian-Adriatic Corridor for Growth and Innovation, – TransBaltic – Towards an integrated transport system in the Baltic Sea Re-gion,
– EWTC II – East West Transport Corridor II – a green corridor concept with-in the Northern Transport Axis approach,
– RBGC – Rail Baltica Growth Corridor,
– Baltic.AirCargo.Net – Improvement of the air cargo transport sector by ser-vice oriented ICT-methods and processing logistic network,
– BSR InnoShip – Baltic Sea cooperation for reducing ship and port emis-sions through knowledge and innovation-based competitiveness,
– BGLC – Bothnian Green Logistic Corridor, – ACL – Amber Coast Logistics33.
Klaster integruje wszystkie inicjatywy realizowane w regionie w ramach priorytetu 2, a także projekty, które nie są włączone do klastra, ale mają wpływ na integrację transportu w RMB. Chodzi zwłaszcza o rozwój powiązań transgra-nicznych, rozwój transportu przyjaznego środowisku (tworzenie zielonych kory-tarzy transportowych) oraz zapewnienie wspólnego finasowania projektów logi-stycznych. Głównym zadaniem klastra jest doprowadzenie do synergii w wyniku wspólnych działań organizacyjnych i finansowych, dzięki czemu możliwe będzie poprawienie efektywności i skuteczności projektów oraz zapewnienie korzyści większej liczbie beneficjentów34.
W nowej perspektywie klaster ma za zadanie przyczynić się do integracji działań w celu rozwoju transportu przyjaznego środowisku w RMB według Green
Scenario. Chodzi o uwzględnienie wszystkich regulacji i ograniczeń
ekologicz-nych w zakresie emisji szkodliwych substancji i zanieczyszczeń wynikających z ustaleń UE, a także działań zmierzających do ograniczenia wypadków i kolizji. Zakłada się, że wymagania te będą spełnione przez wykonanie postulatu UE roz-woju transportu komodalnego, z wykorzystaniem w szerokim zakresie transportu kolejowego oraz żeglugi morskiej i śródlądowej35.
Chodzi więc o znaczne ograniczenie transportu drogowego, który uznawany jest za najbardziej szkodliwy dla środowiska, zarówno pod względem emisji
spa-32 Sustainable, multimodal & green transport corridors. Facilitating transport in the Baltic
Sea Region, Baltic Sea Region Programme Joint Technical Secretariat Investitionsbank
Schleswig--Holstein, June 2013. 33 Ibidem.
34 http://www.transbaltic.eu/about/news/ [14.07.2012].
35 M. Grzybowski, Zarządzanie multimodalnym procesem logistycznym, w: Logistyka w dobie
lin na tonę przewożonego ładunku, jak i emisji hałasu w miejscach o znacznym natężeniu ruchu. Działania w ramach projektów transnarodowych realizowanych w klastrach mają za zadanie wyeliminowanie ukrytych kosztów transportu dro-gowego. Zielony scenariusz zakłada utrzymanie wzrostu gospodarczego regio-nu Morza Bałtyckiego przy zmniejszeniu szkodliwego oddziaływania transportu spowodowanego wzrostem wymiany handlowej UE z Dalekim Wschodem. Prze-widuje się również, że zmniejszać się będą różnice cywilizacyjne między zachod-nią i wschodzachod-nią częścią RMB. Klaster ma zapewnić zrównoważony wzrost oraz przyjazny dla środowiska rozwój ośrodków miejskich i węzłów komunikacyj-nych znajdujących się w morsko-lądowych sieciach transportowych w układzie południkowym i równoleżnikowym.
4.2. Klaster energetyczny
Klaster energetyczny ma na celu integrację działań na rzecz efektywnego wykorzystania energii oraz rozwoju odnawialnych źródeł energii36. Na przykład w projekcie Baltic Biogas Bus partnerzy ośmiu projektów dzielą się doświadcze-niami mającymi na celu wykorzystanie nowoczesnych technologii w napędach ekologicznych współczesnych autobusów miejskich. Badania koncentrowano za-równo na poszukiwaniu możliwości oszczędności materiałów, jak i na efektyw-nym wykorzystaniu zasobów energetycznych.
W projekcie tym chodziło o zastosowanie do napędu autobusów biogazu w celu zmniejszenia emisji szkodliwych substancji w obszarach miejskich. Wśród partnerów projektu byli m.in.: Stockholm Public Transport Company; Ruter, Pu-blic Transport for Oslo and Akershus; Hordaland Oli & Gas z Bergen, miasto Tartu (Estonia) oraz Instytut Transportu Samochodowego z Polski37.
Projekty w klastrze energetycznym to:
– Longlife – sustainable, energy efficient and resource saving residential buil-dings with consideration of unified procedures and new and adapted technologies, – REMOWE – Regional Mobilizing of Sustainable Waste-to-Energy Produc-tion,
– Urb.Energy – Energy Efficient and Integrated Urban Development Action, – Bioenergy Promotion – the Baltic Sea Region Bioenergy Promotion Pro-ject,
– Bioenergy Promotion 2 – from strategies to activities,
36 Energy efficiency and renewable energy sources. Eight stories about achievements of
trans-national cooperation, Baltic Sea Region Programme Joint Technical Secretariat Investitionsbank
Schleswig-Holstein, June 2013.
37 The Stockholm Experience. A Decade of Experiences with Biogas Bus Operations, Strateco, Stokholm, May 2012.
– Baltic Biogas Bus – increase the use of biogas buses in public transport to reduce the emissions in urban areas in the Baltic Sea Region,
– PEA – Public Energy Alternatives – sustainable energy strategies as a chan-ce for regional development,
– SPIN – Sustainable Production through Innovation in Small and Medium sized Enterprises,
– COOL Bricks – Climate Change, Cultural Heritage & Energy Efficient Mo-numents38.
Celem projektu było wprowadzenie do użytku w miastach ekologicznych au-tobusów napędzanych biogazem. Energia uzyskiwana z 1 l biogazu odpowiada energii uzyskanej z 1,1 l oleju napędowego, co zdaniem konstruktorów jest ko-rzystnym rozwiązaniem. Z ekologicznego punktu widzenia, stosując silniki na biogaz, uzyskano znaczną redukcję emisji tlenku węgla i azotu oraz zmniejszono poziom hałasu napędu39.
W 2012 r. w Oslo jeździło 80 takich autobusów. W Bergen planowano wpro-wadzenie tego typu pojazdów do końca 2014 r. Przewiduje się, że w ciągu najbliż-szych 4 lat w miastach regionu Morza Bałtyckiego w transporcie miejskim będzie użytkowanych od 450 do 600 autobusów napędzanych biogazem40. W projekcie o wartości 4,2 mln euro uczestniczyło 12 partnerów z regionu Morza Bałtyckiego41.
4.3. Klaster innowacji w MŚP
Cluster Innovation in SMEs został utworzony w celu współpracy partnerów
działających w projektach innowacyjnych i zapewniających transfer wiedzy mię-dzy przedsiębiorstwami i uczelniami, a także rozwój kooperacji mięmię-dzy branżami. Klaster integruje działania takich projektów, jak:
– BalticSupply – Interregional SME Supply Clusters along the Northeast Corridor,
– BaSIC – Baltic Sea Innovation Network Centres,
– BONITA – Baltic Organisation and Network of Innovation Transfer Asso-ciations,
– BSHR HealthPort – Baltic Sea Health Region – Business acceleration support and training bridging innovative SMEs and health care organisations to strengthen BSR health economy,
– BSR InnoReg – Strengthening Innovation Governance in Baltic Non-me-tropolitan Regions through Transnational Cooperation,
38 Sustainable, multimodal...
39 Efficient and clean: MAN gas engines for biogas plants, http://www.german-biogas-industry. com/companies/provider-of-components-and-substrate-supplier/ [30.06.2013].
40 The Stockholm Experience... 41 Energy efficiency...
– BSR QUICK – Qualification, Innovation, Cooperation and Key business for Small and Medium Enterprises in the Baltic Sea Region,
– IBI Net – Intercountry Business Incubators’ Network, – JOSEFIN – Joint SME Finance for Innovation,
– StarDust – The Strategic Project on Trans-national Commercial Activities in Research & Innovation, Clusters and in SME-Networks.
StarDust, w którym uczestniczy Akademia Morska w Gdyni i Polski Klaster Morski, jest jednym z wiodących projektów w regionie Morza Bałtyckiego. Jego podstawowym celem jest przyspieszenie procesów innowacyjnych w regionie po-przez wspieranie transferu wiedzy, realizację wspólnych projektów i przygotowa-nie nowych projektów na okres 2014-2020. Jest projekt łączący działania uczelni, instytutów badawczych i przedsiębiorstw w kilku różnych obszarach – od ochro-ny środowiska i ograniczania zanieczyszczeń wód Bałtyku, poprzez tworzenie nowych korytarzy transportowych, po rozwój przedsięwzięć w obszarze ICT42.
Fot. 2. Warsztaty zorganizowane przez pracowników Akademii Morskiej i Uniwersytetu Gdańskiego w ramach projektu regionu Morza Bałtyckiego Marchain/Stardust
fot. Marek Grzybowski, 2013.
Wszystkie przedsięwzięcia podejmowane w projekcie mają na celu wzrost gospodarczy regionu poprzez implementację innowacji w różnych obszarach. W celu realizacji zróżnicowanych zadań projektu podzielono go na 5 projektów międzynarodowych, w których uczestniczy 34 partnerów i 33 współpartnerów
reprezentujących instytucje publiczne i agencje rozwoju. Na działania w tym pro-jekcie przeznaczono 6,5 mln euro43.
StarDust obejmuje 5 programów skoncentrowanych na rozwoju technolo-gii przyjaznych środowisku i enertechnolo-gii odnawialnej, poprawie warunków życia i zdrowia oraz transporcie przyszłości. Pracownicy Katedry Ekonomii i Zarzą-dzania (prof. Marek Grzybowski, dr Arkadiusz Mazurkiewicz, dr Michał Igiel-ski, dr Magdalena Leszczyna-Rzuciłło, mgr Marta Czarnecka-Gallas) z Wydziału Przedsiębiorczości i Zarządzania Akademii Morskiej w Gdyni uczestniczą w pro-jekcie Marchain. Celem zadań podjętych w ramach tego projektu jest rozwój wymiany informacji i kooperacji sprzyjającej transferowi wiedzy między bizne-sem a ośrodkami nauki tak, by utworzyć międzynarodową sieć łączącą narodowe klastry morskie. Powinno to sprzyjać rozwojowi lądowo-morskich łańcuchów transportowych oraz poprawie konkurencyjności regionu. Kierowany przez prof. Grzybowskiego zespół został liderem w tworzeniu projektu Baltic Sea Region Short Sea Shipping Green Corridors, mającego na celu uruchomienie na Bałtyku „morskich zielonych korytarzy transportowych”.