badawczych z biznesem – studium przypadku
4. Korzyści w obszarze prowadzonych wspólnie projektów badawczych
od-powiedzi, a trudno doszukiwać się przyczyn w jakości wcześniej zrealizowanych zleceń, ponieważ nie zostały one bezpośrednio wskazane (w sposób formalny lub nieformalny) podczas współpracy podejmowanej przez zleceniodawców. Ponadto CBiE jako jednostka ogólnouczelniana, której zadaniem jest pozyskiwanie zleceń i realizacja projektów, powinno także transferować wyniki badań naukowych do biznesu. Biuro nie ma żadnego doświadczenia i nie prowadziło dotąd działalności inkubacyjnej. Nie zwracało też uwagi na tendencje rozwoju w kierunku posze-rzania kompetencji w obszarze komercjalizacji wyników badań, jakie zaczęły się pojawiać i obecnie obowiązują. Jednostce brakuje także wiedzy i doświadczenia w aplikowaniu, obsłudze i rozliczaniu projektów finansowanych z różnych źródeł, np. ze środków Unii Europejskiej, grantów Narodowego Centrum Nauki, grantów Narodowego Centrum Badań i Rozwoju czy projektów międzynarodowych. Cen-trum nie ma możliwości wzmacniania potencjału kadrowego oraz kształtowania dogodnych warunków do rozwoju potrzebnych kompetencji w celu zwiększenia skuteczności współpracy z biznesem. Przekłada się to na słabą popularyzację komercjalizacji wiedzy przez CBiE, zwiększenie świadomości wśród pracowni-ków naukowych uniwersytetu na temat roli i miejsca nawiązywania kontaktów i współpracy z otoczeniem biznesu, których efektywność wpływa z kolei na roz-wój gospodarki opartej na wiedzy. Efektywność działań na rzecz biznesu w tym przypadku mierzona jest jedynie liczbą otrzymanych zapytań ofertowych i wy-konanych zleceń w ramach podpisanych umów oraz pozostałych zrealizowanych usług (warsztaty, ekspertyzy).
4. Korzyści w obszarze prowadzonych wspólnie
projektów badawczych
Mimo stosunkowo niewielkiego zainteresowania współpracą biznesu z uni-wersytetem przedsiębiorcy dostrzegają korzyści w nawiązywaniu kontaktów z na- uką. Należą do nich:
– dostęp do informacji o najnowszych wynikach badań naukowych, – dostęp do bazy informatyczno-naukowej uczelni,
– możliwość pozyskania środków zewnętrznych na działalność przedsiębior-stwa,
– możliwość nawiązania kontaktu z potencjalnymi kandydatami do pracy22. Współpraca z CBiE daje możliwość zmniejszenia kosztów realizacji i zmniej-szenia ryzyka prowadzenia działalności badawczej, gdyż biznes uzyskuje dostęp do opłacalnego przedłużenia zasobów własnego działu badawczego, wykorzy-stując krótkoterminowo zasoby uniwersytetu. I co ważne, współpraca z jednost-ką ogólnouczelnianą zapewnia dostęp do dodatkowych źródeł finansowania ze-wnętrznego23 – pozyskania partnera w ubieganiu się o granty, programy badawcze na badania oraz rozwój współpracy uczelni wyższych z otoczeniem biznesowym. Przedstawiciele biznesu mogą uzyskać informacje o nowych, ciekawych obsza-rach badawczych. Korzystając z usług CBiE, firmy, instytucje i inne organizacje mogą sprawdzić jakość własnych, wcześniej przeprowadzonych badań. Pozytyw-ne strony kooperacji z przedstawicielami bizPozytyw-nesu dostrzegają również pracowni-cy naukowi. Wskazują oni na następujące szanse i możliwości:
– komercjalizacja wyników prac naukowo-badawczych,
– możliwość korzystania z infrastruktury technicznej przedsiębiorstw, – umożliwienie rozwoju zawodowego,
– wzrost zatrudnialności absolwentów, – lepsza promocja uniwersytetu.
Dostęp do wyników badań, nowej wiedzy i zasobów przedsiębiorstwa umoż-liwia także wykorzystanie nowych idei w nauce i dydaktyce24. Doświadczenia wyniesione ze współpracy z biznesem w danej dziedzinie pozwalają zidentyfiko-wać kluczowe problemy wymagające rozwiązania, a zatem stanowią podwaliny pod nowe obszary badawcze.
Zakończenie
Rzeczywistość pokazuje, że projekty naukowo-badawcze nie mogą być re-alizowane na potrzeby biznesu lub komercjalizacji wyników badań bez odpo-wiednich ram instytucjonalnych oraz wizji na poziomie władz uczelni. Komer-cjalizacja wiedzy przez uniwersytety powinna być rozpatrywana jako sposób zapewnienia przychodów przez udostępnienie osobom czy instytucjom, przede wszystkim przedsiębiorstwom, wiedzy, infrastruktury i wyników badań. Proces komercjalizacji wiedzy obejmuje wdrożenie wyników badań do gospodarki oraz
22 Model współpracy..., s. 10-11.
23 P. Bryła, T. Jurczyk, T. Domański, Korzyści współpracy uczelni wyższych z otoczeniem
gosp-odarczym – próba typologii, „Marketing i Rynek” 2013, nr 4.
24 Business – University Collaboration for Research and Innovation, A Guide for CBI Policy Brief 2000.
wzmacnianie pozycji konkurencyjnej istniejących przedsiębiorstw i tworzenie nowych przedsiębiorstw.
Analiza działalności badawczo-usługowej jednostki ogólnouczelnianej Cen-trum Badań i Ekspertyz Uniwersytetu Ekonomicznego (CBiE) i jej doświadczenia w realizacji zleceń na potrzeby biznesu dowodzi, że musi ona stworzyć własną ofertę badawczo-usługową odpowiadającą na zmieniające się potrzeby rynku. Gwałtownie wzrasta zapotrzebowanie na usługi badawcze, konsultingowe, eks-perckie i warsztatowe ze strony praktyki. Dobrze przygotowana oferta powinna uwzględniać usługi, które wzajemnie się uzupełniają, tworząc ciągłość przedsię-wzięć służących wzmacnianiu pozycji naukowej i gospodarczej zespołów badaw-czych na rynku. Najtrudniejszym zadaniem jest wzmacnianie pozycji rynkowej, gdyż wymaga ono od jednostek ogólnouczelnianych opracowania, wspólnie z na-ukowcami, konkurencyjnych ofert dla potencjalnych grup docelowych na rynku lokalnym, krajowym i międzynarodowym. Do tego dochodzi konieczność wy-pracowania ścieżek komercjalizacji wyników badań oraz transferu wiedzy z uni-wersytetu do gospodarki, które pozwalają na wzrost efektywności współpracy i nawiązywania nowych kontaktów z biznesem. Z dotychczasowych doświadczeń CBiE wynika, że jednostka odpowiada na pojawiające się zapytania ofertowe i re-alizuje projekty badawcze z praktyką, ale nie można uznać, że ma odpowiednie przygotowanie do komercjalizacji wyników badań. Uniwersytet, chcąc podążać za nowymi pojawiającymi się na rynku szansami wykorzystania nowych zjawisk w życiu naukowym i gospodarczym, musi mieć właściwych partnerów bizneso-wych, z którymi może przeanalizować sytuację, określić strategię rozwoju, rozwi-jać nowe usługi i zapoczątkować współpracę z nowymi klientami. Sukces współ-pracy wielkoobszarowej jest zdeterminowany przez wsparcie, jakie otrzymuje od władz uczelni jednostka ogólnouczelniana. Kierownictwo uniwersytetu powinno mieć na uwadze, że podejmowanie decyzji o wspieraniu biznesu wiąże się jeszcze z inną, nie mniej ważną funkcją, tj. funkcją promocyjną całego środowiska nauko-wego uczelni. Wzmacnianie i rozwój więzi między nauką a praktyką przy użyciu instrumentów promocji przekłada się bowiem na efektywność współpracy. W ob-liczu wzrastającego zapotrzebowania na komercjalizację wyników badań i wdro-żenia ich do gospodarki, przy dokonaniu odpowiedniej reorganizacji jednostki, zmiany kierunku działalności i wsparciu ze strony władz uczelni, CBiE będzie w stanie zaproponować większe wsparcie otoczeniu biznesowemu, a tym samym efektywniej niż dotąd wykorzystać potencjał naukowo-badawczy uniwersytetu.
Literatura
Behawioralne determinanty rozwoju przedsiębiorczości w Polsce. Ekonomia behawioralna finanso-wania przedsiębiorczości, red. P. Kulawczuk, A. Poszewiecki, Fundacja Rozwoju Uniwersytetu
Bryła P., Determinanty współpracy uczelni ze sferą biznesu, „Marketing i Rynek” 2012, nr 7. Bryła P., Jurczyk T., Domański T., Korzyści współpracy uczelni wyższych z otoczeniem
gospodar-czym – próba typologii, „Marketing i Rynek” 2013, nr. 4.
Business – University Collaboration for Research and Innovation, A Guide for CBI Policy Brief
2000. http://www.cbie.ue.katowice.pl/ [28.07.2013]. http://www.sgh.waw.pl/ogolnouczelniane/bwb [28.07.2013]. http://www.ue.poznan.pl/uczelnia/struktura-organizacyjna/centra-badawcze/centrum-badan-i-eks-pertyz-towaroznawczych/ [28.07.2013]. http://www.ue.wroc.pl/badania/4852/oferty_wspolpracy_z_praktyka_gospodarcza.html [28.07.2013].
Innowacyjność 2010, PARP, Warszawa 2010.
Koszałka J., Monitoring zapotrzebowania na usługi i kształtowanie oferty ośrodka innowacji, PARP, Gdańsk 2011.
Leksykon marketingu, red. J. Altkorn, T. Kramer, PWE, Warszawa 1998.
Lichtarski J., Teoretyczne i praktyczne problemy integracji gospodarczej przedsiębiorstw, w: Współ-
działanie gospodarcze przedsiębiorstw, red. J. Lichtarski, PWE, Warszawa 1992. Marketing instytucji naukowych i badawczych, Wyd. Instytutu Lotnictwa, Warszawa 2010. Model współpracy uczelni z otoczeniem biznesowym, Wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego w Ka-
towicach, Katowice 2010.
Model zarządzania publiczną instytucją akademicką, red. J. Woźnicki, Instytut Spraw Publicznych,
Warszawa 1999.
Payne A., Marketing usług, PWE, Warszawa 1997.
Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 24 maja 2011 r. w sprawie Krajowego Systemu Usług dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw, Dz.U. nr 112, poz. 656.
Strategia rozwoju nauki w Polsce do 2015 roku, dokument ramowy opracowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Warszawa, czerwiec 2007.
The Global Competitiveness Report 2012-2013, World Economic Forum 2012.
Uczelnie i ich otoczenie. Możliwości i formy współdziałania, red. B. Minkiewicz, Wyd. SGH, War-
szawa 2003.
Współdziałanie gospodarcze przedsiębiorstw, red. J. Lichtarski, PWE, Warszawa 1992.