Opis sytuacji politycznej Hellady rozpoczyna się od Beocji. Być może to z powodu jej znaczenia politycznego, kulturowego czy też po prostu dlatego,
6 B. Bravo, E. Wipszycka: Historia starożytnych Greków…, s. 124.
7 Ibidem, s. 138.
że wyprawa rozpoczęła się w Aulidzie. Mieszkańców tej krainy prowadzi (erchon, od erchomai ) pięciu wodzów. Są to Peneleos i Leitos, Archesila
os, Prothoenor i Klonios. Być może przegląd wojsk przeprowadzony jest z perspektywy punktu zbornego, czyli z Aulidy. Nielogiczne jest bowiem robienie przeglądu wojsk pod Troją w dziesiątym roku wojny. Katalog okrę-tów musiał zatem istnieć wcześniej. Na terenie Beocji istniało dwadzieścia osiem miast, pięć jednostek politycznych. Każda z nich miała po dziesięć okrętów. W sumie było pięćdziesiąt okrętów. Beoci wyprawili się na wojnę, będąc zależnymi od wanaksa Agamemnona. Skończył się bowiem już czas dominacji tebańskiej rodu Kadmeidów i Labdakidów, Edypa i jego potom
ków, przerwany walkami wewnętrznymi i najazdem epigonów, czyli synów owych siedmiu, co się przeciw Tebom wyprawili – kondotierów tamtej epoki.
Z wielkiego grodu tebańskiego zostały tylko Teby Dolne, czyli podgrodzie.
Władza beockich dowódców określona jest słowem erchon, które oznacza
‘przewodzili’. Słowo to jest pokrewne terminowi arche – władza, i oznacza ono fakt, że na mocy tradycji przewodzą wojsku. Od tego zespołu wyrażeń pochodzi też późniejsze określenie urzędnika w wielu miejscach, jakim jest archont8. Następne ludy przedstawione w wykazie zawsze były sąsiadami poprzednich, już opisanych.
Orchomenos Minyjskie to maleńka jednostka polityczna Beocji. Są tam tylko dwie miejscowości. Mimo to wymienia się w Katalogu Orchomenos Mi
nyjskie i Aspledon. Wydaje się, że jest tak ze względu na tradycję. Prowadzą (erche) ich Askalafos i Ialmenos, wywodzący się od boga Aresa i Astyoche, córki Aktora, wnuczki Adzejdaosa. Genealogia tych dowódców prowadzi nas głęboko w przeszłość. Są władcami dziedzicznymi, pochodzącymi od boga Aresa, choć inni boscy przodkowie są także w ich rodzie. Pochodzą generalnie od Eola, chociaż także Minyas występuje w tej rodzinie. Mieli aż trzydzieści okrętów, co wydaje się nader dużo jak na tak małą powierzchnię ich terytorium. Dominacja tejże jednostki politycznej nad resztą Beocji, a być może i Grecji, to zamierzchłe już czasy. Być może określenie ‘minyjski’ odsyła nas do centrum politycznego na Krecie9.
Kraina o nazwie Fokida, w środkowej Helladzie, posiada kontyngent złożony z czterdziestu okrętów. Miast nie jest tam wiele. Jest tam jednak Pytho, czyli późniejsze apollińskie Delfy, oraz rywalka Delf z wojen świę
tych − Krisa. Prowadzi wojsko dwu wodzów – archontów (od erchon). Jeden z nich, imieniem Epistrofos, jest wieszczkiem. Zabici zostają przez samego Hektora. Ma to swą rangę, gdyż toczył on pojedynki tylko ze znacznymi
8 Ilias II 494−510; por. K. Gębura: Poikilia…, s. 18.
9 Ilias II 511−516: por. ibidem; por. m.in. RE II, 1896, szp. 2642 oraz RE Suppl. XIV, 1974, szp. 290. Ares − bóg wojny, obcy u Greków. U Traków zwany Aria. Por. RE II, 1895, szp. 642−647. Może to ślad przybycia Indoeuropejczyków do Grecji.
wojownikami. Rządy tych władców opierają się też na podstawie religijnej, bowiem są wróżbitami10.
Mający swe miejsce w szyku obok Fokejczyków, Lokrowie, określeni są jako Achajowie i Panhellenowie. Są to więc ludzie bez ojczyzny, być może banici wygnani z innych terenów. Lokryda to kraina w Grecji Środkowej, składająca się z trzech części. Nie miały one jednak połączenia lądowego a istniało w tej krainie dziewięć miast. Wydaje się, że były schronieniem dla ludzi wydziedziczonych z własnych ojczyzn, być może nawet rozbójników.
Ich dowódca, pochodzący z nieprawego łoża, utrzymywał posłuch przez brutalną władzę (mniemać można, iż fizyczną). Dowodzi nimi (hegemoneu) hegemon – Ajas, zwany Mniejszym – gorszy od Ajasa z Salaminy, wiele od salamińskiego mniejszy i o podłym charakterze. Mimo to jest członkiem ścisłej rady wojennej. W Lokrydzie natomiast jest przybyszem, a pancerz ma zrobiony z kilku warstw impregnowanego płótna. Znienawidzony przez bogów. (Gwałt na Kasandrze przy ołtarzu bogini Ateny miał konsekwencję dla Lokrydy przez tysiąc lat)11.
Obok tej krainy leży wyspa Euboja. To kraina Abantów, ludzi Aresa, z innej epoki historycznej, odzianych w miedź i posługujących się jesionowymi oszcze
pami. Dowodzi nimi (hegemon) pan hegemon Elfenor, władca dziedziczny, zalotnik Heleny. Jego władza jest mocna i niekwestionowana, tak jak władza Aresa; za nim płynęło czterdzieści okrętów. Tradycja mówi, że Homer i Hezjod razem brali tam udział w igrzyskach pogrzebowych po śmierci króla Chalkosa około 700 roku p.n.e. Ich główne miasta to Chalkis i Eretria12.
Ateński lud (demos) prowadzi Menestheus, syn Peteosa. Miał być pierw
szym demagogiem z demu Steiria z rodu Ajgeusa. Autor wie, że nie ma już Tezeusza, twórcy synojkizmu ateńskiego. Nie ma też króla Erechteusa. Jest zapowiedź rządów władców z rodu Nestora. Menestheus jest zaledwie urzęd
nikiem. Idzie za nim pięćdziesiąt okrętów. Jest też w tekście ukryty termin 10 Ilias II 516−526; por. ibidem.
11 Ilias 527−5535; Por. Pi.: Ol. IX 86, Hdt.: II 947, Hdt.: I 203, 26, 30, Plut.: Quest.
Gr. RE XIII, 26, 1927, szp. 1363, 1366 (Lokros), RE XIII, 25, 1926, szp. 1135–1288 (Lo
kris), Kleine Pauly–Wissowa 111, 717−726; Ilias II 527; Ajas, s. Ojleusa i Eriopis (Ilias XIII 697) wg innych Alkimache (por. Scholia Graeca in Homerii Iliadem (Scholia Vetera).
Recensuit H. Erbse. Vol. 1: Praefationem et Scholia ad Libros A-D continentes. Berolini 1969 ad liber XV 333, 336). Jego bratem przyrodnim z Rene był Medon. Hyginus Fa
bulae 97 utrzymuje, że Rene to jego matka. Komicznie maluje go Homer w Odysei IV 499 i n. O grzechu Ajasa Mniejszego pisze Strabo: XIII 600. Dziewczęta z lokrydzkich rodów przez tysiąc lat służyły Atenie w Ilionie. Grób Ajasa jest na wyspie Mykonos.
Po śmierci miał być jednak przeniesiony na Wyspy Szczęśliwe, czyli na Leukas przy ujściu Dunaju. (Por. RE XVII, 1936, szp. 2175–2187 oraz Kleine Pauly–Wissowa IV, s. 256–257) (Ilias II 727, XIII 695).
12 Ilias II 536−545; por K. Gębura: Poikilia…, s. 19; por. RE VI, 1907, szp. 851−858.
RE III, 1899, szp. 2094 i n.; Strabo: X 445; Apollod.: Bibl. III 130.
falanga na oznaczenie specyficznego szyku wojska ateńskich hoplitów. Być może to późniejszy wtręt z czasów Pizystratydów. O ile ten fragment nie jest późniejszym fałszerstwem, to odzwierciedla on sytuację, gdy w trakcie niebytności Tezeusza, w demosie ateńskim władzę ma (hegemoneu) sprawny w organizacji wojska pieszego Menesteus, syn Peteosa, potomek Erechteusa.
Miał być pierwszym demagogiem. Łączono go z Ajgeusem z demu Steiria.
Regentem mianowali go Dioskurowie, by upokorzyć króla Tezusza. Szło za nim pięćdziesiąt okrętów. Ateny były krainą szczególnie upodobaną przez boginię Aten. Nestor znalazł się w tym opisie, gdyż jego potomkowie będą rządzić w Atenach aż do ostatniego króla Kodrosa. Jego potomkowie będą w czasach historycznych tyranami w koloniach jońskich w Azji13.
Z pobliskiej wyspy Salaminy pochodził Ajas Większy. Prowadził (agen) tylko dwanaście okrętów. Dowódca ten miał ogromne znaczenie pod Tro
ją. W dzielności był drugim z Hellenów po Achillesie. Był w radzie przy Agamemnonie, ale tej o szerszym składzie. Mimo to tylko stał przy Atenach.
Miał też szlachetne pochodzenie. Co to oznacza? Podejrzewano fałszerstwo ateńskie o podtekście politycznym. Chodzi oczywiście o przynależność wyspy do Państwa Ateńskiego od czasów Solona14. Fragment opisujący Argolidę na Peloponezie zacytuję:
Ci, co Argos dzierżyli i Tiryns murami warowny, (560) Hermone, Asine nad głęboką zatoką leżące,
Trojdzeny, Ejonas, Epidauros bogaty w winnice, Ci, co mają Eginę i Masetę – młodzieńcy Achajów – Przewodził im mocny w głosie Diomedes
i Steneleos, przesławnego Kapaneusa syn własny – (565) Euryalos, jako trzeci szedł z nimi, bogu równy…
syn władcy Mekisteusa, Talaionidy.
Rozkazywał im wszystkim mocny w głosie Diomedes – szło za nim okrętów czarnych osiemdziesiąt.
Przytoczony powyżej opis pokazuje złożony układ polityczny na Peloponezie. Argos i pozostałe miasta Argolidy należą do Agamemnona.
Nie rządzi on jednak nimi bezpośrednio. Do boju prowadzi (hegemoneu) oddziały basileus Diomedes. Sam jest epigonem, synem Tydeusa, jednego z siedmiu przeciw Tebom. Jego ojciec Tydeus, gwałtownik i kondotier, pochodził z Etolii. Otrzymał od Adrastosa na lennych warunkach dział na Peloponezie. Stosunek lenny dziedziczy Diomedes, który jest zaufa
13 Ilias II 546−556; por. K. Gębura: Poikilia…, s. 19−20; Paus.: X 35,8. Ilias XI 692.
14 Ilias II 557−558; por. K. Gębura: Poikilia…, s. 20; por. RE I, 1894, szp. 923−926; RE IA, 1920, szp. 1826−1844; RE II, 1895, szp. 557; RE II, 1895, szp. 791−795.
nym Agamemnona. Podlega mu dwu wasali z niższej drabiny. Układ przedstawia się zatem następująco: na szczycie stoi Agamemnon, władca Argolidy z tytułem anaks (wanaks w tekstach linearnych), potem Diome
des, następnie jest jego przyboczny przyjaciel Steneleos, syn Kapaneusa, przyjaciela Tydeusa; wreszcie miejscowy wasal z Trojdzen, Euryalos – równy bogu. Wojownicy to Achajowie, tak jak i mieszkańcy pozostałej części Argolidy. Władza Diomedesa określona jest słowem hegemoneue, czyli rządził w sposób absolutny. Jednakże pod koniec poświęconego mu pasusu pojawia się słowo egeito (prowadził), które oznacza tylko dowo
dzenie wojskiem. Ta wybitna postać jest w ścisłej radzie wojennej, choć nie odznacza się specjalną mądrością. Występuje w parze z Odysem, tak jakby walczyli na jednym rydwanie. Jest symbolem sprawności wojsko
wej i siły, Odys zaś to symbol mądrości i sprytu męskiego. Gotowy jest poświęcić ideały w imię praktyki. Diomedes jest mocny w głosie – znaczy to przypuszczalnie, że sprawnie wojskom rozkazuje. Idzie za nim osiem
dziesiąt okrętów. Grodów jest osiem, za to każdy mocno zapisany w his-torii Hellady. Jej wodzowie tworzyli drabinę feudalną na długo zanim narodził się feudalizm15. Mykeny stanowią w tym czasie najpotężniejsze z miast. Jest na tym terenie dwanaście znanych z his torii grodów. Rządzi nimi (erche) mocny (kreion) Agamemnon. Określenie to oznacza człowieka o ogromnej władzy politycznej, a także fizycznej. Agamemnon to władca pochodzący ze znakomitego rodu. Szły za nim wojska najliczniejsze i naj
bardziej wyborowe ze wszystkich. Musiał mieć ponad sto okrętów. Sam ubrany był w znakomity sprzęt wojenny. Posiada jeszcze w swej władzy siedem miast, które oddaje w rodzaj dzierżawy Nestorowi, choć obiecu
je również dać je Achillesowi. Oznacza to, że może dowolnie dawać we władanie niektóre ziemie lub je odbierać, zwłaszcza te na Peloponezie.
Od niego zależą Arkadowie niemający własnych portów. W jego państwie jest miasto Sykion, niegdyś władztwo Adrasta, dowódcy przeciw Tebom, oraz Korynt, miasto przedgreckie, którego wojskami dowodził Euchenor, syn Koiranda16. Istnieje wzmianka, że po zdobyciu kraju Pylos siedem miast dostał Agamemnon jako poczesny dar. Nie są znane okoliczności
15 Ilias II 559−568; Ilias IV 405; jego towarzysz Sthenelos, s. Kapaneusa, wnuk Hipponosa, z rodu Anaksagorydów − A.: Th. 422, RE IX, 1916, szp. 1186 i n; RE II, 1895, szp. 565, Euryalos s. Mekisteusa z Argos, Argonauta, epigon, Paus.: II 20, 5; 25, 6; X 10, 4; malował go Polygnot w Delfach; Ilias II 567, Mekisteus s. Talaosa, brat Ad
rastosa; Ilias XXIII 677. Hdt.: V 67; Paus.: II 9,18.1, jeden z siedmiu przeciw Tebom, grób na rynku w Argos, Paus.: II 21, 2; sam Talaos z rodu Amynthaosa to s. Biasa, demona górskiego.
16 Ilias II 569−580; por. K. Gębura: Poikilia…, s. 20; Ilias XIII 663; Paus.: VII 17,7;
Agamemnon s. Atreusa wódz wszystkich Achajów, może bóstwo przedgreckie, kult w Amyklai, Hdt.: VII 159; Atreus s. Pelopsa wnuk Tantala.
tej wojny. Były to miejscowości takie jak Kardamyle, Enope, Hira, Fery, Anteja, Ajpeja i Pedasos17.
Obok Agamemnona walczył Menelaos ze Sparty i Lacedemonu. Określany jest jako archont, a więc urzędnik wybieralny, ale naprawdę był dziedzicznym basileusem. Menelaos sam między nimi (wojskiem) chodził, skłaniając żarliwie do walki, zagrzewając – za Heleny jęki i szloch. Brat Agamemnona, Menelaos, wiódł z Lakedemonu sześćdziesiąt okrętów. Miast było w tej krainie tylko osiem. Jęki i szlochy Heleny w opisie mogą tu brzmieć ironicznie i nawet mało przyzwoicie18. Sytuacja władcy Pylon, Nestora w Iliadzie jest inna niż sytuacja wanaksa w Pylos znana z tabliczek. Tu idzie za nim dziewięćdziesiąt okrętów.
Może to ślad wielkości Pylos widoczny w tekstach pisma B. Tam okrętów było tylko dwadzieścia. Jednak licentia poetica pozwala na naruszenie norm. Władza Nestora określona jest słowem hegemoneue, choć wiemy, że w stosunku do tego władcy używany był także termin wanaks. Być może często używany epitet Nestora – „szybki jeździec z Gerenii” uciekający przed Heraklesem jest wspo
mnieniem najazdu Achajów z Argolidy? Tak samo miasta na terytorium Pylon, będące w bezpośrednim władaniu Atrydów19. Arkadom, ludowi mieszkające
mu w środku półwyspu peloponeskiego, dał okręty ich sąsiad i zwierzchnik Agamemnon. Rządzi nimi (erche) syn Anchajosa, wnuk Agapenora, a więc autochton. Okrętów było sześćdziesiąt, miast zaś jedynie dziesięć20.
Mieszkańcy sąsiedniej Elidy mieli sześć miast, czterech wodzów archon
tów – o starym rodowodzie. Okrętów było czterdzieści. Jedno z miast, Bupra
sion (w tłumaczeniu na język polski „woli targ”) nad rzeką Epeios w północnej Elidzie to być może późniejsza Olimpia, a zatem miejsce najsłynniejszych igrzysk helleńskich. Mieszkający tu lud, Epejowie, przybyli z północy, z Etolii.
Jednakże imiona ich wodzów zdają się nawiązywać do miejscowej, starszej historii przed inwazją. Są to wodzowie: Amfimachos, syn Kteatosa, wnuk Aktora i potomek Posejdona, zabity przez Hektora. Thalpios i Eurytos z Oj
chalei pochodzili ze starego, miejscowego rodu. Inni władcy to Aktorionowie, potomkowie przedgreckiego władcy Aktora oraz matki Molione, noszący zazwyczaj podwójne nazwisko, od ojca i od matki, krewni Posejdona. Inte
resująca historia łączy się z władcą o imieniu Amarynkeus. Jest on Esejem, a więc emigrantem na tym terenie. Być może to Lapita, człowiek pierwszego greckiego inteligentnego plemienia, walczącego z centaurami na górze Pe
lion w obronie porwanej narzeczonej. Następny z dowódców to Polikseinos (wielogościnny) – król Elidy, bogom podobny, tylko on wrócił spokojnie spod Troi. Wymieniony został też Agasthenos, syn Augiasza, ojciec Polikseinosa.
17 Ilias IX 149−153.
18 Ilias II 581−589; por. K. Gębura: Poikilia…, s. 20−21.
19 Ilias II 590−601; por. K. Gębura: Poikilia…, s. 21.
20 Ilias II 602−613; por. K. Gębura: Poikilia…, s. 21; por. Pi.: Ol. VI 129.
Sam Augiasz to syn Heliosa lub Lapity Forbasa, prześladowca Heraklesa.
Opowiedziane przez autora eposu historie są reliktami przedachajskiej prze
szłości tej krainy przed najazdem doryckich Etolów. Historie są przytaczane dla pokazania starożytności rodu21.
Niewielki organizm polityczny istniał na wyspach rozsianych w Zatoce Akarnańskiej. Były to Echinady i Dulichion. Rządy sprawował wówczas Me
ges (hegemon), potomek Zeusa, przyjaciel Odysa, syn Fileusa, wnuk Augiasza.
Jego ojciec, zwycięzca na igrzyskach ku czci Amarynkeusa, uciekł na te wyspy ze złości na Augiasza. Wódz Meges dowodził flotą złożoną z czterdziestu okrętów. Wydaje się, że był po prostu piratem22.
Sąsiadem Megesa był Odys z Itaki, Wysp Jońskich i z wybrzeży Epiru.
Prowadził (ege) tylko dwanaście okrętów, ale był najsprytniejszym achajskim wodzem. Umysłem podobny do Zeusa. Był pod opieką Ateny. Z innych miejsc tekstu Iliady wiemy, że chociaż jego ojciec był władcą, to Odys musiał być wybrany królem. Nie miał więc władzy dziedzicznej. Co więcej, prawo do tronu, być może w niektórych częściach państwa, dało mu małżeństwo z Penelopą. Odys dowodził Kefallenami – mieszkańcami Wysp Jońskich.
Odyseusz to jedna z głównych postaci pod Troją, tytułowy bohater Odysei.
Jego pośmiertny kult miał miejsce w Feneos, Sparcie, Argos, Etolii23.
Mieszkających na stałym lądzie w północno-zachodniej Grecji Etolów prowadził (egeito) wódz Thoas. Miał on czterdzieści okrętów. Nie było już wówczas w tej krainie silnego władcy z dynastii Ojneusa. Thoas to także sta
ra nazwa rzeki Acheloos, zaś ojciec Andrajmon to założyciel Amfissy. Znany helleński podróżnik i autor zachowanego przewodnika Pauzaniasz był przy poświęconej mu tablicy. Miasto Olenos to miejsce gdzie Kureci opiekowali się małym Zeusem. Inne starożytne miejsca to wymienione tu Pylene / Pyrame nad Acheloosem, Chalkis przy źródle Acheloosa w Pindzie. Najsłynniejsze zaś miasto to Kalydon, obecnie wieś Kryoneri. To miasto było przeciwnikiem Pleuronu w słynnej wojnie związanej z Ojneusem, Meleagrem i Tydeusem.
Thoas był członkiem ścisłej rady przy Agamemnonie, podobnie jak wnuk Ojneusa, syn Tydeusa Diomedes24.
21 Ilias II 614−624; por. K. Gębura: Poikilia…, s. 21−22; Ilias XI 756, Strabo: VIII 341;
Ilias XIII 185, XI 709; Od. VIII 224; Paus.: V 622; Ilias XXIII 630 i n., Paus.: V 2, 1853 i n., A.: Supp. 144 i n., Paus.: V 3,4; Apollod.: Bibl. III 10, 8, 2, Paus.: V.
22 Ilias II 624−629; por. K. Gębura: Poikilia…, s. 22 Paus.: VIII 24, 11; Ilias XV 52 i n.;
Ilias II 629−630; Paus.: VIII 24, 11.
23 Ilias II 630−637; por. K. Gębura: Poikilia…, s. 22. Od. IX 22; XIII 35; Strabo: VIII 346; X 452; Paus.: VIII 14,5; Theog. 3,96; por. RE V, 1905, szp. 2716−2731; RE IX, 1916, szp.
2289−2302.
24 Ilias II 637−643; por. K. Gębura: Poikilia…, s. 22; Strabo: X 450; Paus.: V 3,6; Paus.:
X 38,5; Ilias XIV 116; RE XXI, 1952, szp. 240−267; Strabo: X 451; Ilias IX 530 i n.; XIII 217;
XIV 116; X 550.
Następnie tekst Katalogu okrętów opisuje największą i mającą najbogatszą historię grecką wyspę Kretę. Jednakże nie jest to już Kreta mocarstwowa.
Władca jej Idomeneus był Achajem. Prowadził (hegemoneuen) osiemdziesiąt okrętów ze swoich stu miast. Pomagał mu jego towarzysz Meriones. Ido
meneus był włócznikiem, a więc wojownikiem, niemającym nic wspólnego z kreteńskim Minosem. Może to ślad achajskiej inwazji Krety. Ta największa wyspa grecka, centrum dawnej talassokracji nie miała już wówczas hegemoni w świecie egejskim. Nie wspomina się nawet o tym. Idomeneus jest ważny, ale nie jest ważniejszy od Agamemnona, choć prowadzi do walki taką samą siłę bojową jak on25.
Kolejne stronice zajmuje opis kontyngentów wyspiarskich. Wojskami innej wyspy, czyli Rodos, dowodził Tlepolemos. Był on wnukiem Heraklesa.
Prowadził do walki (agen) tylko dziewięć okrętów. Był banitą pochodzącym aż z grodu Efyry, czyli z Dodony z Epiru w północno-zachodniej Helladzie. Efyra i Dodona to dwie nazwy tej samej miejscowości. Efyra jest pelazgijska, czyli przedgrecka. Niewątpliwie był to kondotier. Tlepolemos był synem Heraklesa i Astyochei, córki Fylasa z Efyry. Po śmierci Heraklesa jego dzieci były pod opieką Keyksa w Trachis. Tutaj zabił swego matczynego wuja. W rodzinie matrylinearnej brat matki był głową rodu. Tak bywa jeszcze w Polinezji. Taki system więzi rodzinnych nosi nazwę awunkulatu. Wuj ten, Lykimnos – syn Elektryona, to eponim akropolu, czyli wzgórza zamkowego w mieście Tiryns w Argolidzie. Zabójca Tlepolemos uciekł więc z Efyry w Epirze na wyspę Rodos przy wybrzeżach Anatolii26.
Sąsiadujący z jego państwem, najpiękniejszy z Achajów, oczywiście po Achillesie, Nireus z wysepki Syme, wiódł do walki (estichonto) trzy okręty.
Był bez skazy, aczkolwiek słaby i mało znaczący27.
Z sąsiednich wysp szli do walki inni potomkowie Heraklesa. Pochodzili oni aż z Wessali. To potomkowie Tessalosa, wnukowie Heraklesa – Fejdippus oraz Antifos, wychodźcy (egesasthen). Ci wodzowie prowadzili z wyspy Kos trzydzieści okrętów. Niewątpliwie byli oni najemnikami w wojsku Agamem
nona. W wojnie brali też udział zaciągi innych Heraklitów, a więc również Dorów z Wysp Dorydzkich, obok wybrzeży Anatolii – Nireus, Antifos, Tessalos z wysp Krapathos, Kos, Kalydne. Można zauważyć, że dorycka kolonizacja tych wysp i pobliskich wybrzeży miała miejsce już w czasach achajskich28.
25 Ilias II 644−649; K. Gębura: Poikilia…, s. 22; Plin.: NH IV 58; Meriones czczony na Sycylii w Minoa, D.S. V 79.
26 Ilias II 652−669; por. K. Gębura: Poikilia…, s. 23; Efyra w Tessalii później Kichyros, Strabo: VII 7, 10, 338; Sellowie kapłani w Dodonie i w Troadzie Ilias XVI 234; Lykimnos s. Elektryona, eponim akropoli Tirynsu, Strabo: VIII 3, 7, 3.
27 Ilias II 670−674; K. Gębura: Poikilia…, s. 23.
28 Ilias II 675−679; ibidem.
Wymieniony tutaj w Katalogu największy z achajskich wojowników, Achil
les, pochodził z pogranicza Tessalii. Miał on pod swą władzą tylko sześć miast.
Prowadził jedynie pięćdziesiąt okrętów (en archos), ale był najdzielniejszym i najpiękniejszym wojownikiem. To syn bogini Tetydy. Miał pod swym berłem ludy Myrmidonów, Hellenów, Achajów, Pelazgów. Myrmidonowie i Pelazgo
wie to ludy przedgreckie. Achilles był uznawany za boga. Już w pierwszych wersach Iliady nosi epitet dios – boski, w opozycji do władcy ludzi Agamem
nona – boski. Reprezentował sferę sacrum, bożą wolę, ale i przedgrecką tradycję w eposie Homera29.
Jego sąsiadem był Podarkes z Fylake. Wódz ten tylko wojska ustawiał (kosmese) w zastępstwie zmarłego brata. Miał czterdzieści okrętów. Tekst Ho
mera okreś la tę krainę poprzez słynne poletko bogini Demeter. W kulturach rolniczych często zostawia się nieuprawiony kawałek roli na ofiarę dla bóstwa;
w Polsce jest to często nazywane przepiórką lub wieńcem.
Innym sąsiadem władcy Achillesa był heros Protesilaos. Jego imię oznacza
„pierwszy za lud”, bowiem on pierwszy wyskoczył z okrętu i jako pierwszy też zginął z Achajów. Wyruszył na wyprawę w dniu ślubu. Niedoczekawszy nocy poślubnej jego narzeczona-żona-wdowa (tu bez imienia) stała się w epo
ce Romantyzmu prototypem Lenory u romantyków Zachodu i dziewczyny z ballady Romantyczność Adama Mickiewicza30.
Inny wódz, z tego terenu Eumelos, syn Admetosa, prowadził (erche) dzie
więć okrętów. Pochodził on znad jeziora Bojbe. Jego matka, Alkestis, córka Peliasa, to jedyna kobieta, która oddała swe życie za męża31.
Wódz i łucznik Filoktet (erchon) wiódł siedem okrętów z Meliboi i Olidzoon w górach nadmorskich w Tesalii. Teraz ustawiał (kosmese) ich Medon, syn Ojle
usa, przyrodni brat Ajasa Mniejszego z nieprawego łoża. Jest on bez ojczyz ny, sprawny w swym wojennym rzemiośle. W tym czasie Filoktet, ukąszony przez jadowitego węża i cuchnący niegojącą się raną, został zostawiony na wyspie i skazany na potrójną śmierć − własną fizyczną oraz śmierć w swych nienaro
dzonych dzieciach, śmierć bez kontynuacji swego imienia32. Innych ludzi z pół
dzonych dzieciach, śmierć bez kontynuacji swego imienia32. Innych ludzi z pół