Organizowanie komitetów terenowych RGO w dystrykcie warszawskim rozpoczęła w lipcu 1940 r. Do czasu powołania i zatwierdzenia odpowiednich kandydatów przez władze okupacyjne funkcje zarządcze piastowali miejscy i powiatowi pełnomocnicy PCK84. Do składu Pol.KO poproszono osoby znane, wpływowe, piastujące wysokie stanowiska oraz wyróżniające się nieposzlakowaną opinią wśród miejscowego społeczeństwa, co miało mieć kolosalne znaczenie w dalszym ich funkcjonowaniu. Zarząd placówki składał się zazwyczaj z 3 do 5 osób, w wyjątkowych przypadkach zasilany był powołaniem kolejnych pracowników. Na czele placówki stał przewodniczący, do obowiązków którego należało wydawanie kluczowych decyzji w sprawie prowadzenia placówki, wyznaczanie terminów oraz zwoływanie posiedzeń, reprezentowanie placówki na zewnątrz oraz prowadzenie korespondencji. Obowiązkiem jego zastępcy, oprócz zarządzania w okresie nieobecności przewodniczącego, było prowadzenie działu ewidencji oraz niesienie pomocy stałej i doraźnej dla potrzebujących. Do jego kompetencji należało również zarządzanie działem ewidencyjno-kwalifikacyjnym. Zadaniem sekretarza była opieka nad korespondencją prowadzoną przez placówkę; pracownik porządkował oraz przygotowywał do przechowania akta, opiekował się lokalem biurowym i jego inwentarzem, prowadził ewidencję rozmów telefonicznych oraz w razie potrzeby przygotowywał informację o całokształcie działań placówki. Piastujący funkcję skarbnika dbał o całokształt obrotu zarówno gotówkowego jak również towarowego Pol.KO. Wszelakie funkcje pomocnicze przy zarządzie piastowali członkowie, a ich ilość uzależniona była od wielkości prac wykonywanych przez komitet. Do ich obowiązków na szczeblu delegatur należała dodatkowo m.in. opieka nad kuchniami oraz punktami dożywiania, pośrednictwo pomiędzy placówką a podległym magazynem, byli również przydzielani do pomocy innym pracownikom85.
Nieocenioną rolę sprawowały funkcjonujące przy placówkach biura. Ważnym zadaniem było znalezienie odpowiedniego kandydata na stanowisko kierownika. Miała
84 B. Kroll, Rada Główna Opiekuńcza…, ibidem, s. 78.
85 Okólnik RGO nr 5 z 26 X 1942 r., AAN, RGO, sygn. 795, s. 323-324.
35 to być osoba energiczna, obdarzona doskonałym zmysłem organizacyjnym, potrafiąca panować nad pracami całego zespołu. Cechą najważniejszą była jednak odporność na stres, ponieważ każde biuro narażone było na częste niespodziewane wizyty ze strony okupanta. W związku z tym biuro musiało być pracownią wzorową, prowadzoną bez najmniejszych zarzutów. Ważne było, żeby wszystkie prace prowadzone m.in. na potrzeby organizacji niepodległościowych wykonywać w bezpieczny sposób.
Bezpieczeństwo było najważniejszym wyznacznikiem w pracy biura, a wszyscy jego członkowie musieli bezbłędnie współpracować w obydwu płaszczyznach; legalnej i nielegalnej. Do zakresu kompetencji kierownika należało kierowanie placówką, załatwianie wszystkich spraw na zewnątrz (Starostwo Powiatowe, spółdzielnie i in.), sporządzanie projektów regulaminów wewnętrznych, opracowywanie planów gospodarczych, preliminarzy, sprawozdań oraz zarządzeń dla delegatur. Do pozostałych zadań należało opracowanie wniosków i sprawozdań z prowadzonej przez placówkę opieki, przygotowanie wniosków pism do władz RGO i okupacyjnych, prowadzenie ewidencji, opieka merytoryczna nad sporządzaniem protokołów z posiedzeń Pol.KO, zarządzanie sprawami personalnymi, czuwanie nad wykonaniem zarządzeń komitetów oraz korespondencja. Sekretarz ponosił odpowiedzialność za wzorowe prowadzenie dziennika podawczego, archiwum, pilnował odpowiedniego prowadzenia, niejednokrotnie „kreatywnej” ewidencji personalnej. Zatrudniona na tym stanowisku osoba odpowiedzialna była za tłumaczenie na język niemiecki protokołów86, prowadzenie spraw na potrzeby ubezpieczalni a także za ewidencję rozmów telefonicznych, sporządzenie list płatniczych, wykazów stanu zatrudnienia oraz całą korespondencję zleconą przez kierownika biura. Zespół uzupełniali biegła maszynistka odpowiedzialna za szybkie i bezbłędne przepisywanie tekstów, kasjer oraz magazynier, odpowiedzialni za prowadzenie kasy, opiekę nad magazynem oraz zgodność spisów inwentarzowych z rzeczywistym stanem. Do ich obowiązków należało sporządzenie sprawozdania półrocznego z akcji rozdawnictwa produktów magazynowych87. W wielu przypadkach obie funkcje piastowała jedna i ta sama osoba.
86 Obowiązkiem każdej placówki było zatrudnienie osoby płynnie władającej językiem niemieckim w mowie i piśmie, odpowiedzialnej za tworzenie i redagowanie pism w tym języku, tłumaczenie sprawozdań na potrzeby okupanta. W wielu przypadkach ciążyła również na tym pracowniku odpowiedzialność prowadzenia wszelakich spraw urzędowych z władzami okupacyjnymi.
87 Sprawozdanie referenta Pol.KO Mińsk Mazowiecki za okres VII-X 1942 r., ibidem, sygn. 502, s. 239-240.
36 Zarząd komitetu garwolińskiego od początku działalności tworzyli przewodniczący Jan Strusiński88, zastępca Paweł Michalik89, skarbnik Antoni Pinakiewicz90 oraz sekretarz Leopold Aksmann91. Ten ostatni piastował również funkcję kierownika biura. Rolę członka powierzono szambelanowi papieskiemu ks.
Antoniemu Święcickiemu92.
Do listopada 1941 r. skład uzupełniła znana, powszechnie szanowana hr. Zofia Jezierska93. W styczniu 1942 r. dołączył do placówki Jan Zieliński, rolnik z Woli Rębkowskiej.94 Prace dobrze funkcjonującego zarządu wkrótce uległy dużym zaburzeniom. Pierwszą zmianę przyniosło aresztowanie w czerwcu 1942 r. hr.
Jezierskiej, a następnie aresztowanie Antoniego Pinakiewicza, rozstrzelanego 17 lipca
88 Jan Strusiński - starosta garwoliński.
89 Paweł Michalik - inspektor samorządowy, sekretarz generalny Starostwa, prezes Komisji Rewizyjnej Powiatowego Funduszu Wojskowego ZWZ-AK Garwolin od marca 1940 r., wspólnie z Marianem Jaworskim, ps. „Lipa” odbudował Referat VII Administracji Zastępczej Obwodu „Gołąb”, Z. Gnat-Wieteska, Armia Krajowa Obwód „Gołąb” – Garwolin, Pruszków 1997, s. 76-77. Do czasu ukonstytuowania się Komitetu w V 1943 r. pełnił w nim najważniejsze obowiązki; sprawozdanie referenta Pol.KO Garwolin z 17 V 1943 r. AAN, RGO, sygn. 499, s. 205.
90 Antoni Pinakiewicz - rejent, aresztowany z dwoma innymi mieszkańcami Garwolina ks. Marianem Juszczykiem i Bolesławem Warownym, rozstrzelany przez Niemców 17 lipca 1942 r. na drodze z Pilawy do Łucznicy; A. Bereza, W. Okniński, Sądownictwo siedleckie…, s. 170, Z. Gnat-Wieteska, Armia Krajowa…, ibidem, s. 23.
91 Leopold Aksmann - pseud. „Poldkowski”, „Puchacz”; w referacie szkoleniowym Obwodu „Gołąb” w stopniu kapitana, dowódca placówki Ułęż-Sobieszyn. Prowadził szkolenia wojskowe w rejonach, opracował materiały szkoleniowe „pojedynczego strzelca” oraz podoficerskie. W 1943 r. Komenda Obwodu uruchomiła w Garwolinie kurs Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty, którego został komendantem; Z. Gnat-Wieteska, Armia Krajowa…, ibidem, s. 36, 61, 102-103. O akcjach przeprowadzonych przez „Puchacza” również; W. Ważniewski, Na przedpolach Warszawy 1939-1945, Warszawa 1974, s. 113, 335. Urzędnik w prywatnej fabryce narzędzi wiertniczych w Stryju (gm.
Garwolin).
92 Antoni Święcicki - święcenia kapłańskie otrzymał w 1911 r. Do 1918 r. pracował w diecezji łucko-żytomierskiej. Kapelan Centralnego Komitetu Obywatelskiego Królestwa Polskiego w Rosji. W 1918 r.
przywiózł do Lublina transport 550 dzieci z guberni kijowskiej. Od 1919 r. w diecezji podlaskiej: prefekt 8-klasowego gimnazjum w Sokołowie Podlaskim, w 1920 r. kapelan 205 pułku piechoty ochotniczej. W latach 1919-1922 pracował w ZHP w Sokołowie, w tym jako Komendant Hufca. W latach 1922-1926 pracował jako wikariusz w Kocku i w Sadownem oraz studiował na Wydziale Teologicznym KUL, uzyskując w 1926 r. stopień dra prawa kanonicznego. Od 1926 do 1951 prefekt szkół w Garwolinie.
Angażował się w prace Sodalicji Mariańskiej, kapelan Ochotniczej Straży Pożarnej i Związku Harcerstwa Polskiego w Garwolinie. W okresie okupacji pracował w tajnej oświacie, od 1939 do 1943 kapelan Hufca
„Orłów”, „Garb” Szarych Szeregów. W okresie wojny oraz w okresie powojennym (do 10 XI 1947) Pełnomocnik PCK w Garwolinie. Angażował się również w działalność kulturalną. Od 1951 do 1954 rektor Małego Seminarium Diecezjalnego w Siedlcach; http://cmentarz.parafiagarwolin.pl/14-ks-antoni-swiecicki-kapelan-wojskowy-w-1920-r-harcerz-prefekt-szkol/, dostęp 7.10.2018 r.
93 Zofia Jezierska – z domu Potocka, hr, córka namiestnika Galicji, właścicielka majątku Sobienie Szlacheckie. Jej tragiczny los opisuje tekst: Wczesną wiosną 1942 r. zaczęto mówić o małżeństwie Z.
Jezierskiej z M. Jaczyńskim. Istotnie, w maju odbyły się uroczyste ich zaręczyny, a ślub wyznaczono na 16 czerwca 1942 r. Gdy wszystko było już do tej uroczystości przygotowane, dwór był pełen krewnych i innych zaproszonych gości obojga, nagle pojawiło się Gestapo. Po krótkim we dworze pobycie i bez żadnego podania powodu zabrało niedoszłych małżonków. Było to jak grom z jasnego nieba, nikt już ich więcej nie zobaczył”. Zob.: A. Mońka-Staniakowa, Tajne nauczanie w Sobieniach Jeziorach [w:] Szkice Podlaskie nr 5 [1996], s. 95-107.
94 Sprawozdanie referenta Pol.KO Garwolin za I 1942 r., AAN, RGO, sygn. 499, s. 31.
37 1942 r. Na ich miejsce z powodu braku jakichkolwiek informacji o losie aresztowanych nie powołano nowych członków i na posiedzeniu zarządu 28 sierpnia b.r. w jego skład wchodzili Jan Strusiński, Paweł Michalik, Jan Zieliński95. Najpoważniejszy kryzys kadrowy nastąpił w lutym 1943 r., kiedy ze składu ustąpił przewodniczący placówki, który już wcześniej informował o swojej definitywnej przeprowadzce do Warszawy. W zaistniałej sytuacji postanowiono, że jego miejsce zajmie dotychczasowy zastępca Michalik96. W celu usprawnienia pracy podjęto się znalezienia odpowiednich kandydatów mogących godnie zastąpić poprzedników i uzupełnić skład. Pierwszy wybór padł na Leona Popławskiego, członka komisji rewizyjnej placówki, KHPTM w wyjątkowej sytuacji bez zastrzeżeń wyraził zgodę na natychmiastowe przejęcie obowiązków zastępcy przewodniczącego placówki97. Z dostępnych informacji wynika, że skład komitetu uzupełnił ziemianin Tadeusz Chwalibóg98.
Przy komitecie funkcjonowało biuro, urzędowało w godz. 7.30-17.00 w pokoiku w Wydziale Powiatowym, gdzie pracowali Inspektor Samorządowy i sekretarz Wydziału Powiatowego. W dniu 15 lutego 1943 r. lokal biura został przeniesiony do innego budynku przy ulicy Gimnazjalnej 5, opuszczony lokal władze przeznaczyły na stołówkę i mieszkanie dla niemieckich urzędników miejscowej poczty99. Placówka, jak już wcześniej zostało powiedziane, kierowana była do kwietnia 1943 r. przez Leopolda Aksmanna. Po jego odejściu funkcję kierownika pełnił Jerzy Zaremba, skład uzupełniali księgowa Karolina Kurek, maszynistka Melania Kamińska oraz magazynier Władysław Sajdak100.
Komisję rewizyjną placówki stanowili wcześniej wspominany Leon Popławski, Antoni Piesio101, kierownik szkoły Antoni Panasiewicz102 oraz kierownik Szpitala Powiatowego Mieczysław Krassowski (od 17 maja 1943).
95 Sprawozdanie referenta Pol.KO Garwolin z posiedzenia zarządu 28 VIII 1942 r., ibidem, sygn. 499, s.
86.
96 Posiedzenie zarządu Pol.KO Garwolin z 27 XI 1942 r., ibidem, sygn. 499, s. 106; sprawozdanie referenta Pol.KO Garwolin za II 1943 r., ibidem, s. 167.
97 Leon Popławski - pseud. „Pogar”, ziemianin, właściciel majątku Borowie, działacz ziemiańskiej organizacji „Uprawa’ w stopniu strzelca. Uczestniczył w akcjach organizacji, za co po wojnie został wywieziony na Syberię zob. sprawozdanie referenta Pol.KO Garwolin z 17 V 1943 r., ibidem, s. 205;
sprawozdanie referenta Pol.KO Garwolin za III 1943 r., ibidem, s. 189; Z. Gnat-Wieteska, Armia Krajowa…, ibidem, s. 150-151, 189.
98 Sprawozdanie referenta Pol.KO Garwolin za IV 1944 r. ibidem, s. 369.
99 Sprawozdanie referenta Pol.KO Garwolin za I 1943 r, ibidem, s. 149-150; sprawozdanie za II 1943, ibidem, s. 170.
100 Protokół Komisji Rewizyjnej przy Pol.KO Garwolin za okres 1 V 1942 – 31 III 1943 r., ibidem, s.
296.
101 Antoni Piesio - dyrektor KKO w Garwolinie.
102 Antoni Panasiewicz - zwolennik i uczestnik tajnego nauczania w powiecie.
38 Komitet Pol.KO w Grójcu powołany został do życia podczas spotkania prymicyjnego 3 października 1940 r. Na czele placówki stanął początkowo dr Stanisław Kowalczewski103; zastępcą wybrano inż. Wiktora Hłasko104, człowieka odpowiedzialnego i bardzo zaangażowanego w sprawy organizacji. Niebawem w wyniku wewnętrznych ustaleń, biorąc pod uwagę dobro komitetu i podopiecznych zamienili się funkcjami105. Ich współpracę bez wahania należy określić mianem wzorowej, cechującej się wzajemnym szacunkiem, zaufaniem oraz kolektywizmem przy podejmowaniu decyzji106. Skarbnikiem grójeckiego komitetu mianowano Jana Zagórskiego107, stanowisko sekretarza przyjął Jerzy Wielowieyski108. Skład uzupełniał inż. Tadeusz Słubicki109. Jedyną zmianą w składzie była rezygnacja z piastowanego stanowiska w lipcu 1943 r. Wielowieyskiego, na jego miejsce w tym samym miesiącu został powołany Jan Tomaszewski110.
Przewodniczącym biura znajdującego się przy ul. Piotra Skargi nr 5 od 16 grudnia 1940 r. został Edward Wójcik, funkcję zastępczyni, sekretarki, kasjerki, tłumaczki i maszynistki w jednej osobie pełniła Janina Hensel111; księgową do czerwca 1943 r. była
103 Stanisław Kowalczewski – lekarz powiatowy, absolwent Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, znany ze swojej silnej woli oraz ogromnego zapału do pracy, zarówno zawodowej jak i na polu opieki społecznej. Łączył swoją działalność zarówno w RGO i PCK. Mimo zakazu udzielał pomocy medycznej m.in. Żydom. W 1941 r. w związku z poparciem działań wareckiego lekarza Kaweckiego, prezentującego odmienne zdanie niż lekarze niemieccy został zwolniony z funkcji lekarza powiatowego, jednak w
„uznaniu jego zasług” został mianowany lekarzem miejskim. Jego postawa budziła również szacunek i poważanie nawet wśród Niemców; zob. R. Matyjas, Powiat grójecki w okresie drugiej Rzeczypospolitej, Grójec 2004, s. 70.
104Wiktor Hłasko – członek grójeckiej Rady Miejskiej i Powiatowej, pełnomocnik Grupy Francuskich Towarzystw Naftowych, Przemysłowych i Handlowych - Małopolska. Był także dyrektorem firmy naftowej VERDATOK w Polance koło Krosna, gdzie też partycypował w ufundowaniu miejscowego kościoła i firmy Nafta Polska. W okresie okupacji niemieckiej pozostał nie tylko wierny tradycji, ale wykazał wielce patriotyczną postawę. Dzięki niemu dwór w Kociszewie stał się ostoją dla wielu uciekinierów z Warszawy – choć nie tylko – i bazą zaopatrzenia dla lokalnych grup oporu, syn Wiktora – Henryk – był w tym czasie dowódcą plutonu w Ośrodku I AK Grójec, pseud. „Damazy”. Na początku 1945 roku osaczony przez dekret nacjonalizujący, chciał - sytuując we dworze Muzeum Polskiego Nafciarstwa – pozostać w Kociszewie. Niestety, muzeum pozostało w projektach, zaś sam pomysłodawca został w maju tego samego roku z własnej ziemi wyrugowany. Dobra Hłasków przejął Rolniczy Zakład Doświadczalny Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, lokując w dworku Centrum Dydaktyczno–Konferencyjne, a w folwarku Gospodarstwo Pomocnicze; zob. http://www.instytut-genealogii.com.pl/index.php?mod=artykuly&id=2&itemid=122; dostęp 18.09.2016 r.
105 W komitecie od 3 X 1940 r., sprawozdanie referenta Pol.KO Grójec z 31 X 1941 r., AAN, RGO, sygn.
500, s. 8.
106 Sprawozdanie referenta Pol.KO Grójec za okres 9 XII 1940-31 I 1941 r., ibidem, sygn. 779, s. 8-12.
107 Jan Zagórski - leśnik, pracownik urzędu gminnego w Grójcu; Pismo z 12 VII 1943 r., ibidem, sygn.
396, k. 7.
108 Jerzy Wielowieyski – sędzia, zrezygnował ze swojej funkcji w 1942 r. zob.: protokół nr 66 referenta Pol.KO Grójec z 3 VIII 1942 r., ibidem, sygn. 500, s. 93.
109 Tadeusz Słubicki - inżynier, właściciel majątku Zalesie; sprawozdanie referenta Pol.KO Grójec z 31 X 1941 r., ibidem, s. 4.
110 Jan Tomaszewski – sędzia okręgowy śledczy w Grójcu, mgr prawa Uniwersytetu Warszawskiego.
111 Sprawozdanie referenta Pol.KO Grójec za VIII 1941 r., sygn. 500, s. 4.
39 Zofia Kiciowa112, siłę pomocniczą stanowił Bronisław Peczat. Przy komitecie funkcję woźnego sprawował Władysław Łukasik113. Od 1 kwietnia 1942 r. w biurze komitetu zatrudniono na stanowisku pomocy księgowej wysiedlonego z Łodzi Bolesława Ciesielskiego114. Po ustąpieniu Kiciowej przejął on obowiązki buchaltera115. Po dwóch miesiącach posadę przekazał Franciszkowi Zawistowskiemu116.
Na mocy okupacyjnych dekretów inkorporacyjnych Hitlera z 8 października i 9 listopada 1939 r. do dystryktu warszawskiego dostał przyłączony również powiat łowicki. Pierwszą przewodniczącą miejscowego komitetu została majorowa Czesława Kozieradzka piastująca również funkcję Pełnomocnika RGO na powiat117. Zastępcą został nauczyciel Władysław Rogala, członkami zaś urzędnik samorządowy Bronisław Szymański, ks. Józef Kopczewski118, oraz Janina Grabińska, odpowiedzialna za dział zdrowia. Prezydium już w listopadzie 1941 r. zaprosiło do współpracy księżną Izabellę Radziwiłłówną119, powiat w obrębie prezydium reprezentowała również Janina Grabińska, właścicielka majątku Jeziorko120.
112 Protokół 83 z posiedzenia zarządu Pol.KO Grójec 17 VI 1943 r., ibidem, s. 276.
113 Sprawozdanie referenta Pol.KO Grójec za IV 1942 r., ibidem, s. 63.
114 Ibidem.
115 Protokół 83 z posiedzenia zarządu Pol.KO Grójec 17 VI 1943 r., ibidem, s. 305.
116 Pismo referenta Pol.KO Grójec z 9 VIII 1943 r., ibidem, s. 305.
117 Czesława Kozieradzka - określana przez najbliższych jako „kobieta niezwykle energiczna, odważna, umiejąca wszystkich podnosić na duchu. Gdy w 1944 r. przyszło do niej gestapo, aby ją aresztować, otworzyła drzwi mieszkania i powiedziała, że nie ma Kozieradzkiej, po czym zaraz wyszła kuchennym wyjściem do ogrodu (mieszkała na ul. 1 Maja nr 8 w domu Trawińskich), a dalej na dworzec kaliski, skąd wyjechała”; http://lowiczanin.info/halina-pagowska-1920-2015/, dostęp 22. 06. 2016 r..
118 Józef Kopczewski - doktor teologii, rektor kościoła i kapelan klasztoru s. Bernardynek w Łowiczu, prefekt prowadzonej przez siostry szkoły powszechnej oraz miejscowego Seminarium Nauczycielskiego, więzień obozów Auschwitz i Dachau; zob. http://www.lowiczanin.info/wiki/index.php?title=Maj, dostęp 22.06.2016 r., wg Jerzego Maciejaka ks. Kopczewski (vel. Kopaczewski) wchodził w skład zarządu łowickiego ZWZ-AK; Łowicz : dzieje miasta, pod red. R. Kołodziejczyka, Warszawa 1986, s. 445.
119 Izabella Radziwiłłowa – żona administratora dóbr nieborowskich Edmunda Radziwiłła pseud.
„Kazimierz”, dowódcy miejscowej placówki, odpowiedzialnego za punkt odbioru zrzutów broni i
„cichociemnych, wyznaczonego na polanie leśnej, w odległości 900 m. od pałacu. W 1943 r.
przeprowadzono tu udaną akcję zabezpieczenia i przekazania komórce wywiadu AK szczątków niemieckiej rakiety V-1, która spadła w lesie w pobliżu folwarku w Zygmuntowie. Małżeństwo czynnie włączyło się w działalność „Uprawy” (vel „Tarczy”); specyficznej organizacji wykorzystującej w swojej pracy wszystkie możliwości i środki, którymi dysponowało ziemiaństwo. Członkowie opłacali składki na działalność bieżącą lokalnych komórek konspiracyjnych, udostępniali lokale, dostarczali sprzęt, środki transportu, żywność, organizowali zaplecze żywnościowe. Za swoją patriotyczną działalność a także w dużej mierze za pochodzenie klasowe małżeństwo zapłaciło wysoką cenę. Po wkroczeniu w styczniu 1945 r. wojsk radzieckich doszło do aresztowania, a następnie wywiezienia wraz z bliskimi krewnymi do Krasnogorska, gdzie przebywali do września 1947 r.; A. Czapnik, W cieniu magnackiej rezydencji, Łowicz; Nieborów, 2002, s. 44; M. Miller, Arystokracja, Warszawa [1993], s. 131; W. Piwkowski, Nieborów Arkadia, Warszawa 1988, s. 43; M. Rudziński, „Uprawa” vel „Tarcza” [w:] Dziedzictwo:
ziemianie polscy i udział ich w życiu narodu, pod red. T. Chrzanowskiego, Kraków 1995, s. 271;
120 Sprawozdanie referenta Pol.KO Łowicz za XI 1941 r., ibidem, sygn. 501, s. 46; APŁ, ROP Łowicz, metryczka; sygn. 5, k. 1.
40 Na początku 1942 r. w wyniku źle przeprowadzonych transakcji Rogala i Olesza narazili komitet na straty w wysokości 8 tys. zł; niemal natychmiast Rogala złożył rezygnację, która nie została przyjęta, obaj pracownicy zostali czasowo zawieszeni w czynnościach. Dnia 30 stycznia 1942 r. prezeskę wezwał do siebie Adam Ronikier, który w celu jak najszybszego rozwiązania niezręcznej sytuacji zarówno dla Pol.KO w Łowiczu i całej RGO nakazał powstały dług jak najszybciej uregulować. Sprawę z pracownikami nakazano załatwić bez udziału sądu; mieli oni zaległość zwrócić w ratach121. Złą atmosferę w komitecie postanowiono zażegnać poprzez zmianę składu zarządu. Propozycję przedłużenia udziału w pracach wystosowano do zaufanych członków Janiny Grabińskiej, Czesławy Kozieradzkiej i Izabelli Radziwiłłowej; jako nowych zaproponowano Antoniego Perzynę oraz Franciszka Trawińskiego122. Do proponowanych zmian nie doszło, a pogłębiające się problemy w komitecie doprowadziły do sytuacji, w której w marcu 1943 r. czynnymi pracownikami były jedynie przewodnicząca Kozieradzka oraz ks. Radziwiłłowa. Natychmiastowe uzupełnienie składu stało się kluczowe dla zachowania ciągłości prac placówki123. Znalezienie odpowiednich osób było niezwykle trudne; na specjalnym zebraniu zarządu 7 kwietnia 1943 r. pracę zaproponowano szklarzowi Dominikowi Pacho, fabrykantowi Mielczarskiemu, przewodnicząca komitetu poczyniła również usilne kroki w celu powrotu do zarządu Janiny Grabińskiej, jednak starania okazały się daremne. Na zebraniu swój akces do zarządu zgłosili ponownie Franciszek Trawiński a także Aleksander Niebudek oraz nauczyciel Henryk Langowski124.
Po dyskusjach z nowym starostą Follmannem ustalono skład: przewodniczącym został sędzia Kazimierz Krzanowski, zastępcą Radziwiłłowa, skarbnikiem Kozieradzka, sekretarzem mecenas Jan Księżopolski, sprawy gospodarcze powierzono Stanisławowi Mielczarskiemu. Członkami honorowymi zostali ziemianin Walery Janowski, oraz Pacho125. W listopadzie 1944 r. Prezydium Pol.KO zgłosiło swoją rezygnację na skutek votum nieufności wyrażonego przez starostę.126 W związku z rezygnacją przybył do
121 Protokół z posiedzenia zarządu Pol.KO Łowicz z 3 II 1942 r., ibidem, sygn. 501, s. 94.
122 Franciszek Trawiński – dyrektor Banku Spółdzielczego Ziemi Łowickiej; protokół z posiedzenia zarządu Pol.KO Łowicz 17 II 1942 r., ibidem, sygn. 783, s. 92.
123 Sprawozdanie referenta Pol.KO Łowicz za III 1943 r., ibidem, sygn. 501, k. 184.
124 Protokół z posiedzenia zarządu Pol.KO Łowicz 7 IV 1943 r., ibidem, k. 186.
125 Protokół z posiedzenia zarządu Pol.KO Łowicz 10 V 1943 r., ibidem, k. 194.
126 Sprawozdanie referenta Pol.KO Łowicz za XI 1944 r., ibidem, k. 294.
41 Łowicza Bohdanowicz, który rozmawiał z KHPTM, obiecał załatwienie sprawy w ciągu 2-3 tygodni127.
Funkcję kierownika biura łowickiego Pol.KO do 24 maja 1941 r. pełnił Alfons Zarach, jego obowiązki przejął Czesław Olesza, dotychczasowy referent terenowy128. Ze względu jednak na zły stan zdrowia ustąpił on ze stanowiska 1 stycznia 1942 r., jego obowiązki przejęła referentka akcji zbiórkowej Maria Zbudniewek129. Zastępstwo pełniła do 27 marca 1942 r., do dnia, kiedy kierownictwo biura powierzono Jerzemu Jakubowskiemu130. Swoją funkcję pełnił do 15 lutego 1943 r., zastępstwo po nim po raz drugi przyjęła Zbudniewek, niedługo potem jednak zachorowała, w związku z tym obowiązki przekazała sekretarce biura Helenie Kolasińskiej131. W styczniu 1944 r.
nowymi pracownikami biura zostali księgowy Stanisław Kazimierski oraz wywiadowczyni ds. rekwalifikacji podopiecznych Maria Chrempińska132. Od 1 lutego zatrudniono jako pomoc dla magazyniera i księgowego Irenę Andrzejewską133.
Warto w tym miejscu wspomnieć, że przy komitecie funkcjonował Dział Pomocy Rodzinom jeńców pod przewodnictwem działaczki społecznej Heleny Dietrich134.
Początki komitetu Pol.KO w Mińsku Mazowieckim są dosyć mało znane. Z dostępnych materiałów wynika, że pierwszy zarząd w składzie dr Władysław Ściebora135, zastępca Stanisław Turowski136 oraz pełniący funkcję członka dr Władysław Gucewicz137 spotykał się zbyt rzadko i pod koniec marca 1941 r. podał się
Początki komitetu Pol.KO w Mińsku Mazowieckim są dosyć mało znane. Z dostępnych materiałów wynika, że pierwszy zarząd w składzie dr Władysław Ściebora135, zastępca Stanisław Turowski136 oraz pełniący funkcję członka dr Władysław Gucewicz137 spotykał się zbyt rzadko i pod koniec marca 1941 r. podał się