1920.
Zwycięska armja wręcza swemu Twórcy i Wodzowi buławę marszałkowską.
Kulturze zmartwychwstałej Polski zagrażała od wschodu fala rewolucyjna bolszewizmu.
Piłsudski zamierzył złamać zupełnie siły bolsze
wickie, nie dopuścić do tego, żeby najgroźniejszy wróg urósł po zadanych mu klęskach na nowo w siły. Odrzuciwszy zatem gwałtownem natar
ciem wojska rosyjskie, ruszył naprzód i już 9 maja 1920 zajął Kijów.
Zwycięski wódz nie znalazł niestety należ
nego oparcia moralnego wre własnem społe
czeństwie, zawiodła również przyrzeczona pomoc ukraińskiego hetmana Petlury. Z tych przyczyn musi się cofać przed znacznie większemi siłami aż do biam Warszawy. W chwili ogólnej depresji mocarz ducha opracowuje genjalny plan. Dzień 16 sierpnia 1920, zwany dniem „Cudu nad Wisłą“ , przysparza Naczelnemu WóJzowi jeden z naj
świetniejszych liści do wieńca sławy. Niespodzie
wany atak Naczelnego Wodza odcina armję bolszewicką od jej strategicznej podstawy, nie
przyjaciel pierzcha w rozsypce. Pokój zwycięski, zawarty w Rydze 18 marca 1921 r., utrwala nasze wschodnie granice. Równocześnie ocalił genjusz Marszałka Europę przed zalewem barbarzyństwa wschodniego.
W konsekwencji tego zwycięstwa na pole
cenie Piłsudskiego odebrał generał Żeligowski Litwinom Wilno, ofiarowane im przedtem przez bolszewików.
Zgromadzenie Narodowe, po uchwaleniu Konstytucji 17/111 1921, wybrało na wniosek Piłsud
skiego (1922) Prezydentem Rzeczypospolitej Gabr- jela Narutowicza, sławnego uczonego i osobistego przyjaciela Marszałka. Pierwszy Prezydent padł w tydzień później z ręki fanatyka, należącego do wrogiej Naczelnikowi partji politycznej.
Wybrano następnie Prezydentem Rzeczy
pospolitej Stanisława Wojciechowskiego, znanego z pracy niepodległościowej towarzysza
Marszałka-Piłsudski patrzał mimo odniesionych trium
fów z trwogą w przyszłość państwa, wystawionego na niebezpieczne skutki rozszalałych namiętności partyjnych.
Znużony zaciekłą kampanją, prowadzoną
P*zez swych wrogów politycznych, pragnie Pił- głasza odczyty treści politycznej. W państwie sudski spoczynku. Wprzód dopomaga jeszcze do panoszy się tymczasem sej mowładztwo, partyj- Podzwigmęcia autorytetu władzy państwowej na nictwo, warcholstwo, podkopując w związku s anowisku Szefa Sztabu Generalnego, poczem z coraz gorszym stanem gospodarczym i finanso-
°siada jako człowiek prywatny w Sulejówku wym poważnie byt państwa.
lózef Piłsudski w roku 1914.
P°d Warszawą. Pensję, należną Mu jako Pierw- n^eniu Marszałkowi Polski, ofiarował w całości cele społeczne, zwłaszcza na wdowy i sieroty n| legionistach. Na utrzymanie zarabia piśmien
ni wem. Powstają wtedy następujące prace:
Lee^6 - P'erwsze boje“ , „O wartości Żołnierza gjonów“ , „Wspomnienie o Gabrjelu Naruto- lgón« ’ ^863“ , „Naczelni Wodzowie“ i „Rok
Ponadto ogłasza artykuły w prasie i
wy-Widząc niebezpieczeństwo grożące dopiero zmartwychwstałej Polsce, postanawia wreszcie rozprawić się stanowczo ze zgubną demoralizacją.
Gdy żadne perswazje nie odnoszą skutku, wyrusza 12 maja 1926, na czele wiernych żołnierzy, na Warszawę, odnosi w starciu zbrojnem zwycięstwo i zwołuje Zgromadzenie Narodowe, celem wyboru Prezydenta Państwa 31 maja 1926. Zgromadzenie wybiera Prezydentem Piłsudskiego. Komendant
nie przyjmuje jednak wyboru, stwierdza jedynie aprobatę prawną dokonanego przewrotu i poleca kandydaturę prof. Ignacego Mościckiego, dzięki czemu został Tenże wybrany 1 czerwca Prezy
dentem R. P.
Piłsudski poświęca wszystkie siły pracy nad stanem armji i polityce zagranicznej. Pogłębia sojusz z Francją, zbliża nas do Anglji i łagodzi stosunki z Sowietami. Polska otrzymuje wkrótce półstałe miejsce w Radzie Ligi Narodów, które dotychczas zachowała. W grudniu 1926 wyjeżdża Piłsudski do Genewy i wpływa na decydujące czynniki w kierunku bezpośredniego traktowania sporu Polski z Litwą. Na posiedzeniu Rady Ligi Narodów stanowczem wystąpieniem wobec ów
czesnego premjera litewskiego, Waldemarasai przyczynia się walnie do poprawy stosunków polsko-litewskich. Zawiera pakty c nieagresji w r. 1932 z Sowietami, a 26 stycznia 1934 r.
z Niemcami.
Tak staje się Polska ważnym czynnikiem światowego pokoju i zdobywa coraz donioślejszy wpływ, coraz większe znaczenie, wśród wielkich potęg państwowych. Dzięki Marszałkowi unieza
leżnia się polityka nasza od nadmiernego wpływu zagranicy na sprawy polskie, a rząd zyskuje suwerenność wobec sejmu i siły konieczne dla skutecznego spełniania swych obowiązków wobec państwa.
Obóz prorządowy kroczy pod kierownic
twem Marszałka w kierunku podniesienia auto
rytetu państwa, wzmocnienia władzy wykonawczej i zwalczania szkodliwego partyjnictwa. W wyborach do trzeciego sejmu i senatu zyskuje stronnictwo rządowe w marcu 1928 r. największą liczbę mandatów.
Stronnictwa opozycyjne nie dają jednak jeszcze za wygrane. Rośnie rozdźwięk między rządem a opozycją lewicową, do której przechodzi P. P. S. — 8 czerwca 1930 r. uchwala kongres skupionych w t. zw. Centrolewie stronnictw opo
zycyjnych ostre rezolucje przeciw rządowi i pre
zydentowi R. P. Wtedy obejmuje urząd premjera sam Piłsudski, następuje rozwiązanie sejmu i senatu i uwięzienie przywódców opozycji w związku z krakowskim kongresem.
Now:e wybory z 16 i 23 listopada 1930 r. dają rządowi znaczną większość, a nowa Konstytucja z 23 kwietnia 1935 r. daje podstawę do dalszego pomyślnego rozwoju państwa.
Także w dziedzinie gospodarczej widoczne są dobre owoce pracy rządu, dzięki czemu nie załamało się państwo nasze w okresie kryzysu światowego. Przy wybitnem poparciu Marszałka dokonuje Polska dzieła wiekopomnego, któremu na imię: port w Gdyni. Jego opiece zawdzięczają powstanie i piękny rozwój nasze floty, handlowa i wojenna i eskadry hydroplanów.
Nawet ciężka choroba tocząca ciało nie zdołała zwalczyć wielkiego ducha. Do ostatniej chwili życia niemal kieruje ten wielki Gospodarz, Mąż Stanu i Wychowawca narodu sprawami państwa, któremu wszystkie swe siły poświęcił.
A gdy 12 maja 1935 zamknął na wieki
Dr. JAN ROGOWSKI