Miejsce licytacji

Miejsce licytacji ustawodawca określił w § 80 r.c.k. Zgodnie z treścią tego przepisu licytacja powinna się odbyć, o ile istnieje taka możliwość, poza miejscem, w którym ruchomości się znajdują. Tak więc licytacja może się odbyć zarówno w miejscu położenia ruchomości, jak i w każdym innym, odpowiadającym temu celowi. Priorytet wyboru innego miejsca niż to, w którym ruchomości się znajdują, został podyktowany zapewnieniem spokoju i porządku w trakcie przetargu.³²¹ Zgodnie z ustaloną w art. 855 k.p.c. zasadą, zajęte ruchomości pozostawia się we władaniu osoby, u której zajął je komornik. W praktyce jest nią dłużnik lub osoba trzecia, której z tego lub innego względu przysługuje określone prawo do władania rzeczą. Osoby te są zwykle zainteresowane, aby dotychczasowy stan rzeczy nie uległ zmianie. Z tego też względu zarówno samemu zajęciu, jak i dalszym czynnością, towarzyszą emocje, które mogą stać się przyczyną prób wywierania nacisków na organ egzekucyjny oraz udaremnienia prowadzonej egzekucji. Wymóg opisany w § 80 r.c.k. co do miejsca licytacji jest zaleceniem ze strony ustawodawcy, ale również wypływa z niego obowiązek, który aktualizuje się pod warunkiem zaistnienia zdarzenia faktycznego, tj. możliwości przeprowadzenia licytacji poza miejscem, w którym ruchomości się znajdują.³²²

Przyglądając się praktyce działania komorników dostrzec można regułę, że licytacja wyznaczana jest w miejscu, w którym znajdują się ruchomości. Rozwiązanie to ma swoje uzasadnienie ekonomiczne i organizacyjne. Zgodnie z § 93 r.c.k. komornik zobowiązany jest zapewnić obecnym możność obejrzenia ruchomości wystawionych na licytację. Obowiązek ten został nałożony na organ egzekucyjny, albowiem w praktyce sprzedażą licytacyjną objęte są przede wszystkim rzeczy używane, które mogą posiadać wszelkiego rodzaju wady fizyczne. Ma on swoje uzasadnienie również w treści art. 879 zd. 2 k.p.c., zgodnie z którym nabywcy nie przysługuje roszczenie z tytułu rękojmi za wady rzeczy. Pozbawienie nabywcy licytacyjnego prawa rękojmi musi być kompensowane zagwarantowaniem mu możliwości obejrzenia oferowanej do sprzedaży rzeczy w sposób możliwie najbardziej dokładny. Uważam, że prawo do oglądania ruchomości nie powinno być ograniczone wyłącznie do wzrokowej oceny oferowanych ruchomości. Zadaniem postępowania egzekucyjnego jest nie tylko przymusowe spieniężenie majątku dłużnika, ale również ochrona stron i osób trzecich przed jego

321 Por.: Z. Merchel, „Egzekucja z ruchomości”, Currenda, Sopot 2005, s. 82.

322 Zob.: Z. Merchel, „Ruchomość jako przedmiot egzekucji”, Currenda, Sopot 2006, s. 160.

195

skutkami. Zatem w przypadku urządzeń mechanicznych, elektronicznych i im podobnych, komornik na życzenie zainteresowanego powinien je uruchomić, aby stwierdzić ich sprawność i prawidłowość działania. Opisane wyżej emocje, co niejednokrotnie odnotowano, stanowić mogą źródło nieracjonalnego zachowania dłużnika. Zdarzały się sytuacje, że dłużnik przed licytacją objęte w dozór ruchomości celowo uszkadzał tak, aby nie znalazły one nabywców, bądź dewastował je do tego stopnia, iż również dla niego samego przestawały mieć jakąkolwiek wartość.³²³

Urzeczywistnienie prawa licytantów do obejrzenia przedmiotu licytacji przed jego sprzedażą, przy jednoczesnym kierowaniu się zasadą, że licytacja powinna się odbywać w miarę możliwości poza miejscem, w którym ruchomości się znajdują, oczywiście jest możliwe, lecz pociąga za sobą dodatkowe koszy i utrudnienia organizacyjne. Powoduje to, że w praktyce, o ile szczególne względy się temu nie sprzeciwiają, licytację wyznacza się w miejscu, w którym ruchomości się znajdują, tj. przede wszystkim w lokalu dłużnika.

Także to miejsce wskazuje się w obwieszczeniu, jako miejsce, w którym ruchomości można oglądać przed licytacją. Względy praktyczne, organizacyjno – czasowe, a także dążenie do minimalizacji kosztów postępowania powoduje, że czas przeznaczony na umożliwienie licytantom obejrzenie licytowanych ruchomości ustala się na chwilę bezpośrednio poprzedzającą licytację. Dzięki takiemu podejściu komornik przybywając na miejsce licytacji może jednocześnie zadbać, aby dłużnik lub inna osoba sprawująca nad ruchomością dozór nie odmawiała lub w inny sposób nie utrudniała oglądanie ruchomości.

Rozwiązanie to jest również korzystne dla licytantów, którzy z jednej strony widzą co kupują, a z drugiej, jeżeli uzyskają przybicie i uiszczą całą cenę nabycia, mogą od razu odebrać przedmiot sprzedaży. To wszystko sprawia, że kwestia możliwości przeprowadzenia licytacji poza miejscem lokalizacji przedmiotu sprzedaży powinna być weryfikowana nie tyle przesłankami technicznymi, lecz racjonalnością działania, którą cechować musi postępowanie organu egzekucyjnego.

Jeżeli licytacja ma odbyć się poza miejscem, w którym ruchomości się znajdują, komornik rozstrzyga o tym w drodze zarządzenia. Może on również, jeżeli zaistnieje taka potrzeba, zarządzić przesłanie ruchomości komornikowi działającemu przy innym sądzie (§ 81 r.c.k.). Jak wskazuje się w literaturze, ma to przede wszystkim na celu, stworzenie

323 Zachowania takie stanowią czyn zabroniony, będący przestępstwem przewidzianym w art. 300 § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553), zgodnie z którym „kto w celu udaremnienia wykonania orzeczenia sądu lub innego organu państwowego, udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to, że usuwa, zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywiście lub pozornie obciąża albo uszkadza składniki swojego majątku zajęte lub zagrożone zajęciem, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”.

196

realnych możliwości obejrzenia rzeczy przed ich licytacją.³²⁴ Zarządzenie o przesłaniu ruchomości komornikowi działającemu przy innym sądzie, wymaga zgody sądu rejonowego, przy którym działa komornik prowadzący egzekucję.

Odbyciu się licytacji w miejscu innym niż to, w którym ruchomości się znajdują może skutecznie sprzeciwić się jedynie wierzyciel (§ 80 ust. 2 r.c.k.). Sprzeciw wierzyciela wnosi się do komornika. To nie jest środek zaskarżenia czynności, która obejmuje wyznaczenie licytacji, lecz czynność faktyczna strony postępowania (wierzyciela), wywołująca określone konsekwencje w przebiegu prowadzonej egzekucji. Sprzeciw nie wymaga uzasadnienia a jego wniesienie powoduje, że komornik staje się nim związany i nie może wyznaczyć licytacji poza miejscem, w którym znajdują się ruchomości.

Oznacza to, że jego nieuwzględnienie stanowić może skuteczną podstawę wywiedzenie przed właściwy sąd skargi na czynność komornika.

Podobnie jak w prawie polskim w prawie czeskim licytacja może zostać wyznaczona w miejscu zajęcia, w sądzie lub w innym odpowiednim miejscu (328b OSR).

Jeżeli zajęte rzeczy są przechowywane poza miejscem licytacji organ egzekucyjny może zarządzić ich przewiezienie na miejsce licytacji.

Ciekawe rozwiązanie prawne w zakresie wyznaczania miejsca licytacji przewidują przepisy prawa austriackiego. Organ wykonawczy, który prowadzi egzekucję, wybiera to miejsce, gdzie przewidywany dochód będzie najwyższy (internet, dom licytacyjny, hala aukcyjna lub miejsce, w którym znajduje się zajęty przedmiot). Miejsce licytacji określa się w treści edyktu licytacyjnego. Szczególną formę miejsca licytacji ma miejsce wyznaczone w celu przeprowadzenia licytacji w internecie. W takiej sytuacji miejscem licytacji jest wskazany przez organ wykonawczy adres internetowy. W prawie austriackim warto zwrócić uwagę również na treść § 274 EO. Zgodnie z jego treścią nie jest dopuszczalne zorganizowania licytacji w halach aukcyjnych i domach licytacyjnych, jeżeli przedmiotem sprzedaży są ogólnie mówiąc przedmioty niebezpieczne dla życia lub zdrowia, podatne na szybkie zniszczenia, zwierzęta, rośliny, czy też różnego rodzaju odpady. Jeżeli z wyborem miejsca licytacji wiąże się konieczność dokonania transportu zajętych rzeczy, koszty z tym związane czasowo ponosi wierzyciel z uiszczonej przez siebie zaliczki. W prawie austriackim wierzyciel może w celu realizacji egzekucji udostępnić posiadane środki transportu oraz siłę roboczą.

324 Z. Merchel, „Egzekucja sądowa w Polsce”, (red.) Z. Szczurek, Currenda, Sopot 2007, s. 365. Zob. także:

Z. Merchel, „Ruchomość jako przedmiot egzekucji”, Currenda, Sopor 2006, s. 160 – 161.

197