Ograniczenia przedmiotowe w egzekucji z ruchomości

Ograniczenia przedmiotowe w egzekucji sądowej to wyłączenia spod egzekucji określonych składników majątku dłużnika. Skuteczność ograniczeń przedmiotowych wymaga oznaczenia ich w przepisach prawa. Przepisy te mają charakter szczególny a wskazane w nich ograniczenia stanowią wyjątek od reguły wyrażonej w przepisie art. 803 k.p.c., wedle której tytuł wykonawczy stanowi podstawę do prowadzenia egzekucji ze wszystkich części majątku dłużnika, o ile z jego treści nie wynika nic innego.

Oznacza to, że przepisy te powinny być interpretowany w sposób ścieśniający (wykładnia rozszerzająca jest niedopuszczalna). Z drugiej strony przepisy te mają charakter bezwzględnie obowiązujący, co powoduje, że nie jest możliwe zrzeczenie się ani zmodyfikowanie przysługujących uprawnień.⁹⁰

Ograniczenia przedmiotowe od początku swego istnienia miały w swym zamyśle spełniać określone cele. Obecnie wskazuje się na trzy główne przyczyny (cele) wprowadzenia ograniczeń przedmiotowych – są to względy humanitarne, społeczne oraz gospodarcze.⁹¹

Ograniczenia przedmiotowe w egzekucji sądowej wprowadzone ze względów humanitarnych mają na celu zapewnienie dłużnikowi, jak również pozostającym na jego utrzymaniu członkom jego rodziny, minimum egzystencji. Nie należy przez to rozumieć wyłącznie gwarancji bytu fizycznego. Ustawodawca kierując się tą przesłanką wyłączył spod egzekucji również rzeczy, które mają dla dłużnika szczególną, osobistą wartość.

Ograniczenia ustanowione przez ustawodawcę ze względów humanitarnych dotyczą tylko dłużników będących osobami fizycznymi. Ograniczenia te bierze się pod uwagę

90 Por.: J. Łapatowska – Rynkowska, „Wyłączenie spod egzekucji w toku egzekucji z nieruchomości”, R.Pr. 2005, Nr 3, s. 25 – 37.

91 Tak: SN w uchwale z dnia 17 grudnia 1981 r., III CZP 32/81, (OSNC 1982/7/93).

53

z urzędu.⁹² Słusznie wskazuje Z. Merchel, że chroni się w ten sposób dłużnika przed całkowitą degradacją, do jakiej mógłby doprowadzić wierzyciel, gdyby miał niczym nieskrępowaną możliwość prowadzenia egzekucji.⁹³ Z punktu widzenia historii rozwoju instytucji egzekucji sądowej względy humanitarne stanowią podstawowe, historycznie najstarsze ograniczenia, będące odpowiedzią na pierwotną postać egzekucji – zemstę.

Poprzez ograniczenia przedmiotowe egzekucji z ruchomości, które ustawodawca wprowadził ze względów humanitarnych, niedopuszczalna jest egzekucja z następujących ruchomości:

a) przedmiotów urządzenia domowego, pościeli, bielizny i ubrania codziennego, niezbędnego dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny, a także ubrania niezbędnego do pełnienia służby lub wykonywania zawodu.

To wyliczenie jest tylko z pozoru proste. Ustalenie co jest a co nie jest niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny jest zabiegiem wymagającym dokonania oceny, indywidualnego podejścia do każdego z przypadków. Słusznie wskazuje A. Marciniak, że za podstawę uznania niezbędności pewnych przedmiotów przyjąć należy aktualne warunki i przeciętny, w skali ogólnej, poziom życia społeczeństwa. Za przedmioty niezbędne dla dłużnika należy uznać tylko te, które zaspokajają jego podstawowe potrzeby materialne i kulturalne, stosownie do aktualnej przeciętnej stopy życiowej społeczeństwa.⁹⁴ Ustalając, jakie przedmioty są niezbędne dla dłużnika, uwzględnić należy również panujące w miejscu zamieszkania lub wykonywania zawodu zwyczaje. Niedopuszczalne jest jednak różnicowanie ograniczeń ze względu na dotychczasową stopę życiową dłużnika (sprzed wszczęcia egzekucji). Taki zabieg byłby dokonany z naruszeniem art. 32 Konstytucji, wyrażający powszechnie obowiązującą zasadę równości wobec prawa. Uważam, że w sposób analogiczny należy podejść do zajęcia, np. mebli antycznych u dłużnika, który posiada je ze względów kolekcjonerskich, jak i u dłużnika, który używa ich jako zwykłe wyposażenie lokalu mieszkalnego, z tym jednak zastrzeżeniem, że pozostaje on w posiadaniu również innych, które można mu pozostawić w celu zagwarantowania

92 Tak: M. Karniłowicz, „Egzekucja z wierzytelności przeciwko dłużnikowi prowadzącemu gospodarstwo rolne”, PE 2000, Nr 8, s. 11.

93 Z. Merchel, „Egzekucja z ruchomości. Tom I”, WSKS, Sopot 1996, s. 49.

94 A. Marciniak, „Kodeks postępowania cywilnego (art. 425-843). Komentarz. Tom II”, (red.) K. Piasecki, C.H. Beck, Warszawa 2002, s. 1183.

54

zaspokojenia tej potrzeby życiowej. Dbałość o realizację zasady równości nie powinna naruszać prawa do życia i godności.

Inne wątpliwości nasuwać może zakres znaczeniowy pojęcia „rodzina”.

Rozumieć przez nią należy tylko krewnych, małżonka oraz powinowatych.

Należy natomiast wykluczyć konkubenta. Stanowisko to z pewnością spotka się z krytyką, jako odstające od obecnie panujących realiów społecznych, jednakże niedopuszczalne wydaje się posłużenie pojęciem „rodzina” w jego szerokim znaczeniu (obejmującym konkubenta), albowiem stanowiłoby to naruszenie szczególnego charakteru przepisów wprowadzających ograniczenia egzekucji, poprzez zastosowanie w trakcie ich interpretacji wykładni rozszerzającej.

Z kolei przez „pozostawanie na utrzymaniu” należy rozumieć nie tylko sytuacje oparte na prawnym obowiązku łożenia na utrzymanie takiej osoby, ale również przypadki oparte wyłącznie na woli dłużnika. Łożenie na utrzymanie to przecież nic innego jak zwykła czynność faktyczna. Dokonując oceny, czy występują przesłanki zastosowania tego ograniczenia, należy przyjąć stan na dzień przystąpienia do dokonania zajęcia.

b) zapasu żywności i opału niezbędnego dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny na okres jednego miesiąca.

Wskazane w tym punkcie ograniczenie należy rozpatrywać na identycznych zasadach jak opisanych w punkcie poprzedzającym.

c) jednej krowy lub dwóch kóz albo trzech owiec potrzebnych do wyżywienia dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny wraz z zapasem paszy i ściółki do najbliższych zbiorów.

Ograniczenie to nawiązuje wprost do wyrażonego w pkt b) obowiązku pozostawienia dłużnikowi zapasu żywności oraz swego rodzaju jedynego źródła dochodu, sprowadzającego się do prawa pobierania pożytków naturalnych rzeczy. Zapis ten zdaje się być reliktem dawno już zapomnianego etapu rozwoju społeczeństwa polskiego, niemniej w przypadkach egzekucji osób znajdujących się w skrajnym ubóstwie może sporadycznie znaleźć zastosowania. W moim przekonaniu ograniczenie to będzie miało zastosowanie tylko względem osób, które nie podejmują żadnego zatrudnienia i nie osiągają dochodów, w tym nie otrzymują środków z systemu zabezpieczeń społecznych na poziomie odpowiadającym gwarantowanemu minimum, o którym mowa w art. 833 k.p.c. Wniosek ten wywodzę z treści art. 835 k.p.c., który nakazuje

55

w sytuacji osiągania przez dłużnik dochodów z kilku źródeł ich sumowanie przy ustalaniu podstawy ograniczenia.

d) narzędzi i innych przedmiotów niezbędnych do osobistej pracy zarobkowej dłużnika oraz surowców niezbędnych dla niego do produkcji na okres jednego tygodnia, z wyłączeniem jednak pojazdów mechanicznych (art. 829 pkt 4 k.p.c.).

Ogólne rozumienie pojęcia „pracy zarobkowej” obejmuje nie tylko stosunek pracy, lecz wszelką działalność stanowiącą źródło dochodu. Wykładnia wskazanego wyżej przepisu wymaga jednakże zawężenia sposobu rozumienia tego pojęcia. Przepis art. 829 pkt 4 k.p.c. w sposób ścisły wiąże się z przepisem art. 1061 k.p.c., który dłużnikowi prowadzącemu działalność gospodarczą w formie przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego⁹⁵, w razie gdy egzekucja zostanie skierowana do rzeczy niezbędnej do prowadzenia tej działalności, pozwala wystąpić do sądu o wyłączenie tej rzeczy spod zajęcia. Jest to uprawnienie dłużnika, które przysługuje mu po spełnieniu określonych przesłanek, ale nie stanowi ograniczenia egzekucji. Jak wskazuje F. Zedler

„istnienie w naszym prawie art. 1061 k.p.c. nie może być obojętne dla wykładni art. 829 pkt 4 k.p.c. Skoro rzeczy niezbędne do prowadzenia działalności gospodarczej w formie przedsiębiorstwa lub gospodarstwa podlegają wyłączeniu w trybie art. 1061 k.p.c., to tym samym art. 829 pkt 4 k.p.c.

w zakresie tu omawianym, tj. w zakresie wyłączenia spod egzekucji „narzędzi i innych przedmiotów”, może mieć zastosowanie wyłącznie do tych przypadków, gdy dłużnik nie prowadzi przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego.

Odmienna wykładnia zakładałaby istnienie sprzeczności w przepisach k.p.c.

(…)”.⁹⁶ Dokonując wykładni przepisów prawa pamiętać należy, że system prawa jest systemem spójnym i zupełnym. Tylko system prawa wolny od niezgodności może być spójny wewnętrznie.⁹⁷ Wykluczyć należy zatem szersze rozumienie pojęcia pracy zarobkowej i ograniczyć je do wykonywanej własnoręcznie przez dłużnika poza przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym. Chodzi tu o pracę faktycznie wykonywaną przez dłużnika w chwili zajęcia egzekucyjnego a nie tę, którą ze względu na swe wykształcenie dłużnik mógłby wykonywać. Osobisty charakter pracy oznacza ponadto, że nie można

95 Szerzej: W. Głodowski, „Ograniczenia egzekucji sądowej ze składników gospodarstwa rolnego”, PPR 2008, Nr 2, s. 270 – 273.

96 Glosa do uchwały SN z dnia 30 maja 1996 r., III CZP 56/96, (OSP 1997/11/205).

97 S. Wronkowska, Z. Ziembiński, „Zarys teorii prawa”, Ars Boni et Aequi, Poznań 2001, s. 181.

56

żądać wyłączenia spod egzekucji narzędzi pracy wykorzystywanych przez osoby, którymi dłużnik się posługuje.

Ograniczenie sformułowane w wyżej przedstawiony sposób, pomimo iż poprzez swoją ogólność doskonale odnajduje się we wszelkich sferach życia gospodarczego, pociąga za sobą liczne i trudne do rozwiązania problemy interpretacyjne. Wiążą się one z rozumieniem pojęcia „narzędzie”

i „przedmiot”. Narzędzie to urządzenie, które służy do bezpośredniego oddziaływania w procesie pracy na przedmiot pracy. Jest ono środkiem produkcji do bezpośredniego wykonywania obróbki, pomiarów lub montażu.⁹⁸ Umożliwia wykonanie określonego procesu i nierzadko posiada postać złożoną, obejmującą zespół połączonych ze sobą w funkcjonalny sposób części, przeznaczonych do osiągnięcia oznaczonych celów. W zależności od tego w jaki sposób praca jest wykonywana (ręcznie, maszynowo), narzędzie stanowi wyposażenie człowieka lub maszyny. Z kolei przez przedmiot należy rozumieć w tym przepisie każdy byt materialny. Zatem każdy obiekt materialny może być uznany za podpadający pod ograniczenie egzekucji, jeżeli dłużnik wykaże, że jest on niezbędny do wykonywania przez niego osobiście pracy zarobkowej, o ile nie pozostaje w sprzeczności z ogólnym celem wprowadzenia ograniczenia, jakim jest zapewnienie minimum egzystencji. Nie mogą korzystać z ochrony przed egzekucją przedmioty, które pomimo wykorzystywania ich przez dłużnika do osobistej pracy zarobkowej są choćby w części formą lokaty kapitału. Wyłącza to w każdym przypadku spełnienie wymogu ich niezbędności.

Zapewnienie minimum egzystencji, jako cel przewodni wprowadzenia ograniczeń egzekucji, wyznacza górną granicę ustawowo gwarantowanej ochrony. Uważam, że nie w każdym przypadku, gdy dłużnik wykaże, że dana ruchomość stanowi narzędzie do jego osobistej pracy, uprawniony będzie do skorzystania z ochrony. W moim przekonaniu dodatkowym kryterium oceny dopuszczalności zastosowania tego ograniczenia jest wartość zajętej ruchomości. Dłużnik poprzez swą osobistą pracę może być w stanie osiągać dochody o znikomej, jak i wielkiej wartości. Odmienny sposób rozumienia tego ograniczenia prowadziłby do naruszenia konstytucyjnej zasady równości wobec

98 R. Łąkowski (red.) „Encyklopedia popularna PWN”, PWN, Warszawa 1982, s. 504.

57

prawa. Każdy przypadek zastosowania tego ograniczenia wymaga podejścia indywidualnego, wyczucia sytuacji i zdrowego rozsądku, aby powołanie się na tak sformułowane prawo dłużnika nie pozostawało w sprzeczności z jego społeczno – gospodarczym przeznaczeniem.

Wyłączenie pojazdów mechanicznych spod sformułowanego przez ustawodawcę ograniczenia stanowiło następstwo okoliczności, że ruchomości te mają zwykle znaczną wartość i często stanowią jedyny składnik majątkowy, z którego wierzyciel może skutecznie uzyskać przynajmniej częściowe zaspokojenie roszczeń. Dłużnicy często podejmowali próbę obrony przed egzekucją wywodząc, że zajęty samochód stanowi podstawowe narzędzie ich pracy. Wyłączenie pojazdów mechanicznych spod tego ograniczenia wpłynęło pozytywnie na skuteczność egzekucji z ruchomości, a w szczególności dochodzenia roszczeń alimentacyjnych kierowanych do osób wykonujących pracę taksówkarza.⁹⁹

e) u dłużnika pobierającego periodyczną stałą płacę – pieniędzy w kwocie, która odpowiada niepodlegającej egzekucji części płacy za czas do najbliższego terminu wypłaty, a u dłużnika nieotrzymującego stałej płacy – pieniędzy niezbędnych dla niego i jego rodziny na utrzymanie przez dwa tygodnie (art.

829 pkt 5 k.p.c.).

Ograniczenie to stanowi uzupełnienie ochrony minimum egzystencji dłużnika, ujętej w art. 833 k.p.c.¹⁰⁰ Przepis ten chroni dochody dłużnika, których ogólnie rzecz ujmując celem jest zapewnienie utrzymania. Ochrona z przepisu art. 833 k.p.c. ma postać tylko częściową, albowiem sprowadza się wyłącznie do świadczeń podlegających wypłaceniu, a więc jeszcze niewypłaconych (wierzytelności). Aby chronić źródło utrzymania dłużnika możliwie najszerzej ustawodawca słusznie poprzez przepis art. 829 pkt 5 k.p.c.

rozszerzył ochronę również na świadczenia pieniężne pobrane oraz w inny sposób zgromadzone. Wskutek tej regulacji ustawodawca zawęził granice prawa egzekucji ze środków pieniężnych dłużnika zapisanych na prowadzonym dla niego rachunku bankowym (tematykę tę pominę jako pozostającą poza

99 Por.: F. Zedler – glosa do uchwały SN z dnia 30 maja 1996 r., III CZP 56/96, (OSP 1997 r., poz. 205c).

100 Uzupełniający charakter przepisu art. 829 pkt 5 k.p.c. względem art. 833 k.p.c. nie oznacza, że jest on skorelowany w sposób ścisły i wyłączny. Brak wyraźnego odesłania jednej normy prawej względem drugiej powoduje, że przepis art. 829 pkt 5 k.p.c. ma zastosowanie szersze niż tylko uzupełniające regulację zawartą w przepisie art. 833 k.p.c.

58

zakresem niniejszego opracowania) oraz zgromadzonych w postaci gotówki (ruchomości).

Przez stałą periodyczną płacę należy rozumieć świadczenia pieniężne oznaczonego rodzaju, które dłużnik otrzymuje w stałych odstępach czasu (okresowo), stanowiące dla niego źródło utrzymania. Mogą to być otrzymane wynagrodzenia ze stosunku pracy, świadczenia z ubezpieczeń społecznych, ale również kwoty periodycznie stale otrzymywane przez dłużnika na podstawie innego stosunku prawnego.

Zasady ustalenia wysokości kwoty wolnej od zajęcia na podstawie art. 833 k.p.c. oraz art. 829 pkt 5 k.p.c. są zbliżone, ale nie tożsame. Określenie przez komornika kwoty wolnej od zajęcia na podstawie art. 833 k.p.c. wymaga ścisłego odniesienia jej do zajętej wierzytelności. Zajmując określony rodzaj wierzytelności komornik zobowiązany jest pozostawić wolną od egzekucji kwotę, odpowiadającą stosownemu uprawnieniu dłużnika. I tak, w przypadku egzekucji z wynagrodzenia za pracę odpowiednie zastosowanie będą miały przepisy art. 87 – 87¹ ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy,¹⁰¹ a w przypadku zajęcia wierzytelności z tytułu emerytury lub renty art. 139 – 141 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.¹⁰² Pamiętać jednak należy, że w sytuacji, gdy dłużnik otrzymuje dochody z kilku źródeł, podstawę obliczenia kwoty wolnej od egzekucji stanowi suma wszystkich dochodów. Nie powinny być jednak sumowane dochody podlegające różnym sposobom egzekucji.¹⁰³ Zatem, gdy w ramach egzekucji z ruchomości komornik zajmie pieniądze dłużnika, powinien ustalić, czy dłużnik pobiera periodycznie stałą płacę, a jeśli tak to jakiego rodzaju. Ustalenie rodzaju pobieranej stałej płacy pozwoli na ustalenie prawnych granicy kwoty wolnej od egzekucji. Jeżeli dłużnik pobiera jednocześnie dochody ze źródeł uprawnionych według różnych zasad i przepisów, które nie podlegają łączeniu w myśl art. 835 k.p.c. oraz wykaże tę okoliczność, wówczas komornik zobowiązany jest zastosować ograniczenie najkorzystniejsze dla dłużnika, albowiem przepisy regulujące ograniczenia

101 Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.

102 Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 z późn. zm.

103 Por. A. Marciniak: „Ograniczenia egzekucji sądowej”, AUL, Folia Iuridica, Łódź 1986, Nr 26, s. 99 – 104.

59

przedmiotowe w egzekucji mają charakter ius cogens. Wydaje się to rozwiązanie uzasadnione łacińską zasadą argumentacji a minori ad maius.

Jeśli natomiast chodzi o dłużnika nieotrzymującego stałej płacy (osobę prowadzącą na własny rachunek działalność gospodarczą lub zawodową, rolnika, itp.), wówczas spod egzekucji wolna jest kwota niezbędna dla dłużnika i jego rodziny przez dwa tygodnie. Wysokość tej kwoty określa komornik kierując się celem ustanowionego w przepisach prawa ograniczenia egzekucji, którym jest ochrona minimum egzystencji. Kierując się wykładnią celowościową wskazać należy, iż rodzina to osoby najbliższe, o których była już mowa wyżej, pozostające na utrzymaniu dłużnika. Ustalenie kwoty wolnej od zajęcia u dłużnika niepobierającego stałej płacy należy wyłącznie do organu egzekucyjnego i następuje jednocześnie z dokonaniem czynności zajęcia ruchomości. Wysokość ustalonej przez komornika kwoty wolnej od egzekucji może być zmieniona w drodze zaskarżenie czynności zajęcia pieniędzy do sądu rejonowego skargą na czynność komornika, jako dokonanej z naruszeniem przepisów bezwzględnie obowiązujących, dotyczących granic jej dopuszczalności. Ustalenie wysokości kwoty wolnej od egzekucji powinno być zawsze oparte na przesłankach obiektywnych, jak: stanie liczebnym rodziny dłużnika, miejscu zamieszkania dłużnika i związanym z nim przeciętnym kosztem utrzymania jednej osoby, koniecznych i szczególnych potrzeb dłużnika i członków jego rodziny.

f) przedmiotów niezbędnych do nauki, papierów osobistych, odznaczeń i przedmiotów służących do wykonywania praktyk religijnych oraz przedmiotów codziennego użytku, które mogą być sprzedane tylko znacznie poniżej ich wartości, a dla dłużnika mają znaczną wartość użytkową (art. 829 pkt 6 k.p.c.).

Przedmioty niezbędne do nauki to wszelkiego rodzaju rzeczy ruchome służące do nauki dłużnika oraz członków jego rodziny.¹⁰⁴ Będą to zarówno książki, artykuły szkolne, instrumenty muzyczne i inne przyrządy. Nie ma znaczenie, czy dłużnik korzysta z nich w celu uczenia się, czy też nauczania

104 Wyłączenie spod egzekucji przedmiotów niezbędnych do nauki pozostających na utrzymywanych przez dłużnika członków jego rodziny potwierdził SN w uchwale z dnia 29 października 1968 r., III CZP 90/68 (OSNC 1969/4/65). Według SN wskazuje na to przede wszystkim wykładnia gramatyczna tego przepisu.

W przepisie tym wyłączono spod egzekucji przedmioty niezbędne do nauki bez określenia, że chodzi wyłącznie o przedmioty służące dłużnikowi do nauki. Zawężenie tego przepisu tylko do przedmiotów niezbędnych do nauki dłużnika kolidowałoby z ogólną tendencją ustawodawcy zapewnienia jak najlepszych warunków nauki każdemu obywatelowi, a zwłaszcza z przepisami o bezpłatności i obowiązkowości nauki oraz wszechstronnej pomocy Państwa w kształceniu się obywateli.

60

innych osób. Muszą one być jednak niezbędne do nauki. Przedmioty te powinny być również adekwatne do poziomu nauki i stopnia rozwoju osoby uczącej się. Ocena niezbędności zależy więc od konkretnego przypadku.

Papiery osobiste to wszelkiego rodzaju dokumenty prywatne i urzędowe.

Mogą to być dokumenty aktualne, zdezaktualizowane, a nawet o wartości historycznej, istotne jest jednak, aby w każdym przypadku dotyczyły one dłużnika albo członków jego rodziny. To samo dotyczy odznaczeń.

Wprowadzając tego rodzaju wyłączenia ustawodawca dał wyraz temu, w jaki sposób należy rozumieć zapewnienie dłużnikowi minimum egzystencji.

Ograniczenia w egzekucji powinny chronić dłużnika nie tylko przed wyniszczeniem fizycznym, ale również emocjonalnym.

Przedmioty, które służą do wykonywania praktyk religijnych podlegają wyłączeniu spod egzekucji niezależnie od tego, czy znajdują się w posiadaniu osób fizycznych, czy też związków wyznaniowych.¹⁰⁵ Ruchomości te muszą być wykorzystywane przez dłużnika do celów religijnych. Jeżeli przedmiot przeznaczony jest do praktyk religijnych, jednak dłużnik posiada go w innych celach (np. kolekcjonerskich) wówczas opisane wyżej ograniczenia nie mają zastosowania. Ustalenie przeznaczenia tego typu przedmiotu może okazać się w toku egzekucji dość problematyczne. Są przedmioty, które z racji samego przeznaczenia i osoby dłużnika bezwzględnie nie podlegają egzekucji. Do takich przedmiotów, gdy dłużnikiem jest parafia jakiegokolwiek kościoła lub wyznania, należą rzeczy służące z samego przeznaczenia do wykonywania praktyk religijnych (kultu religijnego), a więc takie, jak świątynie (domy modlitwy), urządzenie świątyni (zakrystii), szaty i naczynia liturgiczne, figury, krzyże, itp.¹⁰⁶ Inne należy zastosować podejście w przypadku dłużnika, którym jest wierny danego wyznania. W tym przypadku zachować należy się wyłącznie zdroworozsądkowo i ustalić, jakie przedmioty ze względu na wyznanie są zwyczajowo wykorzystywane do odprawiania kultu religijnego i ewentualną nadwyżkę uznać za nieobjętą ochroną. Podobnie ma się rzecz w sytuacji, gdy dłużnik zajmuje się handlem tego typu ruchomościami. Analizując przepis art. 829 k.p.c. pod kątem wykładni celowościowej dojść można do wniosku, że

105 Tak: E. Wengerek, „Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne. Komentarz do części drugiej Kodeksu postępowania cywilnego”,WZPP, Warszawa 1998, s. 265. Patrz również: W. Wengerek, „Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne. Komentarz do części II i III k.p.c.”, WZPP, Warszawa 2009, s. 314.

106 Tak: SN w uchwale z dnia 17 września 1969 r., III CZP 68/69, (OSNC 1970/2/29).

61

ochrona nie jest nieograniczona. Z pewną ostrożnością należy podejść do przedmiotów o dużej wartości (wykonane ze szlachetnych kruszców, wysadzane drogocennymi kamieniami, itp.). Przedmioty te co do zasady powinny być traktowane jako kosztowności i z tego też względu objęte są egzekucją, niemniej każdy przypadek wymaga indywidualnej oceny opartej o analizę panujących zwyczajów w danej społeczności religijnej.

Do przedmiotów codziennego użytku zaliczyć należy tylko te, które służą dłużnikowi do zaspokajania bieżących potrzeb życiowych dnia codziennego.

Mogą to być przedmioty spotykane powszechnie w obrocie handlowym, ale również wykonane na specjalne zamówienie. Ważne jest, aby przedmioty te miały znacznie większą wartość użytkową dla dłużnika niż ewentualna ich cena

Mogą to być przedmioty spotykane powszechnie w obrocie handlowym, ale również wykonane na specjalne zamówienie. Ważne jest, aby przedmioty te miały znacznie większą wartość użytkową dla dłużnika niż ewentualna ich cena