Podstawa egzekucji - Egzekucja z ruchomości

Podstawą wszczęcia i przeprowadzenia postępowania egzekucyjnego, a w jego ramach egzekucji z ruchomości, jest tytuł wykonawczy. Definicję tego pojęcia zawiera art. 776 zd. 2 k.p.c., zgodnie z którym tytuł wykonawczy stanowi tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności, chyba że ustawa stanowi inaczej.³⁵ Tytuł

33 Por.: F. Zedler, glosa do postanowienia SN z dnia 15 kwietnia 1986 r., III CRN 40/86, (OSPiKA 1987 r., poz. 124 C, s. 260).

34 A. Marciniak, „Kodeks postępowania cywilnego (art. 425-843). Komentarz. Tom II”, (red.) K. Piasecki, C.H. Beck, Warszawa 2002, s. 1096-1097.

35 Szerzej: O. Dumnicka, „Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne. Komentarz”, (red.) J. Ignaczewski, C.H. Beck, Warszawa 2010, s. 141. Tytułem egzekucyjnym niepochodzącym od sądu jest m.in. bankowy tytuł egzekucyjny. Dokument ten może stanowić podstawę egzekucji pod warunkiem opatrzenia go

wykonawczy składa się zatem z dwóch części – tytułu egzekucyjnego oraz klauzuli wykonalności.

Tytuł wykonawczy określa granice, w których może być wszczęte i przeprowadzone postępowanie egzekucyjne. Określa on treść i zakres podlegającego egzekucji świadczenia oraz osoby, na rzecz których i przeciwko którym egzekucja może być prowadzona.³⁶ Informacje te muszą wynikać z treści tytułu wykonawczego, albowiem brak któregokolwiek z tych elementów uniemożliwia wszczęcia egzekucji. Zgodnie z prawem polskim niedopuszczalne jest prowadzenie egzekucji na rzecz lub przeciwko osobie niewymienionej w tytule wykonawczym, chyba że przepis szczególny dopuszcza w drodze wyjątku taką możliwość.³⁷ Z drugiej strony tytuł wykonawczy stanowi podstawę do prowadzenia egzekucji o całe objęte nim roszczenie i ze wszystkich części majątku dłużnika, chyba że z treści tytułu wynika co innego (art. 803 k.p.c.). Słusznie wskazuje A. Marciniak, że u podłoża tej regulacji leży podstawowe założenie prawa cywilnego, według którego dłużnik odpowiada za zobowiązania całym swoim majątkiem.³⁸

Ustawodawca zaniechał w przepisach prawa formułowania definicji ogólnej pojęcia tytułu egzekucyjnego, zastępując ją enumeratywnym wyliczeniem w art. 777 k.p.c.

katalogu aktów prawnych, którym taki przymiot przysługuje. Próbując jednakże stworzyć definicję ogólną, powtarzając częściowo za Z. Merchelem,³⁹ przyjąć można, że tytuł egzekucyjny to dokument urzędowy stwierdzający obowiązek spełnienia określonego

w klauzulę wykonalności. Patrz w tej sprawie: R. Sura, „Postępowanie w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu”, PPE 2009, Nr 7, s. 65 – 86.

36 A. Marciniak, „Postępowanie egzekucyjne w sprawach cywilnych”, LexisNexis, Warszawa 2008, s. 111.

37 Jako przykład wyjątku można wskazać na tytuł egzekucyjny zobowiązujący do wydania ruchomości indywidualnie oznaczonych, nieruchomości lub statku albo opróżnienia pomieszczenia. Powstały po nadaniu klauzuli wykonalności tytuł wykonawczy, na podstawie przepisu art. 791 § 1 k.p.c., upoważnia do prowadzenia egzekucji nie tylko przeciwko dłużnikowi, lecz przeciwko każdemu, kto tymi rzeczami włada (erga omnes). Szerzej: M. Muliński, „Akt notarialny jako tytuł egzekucyjny”, PPE 2007, Nr 5, s. 44 - 46 oraz M. Muliński, „Nadawanie klauzuli wykonalności krajowemu tytułowi egzekucyjnemu po nowelizacjach k.p.c.

z 2004 i 2005 r.”, PPE 2006, Nr 4-6, s. 55 – 59.

Innym wyjątkiem jest tytuł wykonawczy wystawiony przeciwko zbywcy przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego. Zgodnie z dyspozycją art. 789² k.p.c. stanowi on podstawę egzekucji przeciwko nabywcy przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego bez potrzeby nadawania mu klauzuli wykonalności przeciwko nabywcy, jeżeli wierzyciel złożył wniosek o wszczęcie egzekucji w ciągu miesiąca od dnia nabycia przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego. W tym przypadku nabywca staje się stroną postępowania egzekucyjnego. Przypadek ten należy odróżnić od sytuacji przewidzianej w przepisie art. 819¹ k.p.c., w której zbycie przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego po wszczęciu postępowania egzekucyjnego nie ma wpływu na bieg tego postępowania. Oznacza to, że wierzyciel może dalej podejmować czynności egzekucyjne skierowane do zbytego przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego, dysponując jedynie tytułem wykonawczym przeciwko zbywcy, bez względu na to, kto stał się jego nabywcą. Nie uprawnia on jednak do podejmowania czynności egzekucyjnych względem innych składników majątku nabywcy, do czego uprawnia przepis art. 789² k.p.c.

38 A. Marciniak, op. cit., s. 111.

39 Z. Merchel, „Egzekucja z ruchomości. Tom I” WSKS, Sopot 1996, s. 36. Zobacz również: Ł. Błaszczak,

„Krajowy i zagraniczny wyrok sądu polubownego jako tytuł egzekucyjny (wybrane zagadnienia)”, PPE 2009, Nr 9, s. 7 – 22.

świadczenie przez i na rzecz ściśle oznaczonej w nim osoby, należący do zbioru opisanego w treści art. 777 k.p.c. O okoliczności czy dany dokument posiada walor tytułu egzekucyjnego, decyduje wola prawodawcy wyrażona w ustawie a nie wola zainteresowanego.⁴⁰ Oznaczony w art. 777 k.p.c. katalog aktów, które mogą stanowić tytuł egzekucyjny ma charakter zamknięty i nie może być poszerzony wolą stron. Z drugiej jednak strony dokument wymieniony w art. 777 k.p.c., aby mógł być uznany za tytuł egzekucyjny, musi nadawać się do egzekucji, tzn. stwierdzony w nim obowiązek spełnienia określonego świadczenia przez i na rzecz ściśle oznaczonej osoby musi być sformułowany w ten sposób, że jego wykonanie jest przynajmniej teoretycznie możliwe.

Analizując treść art. 777 k.p.c. zwrócić należy uwagę, że tytułem egzekucyjnym może być również dokument urzędowy w postaci aktu notarialnego, zawierający oświadczenie dłużnika osobistego lub dłużnika rzeczowego o poddaniu się egzekucji.⁴¹ Akty notarialne stanowią podstawę egzekucji nie tylko w prawie polskim, ale również niemieckim, austriackim, francuskim i innych państw opierających swe regulacje na systemie kodeksowym, ale o tym niżej.⁴²

Klauzula wykonalności jest aktem, w którym sąd powszechny stwierdza, że tytuł egzekucyjny nadaje się do wykonania oraz dopuszczalne jest prowadzenie na jego podstawie egzekucji przeciwko dłużnikowi.⁴³ Klauzula wykonalności stanowi swego rodzaju potwierdzenie dopuszczalności wszczęcia i prowadzenia egzekucji na podstawie

40 Podobną definicję sformułował T. Wojciechowski, „Postępowanie cywilne. Kazusy. Orzecznictwo.

Literatura”, (red.) K. Weitz, LexisNexis, Warszawa 2012, s. 528, według którego „tytuł egzekucyjny to określony ustawowo akt, który stwierdza istnienie i zakres nadającego się do przymusowego wykonania w drodze egzekucji obowiązku dłużnika i jednocześnie roszczenia wierzyciela”. Z kolei T. Misiuk – Jodłowska w „Postępowanie cywilne”, (praca zbiorowa), LexisNexis, Warszawa 2009, s. 537, zaproponowała definicję tytuł egzekucyjnego, zgodnie z którą „tytułem egzekucyjnym jest orzeczenie sądowe lub inny dokument urzędowy stwierdzający istnienie i zakres wykonalnego roszczenia wierzyciela oraz istnienie i zakres obowiązku świadczenia dłużnika”. Definicja ta jest niestety niepoprawna, albowiem bezzasadnie zawęża zakresu aktów prawnych, którym z mocy prawa przyznano status tytułu egzekucyjnego.

Wystarczy w tym miejscu wskazać chociażby na ugodę zawartą na piśmie pomiędzy pracodawcą a jego pracownikiem. Nie jest to przecież orzeczenie sądowe ani dokument urzędowy, a jednak na mocy przepisów ustawy Kodeks pracy może stanowić tytuł wykonawczy po nadaniu my przez sąd klauzuli wykonalności.

Autorka na szczęście dostrzegła mankament wskazując na możliwe w tym względzie wyjątki.

41 Szerzej: K. Knoppek, „Akt notarialny jako tytuł egzekucyjny”, PiP 1991, Nr 12, s. 67 i n.; A. Jakubecki,

„Poddanie się egzekucji w akcie notarialnym” Rej. 1998, Nr 12, s. 62 i nast.; F. Zedler, „Poddanie się egzekucji aktem notarialnym”, Rej. 1998, Nr 7-8, s. 56 i nast., oraz J. Mucha, „Poddanie się egzekucji w akcie notarialnym przez zastawcę rejestrowego niebędącego dłużnikiem osobistym zastawnika”, Rej. 2005, Nr 6, s. 86 i nast.

42 Por.: P. L. Muttay, R. Stűrner, „German civil justice”, Durham 2004, s. 445 i n.; H. Hausmaninger, „The Austrian legal system”, Wien 2003, s. 227, oraz R. Stűrner, „Das franzősische und englische Zwangsvollstreckugsrecht. Reform Und tradition in Europa”, Freiburg 1996, s. 603.

43 Jak wskazuje Z. Szczurek, „nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności jest zezwoleniem na przeprowadzenie egzekucji, czyli zastosowanie przymusu państwowego w tym postępowaniu, na podstawie istniejącego tytułu egzekucyjnego” – Z. Szczurek, „Co powinna zawierać klauzula wykonalności oraz niektóre zagadnienia z tym związane”, PPE 2009, Nr 1-3, s. 5.

danego tytułu egzekucyjnego. Nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli nie powoduje nabycia przez stronę żadnych nowych praw ani obciążenie jej nowymi obowiązkami.

Stanowi ona swego rodzaju zgodę na zastosowanie przymusu państwowego poprzez wszczęcie i prowadzenie postępowania egzekucyjnego na podstawie istniejącego już tytułu egzekucyjnego.⁴⁴

Oparcie egzekucji o tytuł egzekucyjny, który wymaga dodatkowego potwierdzania właściwej władzy państwowej na zastosowanie wobec dłużnika przymusu, znaleźć możemy w prawie niemieckim i japońskim (które wzorowane było na prawie niemieckim), a także w prawie szwajcarskim i austriackim. Podczas, gdy rozwiązania w prawie niemieckim i japońskim są niemalże identyczne z polskimi, w systemie prawa szwajcarskiego i austriackiego przewiduje się znacznie szerszą (bardziej rozbudowaną) kontrolę tytułów egzekucyjnych przez władzę sądowniczą.⁴⁵ Odmiennie został ukształtowany system prawa francuskiego, w którym nie przewiduje się dodatkowego badania tytułów egzekucyjnych. System ten wymaga jedynie wezwania dłużnika do zapłaty za pośrednictwem komornika. Jeżeli pomimo wezwania roszczenie nie zostanie zaspokojone wierzyciel może żądać podjęcia dalszych czynności zmierzające do przymusowego wydobycia należnego mu świadczenia.⁴⁶

Podejmowanie czynności egzekucyjnych w oparciu o tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności (tytuł wykonawczy) jest regułą w polskim postępowaniu cywilnym. Istnieją w tym względzie jednakże wyjątki, które pozwalają na prowadzenie egzekucji w oparciu o tytuł egzekucyjny niezaopatrzony w klauzulę wykonalności.⁴⁷ Do wyjątków tych zaliczamy:

– egzekucję grzywien nałożonych przez komornika na podstawie art. 762 § 1 k.p.c.

Zgodnie z art. 762 § 4 k.p.c. prawomocne postanowienie komornika o ukaraniu

44 Tak: Z. Merchel, „Egzekucja z ruchomości. Tom I”, WSKS, Sopot 1996, s. 40 – 41, oraz Z. Szczurek

„Egzekucja sądowa w Polsce”, Currenda, Sopot 2007, s. 241 – 242. Zobacz również: M. Domagalski,

„Pieczęć i podpis to za mało do nadania wyrokom klauzuli”, RP nr 273 (8784) z dnia 23 listopada 2010 r., s. C2.

45 Por.: K. Keremeus, „International encyclopedia of comparative law. Chapter 10 – Enforcement proceedings”, Tűbingen 2002, s. 28; M. Guldener, „Schweizerisches Zivilprozessrecht”, Zűrich 1979, s. 616 i nast. W prawie niemieckim tytuł egzekucyjny nie zawsze musi być opatrzona klauzulą wykonalności, aby mógł stanowić podstawę wszczęcia egzekucji. Zwrócić należy w tym względzie uwagę na instytucję prawną nakazu zapłaty. Podczas, gdy w prawie polskim w ostatnim czasie dostrzegamy przerost wymagań formalnych związanych z nadaniem klauzuli wykonalności nakazom zapłaty i skrajnie różne praktyki sądów w związku ze sposobem ich doręczania wierzycielom, w prawie niemieckim wykonalny nakaz zapłaty wymaga nadania klauzuli wykonalności tylko wówczas, gdy egzekucja ma zostać przeprowadzona na rzecz innej lub przeciwko innej osobie aniżeli w nim wskazanej (§ 796 ust. 1 ZPO).

46 R. Perrot, Ph. Thery, „Procedures civiles d`execution”, Paris 2000 r., s. 188 i nast.

47 Patrz: T. Wojciechowski, „Postępowanie cywilne. Kazusy. Orzecznictwo. Literatura”, (red.) K. Weitz, LexisNexis, Warszawa 2012, s. 530.

grzywną podlega wykonaniu w drodze egzekucji sądowej bez zaopatrywania go w klauzulę wykonalności,

– egzekucję grzywien oraz kosztów sądowych orzeczonych w postępowaniu przed sądem administracyjnym (art. 228 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi⁴⁸),

– egzekucję należności stwierdzonych wyciągami z ksiąg Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, podpisanymi przez upoważnionych członków Zarządu Funduszu i opatrzonymi jego pieczęcią, stwierdzającymi istnienie zobowiązania podmiotu objętego systemem gwarancji na rzecz Funduszu i zaopatrzonymi w oświadczenie, że oparte na nich roszczenia są wymagalne. Dokumenty te z mocy art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym⁴⁹ mają moc tytułów wykonawczych bez potrzeby opatrywania ich klauzulą wykonalności,

– egzekucję opłaty stosunkowej należnej komornikowi na podstawie art. 49 ust. 2 u.k.s.e. w związku z umorzeniem postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela lub na podstawie art. 823 k.p.c., przysługującej od świadczenia objętego postępowaniem egzekucyjnym lecz niewyegzekwowanego. Zgodnie z dyspozycją art. 49 ust. 3 u.k.s.e. w celu pobrania tej opłaty komornik wydaje postanowienie, w którym wzywa dłużnika do uiszczenia należności z tego tytułu w terminie 7 dni liczonym od dnia doręczenia postanowienia. Postanowienie to po uprawomocnieniu się nabywa walor tytułu egzekucyjnego i podlega wykonaniu w drodze egzekucji bez zaopatrywania go w klauzulę wykonalności,

– egzekucję należnego wierzycielowi zwrotu kosztów niezbędnych do celowego przeprowadzenia egzekucji, przyznane przez komornika w drodze postanowienia.

Zgodnie z przepisem art. 770¹ k.p.c. postanowienie to po uprawomocnieniu podlega wykonaniu bez potrzeby zaopatrywania go w klauzulę wykonalności. Należność tę ściąga się na podstawie art. 770 zd. 2 k.p.c. wraz z egzekwowanym roszczeniem, – egzekucję kosztów postępowania klauzulowego. Z uwagi, iż postanowienie

zasądzające zwrot kosztów postępowania klauzulowego fizycznie zamieszcza się w treści tytułu wykonawczego, który składa się do akt organu egzekucyjnego oraz z uwagi na okoliczność, że postanowienie to uprawomocnia się dopiero po wszczęciu postępowania egzekucyjnego, w praktyce dopuszczono prawo wierzyciela do objęcia tej należności egzekucją, nawet bez odrębnego stwierdzenia jej wykonalności.

48 Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1270.

49 Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 474.

Uprawnionym do przeprowadzenia postępowania klauzulowego i nadania klauzuli wykonalności jest sąd powszechny.⁵⁰ Zasadą jest, że klauzulę nadaje sąd pierwszej instancji, przed którym sprawa się toczyła. Klauzulę może nadać również sąd drugiej instancji, dopóki akta sprawy znajdują się w tym sądzie (art. 781 § 1 k.p.c.). Inaczej wygląda kwestia właściwości w przypadku tzw. innych tytułów egzekucyjnych. W tym przypadku klauzulę wykonalności nadaje sąd rejonowy właściwości ogólnej dłużnika, tj. właściwy według przepisów art. 27 – 30 k.p.c. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie tej właściwości, klauzulę wykonalności nadaje sąd rejonowy, w którego okręgu egzekucja ma zostać wszczęta, a gdy wierzyciel zamierza wszcząć egzekucję za granicą, wówczas właściwy jest sąd rejonowy, w którego okręgu tytuł został sporządzony (art. 781 § 2 k.p.c.). W każdym z tych przypadków postępowanie klauzulowe przeprowadza sąd w składzie jednoosobowym (dotyczy to również sytuacji, gdy w toku postępowania rozpoznawczego skład osobowy sądu był inny (art. 782 § 1 zd.1 k.p.c.)).

Wszczęcie postępowania klauzulowego wymaga co do zasady wniosku wierzyciela. Jest nim osoba wskazana w tytule egzekucyjnym lub ta, na którą przeszło uprawnienie po powstaniu tytułu egzekucyjnego. Przepisy prawa dopuszczają również możliwość nadania klauzuli wykonalności z urzędu. Dotyczy to tytułów egzekucyjnych wydanych w postępowaniu, które zostało lub mogło być wszczęte z urzędu (art. 782 § 1 zd. 2 k.p.c.) oraz gdy sąd został uprawniony lub zobowiązany do tego przez przepis szczególny.⁵¹ Postępowanie klauzulowe jest postępowaniem jednoinstancyjnym⁵² i zgodnie z art. 766 k.p.c., jako dotyczące spraw egzekucyjnych, odbywa się na posiedzeniu niejawnym, chyba że zachodzi potrzeba wyznaczenia rozprawy.

Klauzulę wykonalności sąd nadaje w drodze postanowienia (art. 766 zd. 2 k.p.c.), na które przysługuje zażalenie (art. 795 § 1 k.p.c.). W sposób szczególny uregulowany został termin do wniesienia zażalenia. Zgodnie z przepisem art. 795 § 2 k.p.c. jego bieg dla wierzyciela rozpoczyna się od daty wydania mu tytułu wykonawczego, zaś dla dłużnika od daty doręczenia zawiadomienia o wszczęciu egzekucji. Regulacja ta ukształtowała praktykę zgodną z zamysłem ustawodawcy, wedle której dłużnikowi sąd nie doręcza

50 Jak słusznie wskazuje T. Wojciechowski, „Postępowanie cywilne. Kazusy. Orzecznictwo. Literatura”, (red.) K. Weitz, LexisNexis, Warszawa 2012, s. 530, „postępowanie klauzulowe zalicza się do postępowań pomocniczych, wskazując, że służy ono umożliwieniu egzekucji. […] Tradycyjnie postępowanie klauzulowe jest ujmowane jako łącznik między postępowaniem rozpoznawczym a postępowaniem wykonawczym. Trzeba jednak zauważyć, że z uwagi na możliwość powstania tytułu egzekucyjnego poza postępowaniem sądowym trafniejsze jest stwierdzenie, że postępowanie klauzulowe poprzedzać ma postępowanie wykonawcze […]”.

51 Jako przykład można wskazać przepis art. 782 § 2 k.p.c. mający zastosowanie do nakazów zapłaty, którym klauzulę wykonalności sąd zobowiązany jest nadać z urzędu niezwłocznie po ich uprawomocnieniu się.

52 Tak: SN w postanowieniu z dnia 7 listopada 2006 r., III CZP 77/06, (opubl. LEX nr 209205).

odpisu postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności oraz odpisu zażalenia złożonego przez wierzyciela, co pozwala na uzyskanie efektu zaskoczenia dłużnika.⁵³

Powstały w wyżej opisany sposób tytuł wykonawczy uprawnia do egzekucji o całość ujętego w nim roszczenia. Jeżeli jednak w toku postępowania klauzulowego sąd ustali, że tylko część roszczenia, albo tylko niektóre z roszczeń nadają się do wykonania, wówczas określi zakres klauzuli, a tym samym granice dopuszczalności egzekucji w oparciu o ten tytuł wykonawczy. W klauzuli mogą być zamieszczone jeszcze inne ograniczenia.

Z nadaniem klauzuli wykonalności na wniosek wierzyciela wiążą się nierozłącznie koszty postępowania, których zasądzenia na swą rzecz może żądać wierzyciel. Mogą one obejmować zarówno opłatę stałą przewidzianą w art. 71 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r.

o kosztach sądowych w sprawach cywilnych,⁵⁴ jak również zwrot kosztów zastępstwa adwokackiego (radcowskiego), jeżeli wierzyciel działa za pośrednictwem pełnomocnika zawodowego. Do kosztów tych zalicza się również koszty opłat kancelaryjnych, które wierzyciel zmuszony jest ponieść w celu sporządzenia i wydania tytułu wykonawczego.

Jest to wyjątek od reguły, wedle której opłaty kancelaryjne w toku postępowania każda ze stron ponosi we własnym zakresie. Rozstrzygnięcie o kosztach podlega zaskarżeniu na tych samych zasadach co rozstrzygnięcie o nadaniu klauzuli wykonalności.

Ujawnione w treści tytułu egzekucyjnego roszczenia pieniężne mogą być przedmiotem zdarzeń prawnych, skutkujących przejściem związanych z nimi uprawnień lub obowiązków na inną osobę, lub rozszerzenia kręgu tych osób. Jak wspomniałem wyżej, poza przypadkami wyraźnie w przepisach prawa wskazanymi, egzekucja może być prowadzona wyłącznie na rzecz i przeciwko osobom wskazanym w tytule wykonawczym.

Ujawnieniu skutków tych zdarzeń w tytule wykonawczym służy klauzula wykonalności.

Zgodnie z art. 788 § 1 k.p.c., jeżeli uprawnienie lub obowiązek po powstaniu tytułu egzekucyjnego lub w toku sprawy przed wydaniem tytułu przeszły na inną osobę, sąd nada klauzulę wykonalności na rzecz lub przeciwko tej osobie.⁵⁵ Rozwiązanie to stosuje się odpowiednio do nabywcy przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego, jeżeli tytuł egzekucyjny stał się prawomocny przed nabyciem (art. 789 k.p.c.) oraz do spadkobierców, jeżeli tytuł egzekucyjny wydany został przeciwko spadkodawcy (art. 779 § 2 k.p.c.).

53 Szerzej: H. Pietrzkowski, „Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Postępowanie egzekucyjne”, LexisNexis, Warszawa 2012, s. 166 i nast.

54 Dz. U. z 2005 r. Nr 167, poz. 1398.

55 Szerzej: O. Dumnicka, „Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne. Komentarz”, (red.) J. Ignaczewski, C.H. Beck, Warszawa 2010, s. 176 – 177.

Klauzula wykonalności służy również ujawnieniu prawa wierzyciela do wszczęcia egzekucji przeciwko wspólnikom ponoszącym odpowiedzialność bez ograniczenia za zobowiązania spółki w związku z aktualizacją ich odpowiedzialności subsydiarnej (art. 778¹ k.p.c.).

Jak wynika z art. 792 k.p.c. w klauzuli wykonalności można zastrzec na rzecz następcy dłużnika prawo powołania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie jego odpowiedzialności, jeżeli ponosi on odpowiedzialność tylko z określonych przedmiotów albo do wysokości ich wartości, o ile prawo to nie zostało wcześniej zastrzeżone w treści tytułu egzekucyjnego. Klauzula wykonalności służy również ujawnieniu prawa wierzyciela do objęcia egzekucją majątku dłużnika, który stanowi wspólność majątkową małżeńską z jego małżonkiem (art. 787 k.p.c. oraz art. 787¹ k.p.c.). Oczywiście, w każdym z tych przypadków nadanie klauzuli wykonalności o odpowiedniej treści uwarunkowane zostało od dodatkowych, ściśle określonych wymagań, których spełnienie sąd bada w toku postępowania klauzulowego.⁵⁶

Tytuł wykonawczy stanowi silne narzędzie służące ochronie praw wierzyciela, ale może również stanowić źródło wielu zagrożeń zarówno dla dłużnika, jak i innych osób (np. poprzez wszczęcie egzekucji świadczenia już spełnionego). Z tych powodów ustawodawca wprowadził regułę, że wierzycielowi wydaje się tylko jeden tytuł wykonawczy. Oczywiście bezwzględne stosowanie tej reguły powodowałoby istotne trudności w prowadzeniu egzekucji. Ustawodawca dopuścił więc możliwość wydania wierzycielowi oprócz pierwszego również kolejne (dalsze) tytuły wykonawcze, ale pod warunkiem, że zachodzi potrzeba prowadzenia egzekucji na rzecz kilku osób lub przeciwko kilku osobom albo z kilku składowych części majątku tego samego dłużnika.

Sąd wydając kolejny tytuł wykonawczy oznacza w jego treści cel i liczbę porządkową (art. 793 k.p.c.). Poza dalszymi tytułami wykonawczymi wierzyciel może żądać ponownego wydania tytułu wykonawczego w miejsce utraconego. Zgodnie z art. 794 k.p.c.

ponowne wydanie tytułu wykonawczego zamiast utraconego może nastąpić jedynie na mocy postanowienia sądu wydanego po przeprowadzeniu rozprawy. W treści nowego tytułu wykonawczego zamieszcza się informację, że został on wydany w miejsce utraconego. Zgodzić należy się w tym miejscu z O. Dumnicką, że „do wydania ponownego tytułu wykonawczego na podstawie art., 794 k.p.c. wystarczy uwiarygodnienie przez wierzyciela, że utracił wydany mu tytuł wykonawczy. Kwestia zaś, czy przytoczone we

56 Szerzej: F. Zedler, „Dochodzenie roszczeń majątkowych od małżonków”, W.Pr., Warszawa 1976, s. 134 i nast.

wniosku wierzyciela okoliczności utraty tytułu są wiarygodne – podlega kontroli sądu, który ocenia te kwestie po przeprowadzeniu rozprawy”.⁵⁷

Sposób ukształtowania podstawy egzekucji w systemie prawa polskiego nie odbiega od rozwiązań w innych systemach prawnych. Trudno również doszukać się w tej materii rozwiązań nieadekwatnych do wymagań współczesności. Analizując problematykę podstawy egzekucji warto jednak bliżej przyjrzeć się niemalże bliźniaczym rozwiązaniom w systemie prawa niemieckiego. Podobnie jak w prawie polskim postępowanie egzekucyjne w systemie prawa niemieckiego może być wszczęte tylko wtedy, gdy osoby na których rzecz i przeciwko którym ma się ono odbyć są imiennie oznaczone w wyroku albo w załączonej do niego klauzuli wykonalności (§ 750 ZPO). Jeżeli egzekucja ma zostać wszczęta w celu zabezpieczenia wykonania orzeczenia jej rozpoczęcie nie może nastąpić wcześniej niż po upływie dwóch tygodni od doręczenia wyroku z klauzulą wykonalności. Formalna skuteczność prowadzenia egzekucji wymaga w niektórych przypadkach pozwania większej liczby osób, aniżeli tylko jedną, wybraną przez wierzyciela. Mam tu na myśli chociażby dochodzenie odpowiedzialności za zobowiązania

W dokumencie Egzekucja z ruchomości (Stron 28-38)