Możliwości dalszego rozwoju rolnictwa na Łotwie

Aby zapewnić dostępność środków z funduszy z Unii Europejskiej na na-stępne lata, Ministerstwo Rolnictwa⁹ opracowało Narodowy Plan Strategii Roz-woju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, uwzględniający wybrane prioryte-ty i przewidywane uwarunkowania, zgodne z oceną wykonania poprzedniego Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich.

Wdrożenie Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 ma na celu zwiększenie poziomu dochodów gospodarstw rolnych, rozwinięcie i zwiększenie wydajności produkcji gospodarstw rolnych, spełniania przez nie norm ochrony środowiska naturalnego oraz różnicowania kierunków działalno-ści gospodarczej i źródeł dochodów na obszarach wiejskich, tak aby zatrzymać ludność wiejską na tych terenach.

Ministerstwo Rolnictwa przewiduje, że rozwój wydajnych jednostek go-spodarczych w ciągu następnych siedmiu lat może doprowadzić do 1,5-krotnego wzrostu produkcji podstawowych produktów rolnych i związanego z nimi prze-twórstwa żywności. Przewiduje się, że tempo wzrostu w sektorze rolnictwa i leśnictwa może przyspieszyć 1,4 razy, podwajając tym samym wielkość warto-ści dodanej. W strukturze całej produkcji rolnej udział towarowych gospodarstw rolnych produkujących na rynek co najmniej podwoi się, odpowiadając za co najmniej 2/3 całej wartości dodanej tego sektora. Wskazane zmiany w połącze-niu z kurczeniem się zatrudnienia w rolnictwie o około 50% w ciągu siedmiu lat doprowadzą do co najmniej czterokrotnego wzrostu wydajności pracy.

Rząd Łotwy (Ministerstwo Rolnictwa, 2008) popiera możliwość rozwa-żenia stosowania jednolitych dopłat obszarowych SAPS do 2013 roku. W ten sposób zostanie zapewniona prosta, stabilna i przewidywalna polityka przy mniejszym obciążeniu mitręgą administracyjną rolników i instytucji odpowie-dzialnych za jej realizację, a nowe państwa członkowskie będą słabiej motywo-wane do przejścia na bardziej skomplikowany system dopłat SPS, wyłącznie ze względu na możliwość stosowania częściowego powiązania płatności z określo-ną produkcją. Jest to szczególnie istotne w przededniu zmian, jakie najprawdo-podobniej nastąpią w WPR, prowadząc do systemu w jeszcze większym stopniu

9 Ministerstwo Rolnictwa Republiki Łotwy.

oddzielenia płatności od produkcji. Zatem Łotwa uważa, że wejście w życie pa-kietu tzw. zasad cross-compliance dotyczących wzajemnej zgodności norm ochrony środowiska, bezpieczeństwa żywności i zdrowotności roślin oraz do-brostanu zwierząt w nowych państwach członkowskich wymaga odpowiedniej rewizji. Łotwa jest przekonana, że pełny pakiet norm wzajemnej zgodności musi wejść w życie i zacząć obowiązywać w nowych Państwach Członkowskich do-piero po zrównaniu poziomu ich płatności bezpośrednich z poziomem UE-15.

Wnioski

1. Proces akcesji Łotwy do Unii Europejskiej znacząco zmienił strukturę i zakres wsparcia dla rolnictwa, w ramach którego płatności bezpośrednie stały się najważniejszym elementem polityki rolnej istotnie wpływającym na sektor rolnictwa.

2. Przychody – dochód netto na jedną osobę zawodowo czynną w rolnictwie (LVL rocznie) i dochód z rolnictwa (mln LVL) na Łotwie rosną z roku na rok, a zwłaszcza jeszcze szybciej niż poprzednio następuje to od roku 2004.

3. Zmiany strukturalne następowały w sektorze mleczarstwa i sektor ten stał się najważniejszym w strukturze działem rolnictwa i produkcji żywności na Łotwie, a także jej eksportu rolno-spożywczego.

4. Sektor dochodów rolniczych (dochód netto z działalności gospodarczej w rolnictwie) znacząco wzrósł, głównie dzięki wdrożeniu płatności bezpo-średnich, w związku z czym dochody gospodarstw rolnych (na podstawie da-nych rachunkowości gospodarstw rolda-nych) znacznie wzrosły po roku 2004.

5. Rząd Łotwy popiera możliwość rozważenia stosowania jednolitych dopłat obszarowych SAPS do 2013 roku i wskazuje, że politykę taką można reali-zować z mniejszym obciążeniem biurokratycznym zarówno rolników jak i instytucji administrujących taką politykę, a zatem w ciągu następnych siedmiu lat produkcja podstawowych produktów rolnych i związanego z nimi przetwórstwa żywności może wzrosnąć półtora raza.

Literatura:

1. Bratka, V., Prauliņš, A. (2008). Comparative Analysis of Performance of Agricultural Holdings in the Baltic States [Analiza porównanwcza wyników gospodarstw rolnych w Państwach Bałtyckich]. Proceedings of 5th International Scientific Conference “Busi-ness and Management 2008”, Vilnius Gediminas Technical University, (w druku).

2. Central Statistical Bureau of Latvia (2002) Agricultural farms of Latvia in 2002: collec-tion of statistical data. Rīga [Łotewskie gospodarstwa rolne w 2002 r.: zbiór danych staty-stycznych]: Główny Urząd Statystyczny Łotwy.

99

3. Central Statistical Bureau of Latvia (2007) Agricultural farms of Latvia 2006: collection of statistical data. [Łotewskie gospodarstwa rolne w 2006 r: zbiór danych statystycznych]

Rīga:.

4. European Commission (2007). Prospects for Agricultural Markets and Income in the European Union 2007-2014. [Komisja Europejska (2007) Perspektywy rynków i do-chodów rolnych w Unii Europejskiej na lata 2007-2014]

5. Kožar, M., Kavčič, S., Erjavec, E. (2005). Income situation of agricultural house-holds in Slovenia after EU accession: impacts of different direct payments policy op-tions. [Sytuacja gospodarstw domowych rolników w Słowenii po wejściu do UE:

wpływ różnych opcji polityki dopłat bezpośrednich] XIth International Congress of the EAAE The Future of Rural Europe in the Global Agri-Food System August 24-27, 2005,

http://ageconsearch.umn.edu/bitstream/123456789/10911/1/pp05ko01.pdf

6. Miglavs A., Leimane I., Krieviņa A. (2007). Economic Analysis of the Value Added Chain in Milk Sectors [Analiza ekonomiczna łańcucha wartości dodanej w sektorze mleczar-stwa]. Proceedings of the international scientific conference “Economic Science for Rural Development”, No 13. Jelgava, Academy of Agricultural and Forestry Sciences of Latvia:

str. 69-77.

7. Ministerstwo Rolnictwa (2008). Latvia’s Position on “Health Check” Of the Common Agriculture Policy Reform [Stanowisko Łotwy w sprawie tzw “Oceny Kondycji” Reformy Wspólnej Polityki Rolnej],

http://www.zm.gov.lv/doc_upl/HC_pozicija_15022008_eng.pdf

8. Ministry of Agriculture Republic of Latvia (2007a). Agriculture and Rural Area of Latvia [Rolnictwo i Obszary Wiejskie na Łotwie] . Riga.

9. Ministry of Agriculture Republic of Latvia (2007b). Rural Development Programme for Latvia 2007-2013 [Program Rozwoju Obszarów Wiejskich Łotwy na lata 2007-2013]. Ri-ga.

10. Salputra, G., Miglavs A. (2007). Different CAP Support Systems – Evaluation of the Impact on Supply of Agricultural Products [Różne Systemy Wsparcia WPR – Ocena wpływu na po-daż produktów rolnych]. Proceedings of the International Scientific conference ” “Economic Science for Rural Development”, No 14, 67-74.

11. Veveris, A., Leimane, I., Krievina, A. (2007). Efficiency Analysis of Agricultural Sector in Latvia Compared to other EU Countries, Based on FADN Data. [Analiza wydajności sek-tora rolnego na Łotwie w porównaniu do innych państw UE, na podstawie danych sieci FADN.]. Economic Science for Rural Development No 12, str. 13 – 19.

Ivan Benet

Uniwersytet w Szeged, Węgry