NOWOTWORY NEREK

Łagodne nowotwory nerek stwierdza się rzadko, najczęściej wy­

stępują nowotwory złośliwe. Są to głównie t. zw. guzy Gravitza, zwa­

ne inaczej n a d n e r c z a k a m i . Znacznie rzadziej występują raki.

O b j a w y i p r z e b i e g . Nowotwory złośliwe nerki wywo­

łują głównie trzy objawy: obecność krwi w moczu, powiększenie nerki oraz bóle w tej okolicy. N ie wszy­

stkie te objawy występują w każ­

dym przypadku jednocześnie; po­

jawienie się tylko jednego z nich, a mianowicie krwi w moczu, po­

winno już zaalarmować chorego i skłonić go do zasięgnięcia pora­

dy lekarskiej. Przypadki, w któ­

rych mamy do czynienia ze wszy­

stkimi trzema objawami, należą zwykle do spóźnionych, w któ-

N o w o tw ó r z ło śliw y m ied n iczk i n e r- rych skuteczna pomoc lekarska jest

kow ej. (W g M ario na). już niemożliwa.

Z ad an ie lekarza podczas badania chorego z krwiomoczem po- dega na wykryciu miejsca krwawienia: cewka, gruczoł krokowy, pę­

S C H O R Z E N I A U K Ł A D U M O C Z O W E G O

175

cherz lub nerka, a zwłaszcza która z nich, oraz na ustaleniu na pod­

stawie rozbioru moczu, radiografii, danych z wywiadów istoty scho­

rzenia: nowotwór, gruźlica, kamica.

L e c z e n i e polega na wycięciu schorzałej nerki. Zastoso­

wanie zabiegu chirurgicznego jest jednak możliwe tylko w tych przy­

padkach, w których druga nerka jest zdrowa i wydolna, stan ogólny chorego pozwala na operację, a nowotwór nie przechodzi jeszcze na tkanki otaczające.

Nowotwory łagodne wymagają leczenia operacyjnego jedynie wtedy, gdy są bardzo dużych rozmiarów i wywierają ucisk na sąsied­

nie narządy.

WODONERCZE

Z m i a n y a n a t o m i c z n e . W odonerczem nazywamy zmiany w nerce i miedniczce, występujące w następstwie zahamowa­

nia odpływu moczu. Gromadzący się pod ciśnieniem mocz prowadzi cło rozszerzenia miedniczki i kielichów, nerka zaś pod wpływem ucisku ze strony moczu ulega stopniowemu zanikowi. O ile zahamowanie od­

pływ u moczu jest częściowe, rozszerzenie miedniczki nie występuje w wysokim stopniu. Natomiast w razie zupełnego zahamowania roz­

szerzona miedniczka może tworzyć duży torbielowaty guz, napełniony moczem, niekiedy wielkości głowy człowieka, w którym z trudem od­

naleźć można ślady miąższu nerkowego.

P r z y c z y n ą powstawania wodonercza mogą być bądź to wrodzone nieprawidłowości budowy dróg moczowych hamujące odpływ moczu z miedniczki, bądź to nieprawidłowości nabyte w wieku późniejszym wskutek urazów, stanów zapalnych, nowotworów, opad­

nięcia nerki, wywołujących zwężenie moczowodu, uciśnięcie go lub za­

łamanie. W pewnych jednak przypadkach wodonercza podobnych zmian anatomicznych nie znajdujemy. D la zrozumienia więc jego po­

chodzenia musimy przyjąć istnienie zaburzeń czynności mięśniówki układu moczowego, zależnych od zaburzeń układu nerwowego i prowa­

dzących bądź do zwiotczenia mięśniówki (np. miedniczki) i zalegania wskutek tego moczu, bądź do długotrwałego kurczu mięśniówki (np.

m oczow odu), hamującego odpływ.

Z punktu widzenia przyczyn powstawania dzielimy wodonercze ma .trzy grupy. W grupie pierwszej czynnikiem hamującym odpływ

moczu są zmiany, względnie zaburzenia w nerce i miedniczce; w dru­

giej przyczyna tkwi w moczowodzie i jego otoczeniu; w trzeciej jest nią trudne opróżnianie się pęcherza.

O b j a w y wodonercza polegają na bólach w okolicy cho­

rej nerki i obecności guza. Bóle byw ają bądź stałe, bądź napadowe.

Bóle stałe spostrzegamy zwykle w przypadkach zupełnego zahamo­

wania moczu, gdyż wtedy wielkość guza i stopień jego napełnienia moczem nie ulegają wahaniom. Przeciwnie, bóle napadowe towarzy­

szą niezupełnemu i zmiennemu co do stopnia zamknięciu moczowodu, co powoduje większe lub mniejsze zaleganie moczu w miedniczce.

N apad bólu wywołany jest właśnie przez nadmierne rozciągnięcie miedniczki moczem. Ból powstaje w okolicy chorej nerki, promieniuje ku przodowi i dołowi, w okolicę pęcherza moczowego, towarzyszy mu parcie na mocz, częste moczenie*

wymioty, wywołane podrażnieniem splotów nerwowych jamy brzusz­

nej, zimny pot, przyśpieszenie tętna.

R o z p o z n a n i e wodo­

nercza ułatwia głównie badanie promieniami X po uprzednim wpro­

wadzeniu do miedniczki płynu kon­

trastującego, t. zw. pyelografia

czenie dużej ilości zalegającego w miedniczce moczu.

L e c z e n i e wodonercza najczęściej byw a operacyjne i zmie­

rza do usunięcia przyczyny wywołującej zaleganie moczu, np. przez wycięcie uciskającego moczowód guza, przyszycie opadniętej nerki, a przez to wyprostowanie załamanego moczowodu itp. Przew ażnie jednak przyczyna wodonercza nie daje się usunąć i dlatego leczenie chirurgiczne polega zwykle na wycięciu powiększonej miedniczki w raz z nerką.

S C H O R Z E N I A U K Ł A D U M O C Z O W E G O

177 stanu chorego, obecności tylko jednej nerki lub braku zgody chorego na operację, poprzestajemy na założeniu cewnika do miedniczki i wy­

puszczeniu zalegającego moczu. Przynosi to ulgę choremu, musi jed­

nak być często powtarzane. W przypadkach, w których wprowadze­

nie cewnika do miedniczki jest niemożliwe, np. z powodu zwężenia moczowodu, uciekamy się do nakłucia wodonercza przez powłoki brzuszne i wypuszczenia zalegającego w miedniczce moczu lub do za­

łożenia przetoki nerkowej czy też miedniczkowej, umożliw aj ącej od­

pływ moczu na zewnątrz.

ROPONERCZE

I s t o t a i p r z y c z y n y . N azw ą roponercza oznacza­

my daleko posunięte zmiany w nerce wywołane zakażeniem ropnym.

Zm iany te cofnąć się już nie mogą. Roponercze może powstać wsku­

tek pierwotnego zakażenia nerki lub też w następstwie wtórnego za­

każenia nerki w stanie wodonercza.

. Przyczyną roponercza byw ają te same drobnoustroje ropotwór- cze, które wywołują zapalenie miedniczek i nerek. Czynnikiem jednak sprzyjającym rozwojowi daleko idących zmian w nerce może być w wielu przypadkach obecność kamieni nerkowych, w innych zaś zwężenie moczowodu, które hamuje odpływ nie tylko moczu, ale i ro­

py. P o d działaniem tych czynników tworzą się w nerce kosztem miąż­

szu nerkowego liczne jamy lub rozszerzenia kielichów, wypełnione ropą, a choć nerka w całości ulega powiększeniu, ilość substancji w y­

dzielającej maleje, czynność zaś nerki ulega upośledzeniu wskutek działania jadów bakteryjnych.

O b j a w y i p r z e b i e g . W niektórych przypadkach udaje się ustalić w wywiadach pierwszy napad bólów w okolicy lędź­

wiowej z objawami zakażenia nerki, jak dreszcze, gorączka, mętny mocz. Częściej jednak przed wystąpieniem roponercza chorzy przez długi czas miewają dolegliwości związane z kamicą nerek i moczowo­

du lub z wodonerczem.

Przebieg roponercza cechują bóle ostre lub tępe, mało dokuczliwe, oraz wysokie podniesienia ciepłoty, poprzedzane wstrząsającymi dresz­

czami. W przypadkach przewlekłych bóle byw ają niewielkie, a ciepłota niewysoka. W podżebrzu po stronie chorej nerki wypukła się niekiedy guz, bolesny przy dotykaniu; o ile jednak nerka nie uległa dużemu

powiększeniu, guza nie wyczuwamy. M ocz zawiera dużą ilość ropy, osiadającej obficie na dnie naczynia. Ropomocz może być zmienny:

od czasu do czasu wskutek zamknięcia roponercza mocz oddany przez chorego staje się przezroczysty, gdyż pochodzi tylko z nerki zdrow ej;

chory jednak czuje się wtedy gorzej, ma mocniejsze bóle i wyższą gorączkę.

W ziernikowanie pęcherza wykazuje wyciekanie z chorego mo- czowodu mętnego moczu, a nawet gęstej ropy.

O ile udaje się wprowadzić cewnik do moczowodu, możemy wy­

pełnić płynem kontrastującym nie tylko miedniczkę, lecz i połączone z nią jamy w nerce i otrzymać w ten sposób bardzo znamienny rysunek na zdjęciu radiograficznym, potwierdzający rozpoznanie roponercza.

L e c z e n i e . W obec posuniętych zmian w nerce jedynie wycięcie jej może być zabiegiem, przywracającym zdrowie choremu.

O ile jednak stan chorego lub niewydolność drugiej nerki nie pozwa­

lają na tak poważny zabieg, uciekamy się niekiedy jedynie do nacię­

cia nerki lub miedniczki i założenia przetoki dla odpływu ropy i mo­

czu. W razie gdyby nastąpiła poprawa ogólnego stanu chorego i czyn­

ności drugiej nerki, przystępujemy do wtórnego wycięcia nerki chorej.