ZAPALENIE (NIEŻYT) PĘCHERZA MOCZOWEGO

P r z y c z y n y . Zapalenie pęcherza moczowego powstaje wskutek przeniknięcia do tego narządu drobnoustrojów bądź to od strony nerek, bądź to od strony cewki. O d strony nerek drobnoustroje

S C H O R Z E N I A U K Ł A D U M O C Z O W E G O 187 przedostają się najczęściej w przebiegu zapalenia miedniczek nerko­

wych, z cewki zaś przenoszą się w przebiegu rzeżączki lub podczas nieumiejętnie wykonywanego cewnikowania pęcherza. Czynnikami uspo­

sabiającymi mogą być: zaleganie moczu, np. wskutek przerostu gru­

czołu krokowego, uraz wywołany kamieniami, ciałem obcym, cewni­

kowaniem.

Publiczność oraz chorzy z nieżytem pęcherza często podkreślają znaczenie przeziębienia jako czynnika usposabiającego do tego- schorzenia, świat lekarski jednak czynnikowi temu nie przypisu­

je znaczenia. Podczas wojny światowej spostrzegano u żołnierzy- liczne przypadki schorzenia pęcherza z przeziębienia lub przemo­

czenia, co prowadziło do częstego oddawania moczu i wzmożonej pobudliwości pęcherza na prąd faradyczny, nie wywoływało jed­

nak sprawy zakaźnej ani zmian zapalnych, a śluzówka pęcherza widziana przez wziernik, wyglądała zupełnie normalnie. N atom iast ustalono w wielu przypadkach indywidualną wrażliwość śluzówki pęcherza na zakażenie drobnoustrojami.

O b j a w y. Chory z ostrym nieżytem pęcherza zmuszony jest często oddaw ać mocz zarówno w dzień, jak i w nocy, niekiedy co 15 minut. Czynność ta połączona jest z silnym bólem w pęcherzu podczas i po oddaniu moczu. Bóle mogą trwać i w przerwach między jednym a drugim moczeniem. Łączy się z tym parcie, powodujące cza­

sem i nietrzymanie moczu.

W ydalony mocz bywa mętny, czasami zmętnienie jest ledwo- widoczne, kiedy indziej mocz ma wygląd ropiasty. W pewnych przy­

padkach chory oddaje z moczem krew. W zależności od rodzaju drob­

noustrojów wywołujących schorzenie pęcherza mocz może posiadać zapach przykry, mdły a nawet gnilny.

W przypadkach przebiegających łagodnie lub też pod wpływem leczenia bóle i częste moczenie mogą zmniejszyć się lub ustąpić i po­

zostaje jedynie ropomocz, tak jak to bywa w przypadkach prze­

wlekłych.

Z a p o b i e g a n i e . Ponieważ jedną z przyczyn zapalenia pęcherza jest cewnikowanie, pierwszym wskazaniem zapobiegawczym jest ograniczenie tego zabiegu do przypadków najkonieczniejszych oraz umiejętne jego wykonywanie. Cewnik winien być wygotowany;

aby go utrzymać w stanie jałowym, nie należy go dotykać nawet umy­

tymi palcami, lecz chwytać i wprowadzać do cewki za pomocą wygo­

towanych szczypczyków. Oleisty płyn, którym zwilżamy cewnik

(oli-~wa, olejek parafinowy) winien być również wyjałowiony. Z asadni­

czo nie należy powierzać tej czynności osobie niewykwalifikowanej.

D i e t a w ostrym okresie choroby winna być płynna, gdyż -stałe pokarmy, zwłasżcza mięso i jarzyny, pobudzając ruch robaczko-

"wy jelit, zwiększają bóle pęcherza i częstość oddaw ania moczu. Płyny nie powinny drażnić pęcherza, nie mogą więc zawierać alkoholu, ka-

"wy naturalnej, mocnej herbaty, korzeni, rosołu i wyciągów mięsnych (zupy mięsne), dużej ilości soli kuchennej i wody z dwutlenkiem

“węgla (sodowa, V ich y ). Najodpowiedniejszym płynnym pokarmem jest mleko słodkie, soki owocowe z w odą lub herbatą, kleik, bulion n a jarzynach, lekka herbata z mlekiem lub cytryną. Soki z owoców (cytryna), choć zawierają kwasy owocowe, nie tylko nie są wzbro­

nione, lecz przeciwnie, wskutek spalania się tych ostatnich alkalizują mocz, który staje się mniej kwaśny i mniej drażni pęcherz.

P łyny winny być podawane w dużej ilości (2 do 3 litrów na dobę), gdyż rozcieńczają zaw arte w moczu sole i zmniejszają dzię­

ki temu podrażnienie pęcherza). Tem peratura podawanych płynów musi być umiarkowanie wysoka, ponieważ na równi z ciepłymi okła­

dami na brzuch łagodzi to ból pęcherza, natomiast płyny zimne pod­

rażniają go.

P o uspokojeniu się początkowych ostrych objawów pozwalamy na pokarmy papkowate, jak kasza na rzadko, biszkopty, rozmoczone sucharki i pieczywo, przetarty kompot z jabłek lub gruszek; później zaś kluseczki, kaszę na gęsto, pieczywo z masłem, ciasto, wreszcie ja ja na miękko, mięso zaś, ryby i mięsne zupy pozostawiamy do czasu zupełnego ustąpienia bólów i częstego oddawania moczu. W przy­

padkach przebiegających przewlekle, o ile nie ma objawów podraż­

nienia pęcherza, podajemy mięso od samego początku leczenia, uni­

kamy jednak korzeni, marynat i napojów wyskokowych.

L e c z e n i e . Postępowanie lecznicze uzależniamy w zapale­

niu pęcherza od tego, czy mamy do czynienia z ciężkim przypadkiem, czy też z lżejszym. P rzy dużym nasileniu objawów schorzenia, zwła­

szcza gdy występuje stan gorączkowy, wskazane jest leżenie w łóżku,

"co dzięki ogrzaniu powierzchni całego ciała wywiera wpływ kojący na bóle i podrażnienie pęcherza. W iadom o, że ruchy kończyn lub tu­

łowia nie tylko podtrzymują zapalenie w chorym narządzie i zwięk­

szają bóle, lecz i sprzyjają szerzeniu się zakażenia drobnoustrojami n a sąsiednie, a nawet oddalone odcinki ciała. W myśl tego unierucha­

m iamy np. chorą kończynę (ropowica, zapalenie naczyń chłonnych,

T A B L I C A 6

Liczne grudki gruźlicze w kształcie Duża grudka gruźlicza z

wierzchoł-kołnierza kiem zropiałym i owrzodzonym

K A M IE N IE M O C Z O W E

a. Kam ień szczawianowy, b. Kamień moczanowy otoczony warstwę fosforanów, c. Kamień m oczanowy tworzęcy odlew m iedniczki. d. i e. Liczne kamienie

z płaszczyznam i zeszlifowanym i

G u z brodawkowafy Pojedyńczy kamień małych wymiarów

zapalenie stawu) za pomocą szyny z tektury lub blachy. T akie samo- znaczenie posiada zalecenie leżenia w przypadku nieżytu pęcherza mo­

czowego: łagodzi ono bóle i przebieg sprawy miejscowej oraz zapo­

biega szerzeniu się jej drogami chłonnymi, np. na miedniczki nerkowe, co stanowi poważne powikłanie.

Działanie kojące na ból pęcherza i parcie wywiera ciepło we- Wszelkiej postaci: okłady pod ceratką z ciepłej wody na brzuch, gumo­

wy worek z ciepłą wodą na okolicę pęcherza, termofor elektryczny, ciepła kąpiel, wlewanie ciepłej oliwy do odbytnicy.

Inny czynnik fizykalny polega na zwiększaniu ilości moczu przez stosowanie środków moczopędnych, jak napar z rdestu, liści boró­

wek, mieszaniny różnych ziół, przygotowanych w aptekach. N apar z siemienia lnianego łagodzi parcie, napar zaś z liści borówek posiada, pewne ściągające działanie na śluzówkę pęcherza. P ożądana jest w oda alkaliczna, zobojętniająca kwaśny, drażniący mocz.

Leczenie farmaceutyczne w ostrym okresie schorzenia, gdy wy­

stępują bóle, parcie i częste oddawanie moczu, ogranicza się do stoso­

wania leków kojących (aspiryna, makowiec, belladonna itp.) i nie- drażniących odkażających, jak salol i pyridium.

G dy minie ostre podrażnienie pęcherza, stosuje się prócz salolu i pyridium, sześciometylentetraminę, urotropinę, helmitol; wydzielają one w drogach moczowych formalinę, która ma właściwości drażnią­

ce, i dlatego nie mogą być stosowane w okresie ostrym.

W ostrym okresie nieżytu pęcherza wystarcza leczenie ogólne.

Dopiero po uspokojeniu się objawów przystępujemy do leczenia miej­

scowego. Polega ono na płukaniu pęcherza ciepłym 3% roztworem, kwasu bornego lub azotanem srebra albo wkraplaniu do pęcherza cieplej oliwy z gomenolem.