ZAPALENIE MIEDNICZEK I NEREK

i s t o t a i p r z y c z y n y . Mianem zapalenia miedni- czek oraz zapalenia miedniczek i nerek oznaczamy schorzenie tych narządów, wywołane drobnoustrojami ropotwórczymi (gronkowce»

paciorkowce, pałeczka okrężnicy). W spominając we wstępie o prze­

noszeniu się schorzeń układu moczowego z jednego narządu na inny»

mieliśmy na myśli przede wszystkim schorzenia zakaźne, które z łat­

wością przechodzą z nerki na miedniczkę, z miedniczki na moczowód»

a stamtąd na pęcherz i cewkę.

Drobnoustroje przenikać mogą do nerek trzema drogami. W ogól­

nych chorobach zakaźnych, jak grypa, płonica, lub w przypadkach istnienia ograniczonych ognisk zakażenia, jak czyrak, zastrzał, zapa­

lenie szpiku kostnego, drobnoustroje przenosić się mogą

z

prądem krw i i tworzą w' nerkach małe korki, zatykające naczynia włosowate. D rob­

noustroje z kiszek przenikają do nerki drogami chłonnymi. W reszcie zakażenie w układzie moczowym przejść może na nerkę od dołu ku górze (t. zw. zakażenie w stępujące), bądź to dzięki przenoszeniu się

S C H O R Z E N I A U K Ł A D U M O C Z O W E G O 165

•drobnoustrojów ku górze w moczu, bądź to dzięki przenikaniu drobnoustrojów z cewki np. do odpowiednich naczyń chłonnych,

•a stamtąd za pośrednictwem tychże naczyń do nerki i miedniczki.

Do czynników sprzyjających rozwojowi sprawy zakaźnej zali­

czam y: uraz, zaleganie moczu, ciała obce, jak np. kamienie, wreszcie ciążę, w której wskutek ucisku na moczowody ze strony powiększonej macicy dochodzi do zalegania moczu w miedniczkach.

O b j a w y i p r z e b i e g . Rozróżniamy dwie postacie zapalenia miedniczek: ostrą i przewlekłą. Postać ostrą schorzenia cha­

rakteryzuje nagły początek: pojawiają się mocne bóle w okolicy nerek, dreszcze i podniesiona ciepłota do­

chodząca niekiedy do 40°; czasami występują wymioty wskutek pod­

rażnienia otrzewnej oraz zamrocze­

nie, jako następstwo ogólnego za­

każenia. M ocz, wydalany przez chorego w skąpej ilości, jest mętny, zawiera białko, leukocyty, czerwo­

ne krwinki i drobnoustroje, w póź­

niejszym zaś okresie może być zu­

pełnie ropny. W przypadkach lżej­

szych schorzenie może trwać zale­

dwie kilkanaście dni, w cięższych zaś ciągnie się miesiącami; najczę­

ściej kończy się jednak wyzdrowie­

niem, choć w razie przebiegu cięż­

kiego nastąpić może zgon po kilku- kilkunastu dniach wskutek ogólnego zakażenia. Przewlekłej postaci za­

palenia miedniczek i nerek nie to­

warzyszą tak burzliwe objawy, jak postaci ostrej; najczęściej chorzy odczuw ają jedynie zmęczenie i niezbyt silne bóle nerek. Gorączka może utrzymywać się miesiącami na poziomie 37,2°— 37,5°.

Zarów no w ostrej, jak i w przewlekłej postaci objawem roz­

strzygającym o rozpoznaniu jest obecność w moczu dużej ilości leuko­

cytów. Poniew aż leukocyty w moczu mogą występować i w innych chorobach zakaźnych układu moczowego, np. w gruźlicy nerki, w za­

paleniu pęcherza, w nieżycie cewki, zadaniem lekarza jest odróżnić zapalenie miedniczki od wymienionych schorzeń na podstawie prze­

biegu, objawów i badań dodatkowych, jak wziernikowanie pęcherza,, pobieranie moczu bezpośrednio z miedniczek; to ostatnie nie tylko' wskazuje na pochodzenie leukocytów z miedniczek czy nerek, lecz pozwala również określić, czy obie miedniczki, czy też jedna jest chora, i która mianowicie.

D i e t a . Zapalenie miedniczek w swej postaci ostrej należy do schorzeń ciężkich, wymagających cierpliwego i ostrożnego postę­

powania higieniczno-dietetycznego. Choremu zalecamy leżenie w łóżku i dietę lekką, nie obciążającą przewodu pokarmowego, najlepiej płyn­

ną, nie drażniącą, nie zawierającą korzeni, większej ilości soli kuchen­

nej, kawy naturalnej, kakao, alkoholu, wyciągów i zup mięsnych. P o ­ nieważ zależy nam na wydalaniu z nerek i miedniczek znajdujących:

się tam drobnoustrojów i ich wytworów (toksyn) oraz ropy i produk­

tów rozpadu tkanek, zalecamy obfitą ilość płynnych pokarmów, nie­

kiedy do 3— 4 litrów dziennie. W przypadkach ciężkich wyłączamy z diety mleko, jako zawierające sporo białka, którego spożywanie zwiększa wydzielanie się przez nerki związków azotowych, te zaś mogą drażnić ciężko chore nerki.

W początkowym okresie ostrego zapalenia miedniczek i nerek za­

lecamy: lekką herbatę z mlekiem, cytryną lub sokiem owocowym, le­

moniadę, soki z owoców (z surowych pom arańczy), bulion z jarzyn, wodę Vichy lub sodową, napary z ziół moczopędnych lub z siemienia, lnianego. Z u p y i wyciągi mięsne można podawać chorym w przy­

padkach niewysokiej gorączki, braku większej ilości białka w moczu i w ogóle przebiegu łagodniejszego. Przejście do pokarmów stałych:

możliwe jest dopiero w okresie bezbólowym i w razie znacznego obni­

żenia się ciepłoty. Zaczynam y od podawania w niewielkiej ilości bisz­

koptów, sucharków, kaszki na mleku, stopniowo zaś przechodzimy do kaszy gęstej, pieczywa, miękkich kluseczek na mleku lub z masłem, kompotów z jabłek rozgotowanych i jarzyn przetartych. Ju ż w okre­

sie zdrowienia podajemy choremu kompoty i jarzyny nieprzetarte, z wy­

jątkiem kapusty, grochu, fasoli, sałaty, ogórków i szczawiu, później — surowe owoce. W końcowym okresie leczenia podajemy jaja, po­

czątkowo na miękko, później w innych postaciach, wreszcie miękkie mięso, ryby. W przewlekłych postaciach zakaźnego zapalenia miedni­

czek i nerek większe ograniczenia w diecie nie są potrzebne. Z a b ra ­ niamy jedynie napojów wyskokowych, korzeni, wędlin, marynat, octu,, mięsa peklowanego.

S C H O R Z E N I A U K Ł A D U M O C Z O W E G O

167 L e c z e n i e ostrego zapalenia miedniczek nerkowych zmie­

rza przede wszystkim do złagodzenia bólów. Dlatego też na pierw­

szym miejscu postawić należy stosowanie ciepła — w postaci okładów ciepłych pod ceratką, worka gumowego z ciepłą wodą, kataplazmów z siemienia lnianego, termoforu elektrycznego. W tym samym celu stosujemy suche bańki, a w razie bardzo ostrego przebiegu nawet cięte bańki na okolicę lędźwiową. Z leków farmakologicznych łagodzą bóle:

cibalgina, kodeina, papaweryna, makowiec, pantopon itd.

Ponieważ zapalenie miedniczek i nerek jest schorzeniem zakaź­

nym, leczenie przyczynowe polega na podawaniu leków wydzielają­

cych się przez nerki i wywierających tam działanie odkażające. Do leków takich należy salol, urotropina, pyridium, septazyna i antistrep- tyna. Niektóre z tych leków podaje się doustnie, inne zaś dożylnie.

Dożylne stosowanie podnosi działanie lecznicze środka, gdyż lek po­

dany tą drogą dostaje się szybciej do krwi i wydziela się przez nerki w większej koncentracji, dzięki czemu wywiera mocniejsze działanie odkażające.

W przypadkach uporczywych uciekamy się do przepłukiwania miedniczek nerkowych przez cewnik, wprowadzony do miedniczki po­

przez pęcherz i moczowód za pomocą i pod kontrolą wziernika pę­

cherzowego. D o przeptukiwań tych stosujemy kwas borny lub fizjo­

logiczny rozczyn soli kuchennej, gdy chodzi zaś tylko o zadziałanie na chorą śluzówkę miedniczki, wkraplamy do niej niewielką ilość azo­

tanu srebra.

Inna metoda lecznicza, stosowana w ostrych, uporczywych przy­

padkach, polega na podskórnym wprowadzaniu szczepionek, przygo­

towanych z drobnoustrojów wydalanych z moczem.

W dokumencie Nowoczesna encyklopedia zdrowia. Tom 3 (Stron 170-173)