PRZEWLEKŁY NIEŻYT ŻOŁĄDKA

PRZEWLEKŁY NIEŻYT ŻOŁĄDKA

I s t o t a i p r z y c z y n y . T e same szkodliwe czynniki, które powodują ostry nieżyt żołądka, prowadzić mogą w miarę ich nawarstwiania się do stanu przewlekłego.

C H O R O B Y U K Ł A D U P O K A R M O W E G O

79 N ajczęstszą przyczyną przewlekłego kataru jest alkohol. R o z­

twór alkoholu o stężeniu powyżej 10% zawiera bodźce drażniące śluzówkę żołądka, a roztwory powyżej 20% wywierają na śluzówkę działanie wręcz trujące. Z tego też powodu najcięższe zmiany za­

palne stwierdzamy u alkoholików. D o powstawania zmian zapal­

nych na śluzówce żołądka przyczynia się również w dużej mierze nadużywanie tytoniu. Z innych czynników szkodliwych wymienić należy nieracjonalne odżywianie: zarówno nieregularność w przyj­

mowaniu posiłków, jak nadużywanie potraw ostrych lub zbyt tłu­

stych i korzeni. Z ażyw anie ostrych środków czyszczących i innych leków (aspiryna, kreozot) działa również drażniąco na śluzówkę.

Niedostateczne żucie na skutek złego uzębienia bądź zbyt szyb­

kiego jedzenia także wywołać może przewlekły katar żołądka. W re ­ szcie przewlekłe nieżyty powstawać mogą w następstwie schorzeń innych narządów, a mianowicie serca, płuc, nerek i wątroby, w prze­

biegu cukrzycy lub niekiedy skazy moczanowej (artretyzm u).

O b j a w y i p r z e b i e g . Chorzy skarżą się na uczucie pełności, gniecenie i ściskanie w okolicy żołądka. Dolegliwości te ma­

ją charakter stały, bądź też występują jedynie po jedzeniu. Częstym objawem są odbijania. O dbijać się mogą gazy bez specjalnego za­

pachu lub o zapachu spożytych pokarmów (odbijania puste), bądź treść żołądkowa kwaśna lub gorzka, a niekiedy nawet cuchnąca.

U neurasteników na skutek połykania powietrza występować mogą odbijania częste i głośne. W żołądku gromadzi się nadmierna ilość powietrza, następuje otwarcie wpustu i powietrze zostaje wyrzucone z powrotem do przełyku i do jamy ustnej. O dbijania kwaśne są do­

wodem nadm iaru kwasu solnego lub kwasów organicznych w treści żołądkowej. O dbijania gorzkie występują z powodu domieszki żółci.

W ym ioty nie są objawem zbyt częstym, jedynie u nałogowych alko­

holików obserwujemy często wymioty na czczo. T e ostatnie spowo­

dowane są zresztą nie tyle katarem żołądka, ile nieżytem krtani, który stwarza skłonność do wymiotów przy płukaniu ust lub myciu zębów. W ymiociny zawierają sok żołądkowy, śluz i połkniętą ślinę, w przypadku silniejszych wymiotów — domieszkę krwi. Podobnie jak odbijania, wymiociny mają zapach kwaśny, jeżeli zawartość kw a­

su solnego lub innych kwasów organicznych w żołądku jest duża;

jeżeli następuje rozkład spożytych tłuszczów, mają one zapach zjeł- czały, wreszcie obecność żółci nadaje im smak gorzki.

A petyt na ogół jest zmniejszony. Język — obłożony. Stolce są

prawie zawsze nieregularne: zazwyczaj zaparte, rzadziej wolne.

N adbrzusze jest nieco wzdęte i bolesne przy obmacywaniu.

W treści żołądkowej wydobytej przy pomocy sondy spostrzega się duże ilości śluzu. Zaw artość kwasu solnego byw a zazwyczaj znacznie obniżona, istnieją jednak przypadki nieżytu, w których stwierdzamy nadmiar kwasu. Czynność ruchowa czyli opróżnianie się żołądka utrzymuje się w granicach normy.

Długo trwający nieżyt żołądka prow adzi do wychudzenia;

skóra staje się sucha i nabiera bladożóltego zabarwienia. W skutek zaniedbania choroba trwać może niekiedy lata całe; przebiega ona w tedy z nasileniem zmiennym: występują na przemian okresy popra­

wy i pogorszenia.

O słabiając ogólnie organizm, przewlekły nieżyt żołądka spowo­

dować może przedwczesną śmierć.

Odróżnienie przewlekłego kataru od innych schorzeń żołądka, szczególnie od raka, nie zawsze jest zadaniem łatwym. Uciekać się musimy zazwyczaj do badań pomocniczych, jak prześwietlenie rent­

genowskie, badanie treści żołądkowej i kału. D latego też w każdym przypadku przewlekłego cierpienia żołądka należy bezwzględnie udać się do lekarza. Jedynie bowiem ustalenie rozpoznania choroby i jej przyczyn umożliwi racjonalne leczenie.

D i e t a . Uregulowanie diety ma decydujące znaczenie w le­

czeniu przewlekłego nieżytu żołądka. W szystkie pokarmy drażniące mechanicznie bądź chemicznie śluzówkę żołądka, wszelkie owoce i jarzyny, zawierające dużo błonnika, jak świeże jabłka, gruszki, śliwki, wiśnie, rodzynki, groch, fasola, szparagi, kartofle, pokarmy bardzo kwaśne i słone, oraz korzenie należy wyłączyć. Z akazane są' również pokarmy zbyt tłuste. Alkohol jest bezwzględnie zabroniony.

Przepisy dietetyczne uzależniamy od zawartości kwasu solnego w tre­

ści żołądkowej. W przypadkach nadkwaśności wskazane są: mleko, śmietanka, kefir, jogurt, jaja na miękko bądź surowe; kleiki za­

prawione masłem — z ryżu, owsianki, sago, kaszki; poza tym zupy mączne, ryż, purée z kartofli, lane kluseczki, budynie, jarzyny prze­

tarte i gotowane, chuda szynka, rosół słaby z kury. Mięso dozwolone jest tylko białe: kura gotowana, kurczaki, młoda cielęcina, indyczka.

Z ryb wolno spożywać karasia, szczupaka, sandacza, lina. Pieczywo zaleca się czerstwe. W przypadkach niedokwaśności stosuje się dietę bardziej drażniącą w celu pobudzenia wydzielania soku żołądkowe­

go. W skazane w takich przypadkach są surowe jarzyny i owoce prze­

C H O R O B Y U K Ł A D U P O K A R M O W E G O

padkach nadkwaśności dla zobojętnienia kwasów podaje się przede wszystkim alkalia (soda, m agnezja). P rzy zmniejszonej zaś kwaso- cie— kwas solny z pepsyną, wzgl. wino chinowe, pepsynowe itp. W prze­

wlekłych nieżytach niedokwaśnych wskazane są również alkalia, gdyż soda — jak badania doświadczalne wykazały — wzmaga wydziela­

nie soku żołądkowego. Przyjm ow ać ją należy z rana na czczo i w cią­

gu dnia przed jedzeniem. Silne bóle łagodzi belladonna, papaweryna itp. oraz okłady rozgrzewające pod ceratką na brzuch. P o za tym sto­

suje się bizmut, który bezpośrednio zwalcza sam nieżyt. Łącząc się z białkowymi składnikami komórek i wydzielin komórkowych tworzy on nierozpuszczalne związki, stanowiące jakby pokrywę ochronną przed drażniącymi bodźcami; związki te zmniejszają również wy­

dzielinę zapalną.

W przypadkach cięższych z niedostatecznym opróżnianiem się żołądka oraz z nadmiernym wy­ płukania używa się czystej wody letniej lub odpowiednich roztwo­

rów, np. 2— 3% roztworu rezorcyny, 1— 5% roztworu salicylanu sodu, 3% roztworu kwasu bornego, bądź też dodaje się 10— 15 kro­

pel lyzolu na litr wody. Roztwory te m ają działanie antyseptyczne.

Płukanie stosuje się codziennie, zazwyczaj rano na czczo.

D obre wyniki daje leczenie zdro­

jowiskowe. W przypadku nad- kwaśności wskazane jest picie wo­

dy mineralnej w Krynicy ( Z u b e r ) , M orszynie; za granicą w K arlsba­

dzie (M iihlbrunn) lub V ichy (Ce- lestins). P rzy niedokwaśności zaś zaleca się solanki w Druskienikach, Truskaw cu lub Ciechocinku, za granicą w Kissingen. Oczywiście z wód tych bez porady lekarza ko­

rzystać nie należy.

Z a p o b i e g a n i e . Osoby, które kilkakrotnie już przebyły ostry nieżyt żołądka, muszą zw ra­

cać baczną uwagę na jakość spo­

żywanych pokarmów. Bezwzględ­

nie powinny one unikać zbyt obfi­

tych posiłków, ciężkostrawnych po-

TECHNIKA PŁUKANIA żOŁADKA. traw, a mianowicie: mięsa wę-

(W g S tru m p e ll „Lehrbuch d. in. Kr.“) , dzonego i peklowanego, kiełbasy, ryb wędzonych, konserw, mary­

nat, grzybów, kapusty, grochu. Równie szkodliwe jest nadużyw a­

nie napojów wyskokowych i tytoniu.

A b y zapobiec nieżytowi żołądka, który powstaje często wsku­

tek złego uzębienia, nieracjonalnego trybu życia itp., usunąć należy te właśnie czynniki szkodliwe.