Terminy „zarządzanie informacją” i „bibliometria” pojawiły się expressis verbis w piśmiennictwie naukowym na przełomie lat sześćdziesiątych i siedem-dziesiątych ubiegłego wieku, chociaż ich początki sięgają znacznie głębiej w czasie. Prace, które dzisiaj można by zaliczyć do tych zakresów tematycz-nych, publikowane były początkowo w różnych czasopismach z zakresu biblio-tekoznawstwa i informacji naukowej. W 1968 roku założono „Information &
Management”, w 1975 roku czasopismo „Information Storage and Retrieval”
(1963—1974) zmieniło tytuł na „Information Processing and Management”,
Bibliometria w zarządzaniu informacją 23
10 A.P. YOUNG, T.A. PETERS: Management Information Systems...
w 1977 roku pojawiło się „MIS Quarterly”, w 1978 roku — „Scientometrics.
An International Journal for all Quantitative Aspects of the Science of Science, Communication in Science and Science Policy”. Ich dynamiczny rozwój stymu-lowany był szybkimi postępami technologii informacyjnych. W roku 1975 na Uniwersytecie w Bristolu zorganizowano dwutygodniowy kurs na temat oceny oraz zarządzania bibliotekami i ośrodkami informacji, w którym udział wzię-ło 52 uczestników z 18 krajów. Pokwzię-łosiem tego kursu były wydane w serii NATO Advanced Study Institutes Series materiały konferencyjne11. Również UNESCO, które w latach siedemdziesiątych promowało budowę światowego systemu informacji naukowej i technicznej pod nazwą UNISIST, wydało szereg poradników dla prowadzących kursy w zakresie zarządzania działalnością in-formacyjną12. W drugiej połowie lat osiemdziesiątych pojawiło się pojęcie po-krewne — „zarządzanie wiedzą”, któremu nie przypisano jednoznacznej defini-cji. Kojarzone jest z zarządzaniem informacją oraz systemami informatycznymi lub wiązane z zarządzaniem ludźmi — nosicielami wiedzy13. Pojęcie to szybko przedostało się do piśmiennictwa naukowego, czasem towarzysząc „zarządza-niu informacją”.
W międzynarodowym czasopiśmie „Scientometrics” przedstawiono wyniki badań bibliometrycznych przeprowadzonych na podstawie danych pochodzących z trzech indeksów cytowań: „Science Citation Index Expanded”, „Social Scien-ces Citation Index” oraz „Arts & Humanities Citation Index”. Wyszukiwaniami, które prowadzono w ISI Web of Science, posługując się terminami information management oraz knowledge management, objęto okres 1994–200314. Wyniki wyszukiwań przyniosły w sumie ponad 2 tys. artykułów, odnoszących się do zarządzania informacją (ZI) — 1199, oraz do zarządzania wiedzą (ZW) — 1063. Liczby publikacji odnotowane w poszczególnych latach w obydwu pod-zbiorach wskazują, że liczba artykułów dotyczących ZI wahała się w tym okre-sie w granicach od 105 do 151, tymczasem w podzbiorze ZW liczba pozycji rosła od 7 w roku 1994 do 102 w roku 1999. Wielkość obydwu podzbiorów zrównała się w roku 2000 (153 i 151 artykułów), a w roku 2002 liczba publika-cji z zakresu ZW ponad dwukrotnie przewyższyła liczbę prac z zakresu ZI (od-powiednio: 267 i 122 pozycje).
Analiza wykazała, że autorzy tych artykułów pochodzili głównie z USA, Wielkiej Brytanii, Niemiec i Kanady. Opublikowali w sumie na temat ZI 66,9%
11 F.W. LANCASTER, C.W. CLEVERDON: Evaluation and Scientific Management of Libraries and Information Centres...
12 P. WASSERMAN, J.R. RIZZO: A course in administration for managers of information servi-ces: design, implementation and topical outline. Paryż 1976.
13 K. MATERSKA: Procesy zarządzania wiedzą w organizacji — wstęp do problematyki. W:
„Informacja. Wiedza. Gospodarka”. Prace PTIN, nr 4. Warszawa 2001, s. 141—148.
14 Y. GU: Information management or knowledge management? An informetric view of the dynamics of Academia. „Scientometrics” 2004, Vol. 61, no. 3, s. 285—299.
wszystkich prac, a na temat ZW — 62,4%. Poczyniono wiele innych intere-sujących obserwacji co do autorstwa analizowanych publikacji, m.in. zaprezen-towano autorów najliczniejszych prac, wykazano, że w obydwu podzbiorach — ZI i ZW — najczęściej publikowane są prace jednego autora (395 i 366) oraz 2 autorów (308 i 350), natomiast duże zespoły autorskie są nieliczne, szczególnie w zakresie zarządzania wiedzą.
Jeśli chodzi o czasopisma, w których opublikowano analizowane prace, to okazało się, że artykuły dotyczące zarządzania informacją były znacznie bar-dziej rozproszone i pochodziły z 614 tytułów, te zaś z zakresu zarządzania wiedzą — z 355; „wspólnych” było 157 tytułów. Autor analizy sporządził też li-sty frekwencyjne tytułów czasopism. Na czele lili-sty ZI znalazły się: „Internatio-nal Jour„Internatio-nal of Information Management” (36 pozycji), „Jour„Internatio-nal of the Ameri-can Medical Informatics Association” (29 pozycji), „International Journal of Medical Informatics” (19 pozycji), „Bulletin of the Medical Library Associa-tions” (15 pozycji). Na tej liście znalazło się w sumie 13 tytułów, które były źródłem co najmniej 10 artykułów, natomiast na końcu listy mieści sie 420 tytułów, w których w badanym okresie opublikowano tylko po jednym artykule.
Na czele listy ZW znalazły się: „International Journal of Technology Manage-ment” (43 pozycje), „Expert Systems with Applications” (31 pozycji), „Deci-sion Support Systems” (26 pozycji), „Practical Aspects of Knowledge Manage-ment” (24 pozycje). W sumie odnotowano 23 tytuły publikujące co najmniej 10 artykułów oraz 199 tytułów — na końcu listy — które zawierały po jednym ar-tykule. Autor pokusił się również o sprawdzenie wartości wskaźników wpływu (Impact Factor), jakimi charakteryzowały się tytuły wymienione na obu listach.
Z tego punktu widzenia czasopisma publikujące artykuły na temat zarządzania informacją miały przewagę jako relatywnie częściej cytowane.
Wcześniej, w 1991 roku w „Information Processing and Management” opu-blikowano wyniki analizy bibliometrycznej 899 artykułów zamieszczonych w latach 1975—1987 w 10 czasopismach uznanych za najbardziej reprezenta-tywne dla badań z zakresu systemów zarządzania informacją15. Dwaj autorzy tej publikacji dokonywali — niezależnie — wyboru artykułów do analizy. Okazało się, że dwa czołowe tytuły „Information & Management” oraz „MIS Quarterly”
opublikowały w sumie ponad połowę analizowanych artykułów (odpowiednio:
271 i 235 pozycji). Na trzecim miejscu znalazł się „Journal of Management In-formation Systems” (99 pozycji), który zaczął ukazywać się dopiero w 1984 roku. Stwierdzono, że znakomita większość prac publikowana była przez jedne-go lub dwu autorów, nieliczne zaś prace (2%) przyjedne-gotowane zostały przez ze-społy autorskie liczące 4 lub więcej współautorów. Wiele uwagi poświęcono analizie zgodności uzyskanych wyników z prawem Lotki.
Bibliometria w zarządzaniu informacją 25
15 R. NATH, W.M. JACKSON: Productivity of management information systems researchers:
does Lotka’s Law apply. „Information Processing and Management” 1991, Vol. 27, no. 2/3, s. 203—209.
W czasopiśmie „International Journal of Information Management” przed-stawiono wyniki badań, których celem była identyfikacja trendów rozwojowych i zmian, jakie nastąpiły na przestrzeni 3 minionych dekad w strukturze tema-tycznej systemów zarządzania informacją w biznesie i marketingu16. Badania przeprowadzono na podstawie artykułów opublikowanych w 8 wybranych cza-sopismach biznesowych i marketingowych. Wyszukiwania prowadzono w Ebsco Host Research Database — znaleziono w sumie 136 artykułów (w poszczegól-nych okresach: 53 + 33 + 50), zawierających frazę information systems (IS), będących przedmiotem analizy bibliometrycznej. Wyodrębniono 6 kategorii te-matycznych (Projektowanie IS; Rozwój IS; Postacie i koncepcje IS; Implemen-tacja i integracja IS; Struktura organizacyjna IS; Rola personelu i menedżerów w IS). Klasyfikację poszczególnych artykułów powierzono 2 niezależnym eks-pertom. Stwierdzono, że wśród badanych publikacji — ogólnie rzecz biorąc — najwięcej pozycji odnosi się do projektowania i implementacji systemów, szcze-gólnie w latach 1970—1979, kiedy tematyką przewodnią było zarządzanie sprzedażą, uzyskiwanie informacji zwrotnych, planowanie strategiczne i progno-zowanie. W następnym dziesięcioleciu znacznie wzrosło zainteresowanie rolą personelu i menedżerów systemów informacyjnych. Natomiast w latach 1990—2002 ciężar zainteresowań — ponad 1/3 wszystkich publikacji — prze-niósł się na strukturę organizacyjną i systemy informacyjne. Stwierdzono, że w tym okresie artykuły koncentrowały się głównie na „za i przeciw” sposobom pozyskiwania informacji — korzystanie z obsługi zewnętrznej czy własny sys-tem informacyjny (outsource IS czy in-house IS). Zdecydowana większość pu-blikowanych prac miała charakter konceptualny (98 pozycji), znacznie mniej było opracowań sporządzonych na podstawie analizy konkretnych przypadków (29 pozycji) jeszcze mniej relacji z badań empirycznych (9 pozycji). Po roku 1980 w czasopismach biznesowych i marketingowych (szczególnie) z biegiem czasu zmniejszał się relatywnie udział publikacji odnoszących się do systemów zarządzania informacją. Autor łączy to zjawisko z pojawianiem się na rynku wydawniczym bardziej specjalistycznych czasopism — wymienia 8 takich tytułów, które założono w latach 1977—1999.
W czasopiśmie „Journal of Business and Finance Librarianship”17 przedsta-wiono wyniki badań bibliometrycznych przeprowadzonych na podstawie 3 spe-cjalistycznych czasopism z zakresu systemów zarządzania informacją: „Informa-tion Systems Research”, „Journal of Management Informa„Informa-tion Systems” oraz
„MIS Quaterly”. Zgromadzono bibliografie załącznikowe pochodzące z
arty-16 S. NASIR: The development, change and transformation of Management Information Sys-tems (MIS): A content analysis of articles published in business and marketing journals. „Interna-tional Journal of Information Management” 2005, Vol. 25, no. 5, s. 442—457.
17 K. CHAPMAN, P. BROTHERS: A reference study of leading MIS journals: identifing formats, frequency, and journal subjects. „Journal of Business and Finance Librarianship” 2004, Vol. 10, no. 2, s. 17—29 [informacje podane na podstawie abstraktu zamieszczonego w bazie danych].
kułów opublikowanych w tych czasopismach w latach 2000—2002 i przepro-wadzono analizę cytowanych źródeł. Okazało się, że około 65% cytowań doty-czyło artykułów z czasopism, a około 25% odnosiło się do książek lub rozdziałów książek. Cytowane źródła zostały poddane dalszej analizie w odnie-sieniu do daty publikacji i tematyki. Wyniki wskazują, że około 93% spośród cytowanych artykułów ukazało od 1980 roku. Zarządzanie było najczęściej wy-stępującą tematyką cytowanych publikacji, a zaraz po nim systemy zarządzania informacją. Znaczące liczby cytowań odnotowały także technika komputerowa oraz psychologia i socjologia.
Dalszy ciąg przedstawionych badań opublikowano w „College & Research Libraries” w 2006 roku18. Tym razem dotyczyło to 20 tytułów z zakresu zarządzania, wytypowanych przez szerokie grono pracowników wydziałów za-rządzania systemami informacyjnymi, jako najbardziej przydatne. Badano obec-ność tych czasopism w 12 bazach danych oraz publikacje, na które powoływali się w tych czasopismach autorzy artykułów na temat systemów zarządzania in-formacją. Bazy danych reprezentowały różne dziedziny wiedzy: 5 było wielo-dziedzinowych, 4 — biznesowe, a 3 — z zakresu informatyki i nauk stosowa-nych. Artykuły ze wszystkich 20 czasopism dokumentowano w 3 bazach danych: Business Source Premier oraz wielodziedzinowych Expanded Academic Index i Web of Science. Większość badanych czasopism w postaci baz pełnotek-stowych (odpowiednio: 14 i 13), udostępniały 2 pierwsze, trzecia — bibliogra-ficzna — była źródłem informacji o pracach cytowanych. Okazało się jednak, że najbardziej kompletnym z punktu widzenia systemów zarządzania źródłem informacji, oprócz Business Source Premier, była baza biznesowa ABI/INFORM Global. Jeśli natomiast w grę wchodzi zestaw dwu komplementarnych baz da-nych, to najbardziej kompletne rezultaty można osiągnąć, prowadząc równoległe wyszukiwania w Business Source Premier oraz w Web of Science. Na podsta-wie analizy przeprowadzonej na reprezentatywnej próbie 369 cytowań po-chodzących ze 148 czasopism wskazano 98 tytułów, z których zaczerpnięto tyl-ko po jednej publikacji w ciągu 3 lat (2000—2002), oraz 6 tytułów, z których artykuły cytowane były co najmniej 10 razy. Oprócz 3 tytułów specjalistycznych z poprzedniego badania19 były to Management Science, Communications of the ACM oraz Harvard Business Review. Zakres tematyczny obejmujący systemy zarządzania informacją dojrzewa jako dyscyplina naukowa. Badacze tej nowej dyscypliny sięgają do źródeł z różnych obszarów oraz czasopism z innych dzie-dzin, takich jak zarządzanie i informatyka.
Badania bibliometryczne ukierunkowane na piśmiennictwo naukowe innych krajów, takich jak Indie czy Chiny, wskazują również na duże zainteresowanie zagadnieniami zarządzania informacją. Przykładowo, w artykule
opublikowa-Bibliometria w zarządzaniu informacją 27
18 EADEM: Database Coverage for Research in management Information Systems. „College &
Research Libraries” 2006, Vol. 67, no. 1, s. 50—62.
19 K. CHAPMAN, P. BROTHERS: A reference study...
nym w czasopiśmie „SRELS Journal of Information Management”20 badając trendy rozwojowe bibliotekoznawstwa i informacji naukowej w Indiach na przestrzeni ostatnich 50 lat, stwierdzono, że rok 1992 był najbardziej owocny, jeśli chodzi o prowadzone badania i przygotowane prace doktorskie. Analiza 346 opisów publikacji wykazała, że w tym roku większość z nich odnosiła się do planowania i zarządzania, a w następnej kolejności do badania potrzeb użyt-kowników i bibliometrii. Na łamach tegoż czasopisma 2 lata później ukazał się artykuł zawierający wyniki wieloaspektowej analizy bibliometrycznej prac opu-blikowanych w 12 tomach czasopisma „Knowledge Organization: an Internatio-nal JourInternatio-nal” w latach 1988—199921. Badano rozmieszczenie publikacji w cza-sie oraz według zakresu tematycznego, autorstwa i produktywności autorów, ich afiliacji i geograficznego rozmieszczenia. Stwierdzono, że najczęściej publikowane były prace jednego autora. Zidentyfikowano wiodącą tematykę prezentowaną w czasopiśmie jako klasyfikację, organizację wiedzy, systemy in-formacyjno-wyszukiwawcze, lingwistykę i terminologię, katalogowanie przed-miotowe i indeksowanie, kontrolę słownictwa, analizę konceptualną oraz prze-twarzanie języka naturalnego i sztuczną inteligencję.
Z kolei w „Journal of the China Society for Scientific and Technical Infor-mation”22 znaleźć można wyniki badań bibliometrycznych dotyczących rozwoju zarządzania informacją w Chinach i na świecie w roku 2002, przeprowadzonych za pomocą metody analizy częstotliwości występowania słów. Stwierdzono, że
„systemy informacyjne”, „technologia informacyjna”, „wyszukiwanie informa-cji”, „Web”, „dane i bazy danych”, „e-biznes” oraz „zarządzanie wiedzą” były głównymi, „gorącymi” problemami badawczymi (hot spots) tego roku.
Wszystkie przedstawione dotychczas wyniki badań bibliometrycznych odno-siły się do czasopiśmiennictwa z zakresu zarządzania informacją. Znalazła się jednak praca opublikowana w 1997 roku we francuskim „Documentaliste”, przedstawiająca wyniki badań książek francuskich, wśród których w okresie od 1961 do 1995 roku było 90 tytułów z zakresu technik dokumentacyjnych i zarządzania informacją23. Autor analizy zaobserwował znaczący wzrost liczby
20 B.U. KANNAPPANAVAR, M. VIJAYAKUMAR: 50 years of LIS research in India: trends and developments. „SRELS Journal of Information Management” 2000, Vol. 37, no. 4, s. 267—300 [informacje podane na podstawie abstraktu zamieszczonego w bazie danych].
21 C. REHHA, M. PARAMESWARAN: „Knowledge Organization”, 1988—1999: a bibliometric analysis. „SRELS Journal of Information Management” 2002, Vol. 39, no. 4, s. 355—362 [infor-macje podane na podstawie abstraktu zamieszczonego w bazie danych].
22 H. JINGCHUAN, Q. JUMPING, Z. RONGYING: Developing trend of information management in China and over the world in 2002 — bibliometric analysis. „Journal of the China Society for Scientific and Technical Information” 2003, Vol. 22, no. 5, s. 515—519 [informacje podane na podstawie abstraktu zamieszczonego w bazie danych].
23 J. CHAUMIER: La littérature française en information-documentation ou trente-cinq ans (1961—1995) de documentographie. Petit essai bibliométrique. „Documentaliste — Sciences de l’information” 1977, Vol. 34, no. 2, s. 113—115.
takich książek wraz z upływem czasu. W ciągu pierwszych 10 lat (1961—1970) opublikowano 12 tytułów (średnio rocznie 1,2 pozycji), w na-stępnych 15 latach (1971—1985) — 28 tytułów, a w ostatnim z badanych okre-sów (1986—1995) — 50 tytułów (średnio 5 rocznie). Wiele, bo aż 35 spośród tych 90 tytułów ukazało się w kilku seriach wydawniczych, 12 tytułów miało powtórne wydania, 3 książki przetłumaczone zostały na kilka języków. Spośród 84 zidentyfikowanych autorów 23 było autorami lub współautorami więcej niż jednej książki (jeden był autorem 10, 8 i 4 książek, siedmiu — 3 książek, trzy-nastu — 2 książek). Badanie publikacji, na które powoływali się autorzy 90 analizowanych wydawnictw, wykazało, że 26 spośród tych tytułów nie było w ogóle obiektem cytowań, 64 zaś były cytowane co najmniej raz, a w sumie 225 razy (książka pierwsza na liście rangowej była cytowana 14 razy). Badano też występowanie nowych pojęć w tytułach tych książek. I tak np. pojawiły się:
w roku 1967 — Analyse automatique, w 1976 — Banque de données, w 1979
— Coût, w 1986 — Management, w 1988 — Edition électronique, w 1992 — Marketing, w 1995 — Certification. W tekście nie podano ani jednego z tytułów analizowanych książek, natomiast — jak deklarował autor — lista książek jest (była) dostępna w postaci elektronicznej.
Proste i krótkie badanie przeprowadzone przeze mnie — w końcu paździer-nika 2006 roku — na podstawie zawartości dostępnej w Internecie bazy Library and Information Science Abstracts pokazało podzbiór 960 dokumentów od-noszących się do zarządzania informacją. Wyszukiwania prowadziłam za po-mocą wyrażeń information management or management information systems uzupełnionych o knowledge management obecnych w tytułach, deskryptorach i abstraktach. Badano rozmieszczenie dokumentów w czasie — dynamikę ich przyrostu w ciągu lat 1968—2006. Najstarszy pochodzący z 1968 roku — zaty-tułowany „Management information systems” (M.I.S.): the databank and its problems — był opublikowany w czasopiśmie „IBM Nachrichten”. W kolejnym 1969 roku ukazały się już 3 dokumenty — 2 artykuły z czasopism i referat po-chodzący z materiałów konferencyjnych, wszystkie określone jako journals. Po 1975 roku wystąpiło znacznie więcej publikacji (tabela 1.), wszystkie zostały zakwalifikowane jako publication type — journal. Nieliczne dokumenty od-noszące się do zarządzania wiedzą pojawiły się dopiero w drugiej połowie lat osiemdziesiątych. Z wielką dynamiką, 10 lat później, zwielokrotniły swoją li-czebność. Okazało się, że badania nad zarządzaniem informacją i zarządzaniem wiedzą (ZI × ZW) rzadko prowadzone są wspólnym torem.
Dziwnym zbiegiem okoliczności liczba dokumentów (ZI + SZI) znalezio-nych w latach 1991—1995 oraz w latach 1996—2000 jest taka sama. Analizując wyniki odnoszące się do ostatniego okresu 2001—2006, nie należy wniosko-wać, że dotychczasowe badania nad zarządzaniem informacją wyjaśniły już wszystko, są one bowiem dalece niekompletne z dwu powodów — wyszukiwa-nia były prowadzone ponad 2 miesiące przed końcem roku 2006, a ponadto
Bibliometria w zarządzaniu informacją 29
baza LISA nie wyróżnia się wysokim wskaźnikiem aktualności. Można nato-miast bez wątpliwości stwierdzić bardzo dynamiczny rozwój badań nad za-rządzaniem wiedzą.
Podsumowanie
W piśmiennictwie dotyczącym zarządzania informacją często mówi się o konieczności oceny i selekcji informacji, o wartości i wiarygodności informa-cji, o jej jakości i przydatności czy użyteczności. Niełatwo natomiast znaleźć prace o charakterze metodycznym, które w sposób kompleksowy wskazywałyby metody oceniania i selekcji informacji. Przykładowo, badania bibliometryczne piśmiennictwa z zakresu zarządzania informacją w biznesie i marketingu wy-kazały, że większość (ponad 70%) publikowanych artykułów miała charakter konceptualny, pozostałe zaś to „studia przypadków” i nieliczne badania empi-ryczne.
Wydaje się, że metody bibliometryczne i informetryczne mogą zarówno odegrać znaczącą rolę w badaniu samego przedmiotu zarządzania informacją, jak i stanowić zaplecze metodyczne dla praktyki. Wiele takich przykładów po-chodzących z innych obszarów tematycznych (szczególnie dotyczy to informacji naukowej) znaleźć można w pracach INTE z 1987 roku24.
TABELA1
Liczba publikacji wyszukanych w bazie LISA dla Zarządzania Informacją (ZI), dla Systemów Zarządzania Informacją (SZI) oraz dla Zarządzania Wiedzą (ZW)
Okres ZI + SZI ZI SZI ZW ZI × ZW
1968—1970 4 3 1 0 0
1971—1975 7 4 3 0 0
1976—1980 44 34 11 0 0
1981—1985 98 89 9 0 0
1986—1990 131 120 11 4 0
1991—1995 242 230 12 4 0
1996—2000 242 231 11 253 9
2001—2006 185 170 16 496 9
R a z e m* 960 885 77 758 18
* W opisie kilku dokumentów zabrakło roku publikacji (ZI — 4; SZI — 3; ZW — 1).
24 B. STEFANIAK: Studium bibliometryczne piśmiennictwa z zakresu informacji naukowej (1977—1984). Prace INTE, nr 64. Warszawa 1987.
Przytoczone stosunkowo nieliczne wyniki badań bibliometrycznych piśmien-nictwa z zakresu zarządzania informacją wskazują na dynamiczny rozwój tej dyscypliny. Pewne charakterystyki odnoszą się do krajów pochodzenia piśmien-nictwa z tego zakresu, autorstwa analizowanych publikacji i ich rozmieszczenia w czasopismach naukowych, tytułów czołowych czasopism oraz baz danych, w których można znaleźć najwięcej informacji o piśmiennictwie przedmiotu.
Okazuje się, że o ile w naukach społecznych główną rolę, jako pierwotne źródła informacji, na ogół odgrywają wydawnictwa zwarte, o tyle w zarządzaniu infor-macją przede wszystkim są to czasopisma naukowe. Wśród czołowych czaso-pism, które publikowały teksty na temat zarządzania informacją, znalazły się 3 tytuły z zakresu informacji medycznej25, a więc nie jest to tylko domena bizne-su i marketingu.
Wyniki badań struktury tematycznej piśmiennictwa prowadzone w zakresie zarządzania informacją w biznesie i marketingu ujawniły, że w początkowym okresie w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku) najwięcej prac poświęca-no zagadnieniom projektowania i implementacji systemów informacyjnych, szczególnie w kontekście zarządzania sprzedażą, uzyskiwania informacji zwrot-nych, planowania strategicznego i prognozowania; w następnym dziesięcioleciu wzrosło zainteresowanie rolą personelu i menadżerów systemów informacyj-nych; natomiast w latach 1990—2002 ciężar zainteresowań przeniósł się na strukturę organizacyjną i systemy informacyjne (szczególnie: outsourcing czy insourcing).
Istnieje potrzeba wprowadzenia zarządzania informacją oraz bibliometrii i informetrii jako pełnoprawnych przedmiotów w nauczaniu informacji nauko-wej na poziomie akademickim. Uzasadniają to zarówno dynamika rozwoju tych dyscyplin, jak i możliwości, jakie stwarza dla ich postępu rozwój technologii in-formacyjnych oraz komunikacyjnych. Luki tej nie wypełnią, jeśli chodzi o zarządzanie — interesująca oferta Międzynarodowego Centrum Zarządzania Informacją26 (http://www.icimss.edu.pl), a jeśli chodzi o bibliometrię i informe-trię — prowadzone w niektórych uczelniach wykłady monograficzne lub kon-wersatoria.
Bibliometria w zarządzaniu informacją 31
25 Y. GU: Information management..., s. 285—299.
26 M. ŚLIWIŃSKA: Działalność Międzynarodowego Centrum Zarządzania Informacją (ICIMSS). „Przegląd Biblioteczny” 1998, nr 4, s. 329—337.
Barbara Stefaniak
Bibliometrics in information management S u m m a r y
The title of the paper suggests two meanings and the text will contain both. At first bibliometric methods will be considered an assistance to procedures concerning scientific docu-ments included in information process. The application of these methods can help to improve such procedures as acquisition, storage, processing and document supply, it means to indicate the most effective solutions for both — information workers and information users.
These considerations will be followed by some examples of bibliometric studies conducted on the grounds of information management or management information systems literature.
Barbara Stefaniak
Bibliométrie dans la gestion de l’information R é s u m é
L’article touche avant tout le problème de l’utilisation des méthodes bibliométriques pour favoriser l’activité informative dans la science par rapport aux procédures appliquées aux docu-ments dans le circuit du processus informatif. L’application de ces méthodes peut servir à optima-liser des activités comme : groupement, conservation, transformation et transfert de l’informa-tion ; c’est-à-dire à déterminer des solul’informa-tions les plus effectives de même de point de vue des employés de l’information que des besoins des usagers de l’information.
Ensuite l’auteur décrit des résultats des recherches bibliométriques menées à la base de la lit-térature de la gestion de l’information et des systèmes informatifs.