DOBRA DOCZESNE KOŚCIOŁA
POBOŻNE ROZPORZĄDZENIA W OGÓLNOŚCI ORAZ POBOŻNE FUNDACJE
Kan. 1299 - § 1. Kto na podstawie prawa naturalnego i kanonicznego może swobodnie rozporządzać swoimi dobrami, może również przeznaczyć je na cele pobożne, czy to aktem między żyjącymi, czy też na wypadek śmierci.
§ 2. W dyspozycjach majątkowych na rzecz Kościoła na wypadek śmierci należy wedle możności zachować formalności wymagane przez prawo państwowe; gdyby ich nie uwzględniono, trzeba przypomnieć spadkobiercom, że ciąży na nich obowiązek wypełnienia woli testatora.
Kan. 1300 - Rozporządzenia wiernych, którzy przekazują lub zapisują swoje dobra na cele pobożne, czy to aktem między żyjącymi czy na wypadek śmierci, po ich zgodnym z prawem przyjęciu, powinny być jak najstaranniej wykonane, także co do sposobu zarządzania i wykorzystania dóbr, z zachowaniem w mocy przepisu kan. 1301 § 3.
Kan. 1301 - § 1. Ordynariusz jest wykonawcą wszystkich pobożnych rozporządzeń, dokonanych zarówno na wypadek śmierci, jak i aktem między żyjącymi.
§ 2. Na mocy tego prawa ordynariusz może i powinien czuwać, także dokonując wizytacji, aby pobożne rozporządzenia zostały wypełnione; jemu też pozostali wykonawcy, po wypełnieniu swego zadania, obowiązani są złożyć sprawozdanie finansowe.
§ 3. Klauzule przeciwne temu uprawnieniu ordynariusza, dołączone do rozporządzeń ostatniej woli, należy uważać za niedodane.
Kan. 1302 - § 1. Kto przyjął powierniczo dobra na cele pobożne, czy to aktem między żyjącymi, czy też testamentem, powinien o swoim powiernictwie powiadomić ordynariusza i dać mu wykaz wszystkich tego rodzaju dóbr, ruchomych lub nieruchomych, oraz związanych z nimi zobowiązań; gdyby ofiarodawca wyraźnie i bezwzględnie tego zabraniał, nie należy przyjmować powiernictwa.
§ 2. Ordynariusz powinien się domagać, by dobra przyjęte powierniczo zostały bezpiecznie ulokowane, i czuwać nad wykonaniem pobożnych rozporządzeń, zgodnie z kan.
1301.
§ 3. Gdy dobra powiernicze zostały powierzone członkowi instytutu zakonnego albo stowarzyszenia życia apostolskiego, a są przeznaczone dla jakiegoś miejsca czy diecezji albo ich mieszkańców, albo na wsparcie dzieł pobożnych, ordynariuszem, o którym mowa w § 1 i 2, jest ordynariusz miejsca; w innych przypadkach jest nim przełożony wyższy instytutu kleryckiego na prawie papieskim albo kleryckiego stowarzyszenia życia apostolskiego na prawie papieskim, albo ordynariusz własny tego zakonnika w pozostałych instytutach zakonnych.
Kan. 1303 - § 1. Przez pobożne fundacje rozumie się w prawie:
1º pobożne fundacje autonomiczne, czyli zespoły rzeczy przeznaczone na cele, o których mowa w kan. 114 § 2, erygowane przez właściwą władzę kościelną jako osoba prawna;
2º pobożne fundacje nieautonomiczne, czyli dobra doczesne przekazane w jakikolwiek sposób publicznej osobie prawnej z długotrwałym obowiązkiem, określonym przez prawo partykularne, odprawiania Mszy świętych z rocznych dochodów albo sprawowania innych określonych funkcji kościelnych, albo osiągnięcia w inny jeszcze sposób celów, o których mowa w kan. 114 § 2.
§ 2. Jeżeli dobra pobożnej fundacji nieautonomicznej zostały powierzone osobie prawnej podlegającej biskupowi diecezjalnemu, po upływie określonego czasu powinny być przekazane instytucji, o której mowa w kan. 1274 § 1, chyba że inna była wyraźnie ujawniona wola fundatora; w przeciwnym razie przypadają samej osobie prawnej.
Kan. 1304 - § 1. Aby osoba prawna mogła ważnie przyjąć fundację, wymagane jest pisemne zezwolenie ordynariusza, który nie powinien go udzielać, dopóki zgodnie z prawem nie stwierdzi, że osoba prawna jest w stanie zarówno wypełnić podejmowane zobowiązania, jak i zadośćuczynić wcześniej już podjętym; w sposób szczególny ma czuwać, by dochody w pełni odpowiadały dołączonym zobowiązaniom, zgodnie ze zwyczajem miejsca lub regionu.
§ 2. Dodatkowe warunki wymagane do ustanowienia i przyjęcia fundacji powinno określić prawo partykularne.
Kan. 1305 - Pieniądze i dobra ruchome, przydzielone tytułem dotacji, należy zaraz złożyć w miejscu bezpiecznym, zatwierdzonym przez ordynariusza, w celu zabezpieczenia tej kwoty lub wartości dóbr ruchomych, i możliwie najszybciej, ostrożnie oraz korzystnie, według roztropnego uznania tegoż ordynariusza, po wysłuchaniu przez niego także zdania zainteresowanych i własnej rady do spraw ekonomicznych, ulokować na stałe na pożytek fundacji, z wyraźną i dokładną wzmianką o zobowiązaniu.
Kan. 1306 - § 1. Ustanowienie fundacji, również to dokonane ustnie, powinno być stwierdzone na piśmie.
§ 2. Jeden egzemplarz aktu fundacyjnego ma być bezpiecznie przechowywany w archiwum kurii, drugi zaś w archiwum osoby prawnej, której dotyczy fundacja.
Kan. 1307 - § 1. Należy sporządzić wykaz zobowiązań wynikających z pobożnych fundacji – z zachowaniem przepisów kan. 1300-1302 i 1287 – umieszczając go w miejscu widocznym, aby przewidziane do wypełnienia zobowiązania nie poszły w zapomnienie.
§ 2. Oprócz księgi, o której mowa w kan. 958 § 1, ma być prowadzona i przechowywana u proboszcza lub rektora druga księga, w której należy odnotowywać poszczególne zobowiązania oraz ich wypełnienie i ofiary.
Kan. 1308 - § 1. Redukcja zobowiązań dotyczących Mszy świętych, której można dokonywać tylko ze słusznej i koniecznej przyczyny, jest zarezerwowana dla Stolicy Apostolskiej, z zastrzeżeniem przepisów, które następują.
§ 2. Jeżeli w akcie fundacyjnym zostało to wyraźnie zastrzeżone, ordynariusz może zredukować zobowiązania mszalne na skutek zmniejszenia się dochodów.
§ 3. Z powodu zmniejszenia się dochodów, biskupowi diecezjalnemu – dopóki trwa przyczyna – przysługuje władza redukowania Mszy świętych związanych z legatami lub w jakikolwiek sposób fundowanych, które są samoistne, do wysokości ofiary obowiązującej zgodnie z prawem w diecezji, pod warunkiem jednak, że nie ma nikogo zobowiązanego do podwyższenia ofiar, kogo można by było skutecznie do tego nakłonić.
§ 4. Biskupowi diecezjalnemu przysługuje również władza redukowania zobowiązań lub legatów mszalnych obciążających instytucję kościelną, jeżeli dochody stały się niewystarczające do osiągnięcia w odpowiedni sposób własnego celu tej instytucji.
§ 5. Te same uprawnienia, o których mowa w § 3 i 4, przysługują również najwyższemu przełożonemu kleryckiego instytutu zakonnego na prawie papieskim.
Kan. 1309 - Tym samym przełożonym, o których mowa w kan. 1308, przysługuje ponadto władza przenoszenia, ze stosownej przyczyny, zobowiązań mszalnych na dni, kościoły lub ołtarze różne od tych, które zostały określone w fundacjach.
Kan. 1310 - § 1. Jeżeli fundator wyraźnie udzielił ordynariuszowi władzy redukowania, ograniczania lub zamiany rozporządzeń wiernych na cele pobożne, ordynariusz może ich dokonywać jedynie ze słusznej i koniecznej przyczyny.
§ 2. Jeżeli wypełnienie nałożonych obowiązków stało się niemożliwe z racji zmniejszonych dochodów albo z innej przyczyny, ale bez żadnej winy zarządców, ordynariusz, wysłuchawszy zdania osób zainteresowanych i własnej rady do spraw ekonomicznych, jak
również zachowując w możliwie najlepszy sposób wolę fundatora, może te zobowiązania sprawiedliwie zmniejszyć, z wyjątkiem redukcji zobowiązań mszalnych, która rządzi się przepisami kan. 1308.
§ 3. W innych przypadkach należy się odnieść do Stolicy Apostolskiej.