Kan. 834 - § 1. Zadanie uświęcania wypełnia Kościół w szczególny sposób przez świętą liturgię, która słusznie jest uznawana za sprawowanie kapłańskiego zadania Jezusa Chrystusa;
w niej poprzez dostrzegalne znaki wyraża się i w sposób właściwy dla poszczególnych znaków dokonuje się uświęcenie człowieka, a mistyczne Ciało Jezusa Chrystusa, to jest Głowa i członki, sprawuje pełny publiczny kult Boży.
§ 2. Tego rodzaju kult dokonuje się wtedy, gdy jest sprawowany w imieniu Kościoła przez osoby wyznaczone do tego zgodnie z prawem i z zastosowaniem czynności zatwierdzonych przez władzę Kościoła.
Kan. 835 - § 1. Zadanie uświęcania wykonują przede wszystkim biskupi, którzy są arcykapłanami, głównymi szafarzami Bożych misteriów oraz moderatorami, promotorami i strażnikami życia liturgicznego w powierzonym sobie Kościele.
§ 2. Wykonują je również prezbiterzy, którzy będąc także uczestnikami kapłaństwa Chrystusowego, jako jego szafarze pod władzą biskupa, są konsekrowani do sprawowania kultu Bożego i uświęcania ludu.
§ 3. Diakoni mają udział w sprawowaniu kultu Bożego, zgodnie z przepisami prawa.
§ 4. W zadaniu uświęcania mają swój własny udział również pozostali wierni, uczestnicząc czynnie, w sposób sobie właściwy, w celebracjach liturgicznych, zwłaszcza w Eucharystii; w szczególny sposób uczestniczą w tym zadaniu rodzice, prowadząc w duchu chrześcijańskim życie małżeńskie i podejmując chrześcijańskie wychowanie dzieci.
Kan. 836 - Ponieważ kult chrześcijański, w którym realizuje się wspólne kapłaństwo wiernych, jest dziełem, które wypływa z wiary i na niej się opiera, święci szafarze mają usilnie starać się ją ożywiać oraz wyjaśniać, zwłaszcza przez posługę słowa, dzięki któremu wiara się rodzi i którym się karmi.
Kan. 837 - § 1. Czynności liturgiczne nie są czynnościami prywatnymi, lecz celebracjami samego Kościoła, który jest „sakramentem jedności”, to znaczy ludem świętym zjednoczonym i zorganizowanym pod zwierzchnictwem biskupów. Z tej racji czynności liturgiczne należą do całego Ciała Kościoła, uwidoczniają je i nań wpływają; poszczególnych zaś członków Kościoła dotyczą w różny sposób, stosownie do różnorodności stanów, zadań i czynnego uczestniczenia.
§ 2. Czynności liturgiczne – w tej mierze, w jakiej zgodnie ze swoją naturą wymagają celebracji wspólnotowej – tam, gdzie jest to możliwe, mają być sprawowane z udziałem i czynnym uczestnictwem wiernych.
Kan. 838 - § 1. Kierowanie świętą liturgią należy w sposób wyłączny do władzy kościelnej, mianowicie do Stolicy Apostolskiej oraz, zgodnie z prawem, do biskupa diecezjalnego.
§ 2. Do Stolicy Apostolskiej należy kierowanie liturgią w całym Kościele, wydawanie ksiąg liturgicznych i sprawdzanie adaptacji zatwierdzonych zgodnie z przepisami prawa przez konferencję biskupów, a także czuwanie nad tym, by zarządzenia liturgiczne były wszędzie wiernie przestrzegane.
§ 3. Do konferencji biskupów należy wierne sporządzanie i zatwierdzanie tłumaczeń ksiąg liturgicznych na języki narodowe, odpowiednio przystosowanych w określonych granicach, oraz wydawanie ksiąg liturgicznych dla regionów, których dotyczą, po potwierdzeniu przez Stolicę Apostolską.
§ 4. Do biskupa diecezjalnego w Kościele mu powierzonym należy, w granicach jego właściwości, wydawanie w sprawach liturgicznych przepisów, które obowiązują wszystkich.
Kan. 839 - § 1. Zadanie uświęcania wypełnia Kościół także za pomocą innych środków, czy to przez modlitwy, w których prosi Boga o uświęcenie wiernych w prawdzie, czy to przez dzieła pokuty i miłości, które przyczyniają się bardzo do zaszczepienia i umocnienia Królestwa Chrystusa w duszach oraz do zbawienia świata.
§ 2. Ordynariusze miejsca powinni się troszczyć, by modlitwy oraz nabożeństwa ludu chrześcijańskiego w pełni odpowiadały przepisom Kościoła.
Część I SAKRAMENTY
Kan. 840 - Sakramenty Nowego Testamentu, ustanowione przez Chrystusa Pana i powierzone Kościołowi, jako czynności Chrystusa i Kościoła są znakami oraz środkami, poprzez które wyraża się i wzmacnia wiara, oddawany jest Bogu kult i dokonuje się uświęcenie człowieka. Z tej to racji w najwyższym stopniu przyczyniają się do utworzenia, umocnienia i zamanifestowania kościelnej wspólnoty; dlatego w ich sprawowaniu święci szafarze oraz pozostali wierni powinni okazywać najwyższą cześć i należną staranność.
Kan. 841 - Ponieważ sakramenty są te same dla całego Kościoła i należą do Bożego depozytu, jedynie najwyższa władza kościelna może zatwierdzać lub określać to, co jest wymagane do ich ważności. Ta sama albo inna właściwa władza, zgodnie z kan. 838 § 3 i 4, określa to, co dotyczy godziwego ich sprawowania, udzielania i przyjmowania, jak również obrzędu, jaki należy zachować przy ich sprawowaniu.
Kan. 842 - § 1. Kto nie przyjął chrztu, nie może być ważnie dopuszczony do pozostałych sakramentów.
§ 2. Sakramenty chrztu, bierzmowania i Najświętszej Eucharystii tak są ze sobą związane, że wymaga się ich do pełnego wtajemniczenia chrześcijańskiego.
Kan. 843 - § 1. Święci szafarze nie mogą odmówić sakramentów tym, którzy we właściwy sposób o nie proszą, są należycie usposobieni i prawo nie zakazuje im ich przyjmowania.
§ 2. Duszpasterze oraz inni wierni, każdy zgodnie ze swoim kościelnym zadaniem, mają obowiązek troszczyć się, aby ci, którzy proszą o sakramenty, byli do ich przyjęcia przygotowani przez odpowiednią ewangelizację i nauczanie katechetyczne, z uwzględnieniem przepisów wydanych przez właściwą władzę.
Kan. 844 - § 1. Szafarze katoliccy udzielają godziwie sakramentów tylko wiernym katolikom, którzy podobnie godziwie przyjmują je tylko od szafarzy katolickich, z zastrzeżeniem przepisów § 2, 3 i 4 niniejszego kanonu, jak również kan. 861 § 2.
§ 2. Ilekroć wymaga tego konieczność albo zaleca prawdziwy pożytek duchowy i jeżeli nie zachodzi niebezpieczeństwo błędu lub indyferentyzmu, wolno wiernym, którzy wskutek niemożliwości fizycznej albo moralnej nie mogą się udać do szafarza katolickiego, przyjąć sakramenty pokuty, Eucharystii i namaszczenia chorych od szafarzy niekatolickich tego Kościoła, w którym wymienione sakramenty są ważne.
§ 3. Szafarze katoliccy godziwie udzielają sakramentów pokuty, Eucharystii i namaszczenia chorych członkom Kościołów wschodnich niemających pełnej wspólnoty z Kościołem katolickim, gdy oni sami z własnej woli o nie proszą i są należycie usposobieni;
odnosi się to także do członków innych Kościołów, które w kwestii sakramentów – według oceny Stolicy Apostolskiej – są w takiej samej sytuacji, co wspomniane Kościoły wschodnie.
§ 4. Jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo śmierci albo, zdaniem biskupa diecezjalnego albo konferencji biskupów, zachodzi inna nagła, poważna potrzeba, szafarze katoliccy godziwie udzielają wspomnianych sakramentów także pozostałym chrześcijanom, niemającym pełnej wspólnoty z Kościołem katolickim, którzy nie mogą się udać do szafarza swojej wspólnoty i sami z własnej woli o nie proszą, jeżeli w stosunku do tych sakramentów wyrażają wiarę katolicką i są należycie usposobieni.
§ 5. W odniesieniu do przypadków, o których mowa w § 2, 3 i 4, biskup diecezjalny albo konferencja biskupów nie powinni wydawać ogólnych przepisów, dopóki nie przeprowadzą konsultacji z właściwą władzą, przynajmniej lokalną, zainteresowanego Kościoła lub wspólnoty niekatolickiej.
Kan. 845 - § 1. Sakramenty chrztu, bierzmowania i święceń, jako że wyciskają charakter, nie mogą być powtarzane.
§ 2. Jeżeli po przeprowadzeniu starannego dochodzenia nadal pozostaje uzasadniona wątpliwość, czy wymienione w § 1 sakramenty zostały rzeczywiście albo ważnie udzielone, należy ich udzielić warunkowo.
Kan. 846 - § 1. Przy sprawowaniu sakramentów należy stosować się ściśle do ksiąg liturgicznych zatwierdzonych przez właściwą władzę; dlatego nikomu nie wolno z własnej inicjatywy czegokolwiek do nich dodawać, pomijać w nich albo zmieniać.
§ 2. Szafarz powinien sprawować sakramenty według własnego obrządku.
Kan. 847 - § 1. Przy udzielaniu sakramentów, w których stosuje się oleje święte, szafarz powinien używać oliwy z oliwek albo oleju wytłoczonego z innych roślin; oleje te mają być konsekrowane lub pobłogosławione przez biskupa – z zastrzeżeniem przepisu kan. 999, 2º – i to niedawno; starych olejów nie wolno używać, chyba że zachodzi taka konieczność.
§ 2. Proboszcz powinien uzyskiwać oleje święte od własnego biskupa i starannie je przechowywać w odpowiednim miejscu.
Kan. 848 - Oprócz ofiar określonych przez właściwą władzę, szafarz nie może domagać się niczego za udzielanie sakramentów, troszcząc się zawsze, by potrzebujący nie byli pozbawieni pomocy sakramentów z powodu ubóstwa.
Tytuł I CHRZEST
Kan. 849 - Chrzest, brama sakramentów, konieczny do zbawienia przez rzeczywiste lub przynajmniej zamierzone przyjęcie, przez który ludzie są uwalniani od grzechów, odradzają się jako dzieci Boże i ukształtowani na wzór Chrystusa niezniszczalnym charakterem włączani są do Kościoła, jest ważnie udzielany jedynie przez obmycie prawdziwą wodą z zastosowaniem należytej formy słownej.
Rozdział I
SPRAWOWANIE CHRZTU
Kan. 850 - Chrztu udziela się z zachowaniem obrzędu określonego w zatwierdzonych księgach liturgicznych, poza przypadkiem naglącej konieczności, kiedy należy zastosować tylko to, co jest wymagane do ważności sakramentu.
Kan. 851 - Sprawowanie chrztu należy odpowiednio przygotować, dlatego:
1º dorosły zamierzający przyjąć chrzest powinien być przyjęty do katechumenatu i w miarę możności poprowadzony, przez różne stopnie, do wtajemniczenia sakramentalnego, zgodnie z obrzędem wtajemniczenia przystosowanym przez konferencję biskupów oraz ze szczegółowymi przepisami przez nią wydanymi;
2º rodzice dziecka, które ma być ochrzczone, jak również ci, którzy mają się podjąć zadania rodziców chrzestnych, powinni być należycie pouczeni o znaczeniu tego sakramentu i o związanych z nim obowiązkach; proboszcz powinien osobiście lub przez inne osoby zatroszczyć się o to, aby rodziców właściwie przygotować nie tylko duszpasterskimi pouczeniami, ale też wspólną modlitwą, zbierając razem po kilka rodzin oraz odwiedzając je, gdy to możliwe.
Kan. 852 - § 1. Przepisy zawarte w kanonach o chrzcie dorosłych stosuje się do wszystkich, którzy po wyjściu z dzieciństwa potrafią już używać rozumu.
§ 2. Z dzieckiem zrównany jest, gdy chodzi o chrzest, także ten, kto jest niezdolny do kierowania swoim postępowaniem.
Kan. 853 - Woda używana przy udzielaniu chrztu, poza wypadkiem konieczności, powinna być pobłogosławiona, zgodnie z przepisami ksiąg liturgicznych.
Kan. 854 - Chrztu udziela się bądź przez zanurzenie, bądź przez polanie, z zachowaniem przepisów wydanych przez konferencję biskupów.
Kan. 855 - Rodzice, rodzice chrzestni i proboszcz mają zadbać, by nie nadawano imienia obcego duchowi chrześcijańskiemu.
Kan. 856 - Chociaż chrzest można sprawować każdego dnia, jednak zaleca się, aby z zasady był sprawowany w niedzielę albo, jeżeli to możliwe, w Wigilię Paschalną.
Kan. 857 - § 1. Właściwym miejscem chrztu, poza wypadkiem konieczności, jest kościół albo kaplica.
§ 2. Uznaje się za regułę, że dorosły ma przyjmować chrzest we własnym kościele parafialnym, dziecko zaś w kościele parafialnym swoich rodziców, chyba że za czym innym przemawia słuszna przyczyna.
Kan. 858 - § 1. Każdy kościół parafialny powinien mieć chrzcielnicę, z zastrzeżeniem uprawnienia kumulatywnego, nabytego już przez inne kościoły.
§ 2. Ordynariusz miejsca, wysłuchawszy zdania miejscowego proboszcza, może dla wygody wiernych zezwolić albo nakazać, by chrzcielnica była także w innym kościele albo kaplicy na terenie parafii.
Kan. 859 - Jeżeli kandydat do chrztu, ze względu na odległość albo inne okoliczności, nie może bez poważnej niedogodności przybyć lub zostać przyniesiony do kościoła parafialnego albo innego kościoła lub kaplicy, o których mowa w kan. 858 § 2, chrztu można i należy udzielić w innym bliżej położonym kościele lub kaplicy albo nawet w innym odpowiednim miejscu.
Kan. 860 - § 1. Poza wypadkiem konieczności, chrztu nie wolno udzielać w domach prywatnych, chyba że ordynariusz miejsca zezwoli na to ze względu na poważną przyczynę.
§ 2. Jeżeli biskup diecezjalny nie zarządzi inaczej, chrztu nie wolno sprawować w szpitalach, chyba że w przypadku konieczności lub gdy zmusza do tego inna racja duszpasterska.
Rozdział II SZAFARZ CHRZTU
Kan. 861 - § 1. Zwyczajnym szafarzem chrztu jest biskup, prezbiter i diakon, z zachowaniem w mocy przepisu kan. 530, 1º.
§ 2. Jeżeli szafarz zwyczajny byłby nieobecny albo miałby przeszkodę, chrztu godziwie udziela katechista albo inna osoba wyznaczona do tego zadania przez ordynariusza miejsca, a w wypadku konieczności każdy człowiek kierujący się właściwą intencją; duszpasterze, zwłaszcza zaś proboszcz, powinni troszczyć się o to, aby wierni byli pouczani o tym, jak prawidłowo udzielać chrztu.
Kan. 862 - Poza wypadkiem konieczności nie wolno nikomu bez odpowiedniego zezwolenia udzielać chrztu na cudzym terytorium, nawet swoim podwładnym.
Kan. 863 - O chrzcie dorosłych, a przynajmniej tych, którzy ukończyli czternasty rok życia, powinien być powiadomiony biskup diecezjalny, aby – jeżeli uzna to za słuszne – sam udzielił chrztu.
Rozdział III
PRZYJMUJĄCY CHRZEST
Kan. 864 - Każdy człowiek i jedynie człowiek jeszcze nie ochrzczony jest zdolny do przyjęcia chrztu.
Kan. 865 - § 1. Aby dorosły mógł być ochrzczony, konieczne jest, by wyraził wolę przyjęcia chrztu, został wystarczająco pouczony o prawdach wiary i obowiązkach chrześcijańskich oraz przeszedł próbę życia chrześcijańskiego w katechumenacie; ma być również pouczony o konieczności żalu za grzechy.
§ 2. Dorosły znajdujący się w niebezpieczeństwie śmierci może być ochrzczony, jeżeli znając przynajmniej trochę główne prawdy wiary, wyrazi w jakikolwiek sposób swoją intencję przyjęcia chrztu i przyrzeknie, że będzie zachowywał nakazy religii chrześcijańskiej.
Kan. 866 - Jeżeli tylko nie stoi na przeszkodzie poważna racja, dorosły przyjmujący chrzest powinien być zaraz po chrzcie bierzmowany i uczestniczyć w Eucharystii, przyjmując także Komunię świętą.
Kan. 867 - § 1. Rodzice mają obowiązek zatroszczyć się o to, by ich dzieci zostały ochrzczone w pierwszych tygodniach życia. Możliwie jak najszybciej po narodzinach, a nawet jeszcze zanim one nastąpią, powinni się udać do proboszcza, by prosić o sakrament dla dziecka i odpowiednio się do tego przygotować.
§ 2. Jeżeli dziecko znajduje się w niebezpieczeństwie śmierci, powinno być ochrzczone natychmiast.
Kan. 868 - § 1. Do godziwego ochrzczenia dziecka wymaga się:
1º aby wyrazili zgodę na chrzest rodzice lub przynajmniej jedno z nich, albo ten, kto ich zgodnie z prawem zastępuje;
2º aby istniała uzasadniona nadzieja, że dziecko będzie wychowane po katolicku, z zachowaniem w mocy § 3; jeżeli jej zupełnie nie ma, chrzest należy odłożyć zgodnie z postanowieniami prawa partykularnego, wyjaśniając powód rodzicom.
§ 2. Dziecko rodziców katolickich, a nawet i niekatolickich, w niebezpieczeństwie śmierci jest chrzczone godziwie nawet wbrew woli rodziców.
§ 3. Dziecko chrześcijan niekatolików jest chrzczone godziwie, jeżeli o to proszą rodzice lub przynajmniej jedno z nich, albo ten, kto ich zgodnie z prawem zastępuje, i jeżeli wskutek niemożliwości fizycznej lub moralnej nie mogą się udać do własnego szafarza.
Kan. 869 - § 1. W razie wątpliwości, czy ktoś został ochrzczony albo czy chrzest był ważnie udzielony, utrzymującej się mimo przeprowadzenia rzetelnych badań w tej sprawie, chrztu należy udzielić warunkowo.
§ 2. Ochrzczonych w niekatolickiej wspólnocie kościelnej nie należy chrzcić warunkowo, chyba że po zbadaniu materii i formy słownej zastosowanych przy udzielaniu chrztu, jak również po rozważeniu intencji ochrzczonego jako dorosłego, oraz szafarza chrztu, istnieje poważny powód, by powątpiewać o ważności chrztu.
§ 3. Jeżeli jednak w przypadkach, o których mowa w § 1 i 2, utrzymuje się wątpliwość w sprawie udzielenia lub ważności chrztu, nie należy go udzielać zanim nie wyjaśni się temu, kto ma być ochrzczony – gdy chodzi o dorosłego – nauki o sakramencie chrztu oraz nie przedstawi się mu, albo – jeżeli chodzi o dziecko – jego rodzicom, powodów wątpliwości odnośnie do ważności chrztu, który był sprawowany.
Kan. 870 - Dziecko podrzucone albo znalezione należy ochrzcić, jeżeli po dokładnym dochodzeniu nie można stwierdzić, czy zostało ochrzczone.
Kan. 871 - Płody poronione, jeżeli żyją, powinny zostać ochrzczone, gdy jest to możliwe.
Rozdział IV RODZICE CHRZESTNI
Kan. 872 - Przyjmującemu chrzest powinien być dany, jeżeli to możliwe, rodzic chrzestny, którego zadaniem jest towarzyszenie dorosłemu przyjmującemu chrzest w chrześcijańskim wtajemniczeniu bądź wraz z rodzicami przedstawienie dziecka do chrztu oraz pomaganie, aby ochrzczony prowadził życie chrześcijańskie zgodne z chrztem i sumiennie wypełniał związane z nim obowiązki.
Kan. 873 - Dopuszcza się bądź tylko jednego ojca chrzestnego lub jedną matkę chrzestną, bądź też i ojca, i matkę chrzestnych.
Kan. 874 - § 1. Do przyjęcia zadania rodzica chrzestnego może być dopuszczony ten, kto:
1º został wskazany przez przyjmującego chrzest albo przez jego rodziców, albo przez tego, kto ich zastępuje, gdy zaś ich nie ma, przez proboszcza lub szafarza, a przy tym jest zdatny i ma intencję pełnienia tej funkcji;
2º ukończył szesnaście lat, chyba że biskup diecezjalny określił inny wiek lub proboszcz albo szafarz jest zdania, że słuszna przyczyna przemawia za dopuszczeniem wyjątku;
3º jest katolikiem, przyjął już bierzmowanie i sakrament Najświętszej Eucharystii oraz prowadzi życie zgodne z wiarą i odpowiadające funkcji, jaką ma podjąć;
4º nie jest związany żadną karą kanoniczną, wymierzoną lub deklarowaną zgodnie z prawem;
5º nie jest ani ojcem, ani matką przyjmującego chrzest.
§ 2. Ochrzczony należący do niekatolickiej wspólnoty kościelnej może być dopuszczony tylko razem z rodzicem chrzestnym katolikiem, i to jedynie jako świadek chrztu.
Rozdział V