SAKRAMENT POKUTY

Kan. 959 - W sakramencie pokuty wierni, którzy wyznają grzechy uprawnionemu szafarzowi, żałując za nie i mając postanowienie poprawy, przez rozgrzeszenie udzielone przez tegoż szafarza otrzymują od Boga odpuszczenie grzechów popełnionych po chrzcie i jednocześnie dostępują pojednania z Kościołem, któremu grzesząc, zadali ranę.

Rozdział I

SPRAWOWANIE SAKRAMENTU

Kan. 960 - Indywidualna i integralna spowiedź oraz rozgrzeszenie stanowią jedyny zwyczajny sposób, przez który wierny, świadomy grzechu ciężkiego, dostępuje pojednania z Bogiem i Kościołem; jedynie niemożliwość fizyczna lub moralna zwalnia od takiej spowiedzi – w takim przypadku pojednanie może się dokonać również innymi sposobami.

Kan. 961 - § 1. Nie można udzielić rozgrzeszenia jednocześnie wielu penitentom w sposób ogólny, bez uprzedniej indywidualnej spowiedzi, chyba że:

1º zagraża bezpośrednie niebezpieczeństwo śmierci i nie wystarcza czasu na to, by kapłan lub kapłani wysłuchali spowiedzi poszczególnych penitentów;

2º istnieje poważna konieczność, a mianowicie, gdy ze względu na liczbę penitentów nie ma dostatecznie wielu spowiedników do należytego wysłuchania spowiedzi każdego z osobna w odpowiednim czasie, na skutek czego penitenci bez własnej winy byliby zmuszeni do pozostawania przez długi czas bez łaski sakramentalnej albo Komunii świętej;

za wystarczającą konieczność nie uważa się jednak sytuacji, gdy spowiednicy nie mogą być dostępni jedynie z powodu wielkiego napływu penitentów, jaki może się zdarzyć podczas wielkiej uroczystości albo pielgrzymki.

§ 2. Wydawanie osądu, czy zachodzą warunki wymagane zgodnie z § 1, 2º, należy do biskupa diecezjalnego, który wziąwszy pod uwagę kryteria uzgodnione z pozostałymi członkami konferencji biskupów, może określić przypadki, w których zachodzi taka konieczność.

Kan. 962 - § 1. Aby wierny mógł ważnie skorzystać z sakramentalnego rozgrzeszenia udzielonego wielu penitentom jednocześnie, wymaga się nie tylko, by był odpowiednio usposobiony, lecz również, by jednocześnie powziął postanowienie, że we właściwym czasie indywidualnie wyspowiada się z grzechów ciężkich, których teraz nie może w ten sposób wyznać.

§ 2. Wiernych w miarę możliwości, także przy okazji otrzymywania rozgrzeszenia ogólnego, należy pouczać o wymogach określonych w § 1, a rozgrzeszenie ogólne powinno poprzedzić wezwanie – również w niebezpieczeństwie śmierci, jeżeli tylko czas na to pozwala – by każdy postarał się wzbudzić w sobie akt żalu.

Kan. 963 - Z zachowaniem obowiązku, o którym mowa w kan. 989, ten, komu zostały odpuszczone grzechy ciężkie na mocy rozgrzeszenia ogólnego, powinien jak najszybciej przy nadarzającej się okazji przystąpić do spowiedzi indywidualnej, zanim otrzyma kolejne rozgrzeszenie ogólne, chyba że zaistnieje słuszna przyczyna.

Kan. 964 - § 1. Miejscem właściwym do przyjmowania sakramentalnych spowiedzi jest kościół albo kaplica.

§ 2. Konferencja biskupów powinna ustanowić przepisy dotyczące miejsca spowiedzi, zapewniające, by zawsze w miejscu widocznym były konfesjonały zaopatrzone w stałą kratę między penitentem i spowiednikiem, tak by wierni, którzy tego pragną, mogli z nich swobodnie korzystać.

§ 3. Spowiedzi nie wolno przyjmować poza konfesjonałem, chyba że zaistnieje słuszna przyczyna.

Rozdział II

SZAFARZ SAKRAMENTU POKUTY Kan. 965 - Szafarzem sakramentu pokuty jest jedynie kapłan.

Kan. 966 - § 1. Do ważnego odpuszczenia grzechów wymaga się, aby szafarz oprócz władzy święceń posiadał upoważnienie do jej wykonywania w odniesieniu do wiernych, którym udziela rozgrzeszenia.

§ 2. Takie upoważnienie może kapłan otrzymać albo na mocy samego prawa, albo udzielenia dokonanego przez właściwą władzę, zgodnie z kan. 969.

Kan. 967 - § 1. Oprócz Biskupa Rzymskiego upoważnienie do spowiadania wiernych na całym świecie na mocy samego prawa posiadają kardynałowie; podobnie biskupi, którzy też wszędzie godziwie z niego mogą korzystać, chyba że w konkretnym przypadku sprzeciwiłby się temu biskup diecezjalny.

§ 2. Ci, którzy posiadają upoważnienie do stałego spowiadania, czy to na mocy urzędu, czy też udzielenia go przez ordynariusza miejsca inkardynacji albo miejsca, w którym mają stałe zamieszkanie, mogą z tego upoważnienia korzystać wszędzie, chyba że w konkretnym

przypadku sprzeciwiłby się ordynariusz miejsca, z zachowaniem w mocy przepisów kan. 974 § 2 i 3.

§ 3. Ci, którzy na mocy urzędu albo udzielenia przez właściwego przełożonego, zgodnie z kan. 968 § 2 i 969 § 2, posiadają upoważnienie do spowiadania, na mocy samego prawa posiadają takie upoważnienie wszędzie względem członków instytutu lub stowarzyszenia oraz innych osób dniem i nocą przebywających w domu instytutu albo stowarzyszenia; korzystają też z niego godziwie, chyba że jakiś przełożony wyższy w konkretnym przypadku wyraziłby sprzeciw dotyczący swoich podwładnych.

Kan. 968 - § 1. Na mocy urzędu upoważnienie do spowiadania posiadają ordynariusz miejsca, kanonik penitencjarz, a także proboszcz oraz inni, którzy zastępują proboszcza – każdy na swoim terenie.

§ 2. Na mocy urzędu przełożeni instytutów zakonnych lub stowarzyszeń życia apostolskiego – jeżeli są one kleryckie i na prawie papieskim – którzy zgodnie z postanowieniami konstytucji mają wykonawczą władzę rządzenia, posiadają upoważnienie do spowiadania swoich podwładnych oraz innych osób przebywających dniem i nocą w domu instytutu lub stowarzyszenia, z zachowaniem jednak w mocy przepisu kan. 630 § 4.

Kan. 969 - § 1. Jedynie ordynariusz miejsca jest właściwy do udzielania każdemu prezbiterowi upoważnienia do spowiadania wszystkich wiernych; jednakże prezbiterzy, którzy są członkami instytutów zakonnych, nie mogą korzystać z takiego upoważnienia bez zezwolenia, przynajmniej domniemanego, własnego przełożonego.

§ 2. Przełożony instytutu zakonnego lub stowarzyszenia życia apostolskiego, o którym mowa w kan. 968 § 2, jest właściwy do udzielenia wszystkim prezbiterom upoważnienia do spowiadania własnych jego podwładnych oraz innych osób przebywających dniem i nocą w domu.

Kan. 970 - Upoważnienia do spowiadania wolno udzielać tylko prezbiterom, którzy zostali uznani za zdatnych w drodze egzaminu albo o których zdatności wiadomo skądinąd.

Kan. 971 - Ordynariusz miejsca nie może udzielać prezbiterowi upoważnienia do stałego spowiadania, chociażby w jego okręgu miał stałe lub tymczasowe zamieszkanie, zanim nie wysłucha, o ile to możliwe, zdania ordynariusza tegoż prezbitera.

Kan. 972 - Właściwa władza, o której mowa w kan. 969, może udzielić upoważnienia do spowiadania na czas nieokreślony lub określony.

Kan. 973 - Upoważnienia do stałego spowiadania należy udzielać na piśmie.

Kan. 974 - § 1 Ordynariusz miejsca oraz właściwy przełożony nie może bez poważnej przyczyny odwoływać upoważnienia do stałego spowiadania.

§ 2. Po odwołaniu upoważnienia przez ordynariusza miejsca, który je udzielił, a o którym mowa w kan. 967 § 2, prezbiter traci upoważnienie do spowiadania wszędzie; po odwołaniu tego upoważnienia przez innego ordynariusza miejsca, prezbiter traci je tylko na terytorium odwołującego.

§ 3. Każdy ordynariusz miejsca, który odwołał jakiemuś prezbiterowi upoważnienie do spowiadania, powinien powiadomić jego ordynariusza własnego z racji inkardynacji, albo – gdy chodzi o członka instytutu zakonnego – jego właściwego przełożonego.

§ 4. Po odwołaniu upoważnienia do spowiadania przez własnego przełożonego wyższego prezbiter wszędzie traci władzę spowiadania członków instytutu; po odwołaniu tego upoważnienia przez innego właściwego przełożonego prezbiter traci je tylko w odniesieniu do podwładnych w jego okręgu.

Kan. 975 - Upoważnienie, o którym mowa w kan. 967 § 2, ustaje – oprócz odwołania – wraz z utratą urzędu lub ekskardynacją albo utratą stałego zamieszkania.

Kan. 976 - Każdy kapłan, chociażby nie miał upoważnienia do spowiadania, ważnie i godziwie uwalnia każdego penitenta znajdującego się w niebezpieczeństwie śmierci od wszelkich cenzur i grzechów, nawet gdy byłby obecny kapłan upoważniony.

Kan. 977 - Rozgrzeszenie wspólnika w grzechu przeciw szóstemu przykazaniu Dekalogu jest nieważne, poza niebezpieczeństwem śmierci.

Kan. 978 - § 1. Kapłan powinien pamiętać, że słuchając spowiedzi, pełni funkcję jednocześnie sędziego i lekarza oraz że został przez Boga ustanowiony szafarzem zarówno boskiej sprawiedliwości, jak i miłosierdzia, aby przyczyniać się do czci Bożej i zbawienia dusz.

§ 2. Spowiednik jako szafarz Kościoła w sprawowaniu sakramentu powinien ściśle stosować się do nauki Magisterium i przepisów wydanych przez właściwą władzę.

Kan. 979 - Stawiając pytania kapłan powinien postępować roztropnie i dyskretnie, uwzględniając stan i wiek penitenta, oraz powstrzymywać się od pytania o imię i nazwisko wspólnika.

Kan. 980 - Jeżeli spowiednik nie ma wątpliwości co do usposobienia penitenta, a ten prosi o rozgrzeszenie, nie wolno mu go odmawiać ani odkładać.

Kan. 981 - Spowiednik powinien nałożyć zbawienne i odpowiednie zadośćuczynienie, stosownie do rodzaju i liczby grzechów, z uwzględnieniem jednak sytuacji penitenta; penitent jest obowiązany osobiście wypełnić zadośćuczynienie.

Kan. 982 - Kto wyznaje w spowiedzi, że niewinnego spowiednika fałszywie oskarżył przed władzą kościelną o przestępstwo nakłaniania do grzechu przeciw szóstemu przykazaniu, nie może być rozgrzeszony, dopóki formalnie nie odwoła fałszywego doniesienia i nie będzie gotowy do naprawienia szkód, jeżeli takie wynikły.

Kan. 983 - § 1. Tajemnica sakramentalna jest nienaruszalna; dlatego absolutnie nie wolno spowiednikowi słowami lub w jakikolwiek inny sposób i z jakiejkolwiek przyczyny w czymkolwiek zdradzić penitenta.

§ 2. Obowiązek zachowania tajemnicy ma także tłumacz, jeżeli jest obecny, jak również wszyscy inni, którzy w jakikolwiek sposób uzyskali ze spowiedzi informację o grzechach.

Kan. 984 - § 1. Bezwzględnie zakazuje się spowiednikowi korzystania z wiedzy uzyskanej ze spowiedzi, jeżeli byłoby to ze szkodą dla penitenta, nawet przy wykluczeniu wszelkiego niebezpieczeństwa niedochowania tajemnicy.

§ 2. Ten, kto został postawiony u władzy, nie może w zewnętrznym zarządzaniu w żaden sposób korzystać z wiadomości, jakie uzyskał o grzechach kiedykolwiek wyznanych w spowiedzi.

Kan. 985 - Mistrz nowicjuszy i jego pomocnik, rektor seminarium albo innego zakładu wychowawczego, nie mogą przyjmować spowiedzi swoich alumnów mieszkających w tym samym domu, chyba że w poszczególnych przypadkach alumni sami z własnej woli o to proszą.

Kan. 986 - § 1. Każdy, komu na mocy urzędu została zlecona troska duszpasterska, jest obowiązany dbać o to, by mogli się wyspowiadać powierzeni mu wierni, którzy proszą o to we właściwy sposób, a także by dać im sposobność przystępowania do indywidualnej spowiedzi w ustalonych i dogodnych dla nich dniach i godzinach.

§ 2. W nagłej konieczności każdy spowiednik ma obowiązek spowiadać wiernych, a w niebezpieczeństwie śmierci – każdy kapłan.

Rozdział III PENITENT

Kan. 987 - Wierny, aby otrzymać zbawcze lekarstwo sakramentu pokuty, powinien być tak usposobiony, by odrzucając grzechy, które popełnił, i mając postanowienie poprawy, nawracał się do Boga.

Kan. 988 - § 1. Wierny jest obowiązany wyznać co do liczby i rodzaju wszystkie grzechy ciężkie popełnione po chrzcie, dotąd nieodpuszczone bezpośrednio na mocy władzy kluczy Kościoła i niewyznane w indywidualnej spowiedzi, które sobie przypomina po dokładnym rachunku sumienia.

§ 2. Zaleca się wiernym, by wyznawali także grzechy powszednie.

Kan. 989 - Każdy wierny, po osiągnięciu wieku rozeznania, obowiązany jest przynajmniej raz w roku szczerze wyznać swoje grzechy ciężkie.

Kan. 990 - Nikomu nie zakazuje się spowiadać za pośrednictwem tłumacza, z wykluczeniem wszakże nadużyć i zgorszenia oraz z zachowaniem w mocy przepisu kan. 983 § 2.

Kan. 991 - Każdemu wiernemu wolno wyznać swoje grzechy wybranemu przez siebie spowiednikowi, także innego obrządku, zatwierdzonemu zgodnie z prawem.

Rozdział IV ODPUSTY

Kan. 992 - Odpust jest darowaniem wobec Boga kary doczesnej za grzechy odpuszczone już co do winy; otrzymuje go wierny należycie usposobiony i pod pewnymi określonymi warunkami, za pośrednictwem Kościoła, który jako szafarz odkupienia autorytatywnie rozporządza i dysponuje skarbcem zadośćuczynień Chrystusa i świętych.

Kan. 993 - Odpust jest cząstkowy albo zupełny, zależnie od tego, czy uwalnia od kary doczesnej należnej za grzechy w części albo w całości.

Kan. 994 - Odpusty – czy to cząstkowe, czy zupełne – każdy wierny może zyskiwać dla siebie albo ofiarowywać za zmarłych na sposób wstawiennictwa.

Kan. 995 - § 1. Oprócz najwyższej władzy kościelnej, odpustów mogą udzielać tylko ci, którym tę władzę przyznaje prawo albo udziela jej Biskup Rzymski.

§ 2. Żadna władza niższa niż Biskup Rzymski nie może udzielać innym władzy udzielania odpustów, chyba że zostało to jej wyraźnie przyznane przez Stolicę Apostolską.

Kan. 996 - § 1. Aby być zdolnym do uzyskania odpustów, należy być ochrzczonym, nieekskomunikowanym i znajdować się w stanie łaski, przynajmniej pod koniec wypełniania wskazanych czynności.

§ 2. Aby zaś podmiot zdolny do uzyskania odpustów rzeczywiście je uzyskał, powinien mieć przynajmniej ogólną intencję ich otrzymania oraz wypełnić w określonym czasie i we właściwy sposób nakazane czynności, zgodnie z brzmieniem przepisu udzielającego.

Kan. 997 - Przy udzielaniu odpustów i korzystaniu z nich należy ponadto stosować się do innych przepisów zawartych w szczególnych ustawach kościelnych.

Tytuł V