CZAS I MIEJSCE CELEBRACJI EUCHARYSTYCZNEJ
SAKRAMENT NAMASZCZENIA CHORYCH
Kan. 998 - Namaszczenie chorych, przez które Kościół powierza Chrystusowi cierpiącemu i uwielbionemu wiernych niebezpiecznie chorych, aby ich podtrzymał i zbawił, jest udzielane przez namaszczenie ich olejem i wypowiedzenie słów określonych w księgach liturgicznych.
Rozdział I
SPRAWOWANIE SAKRAMENTU
Kan. 999 - Olej używany w namaszczeniu chorych mogą, oprócz biskupa, pobłogosławić:
1º ci, którzy są zrównani przez prawo z biskupem diecezjalnym;
2º w razie konieczności każdy prezbiter, jednak tylko w czasie sprawowania sakramentu.
Kan. 1000 - § 1. Namaszczenia powinny być dokonywane dokładnie, przy zastosowaniu słów, porządku oraz sposobu wskazanego w księgach liturgicznych; jednak w wypadku konieczności wystarcza jedno namaszczenie na czole lub nawet na innej części ciała i wypowiedzenie pełnej formuły.
§ 2. Szafarz powinien dokonywać namaszczeń własną ręką, chyba że poważna racja skłania do posłużenia się narzędziem.
Kan. 1001 - Duszpasterze i bliscy chorych powinni troszczyć się, by zostali oni umocnieni tym sakramentem w odpowiednim czasie.
Kan. 1002 - Wspólne sprawowanie namaszczenia chorych, jednocześnie dla wielu chorych, którzy są odpowiednio przygotowani i należycie usposobieni, może być dokonywane zgodnie z przepisami biskupa diecezjalnego.
Rozdział II
SZAFARZ NAMASZCZENIA CHORYCH
Kan. 1003 - § 1. Namaszczenia chorych ważnie udziela każdy kapłan i jedynie kapłan.
§ 2. Obowiązek i prawo udzielania namaszczenia chorych mają wszyscy kapłani, którym została zlecona opieka duszpasterska, w stosunku do wiernych powierzonych ich pasterskiej trosce; z rozumnej przyczyny każdy inny kapłan może udzielić tego sakramentu za zgodą – przynajmniej domniemaną – kapłana, o którym mowa wyżej.
§ 3. Każdy kapłan może nosić ze sobą pobłogosławiony olej, by w razie konieczności móc udzielić sakramentu namaszczenia chorych.
Rozdział III
OSOBY, KTÓRYM NALEŻY UDZIELAĆ NAMASZCZENIA CHORYCH
Kan. 1004 - § 1. Namaszczenia chorych można udzielić wiernemu, który osiągnąwszy zdolność używania rozumu, z powodu choroby lub starości zaczyna znajdować się w niebezpieczeństwie.
§ 2. Sakrament ten wolno powtórzyć, jeżeli chory po wyzdrowieniu znowu ciężko zachorował albo jeżeli w czasie trwania tej samej choroby niebezpieczeństwo stało się poważniejsze.
Kan. 1005 - W razie wątpliwości, czy chory osiągnął zdolność używania rozumu, czy poważnie choruje lub czy zmarł, należy udzielić tego sakramentu.
Kan. 1006 - Sakramentu należy udzielać chorym, którzy – będąc jeszcze w stanie świadomości – przynajmniej pośrednio o niego prosili.
Kan. 1007 - Nie wolno udzielać namaszczenia chorych tym, którzy trwają z uporem w jawnym grzechu ciężkim.
Tytuł VI ŚWIĘCENIA
Kan. 1008 - Na mocy ustanowienia Bożego, przez sakrament święceń niektórzy spośród wiernych, naznaczeni niezatartym charakterem, są ustanawiani świętymi szafarzami; są oni mianowicie konsekrowani i przeznaczeni, by – każdy odpowiednio do swojego stopnia – służyć Ludowi Bożemu z nowego i szczególnego tytułu.
Kan. 1009 - § 1. Święceniami są: biskupstwo, prezbiterat i diakonat.
§ 2. Są one udzielane przez nałożenie rąk i modlitwę konsekracyjną, określoną dla poszczególnych stopni w księgach liturgicznych.
§ 3. Ci, którzy zostali ustanowieni biskupami lub prezbiterami, otrzymują misję i uprawnienie do działania w osobie Chrystusa-Głowy, natomiast diakoni są umocnieni do służenia Ludowi Bożemu w posłudze liturgii, słowa i miłości.
Rozdział I
SPRAWOWANIE I SZAFARZ ŚWIĘCEŃ
Kan. 1010 - Święcenia należy sprawować podczas uroczystej Mszy świętej, w niedzielę lub święto nakazane, lecz z racji duszpasterskich można ich udzielać także w inne dni, nie wyłączając powszednich.
Kan. 1011 - § 1. Święcenia należy sprawować z reguły w kościele katedralnym; jednak z racji duszpasterskich wolno je sprawować w innym kościele albo kaplicy.
§ 2. Na święcenia należy zapraszać duchownych oraz innych wiernych, aby jak najliczniej uczestniczyli w ich sprawowaniu.
Kan. 1012 - Szafarzem święceń jest biskup konsekrowany.
Kan. 1013 - Żaden biskup nie może nikogo konsekrować na biskupa, zanim nie upewni się o papieskim zleceniu.
Kan. 1014 - Jeżeli Stolica Apostolska nie udzieliła dyspensy, biskup, główny konsekrator, podczas konsekracji biskupiej powinien dobrać sobie przynajmniej dwóch biskupów konsekrujących; jest ze wszech miar stosowne, aby razem z nimi konsekrowali elekta wszyscy obecni biskupi.
Kan. 1015 - § 1. Kandydat do prezbiteratu i diakonatu powinien być wyświęcony przez własnego biskupa albo na podstawie dymisoriów wystawionych przez niego zgodnie z prawem.
§ 2. Biskup własny, jeżeli nie ma uzasadnionej przeszkody, powinien osobiście wyświęcać swoich podwładnych; bez apostolskiego indultu nie może jednak godziwie wyświęcić podwładnego należącego do obrządku wschodniego.
§ 3. Kto może wystawić dymisorie do przyjęcia święceń, sam może również osobiście tych święceń udzielić, jeżeli ma sakrę biskupią.
Kan. 1016 - Gdy chodzi o święcenia diakonatu udzielane tym, którzy pragną być włączeni do duchowieństwa diecezjalnego, biskupem własnym jest biskup diecezji, w której kandydat ma stałe zamieszkanie, albo diecezji, której postanowił się poświęcić; gdy chodzi o święcenia prezbiteratu duchownych diecezjalnych, biskupem własnym jest biskup diecezji, do której kandydat został inkardynowany przez diakonat.
Kan. 1017 - Biskup nie może udzielać święceń poza własnym terytorium, chyba że za zezwoleniem biskupa diecezjalnego.
Kan. 1018 - § 1. Dymisorie dla kandydatów do duchowieństwa diecezjalnego może wystawiać:
1º biskup własny, o którym mowa w kan. 1016;
2º administrator apostolski oraz – za zgodą kolegium konsultorów – administrator diecezjalny; ponadto prowikariusz i proprefekt apostolski, za zgodą rady, o której mowa w kan. 495 § 2.
§ 2. Administratorowi diecezjalnemu, prowikariuszowi i proprefektowi apostolskiemu nie wolno wystawiać dymisoriów tym, którym święceń odmówił biskup diecezjalny albo wikariusz lub prefekt apostolski.
Kan. 1019 - § 1. Przełożonemu wyższemu kleryckiego instytutu zakonnego na prawie papieskim albo kleryckiego stowarzyszenia życia apostolskiego na prawie papieskim przysługuje udzielanie dymisoriów do diakonatu i prezbiteratu swoim podwładnym, którzy zgodnie z konstytucjami zostali wieczyście lub definitywnie przyjęci do instytutu albo do stowarzyszenia.
§ 2. Święcenia wszystkich pozostałych alumnów z wszelkich instytutów albo stowarzyszeń są regulowane prawem obowiązującym duchownych diecezjalnych, z odwołaniem jakiegokolwiek indultu udzielonego przełożonym.
Kan. 1020 - Nie wolno udzielać dymisoriów przed zebraniem wszystkich świadectw i dokumentów wymaganych przez prawo zgodnie z kan. 1050 i 1051.
Kan. 1021 - Dymisorie można przesłać każdemu biskupowi pozostającemu we wspólnocie ze Stolicą Apostolską, z wyjątkiem biskupa innego obrządku niż kandydat do święceń, chyba że został udzielony indult apostolski.
Kan. 1022 - Biskup udzielający święceń, otrzymawszy wymagane prawem dymisorie, nie może przystępować do święceń, dopóki nie upewni się całkowicie o autentyczności dymisoriów.
Kan. 1023 - Dymisorie mogą być ograniczone albo odwołane przez udzielającego albo jego następcę; gdy jednak zostały udzielone, nie tracą ważności wraz z ustaniem władzy tego, kto ich udzielił.
Rozdział II
KANDYDACI DO ŚWIĘCEŃ
Kan. 1024 - Święcenia ważnie przyjmuje jedynie mężczyzna ochrzczony.
Kan. 1025 - § 1. Do godziwego udzielenia święceń prezbiteratu lub diakonatu wymaga się, aby kandydat, po odbyciu zgodnie z prawem próby, posiadał – według oceny własnego biskupa albo właściwego przełożonego wyższego – wymagane przymioty, nie był związany żadną nieprawidłowością lub przeszkodą, a także by wypełnił wymagania wstępne, zgodnie z przepisami kan. 1033-1039; ponadto niezbędne są dokumenty, o których mowa w kan. 1050;
powinno być również przeprowadzone badanie, o którym mowa w kan. 1051.
§ 2. Wymaga się ponadto, by według oceny tegoż uprawnionego przełożonego, kandydat do święceń był przydatny dla posługi Kościoła.
§ 3. Biskup udzielający święceń własnemu podwładnemu, który jest przeznaczony dla innej diecezji, musi mieć pewność, że wyświęcany będzie do tej diecezji przyjęty.
Art. 1
WYMAGANIA STAWIANE KANDYDATOM DO ŚWIĘCEŃ
Kan. 1026 - Wyświęcić można tylko tego, kto cieszy się należytą wolnością. Pod żadnym pozorem i w żaden sposób nie wolno nikogo zmuszać z jakiejkolwiek przyczyny do przyjęcia święceń lub kanonicznie zdatnego odwodzić od ich przyjęcia.
Kan. 1027 - Kandydaci do diakonatu i prezbiteratu muszą być uformowani przez dokładne przygotowanie, zgodnie z przepisami prawa.
Kan. 1028 - Biskup diecezjalny albo właściwy przełożony ma troszczyć się o to, by kandydaci przed promowaniem do określonego święcenia zostali należycie pouczeni o tym, co dotyczy tego święcenia i związanych z nim obowiązków.
Kan. 1029 - Do święceń wolno promować jedynie tych, którzy – według roztropnej oceny własnego biskupa albo właściwego przełożonego wyższego i po rozważeniu wszystkich okoliczności – mają nieskażoną wiarę, kierują się prawidłową intencją, posiadają wymaganą wiedzę, cieszą się dobrą opinią, mają nienaganne obyczaje i wypróbowane cnoty, jak również inne przymioty fizyczne i psychiczne, odpowiadające przyjmowanemu święceniu.
Kan. 1030 - Własny biskup lub właściwy przełożony wyższy może zabronić przystąpienia do prezbiteratu podległym sobie diakonom, przeznaczonym do prezbiteratu, jedynie na skutek przyczyny kanonicznej, chociażby była tajna, z zastrzeżeniem możności wniesienia rekursu, zgodnie z przepisami prawa.
Kan. 1031 - § 1. Prezbiteratu można udzielać tylko tym, którzy ukończyli dwudziesty piąty rok życia i osiągnęli wystarczającą dojrzałość, z zachowaniem ponadto odstępu przynajmniej sześciu miesięcy między diakonatem i prezbiteratem; tych, którzy są przeznaczeni do prezbiteratu, można dopuścić do święceń diakonatu dopiero po ukończeniu dwudziestego trzeciego roku życia.
§ 2. Kandydat do stałego diakonatu, nieżonaty, może być dopuszczony do tegoż diakonatu dopiero po ukończeniu przynajmniej dwudziestego piątego roku życia; ten zaś, kto jest związany małżeństwem, nie wcześniej niż po ukończeniu przynajmniej trzydziestego piątego roku życia i po uzyskaniu zgody żony.
§ 3. Konferencje biskupów mogą ustanowić przepis, na mocy którego wymaga się wyższego wieku do prezbiteratu i diakonatu stałego.
§ 4. Dyspensa powyżej jednego roku od wieku wymaganego zgodnie z przepisami
§ 1 i 2 jest zarezerwowana dla Stolicy Apostolskiej.
Kan. 1032 - § 1. Aspiranci do prezbiteratu mogą być promowani do diakonatu dopiero po ukończeniu piątego roku studiów filozoficzno-teologicznych.
§ 2. Po zakończeniu studiów diakon powinien przez odpowiedni czas, określony przez biskupa lub właściwego przełożonego wyższego, brać udział w duszpasterstwie, wykonując święcenie diakońskie, zanim zostanie promowany do prezbiteratu.
§ 3. Aspirant do diakonatu stałego może być promowany do tego święcenia dopiero po zakończeniu okresu formacji.
Art. 2
WSTĘPNE WYMAGANIA DO ŚWIĘCEŃ
Kan. 1033 - Do święceń może być godziwie promowany tylko ten, kto przyjął sakrament bierzmowania.
Kan. 1034 - § 1. Aspirant do diakonatu lub prezbiteratu nie może zostać wyświęcony, jeżeli wcześniej, przez liturgiczny obrzęd dopuszczenia, nie został włączony do grona
kandydatów przez władzę, o której mowa w kan. 1016 i 1019, po uprzednim przedłożeniu własnoręcznie napisanej i podpisanej prośby oraz po jej zaakceptowaniu na piśmie przez tę władzę.
§ 2. Nie jest obowiązany zwracać się o takie dopuszczenie ten, kto przez śluby został włączony do instytutu kleryckiego.
Kan. 1035 - § 1. Zanim ktoś zostanie promowany do diakonatu, czy to stałego czy przejściowego, wymaga się, by przyjął i przez odpowiedni czas wykonywał posługi lektora i akolity.
§ 2. Między udzieleniem akolitatu i diakonatu należy zachować odstęp przynajmniej sześciu miesięcy.
Kan. 1036 - Aby kandydat mógł być promowany do diakonatu albo do prezbiteratu, powinien przedstawić własnemu biskupowi albo właściwemu przełożonemu wyższemu własnoręcznie sporządzone i podpisane oświadczenie stwierdzające, że z własnej i nieprzymuszonej woli przyjmie święcenia oraz że na zawsze poświęci się posłudze kościelnej, prosząc jednocześnie o dopuszczenie do święceń, które ma przyjąć.
Kan. 1037 - Nieżonaty promowany do stałego diakonatu, jak również promowany do prezbiteratu, nie mogą zostać dopuszczeni do święceń diakonatu, zanim w ustanowionym obrzędzie, publicznie wobec Boga i Kościoła, nie podejmą obowiązku celibatu, albo zanim nie złożą ślubów wieczystych w instytucie zakonnym.
Kan. 1038 - Diakon, który odmawia przyjęcia prezbiteratu, nie może otrzymać zakazu wykonywania przyjętego święcenia, chyba że jest związany przeszkodą kanoniczną albo – według osądu biskupa diecezjalnego albo właściwego przełożonego wyższego – zaistniała jakaś inna poważna przyczyna.
Kan. 1039 - Wszyscy, którzy mają być promowani do którychkolwiek święceń, obowiązani są odprawić przynajmniej pięciodniowe rekolekcje, w miejscu i w sposób określony przez ordynariusza; zanim biskup przystąpi do udzielania święceń, ma się upewnić, że kandydaci rekolekcje te należycie odprawili.
Art. 3
NIEPRAWIDŁOWOŚCI ORAZ INNE PRZESZKODY
Kan. 1040 - Zabrania się przyjmowania święceń tym, którzy są związani jakąkolwiek przeszkodą, czy to trwałą, która nazywa się nieprawidłowością, czy też zwykłą; nie można jednak zaciągnąć przeszkody innej niż wymienione w kanonach, które następują.
Kan. 1041 - Do przyjęcia święceń nieprawidłowi są:
1º ten, kto jest dotknięty jakąkolwiek postacią amencji albo inną chorobą psychiczną, wskutek której – po zasięgnięciu opinii biegłych – jest uznany za niezdolnego do właściwego wykonywania posługi;
2º ten, kto popełnił przestępstwo apostazji, herezji albo schizmy;
3º ten, kto usiłował zawrzeć małżeństwo, nawet tylko cywilne, czy to sam będąc związany przeszkodą do zawarcia małżeństwa z racji węzła małżeńskiego albo święceń,
albo wieczystego publicznego ślubu czystości, czy to usiłując je zawrzeć z kobietą związaną ważnym małżeństwem albo takim samym ślubem;
4º ten, kto popełnił dobrowolne zabójstwo albo skutecznie spowodował aborcję, oraz wszyscy pozytywnie współdziałający;
5º ten, kto poważnie i z rozmysłem zranił siebie lub innego lub usiłował odebrać sobie życie;
6º ten, kto wykonał czynność święceń zarezerwowaną dla tych, którzy mają święcenia biskupie lub prezbiteratu, czy to nie mając tych święceń, czy to nie mogąc ich wykonywać na skutek zakazu wynikającego z kary kanonicznej deklarowanej lub wymierzonej.
Kan. 1042 - Zwykłą przeszkodą, niepozwalającą przyjąć święceń, są związani:
1º mężczyzna żonaty, chyba że zgodnie z prawem jest przeznaczony do stałego diakonatu;
2º ten, kto sprawuje urząd lub zarząd zakazany duchownym na mocy kan. 285 i 286, związany z obowiązkiem składania sprawozdań finansowych, dopóki nie uwolni się od tego poprzez złożenie urzędu i zarządu oraz dokonanie rozliczeń;
3º neofita, jeżeli według oceny ordynariusza nie został dostatecznie utwierdzony w wierze.
Kan. 1043 - Przed święceniami wierni mają obowiązek powiadomić ordynariusza lub proboszcza o przeszkodach do święceń, jeżeli takie przeszkody byłyby im znane.
Kan. 1044 - § 1. Do wykonywania przyjętych święceń nieprawidłowi są:
1º ten, kto, będąc związany nieprawidłowością do przyjęcia święceń, nieprawnie je przyjął;
2º ten, kto popełnił przestępstwo, o którym mowa w kan. 1041, 2º, jeżeli przestępstwo jest publiczne;
3º ten, kto popełnił jedno z przestępstw, o których mowa w kan. 1041, n. 3, 4, 5, 6.
§ 2. Podlega przeszkodzie niepozwalającej wykonywać święceń:
1º ten, kto, będąc związany przeszkodą do przyjęcia święceń, nieprawnie je przyjął;
2º ten, kto popadł w amencję albo w inną chorobę psychiczną, o której mowa w kan. 1041, 1º, dopóki ordynariusz – po zasięgnięciu opinii biegłego – nie zezwoli na wykonywanie święcenia.
Kan. 1045 - Nieznajomość nieprawidłowości oraz przeszkód nie uwalnia od nich.
Kan. 1046 - Nieprawidłowości i przeszkody zwielokrotniają się, gdy pochodzą z różnych przyczyn, nie zaś na skutek powtarzania się tej samej przyczyny, chyba że chodzi o nieprawidłowość pochodzącą z dobrowolnego zabójstwa albo skutecznego spowodowania aborcji.
Kan. 1047 - § 1. Wyłącznie dla Stolicy Apostolskiej jest zarezerwowana dyspensa od wszystkich nieprawidłowości, jeżeli fakt, na którym się opierają, został wprowadzony na drogę sądową.
§ 2. Dla niej również jest zarezerwowana dyspensa od następujących nieprawidłowości i przeszkód do przyjęcia święceń:
1º od nieprawidłowości wynikających z publicznych przestępstw, o których mowa w kan. 1041, n. 2 i 3;
2º od nieprawidłowości wynikającej z przestępstwa, czy to publicznego, czy tajnego, o którym mowa w kan. 1041, 4º;
3º od przeszkody, o której mowa w kan. 1042, 1º.
§ 3. Dla Stolicy Apostolskiej jest również zarezerwowana dyspensa od nieprawidłowości do wykonywania przyjętego święcenia, o których mowa w kan. 1041, 3º, tylko w przypadkach publicznych, oraz w tymże kanonie, n. 4, także w przypadkach tajnych.
§ 4. Od nieprawidłowości i przeszkód niezarezerwowanych dla Stolicy Świętej może dyspensować ordynariusz.
Kan. 1048 - W naglących przypadkach tajnych, gdy nie można się zwrócić się do ordynariusza albo do Penitencjarii Apostolskiej, w przypadku gdy chodzi o nieprawidłowości, o których mowa w kan. 1041, n. 3 i 4, a zagraża niebezpieczeństwo poważnej szkody albo zniesławienia, duchowny związany nieprawidłowością niepozwalającą wykonywać święceń może je wykonywać, z ciążącym jednak obowiązkiem zwrócenia się jak najszybciej do ordynariusza albo Penitencjarii, za pośrednictwem spowiednika, bez podawania imienia i nazwiska.
Kan. 1049 - § 1. W prośbie o dyspensę od nieprawidłowości i przeszkód należy wyszczególnić wszystkie nieprawidłowości i przeszkody; jednak dyspensa ogólna jest ważna również w odniesieniu do zatajonych w dobrej wierze, z wyjątkiem nieprawidłowości, o których mowa w kan. 1041, 4º, albo innych, wniesionych już na drogę sądową; dyspensa nie obejmuje natomiast zatajonych w złej wierze.
§ 2. W przypadku nieprawidłowości wynikających z dobrowolnego zabójstwa albo spowodowania aborcji, do ważności dyspensy należy podać także liczbę przestępstw.
§ 3. Dyspensa ogólna od nieprawidłowości i przeszkód, udzielona do przyjęcia święceń, jest ważna w odniesieniu do wszystkich święceń.
Art. 4
WYMAGANE DOKUMENTY I BADANIE
Kan. 1050 - Do promowania do święceń wymagane są następujące dokumenty:
1º zaświadczenie o prawidłowo odbytych studiach, zgodnie z kan. 1032;
2º w wypadku przystępujących do prezbiteratu, zaświadczenie o przyjęciu diakonatu;
3º w wypadku promowanych do diakonatu: świadectwo chrztu i bierzmowania oraz przyjęcia posług, o których mowa w kan. 1035; ponadto zaświadczenie o złożeniu oświadczenia, o którym mowa w kan. 1036, a jeżeli przyjmujący święcenia promowany do diakonatu stałego jest żonaty, również zaświadczenia o zawarciu małżeństwa i o zgodzie żony.
Kan. 1051 - Gdy chodzi o zbadanie przymiotów wymaganych od kandydata do święceń, należy stosować się do następujących przepisów:
1º konieczne jest zaświadczenie rektora seminarium lub domu formacji na temat przymiotów wymaganych do przyjęcia święcenia, mianowicie o prawowiernej doktrynie kandydata, autentycznej pobożności, dobrych obyczajach i zdatności do wykonywania posługi;
ponadto, po przeprowadzeniu odpowiedniego badania, zaświadczenie o stanie zdrowia fizycznego i psychicznego kandydata;
2º dla należytego przeprowadzenia badania biskup diecezjalny albo przełożony wyższy mogą zastosować także inne środki, które uznają za pożyteczne, stosownie do okoliczności czasu i miejsca, jak świadectwa kwalifikacyjne, zapowiedzi lub inne informacje.
Kan. 1052 - § 1. Aby biskup, udzielający święceń na podstawie własnego prawa, mógł do nich przystąpić, powinien najpierw upewnić się, że zebrano dokumenty, o których mowa w kan. 1050, oraz że po przeprowadzonym zgodnie z przepisami prawa badaniu zdatność kandydata została potwierdzona pozytywnymi argumentami.
§ 2. Aby biskup mógł przystąpić do udzielenia święceń obcemu podwładnemu, wystarcza, że dymisorie informują, iż zebrano wymagane dokumenty, przeprowadzono badanie zgodnie z przepisami prawa i stwierdzono zdatność kandydata; jeżeli zaś promowany jest członkiem instytutu zakonnego albo stowarzyszenia życia apostolskiego, dymisorie powinny ponadto zaświadczać, że kandydat został definitywnie włączony do instytutu lub stowarzyszenia i jest podwładnym przełożonego wystawiającego dymisorie.
§ 3. Jeżeli mimo spełnienia wszystkich powyższych zaleceń, biskup powątpiewa, na podstawie pewnych racji, czy kandydat jest zdatny do przyjęcia święceń, nie wolno mu go promować.
Rozdział III