Podmioty międzynarodowe

3.1.1. UNHCR

Najważniejszym międzynarodowym podmiotem jest Urząd Wysokiego Komisarza ds.

Uchodźców - UNHCR106, który organizuje międzynarodową ochronę uchodźców pod

egi-dą ONZ, egi-dąży do rozwiązywania problemów uchodźców przez ich ochronę, repatriację i asymilację w nowym środowisku, jak również w wyniku konfliktów zbrojnych organizuje przesiedlanie uchodźców do innych krajów. UNHCR podlega Zgromadzeniu Ogólnemu ONZ i Radzie Gospodarczej i Społecznej ONZ (ECOSOC). Dwuletnie programy i korespon-dujący budżet agendy zatwierdza Komitet Wykonawczy UNHCR, aktualnie składający się z 85 członków. Programy i budżet prezentuje mianowany przez Zgromadzenie Ogólne ONZ Wysoki Komisarz NZ ds. Uchodźców, którym obecnie jest Antonio Guterres.

Biuro UNHCR w Warszawie107, które jest przedstawicielstwem Regionalnym UNHCR

w Europie Środkowej, dąży do tego, aby osobom ubiegającym się o status uchodźcy za-pewnić dostęp do terytorium państw, do sprawiedliwych i efektywnych procedur, oraz odpowiednie warunki recepcyjne.

UNHCR promuje również skuteczną integrację osób uznanych za uchodźców w społe-czeństwie przyjmującym, lub przesiedlenia w przypadku uchodźców, którzy nie mogą

106 www.unhcr.org

pozostać w kraju, który jako pierwszy udzielił im schronienia. Innym zadaniem głównej agendy ONZ zajmującej się uchodźcami jest aktywny udział w monitorowaniu proble-mu bezpaństwowości w regionie oraz ochrona osób bezpaństwowych. Biuro lobbuje za stworzeniem i wzmocnieniem odpowiednich krajowych ram prawnych, które pozwoliły-by zmniejszyć skalę problemu bezpaństwowości.

UNHCR zwraca szczególną uwagę na szczególne potrzeby niektórych grup uchodźców, takich jak dzieci, kobiety, osoby starsze czy osoby niepełnosprawne.

Dla UNHCR integracja lokalna stanowi dynamiczny, złożony proces dwustronny, prowadzący do pełnego i równego członkostwa w społeczeństwie pełniącym rolę gospodarza. Konwencja o uchodźcach z 1951 roku wymienia szereg praw społeczno-gospodarczych i prawnych ko-niecznych dla zapewnienia udanej integracji. Są to między innymi: swoboda przemieszczania się, dostęp do edukacji i rynku pracy, dostęp do państwowej pomocy społecznej, możliwość nabywania nieruchomości oraz – w dłuższym okresie – możliwość uzyskania obywatelstwa. Promując integrację uchodźców, UNHCR w Europie Środkowej wspiera rozwój odpo-wiednich przepisów i strategii szkoleniowych, zdrowotnych, społecznych i dotyczących zatrudnienia. Lobbuje także na rzecz wprowadzenia usług, które umożliwią osobom ubie-gającym się o status uchodźcy zdobycie samodzielności ułatwiającej przyszłą integrację. UNHCR zwraca uwagę na wpływ warunków recepcyjnych na szanse powodzenia integra-cji. Poza tym UNHCR stara się ułatwić proces łączenia rodzin, częściowo poprzez identyfi-kację spraw precedensowych.

3.1.2. Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji

Międzynarodowa Organizacja do Spraw Migracji (IOM) została powołana w 1951 roku jako międzyrządowy organ zajmujący się problemami wysiedleńców oraz pomocą

uchodź-com i migrantom w Europie108. Obecnie IOM prowadzi różnorodne działania, związane

z zarządzaniem migracjami na całym świecie. Międzynarodowa Organizacja do Spraw Migracji ma ponad pięćdziesięcioletnie doświadczenie w działalności na wszystkich kon-tynentach. Jest wiodącą organizacją zajmującą się migracjami. Współpracuje ze środowi-skami migracyjnymi i rządami w celu dostarczania i wdrażania rozwiązań problemów mi-gracyjnych, przy poszanowaniu praw człowieka. Międzynarodowa Organizacja do Spraw Migracji działa zgodnie z zasadą mówiącą, iż legalne migracje z poszanowaniem praw człowieka przynoszą korzyść zarówno migrantom, jak i społeczeństwom, które ich przyj-mują. Współpracując z innymi organizacjami międzynarodowymi, IOM:

Î Pomaga w sprostaniu rosnącym wyzwaniom operacyjnym, związanym z migracjami.

Î Przyczynia się do lepszego rozumienia procesów migracyjnych.

Î Wspiera rozwój społeczny i gospodarczy poprzez migrację.

Î Dba o poszanowanie godności i zaspokojenie potrzeb migrantów.

Międzynarodowa Organizacja do Spraw Migracji (IOM) działa w Polsce od 2002 roku109. Dotychczasowe działania biura IOM w Warszawie obejmują następujące zagadnienia:

Partnerstwo dla aktywizacji zawodowej Romów

Î Celem projektu jest zwiększenie aktywności zawodowej Romów poprzez tworzenie

spółdzielni socjalnych sprofilowanych tak, by tworzyć miejsca pracy dla członków lokalnych społeczności romskich przy maksymalnym wykorzystaniu umiejętności i potencjału już posiadanego przez te społeczności. W ramach projektu powstały cztery takie spółdzielnie: w Szczecinku, Krakowie, Olsztynie i w Sławnie. Ich członko-wie przez czas trwania projektu (tj. do marca 2008 r.) otrzymywali wsparcie finansowe i merytoryczne.

Dobrowolne powroty

Î projekt skierowany jest do cudzoziemców, którzy z różnych powodów nie mogą

pozostać dłużej na terenie Polski (nie uzyskali azylu lub statusu uchodźcy, wycofali wniosek o przyznanie statusu uchodźcy). Działania realizowane w ramach projektu obejmują doradztwo powrotowe, organizację podróży oraz pomoc w uzyskania do-kumentów podróżnych.

Przeciwdziałanie handlowi ludźmi

Î oprócz bezpośredniej pomocy ofiarom handlu ludzi, IOM starał się zwiększyć

świado-mość Polaków na temat sytuacji kobiet – ofiar tego nielegalnego procederu. Ponadto IOM w czterech krajach Europy Środkowej przeprowadziła projekt badawczy mający podnieść stopień zrozumienia aspektów popytowych handlu ludźmi.

Integracja imigrantów – poszerzanie kompetencji

Î IOM organizuje szkolenia dla kadry wspierającej integrację imigrantów,

przygotowu-jącej i wdrażaprzygotowu-jącej indywidualne programy integracyjne. Przewóz osób – IOM wspo-maga mobilność uczestników różnych programów: studentów, stypendystów, np. poprzez oferowanie specjalnej taryfy na bilety do Australii.

Programy Humanitarno-Społeczne

Î w ramach tej grupy działań, IOM skierowało pomoc rzeczową, medyczną, prawną i

fi-nansową na rzecz grup prześladowanych przez hitlerowców, ofiar Holokaustu i przy-musowych pracowników w III Rzeszy.

109 Biuro w Warszawie: ul. Mariensztat 8, 00-302 Warszawa, tel.: (22) 538 91 03, fax: (22) 538 91 40, e-mail: iomwarsaw@iom. int

Badania naukowe

Î IOM była współinicjatorem utworzenia Środkowoeuropejskiego Forum Badań

Migracyjnych – ośrodka zajmującego się badaniem różnych aspektów migracji we-wnętrznych i zewe-wnętrznych.