Tabela5�PodpisarzewSądziePokojuwBrzezinach Nazwiskopodpisarza
Okres,wktórymjegodzia-łalnośćpoświadczonazostała
waktachhipotecznych
Nrrep�hip�(pierwsze–ostat-niepojawieniesięwaktach
hipotecznych)
1 2 3
1)RomualdKossobudzki 1827–1839 Rep�hip�11,cz�1,s�1
Jeżów,rep�hip�21,s�6
2)nieustalony 1840–1842 Rep�hip�30,s�19
Rep�hip�31s�15
222 Tesamepodmiotyuprawnionebyłydozwalnianiazesłużby�
223 Art�18org�sąd�cyw�z13V1808r�
224 PostanowienienamiestnikaKrólestwaPolskiegoz21VII1818r�Zob�teżart�65Statutu
„oprawachpolitycznychiobywatelskich…”z19XI/1XII1815r�Listakandydatównaurzędy
przedstawianabyłaprzezsejmikiizgromadzeniagminnezapośrednictwemRadyObywatelskiej
województwa,Dz�P�K�P�,t�1,s�310–311�
225 UstawaosłużbiecywilnejwKrólestwiePolskimz10/22III1859,art�53ipostanowienie
namiestnikaz11/23VII1859r�dotyczącerozwinięciaart�53�Dz�P�K�P�,nr53,s�233�
226 Jeżów,rep�hip�30,polic18/20,s�7�Zob�teżprzyp�255�
227 Rep�hip�22,s�65�
228 Zob�niżejskładosobowyWydziałuHipotecznegowsytuacjachnadzwyczajnych�
1 2 3
3)Ruczyński 1843–1846 Rep�hip�70,cz�1,s�19
Rep�hip�36,karta6
4)Karpiński 1848–1858a Rep�hip�22,s�43
Rep�hip�24,s�56
5)TomaszKrośnickib 1858 Rep�hip�6,s�58
6)WładysławMoszczeński 1859–1864c Rep�hip�1,lit�B,s�6 Rep�hip�227,s�19
7)Mieszkowski 1864–1869 Rep�hip�95,s�8
Rep�hip�101,s�21
8)Wojciechowski 1873 Rep�hip�24,s�129
aOd15/27VIII1858r�zostałpodpisarzemSąduPokojuokręgugarwolińskiego,zob�„Gazeta
Warszawska”1858,nr259�
bWcześniejpodpisarzsąduokręgumiechowskiego,tamże�
cDalejjakopisarzSąduPokojuwBrzezinach�
Źródło:opracowaniewłasne�
4.5. Sędzia pokoju jako członek Wydziału Hipotecznego
Poroku1876wWydzialeHipotecznymSąduPokoju,zamiastpodsędka,po- jawiłsięsędziapokoju,któryprzejąłwszystkiedotychczasowekompetencjepod-sędkazwiązanezpostępowaniemhipotecznym
229�Sędziapokojumianowanybył
przezministrasprawiedliwościpouzgodnieniukandydaturyzgenerał-gubernato-remwarszawskim
230�Równieżministersprawiedliwościwporozumieniuzwar-szawskimgenerał-gubernatoremmógłsędziówpokojuzwalniaćiprzenosićdo
innejmiejscowości
231�Ourządmogłaubiegaćsięosoba,któraukończyła25rok
229 Sędziowiesądówpokojuuzyskalinadtoszeregnowychkompetencji:m�inrozstrzygali
sporyzezobowiązańosobistych,umówiruchomościowartoścido250rubli;powództwaowyna- grodzenieszkódistratteżdowysokości250rubli,aletakżetych,którychwartośćwchwiliwyto-czeniapowództwaniebyłajeszczeustalona(art�115pkt1i2Postanowienia o zastosowaniu ustaw sądowych z d. 20 XI 1864 r. do Warszawskiego Okręgu Sądowego…);powództwaoprzywrócenie
zakłóconegoposiadania,jeżeliodczasuzakłócenianieupłynęłowięcejniżpółroku;powództwa
ozakłócenieużytkowania(przypadkiwskazanewks�IIk�c�serwitutów),jeżeliodczasuzakłóce- nianieupłynęłowięcejniżrok�Wsprawachkarnychsprawyoprzestępstwazagrożonekarąupo-mnienia,nagany,grzywnydo300rubli,aresztudo3miesięcyiwięzieniadorokuzob�art�74i75
Postanowienia o zastosowaniu…
230 Sędziapokojupodwzględemklasyurzęduiprerogatywsłużbowychporównywanybył
zczłonkamisąduokręgowego(art�33Postanowienia o zastosowaniu…)�Byłotoobniżenieklasy
irangiurzędu,ponieważwokresieKsięstwaWarszawskiego(art�19org�sąd�cyw�,z13V1808r�)
sędziapokojuporównywanybyłzsędziąapelacyjnym�
231 Art�39Postanowienia o zastosowaniu…wzwiązkuzart�72Uczrieżdienijasudiebnych
ustanowlenji�
życia,uzyskaławykształcenienapoziomiewyższym
232lubśrednimalbowykazać
sięmogłanajmniejtrzyletnimstażemurzędowym,wramachktóregonabyłaprak-tyczneumiejętnościprowadzeniasprawwsądzie
233�Zbadańprzeprowadzonych
przezA�Korobowicza,którychwynikidadząsięodnieśćdosytuacjiSąduPokoju
wBrzezinach,podstawowymkryteriumprzyobsadzieurzędusędziegopokoju
byłoposiadanienarodowościrosyjskiej
234�Pozycjasędziegopokojuprawnieod-powiadałapozycjisędziegoapelacyjnego
235�Sędziapokojuniepobierałpoczątko-wowynagrodzenia�Od1876r�otrzymywał2500rublirocznie
236�
PierwszymsędziąpokojuwBrzezinach,powprowadzeniuprawarosyjskiego
wKrólestwiePolskimzostałbyłynaczelnikpowiatułódzkiegoEttingen(Oettingen)�
Nominacjęnatostanowiskouzyskał27V1876r�(st�stylu)
237�Pojawiałsięonwak-tachhipotecznychbrzezińskichażdoroku1892
238�Późniejkolejnoobowiązkisę-dziegowykonywali:A�M�Matrosow
239,S�N�Samsonow
240,W�N�Arasimowicz
241,
Awgarienko
242,M�Lewiekoj
243�Wświetleakthipotecznychbrzezińskichzokresu
1876–1914możemyzauważyć,iżsędziapokoju,wczynnościachzwiązanychzpo-stępowaniemhipotecznym,niebyłaktywny�Przedewszystkimwidzimygojako
członkazwierzchnościhipotecznej,którejprzewodniczył�Wjejramachmógłpo- dejmowaćwrazzpozostałymiczłonkamiWydziałuHipotecznegodecyzje:zatwier-dzające,odmownebądźzawieszającedokonaniepewnejczynności,wkonsekwencji
232 Wykazczłonkówsądownictwanarok1879;7%członkówizbsądowychi15%prezesów
sądówokręgowychniemawyższegoprawniczegowykształcenia�Zob�też,P�,Nieużytkowane siły,
„Prawda”,29III/17IV1882,R�II,nr17(wodniesieniudoroku1879,sędziówpokojuwarszaw- skiegookręgusądowego,,unaswszyscy[niemająwyższegoprawniczegowykształcenia),aci,któ-rzymają,częstowegetująnastanowiskupomocnikapisarza�Wokresiepóźniejszymwcaleniebyło
lepiej”�Zob�A�Korobowicz,Sądownictwo Królestwa Polskiego…,s�100–106�
233 Art�33Postanowienia o zastosowaniu…,[w:]Zbiór praw. Postanowienia i rozporządze-nia,t�VI,s�89�Warunkiobjęciaurzęduustępy1i2art�19ros�org�sąd�(Uczrieżdienija sudiebnych ustanowlenij)�
234 A�Korobowicz,Sądownictwo Królestwa Polskiego…,s�100–106�
235 Art�19org�sąd�cyw�z13V1808r�
236 Etaty władz sądowych warszawskiego okręgu sądowego,[w:]Zbiór Praw. Postanowienia i rozporządzenia…,t�VI,s�241�Odpowiadałotopensjiprezesasąduokręgowego,ztymżedo-stawałonnadtodwadodatki1000rubli,,nastół”i1000rubli„namieszkanie”,codawałołącznie
wskaliroku4500rubli�Tamże,s�239�
237 „Tydzień”,13/27VI1876,R�IV,nr22,Piotrków,s�8�Zob�„DziennikŁódzki”,28IX/10X
1884,nr227s�2�Wlutym1876r�naczelnikpowiatułódzkiegoEttingenwszedłwskładKomitetu
BudowyKościołaEwangelickiego�
238 Np�rep�hip�141,s�82(13VII1892)�
239 Rep�hip�58,s�50�WokresiewcześniejszymA�M�Matrosow„obracałsię”wkręgach
towarzyskichgubernipiotrkowskiej,zob�„Tydzień”,8/20XII1855,nr51;Wrozkazieministra
sprawiedliwościz4VII1876występujeztytułemasesorkolegialny,sędziapokojuokręgulipaw-skiego(guberniapłocka),GSW,7X1876,nr41�
240 Rep�hip�1,s�162;rep�hip�161,s�21;rep�hip�11,cz�2,s�193�
241 Rep�hip�27,s�111;rep�hip�27,s�203;rep�hip�219,s�133�
242 Rep�hip�247,s�18;rep�hip�66,cz�2,karta10�
243 Rep�hip�27,s�184�
wpisudowykazuhipotecznego�Następnieje,wespółzsekretarzeminotariuszem
podpisywał
244�Parafowałstronywykazu,choćwpraktycesprowadzałasiętaczyn- nośćdoprzyłożeniapieczątkizodwzorowaniem,jużnawetniepodpisu,apierw-szychliterimieniainazwiska
245(faksymile)�Wykazyhipotecznepo1876r�byłyco
dozasadydrukowane,zponumerowanymistronami�Naichostatniejstronieznaj-dujesięgotowadrukowanaformułka
246,więcsędzianiemusiałzbytniosiętrudzić�
Niejednokrotniewaktachhipotecznychbrzezińskichspotykamyjeszczetytuływy-konawcze(ispołnitielnyj list)wydaneipodpisaneprzezsędziegopokoju
247�
4.6. Nieetatowi członkowie Wydziału Hipotecznego. Skład osobowy Wydziału Hipotecznego w sytuacjach nadzwyczajnych
Ustawy hipoteczne i instrukcje wydane na ich podstawie nie uregulowa-ły sprawy zastępstwa, w sytuacji nieobecności, któregokolwiek z członków
Wydziału Hipotecznego
248�W związku z tym należy sięgnąć do innych aktów
prawnych�WKrólestwiePolskim,jakjużwcześniejwykazaliśmy,obowiązywały
nadalprzepisyjeszczezczasówKsięstwaWarszawskiego,dotycząceorganizacji
sądownictwacywilnego
249�Wart�5instrukcjiz1808r�czytamy:„Miejscesę- dziegonieobecnegozastępujeinnysędzia,wniedostatkutegoż–asesor;wniedo-statkuasesora–pierwszyzporządkuobrońcaprzysądziepracujący
250�Podsędka
zastępujepisarzsądupokoju,aoficjalistomsądwyznaczazastępców”
251�
244 Wwykaziehipotecznymwpisówdokonywałijepodpisywałzazwyczajtylkosekretarz
WydziałuHipotecznego;zob�np�rep�hip�237,s�16–17�
245 Bezotcziestwa,np�wykazyhipotecznewrep�hip�odnr216–268�
246 Oliczbieparafowanychiponumerowanychstron�
247 Np�rep�hip�141,s�1389,140,144,145�
248 Wczasiedyskusjinadprojektemprawahipotecznegozroku1818kasztelanNakwaskizwrócił
uwagę,iżwart�29ustęp3nieustalonokwestiizastępstwaurzędnikówhipotecznychwsytuacji„niezje-chania,chorobylubśmiercijednegoznich”�Zob�Zbiór prac przygotowawczych do ustaw hipotecznych w Królestwie Polskim obowiązujących… ułożył Mścisław Godlewski,Warszawa1876,s�132�Problem
zastępstwawwydziałachhipotecznychtrybunałówcywilnychwzasadzienieistniał,zob�przypis79�
249 Org�sąd�cyw�z13V1808r�
250 Art�tenodnosisiędoart�118f�k�p�c�(kwestiarównościzdańprzywyrokowaniu)�Dodano
tujeszczejednokryterium„przyzywani”[sędziaasesor,obrońca]wszyscypodługstarszeństwanomi-nacji”�Wartozauważyć,żedobieranieobrońcówdoskładusądowegotrybunałówcywilnychniebyło
wpraktycestosowane�Przedewszystkimdlatego,żewtrybunalemamysporąliczbęsędziówiasesorów,
potencjalnychzastępców(prezes,6sędziówi3asesorówart�23org�sąd�cyw�z13V1808r�)�Zob�też
reskryptKRSpr�z12VIII1818r�,nr7057zezwalającyTrybunałowiCywilnemuwojewództwakrakow-skiego,wprzypadkubrakuskładusądzącego,nadobieraniejednegozsędziówSąduKryminalnego�
251 W�H[Hausbrandt],Wydziały hipoteczne powiatowe,GSW1892,nr41,s�644,„Wrazie
nieobecnościpisarza,zastępowałgourzędnikwyznaczonyprzezsądzwyklepodpisarz”�W�H�po-wołujesięnaorg�sąd�cyw�z13V1803r�(art�5),cobywskazywało,iżzaliczałpodpisarzadotzw�
oficjalistówsądowych�Jegostanowiskojestjednaksprzecznezinnymipostanowieniamicytowanej
org�sąd�cyw�,któraniewymieniawśródoficjalistówsądowychpodpisarza�Np�art�2,„Pisarze,ase-sorowie,podpisarzeiburgrabiowie,tudzieżoficjaliścisądowi”.