dowykazuhipotecznego�

4.6.2.2. Zastępcy w składzie brzezińskiego Wydziału Hipotecznego w okresie po wprowadzeniu prawa rosyjskiego na ziemie Królestwa Polskiego 1876–1914

Wprowadzenierosyjskichustawsądowychspowodowałozmianywskładzie

osobowymwydziałówhipotecznychpowiatowych

²⁷⁵

�WydziałHipotecznyskła-dałsięzsędziegopokoju,sekretarzawydziałuinotariusza�

271 Rep� hip� 22, karta 39, sam akt spisany został przez rejenta wWydziale hipotecznym;

świadczyotymjegonagłówek;Jeżów,rep�hip�10,s�19,20III/11IV1840�

272 Rep�hip�22,karta39–41�Zabezpieczeniewierzytelnościztytułuzwrotukosztówczesne-gowprzypadkurezygnacjiznauki�

273 Tamże,karta41–42�

274 Zob�przyp�99�

275 Art� 70 i 71, Postanowienia o zastosowaniu ustaw sądowych z d. 20 listopada do Warszawskiego Okręgu Sądowego,s�99�

Tabela7�ZastępcywskładziebrzezińskiegoWydziałuHipotecznego

NieobecniczłonkowieWydziału

Hipotecznego

SąduPokojuwBrzezinach

Zastępcy–urzędnicyuzupełniającyskład

WydziałuHipotecznego adwokat aplikant

sądowy inni

zastępstwo zastępstwo zastępstwo liczba

przypadków

Sędziapokoju Nie Nie Tak 1^a

SekretarzWydziałuHipotecznego Nie Nie Nie

Notariusz Nie Nie Tak 2^b

a Rep�hip�14,cz�2,s�44,decyzjaz26VII/7VIII1880,SiekrietarIpotiecznogoOtdiele-niaSlusarskij,NotariusPulinski,awmiejscupodpisusędziegopokojuw,,atsuts�”(nieobecności)�

Parafka,bezinnychinformacji�Zgodniezart�37Postanowienia o zastosowaniu ustaw…„Wra-zieuwolnienia,nieobecności,chorobylubśmiercisędziegopokoju,obowiązkijegopełnisąsiedni

cyrkułowybądźdodatkowysędziapokoju”�Jednakparafkajestnieczytelna,wzwiązkuztymnie

jestemstanieustalić,czywtymprzypadkumamydoczynieniazzastępstwemzgodnymzdyspozy-cjąwyżejprzytoczonegoprzepisu�

bRep�hip6,s�95�AktzeznałaElizawietaPietrowaKorolenko,żonanotariuszaKorolenki�

AktnotarialnysporządzonyzostałprzeznotariuszaFeliksaPulińskiegow1895r�AleksandrKo-rolenkobyłnotariuszem-członkiemWydziałuHipotecznegoSąduPokojuwBrzezinachwlatach

1894–1904;rep�hip�14,cz�2,s�168,decyzjazatwierdzającawydanazostała6VI1913,podnią

naśrodku,podnapisemnotariuszpodpisnieczytelny�NapewnoniejesttopodpisChristoforaIwa- nowiczaKiersnowskogo,którybyłnotariuszemprzykancelariihipotecznejSąduPokojuwBrzezi-nachwlatach1912–1914�Podobnasytuacja,tzn�niejesteśmywstanieustalić,ktopodpisałsiępod

decyzjąwydziałuhipotecznegozamiastnotariusza,zob�rep�hip�14,cz�2,s�163�Akt,napodstawie

któregowydanazostaławtymprzypadkudecyzjaWydziałuHipotecznego,sporządzonybyłprzez

notariuszamiejscowego(możewyłączyłsięzeskładuzwierzchnościhipotecznej?)�

Źródło:opracowaniewłasne�

Zauważyć w tym okresie możemy wyjątkowo rzadkie przypadki absencji

członkówWydziałuHipotecznego�Wydawaćsiętomożedziwne,zwłaszczaje-żeliprzypomnimysobie,iżsędziapokoju,odczasudoczasu,musiałuczestniczyć

w posiedzeniach zjazdu sądów pokoju w Piotrkowie� Wiązała się z wypełnie-niemprzezniegotychobowiązkówkilkudniowaniekiedynieobecnośćwsądzie

brzezińskim� Przypomnieć należy, że po roku 1876 nadal obowiązywały prze-pisy postanowienia namiestnika z 2 stycznia 1822 r�Artykuł 2 wspomnianych

przepisównakazywałodbywaniesesjiWydziałuHipotecznegorazlubdwarazy

wciągutygodnia�Niezostałuchylonytakżeobowiązekrozpatrzeniaprzezkaż-degowniosku,wciągu„najdalej10dniodzeznana”. Reasumując,musiałyczęsto

zdarzaćsięprzypadkinieobecnościsędziegopokojunaposiedzeniachWydziału

Hipotecznego� Wykazaliśmy wcześniej, iż sędzia nie korzystał z zastępców,

ajegopopiswidniejenaprawiewszystkichdecyzjachWydziałuHipotecznego�

Wyjaśnićtendylematpozwalaanalizazawartościakthipotecznychbrzezińskich�

Popierwsze:wyraźniewidać,iżwSądziePokojuwBrzezinach,poroku1876,

przepisy postanowienia namiestnika z roku 1822 nie były wykonywane� Sesje

WydziałuHipotecznegoodbywałysięnieregularnie,rzadko

²⁷⁶

,adecyzjewyda-wanebyływciągu7,aleczasamiteżi36dniodzłożeniawniosku

²⁷⁷

�Zawsze,

więcmożnabyłodostosowaćterminyposiedzeńdoobecnościsędziegoczyin-nychczłonkówWydziałuHipotecznego�

5. Woźni sądowi i ich rola w postępowaniu hipotecznym

Ostatnimurzędnikiem,któregodziałalnośćodnotowanazostaławaktachhi-potecznychbrzezińskich,byłwoźnysądowy�

UrządwoźnegosądowegoprzeszedłwokresieKsięstwaWarszawskiegoda-lekoidącąewolucję�Początkowobyłtourzędnik,dokonującyegzekucjiwyroków

lub aktów notarialnych opatrzonych klauzulą egzekucyjną, doręczający pisma

procesowe�Ponadtopełniłonsłużbęwewnętrznąirealizowałzadaniaporządko- wepodczasaudiencjisądowych,tj�posiedzeńsądu�Wdekrecieksięciawarszaw-skiegoz13marca1809r�określonyzostałnazwą„burgrabia”

²⁷⁸

,choćzupełnie

nieodpowiadałotodotychczasowejpraktyce�Nakładanoprzytymnatychurzęd- nikównadmiarobowiązków�Ztegopowodudekretemz14X1811r�wprowadzo-nodośćistotnezmiany

²⁷⁹

�Urzędyburgrabiówzlikwidowanoirozdzielonoczyn-nościegzekucyjneodtechniczno-doręczeniowych�Pojawilisięnowiurzędnicy

–komornicyiwoźni�Cipierwsimieliuczestniczyćwyłączniewczynnościach

egzekucyjnych

²⁸⁰

�Pozostałezadaniaburgrabiegopowierzonezostaływoźnym�

276 Np�Jeżówrep�hip�10,pol�104,s�20–21,wniosekprzyjętyprzezsekretarza1VI1896r�

(st�styl�)decyzja15VI1896r�(st�styl�);rep�hip�141,pol�339,s�126wniosek26V1895,decyzja

1VII1895r�Takąpraktykęwinnychsądachzaobserwowałnp�W�H�[Hausbrandt],Wydziały hipo-teczne powiatowe,GSW1892,nr41,s�646. „Sesjewniektórychsądachodbywająsięwtedygdy

zbierzesięwiększaliczbawniosków”�

277 Wskazaćmożemyrównieżsytuacje,wktórychwyraźniewidać,iżdatadecyzjizostała

wstawionapóźniej(innyodcieńtuszu),np�rep�hip�22,pol�356,s�183–184,zob�teżrep�hip141,

pol�339,s�136–137�Niemożemyjednakstwierdzić,iżmamydoczynieniazsytuacją,wktórej

sekretarzżądałpodpisówin blanco,apóźniejwpisywałtreśćwniosku,decyzjiczyteżsamedaty

nawcześniejprzygotowanychdokumentach,takieprzypadkiopisujeW�H�[Hausbrandt],Wydziały hipoteczne…,s�646�

278 Dz�Pr�I1,s�218,Wzorcembylifrancuscyurzędnicy,dlaktórychterminemhuissiersozna-czanozarównokomornika,jakipomocniczegourzędnikasądowego�Zob�dekretz29VIII1809r�,

Dz�Pr�II2,s�45�„Oficjaliściprzysądachdowręczaniazapozwówiuskutecznianiaegzekucjiwyro-kówsądowychustanowieniwprocedurzefrancuskiejhuissierszwani,nazwiskoburgrabiównosić

mają”�

279 Dz�Pr�III,3,s�407�

280 Tooniwprostprzejęlinajważniejszekompetencjeburgrabiów�Przekonujeotympozosta-wienieimjakowynagrodzeniaztytułuwykonywanychobowiązków,dawnejtaksyburgrabiowskiej�

Przepisywyróżniałydwiekategorietychurzędników�Pierwszatowoźnyau-diencjonalny,będącynaetaciesąduipobierającychtamwynagrodzenie�Skupiał

onwswoimrękucałośćkompetencjiurzędu,zjednejstronywykonującfunkcję

doręczeniową,zdrugiejpowołanyzostałdowykonywaniasłużbywewnętrznej

ipolicyjnejwlokalachsądowych

²⁸¹

�Natomiastdrugakategoriatowoźnyowy- raźnieograniczonychkompetencjach,tzw�nadetatowy�Byłonuprawnionywy-łącznie do wykonywania funkcji doręczeniowej (w grę wchodziły doręczenia

przedewszystkimpozwóworazwszelkichinnychpismprocesowych)�Jaknazwa

tegostanowiskawskazuje,nieposiadałonetatusądowego,ajegopracaopłacana

byłaprzezstronywedługustalonejzgórytaksy

²⁸²

�

Początkowo woźny sądowy zaliczany był do tych oficjalistów sądowych,

których na wniosek sędziego pokoju mianował minister sprawiedliwości

²⁸³

�

Natomiast ustawa o służbie cywilnej w Królestwie Polskim z 10/22 marca

1855r�

²⁸⁴

ipostanowienieNamiestnikaz11/23lipca1859r�

²⁸⁵

zmieniłytęzasadę,

przyznającuprawnieniedoobsadzaniastanowiskakancelistówiwoźnychwdro-dzenominacjiprezesowiwłaściwegotrybunałucywilnego

²⁸⁶

�

Ustawysądowerosyjskiez20listopada1864r�nieprzewidywałyurzędów

woźnychsądowych

²⁸⁷

�MimotowprojektachKomisjiPrawniczej,podporządko-wanejKomitetowiUrządzającemuwKrólestwiePolskim,ozastosowaniutych

ustawdowarszawskiegookręgusądowego,pozostawionourzędywoźnychsą-dowych(sudiebnyjerazsylnyje)�Mielioninadalzajmowaćsiędoręczeniamipism

sądowychiwezwańuczestnikompostępowań,atakżewykonywaćczynnościzle-coneprzezprzewodniczącegosądu�JakzauważaA�Korobowicz,odstępstwoto

prawdopodobniepodyktowanebyłochęciąutrzymaniaowegotradycyjnegojuż

Zob�np�uwagiA�Heylman,Historia organizacji sądownictwa w Królestwie Polskim,t�1,Warszawa

1861,s�146,czyW�Sobociński,Historia ustroju i prawa Księstwa Warszawskiego,Toruń1964,

s�252�

281 Dz�Pr�,t�III,s�407,art�5�

282 Działalinawzórwoźnychzokresuprzedrozbiorami�Zob�Z�Rymaszewski,Z badań…,

s�57i161�Tuteżkonstatacja–komornicysądowiiwoźnisądowiwystępująwtymsamymczasie,

natymsamymobszarzeipełniątesamefunkcje,idalej,s�58:proceszastępowaniakomorników

sądowychwoźnymi,rzeczywiściezachodzi,odkądpojawiająsięksięgisądowewystępujątylko

woźnisądowi,akomornicytotylkoprywatnizastępcysędziegoipodsędka�

283 Art�18organizacjisądownictwacywilnegowKsięstwieWarszawskimwyd�przezmini-strasprawiedliwości13V1808r�nr3335�Popowstaniulistopadowymzamiastministra–Dyrektor

GłównyprezydującywKomisjiRządowejSprawiedliwości,zob�art�23StatutuOrganicznegoz14

II1832,Dz�P�K�P�,t�XIV,s�199�

284 Dz�P�K�Pr�,t�53,s�73�

285 Tamże,s�227–odsyłaczdo§7OrganizacjiKomisjiRządowejSprawiedliwości�

286 Przepisy o aplikacji i egzaminach w Wydziale Sądowym Królestwa Polskiego z 13

VI1860r�zaliczyłyurządwoźnegodoposadkancelaryjnych,art�2�Dz�Pr�,t�56,s�7–8,Warszawa

1860�

287 Zob�np�A�Suligowski,O reformie sądowej w Królestwie Polskim,Warszawa1876,s�12�

wpolskimsądownictwieniższegourzędusądowego,któregoprzydatnośćbyła

W dokumencie Tomasz Kubicki. Prawo hipoteczne Królestwa Polskiego z 1825 roku i jego realizacja w powiecie brzezińskim do 1914 roku (Stron 105-109)