Od roku 1860 osoba ubiegająca się o posadę pisarza sądu pokoju powin- na„posiadaćspecjalnewnauceprawawiadomości,odbyćkursaplikacjiizło-żyćegzamin”
102. Odkandydatówniewymaganoukończeniawyższychstudiów
prawniczych; wystarczyło ukończenie kursu prawa w Warszawskim Instytucie
SzlacheckimbądźwjednymzgimnazjówKrólestwa
103�Odstopniawykształcenia
uzależnionybyłokresaplikacji�Wprzypadkuposiadaniawykształceniawyższe-goaplikacjatrwaładwa,awprzypadkuniższegoczterylata
104�
Od 1818 r� pisarz sądu pokoju mianowany był przez Komisję Rządową
Sprawiedliwości
105isprawowałurząddożywotnio
106�Senstakiegorozwiązania
wyjaśniaK�Hube,samzresztąsprawującyurządpisarzaKancelariiZiemskiej
GuberniWarszawskiej�,,Urządpisarzapodobnyjestdourzęduarchiwisty,tojest:
imdłużejpozostajenaswoimmiejscu,aprzeztoimlepiejobeznanyjestzksię-gamipodjegodozorembędącymiiwpisamiwnichznajdującymisię,imwięcej
nabierzedoświadczeniapodwzględemwewnętrznegoporządkuiprowadzenia
wykazówhipotecznychtak,abybyłyilemożnościjasneidlakażdegozrozumiałe,
97 Więcejnatentemat,W�Witkowski,Komisja Rządowa…,s�181i245,przypis76�
98 Art�2Ustawyokursachprawnychz23IV/5V1840r�,
99 Zwracanonatomiastwiększąuwagęnaaplikacjęsądowązob�instrukcjez27X/8XI1837
iz17/29V1839�
100 §14Ustawyokursachprawnych…,„Poupływielattrzechoddniaotwarciaklaspraw-nych, nie może nikt być mianowany na urzędy sądowe IX i VIII klasy…, Kto w Gimnazjum
Warszawskimnieukończyłzpożytkiemzupełnegokursuprawa”. Namocypostanowieniacesar-skiegowypiszprotokołuposiedzeniaRAz16/28VI1836r�nr3796,Dz�P�K�P�,t�19,nr66,s�13
załącznika,pisarzsądupokojujesturzędnikiemIXklasy�
101 P�K�P�,t�17,s�408�PostanowienieRAz23XII/4I1835/1836�
102 Art� 1 Przepisów o aplikacji i egzaminach w wydziale sądowym Królestwa Polskiego,
Zbiór przepisów administracyjnych…, Wydział Sprawiedliwości, cz�I,t�III,s�93�Oinnychwymo-gachniezbędnychdoprzyjęcianaaplikacjęzob�art�5�
103 Tamże,art�4�
104 Tamże,art�12�
105 Odpostanowienianamiestnikaz21VII1818r�,zob�teżart�53i54ustawyosłużbiecy-wilnejz1859r�;postanowienieNamiestnikaz11/23VII1859rozwinięcieart�53ustawyosłużbie
cywilnej,Dz�P�K�P�,53,nr162,s�111–113i233�
106 Art�29�Uh1818iart�2instrukcjihipotecznejz1819r�
temsłużbajegobędziepożyteczniejszą”
107�Powprowadzeniuprawarosyjskiego
naterenyKrólestwaPolskiegomiejsceikompetencjedotychczasowegopisarza
sądupokojuprzejąłsekretarzpowiatowegowydziałuhipotecznego
108�Mianowany
onbyłprzezprezesazjazdusędziówpokojunawnioseksędziegopokoju
109�
3.1.1.2. Kompetencje pisarza sądu pokoju
Pisarzsądupokojuodgrywałistotnąrolęwpostępowaniuhipotecznym,wcho-dzącwskładdwóchurzędówhipotecznych:kancelariihipotecznejizwierzchności
hipotecznej�JaksłuszniepodkreśliłJ�Glass,,,jestonjednocześnieiwspółredakto-remiwspółkontroleremczynnościhipotecznych–centralizujewswojejosobiecałą
magistraturęistanowitoognisko,dokołaktóregocałahipotekasięskupia”
110�
3.1.1.3. Obowiązki pisarza związane z zasiadaniem w kancelarii hipotecznej
Podstawowymobowiązkiempisarzabyłoorganizowanieikierowaniepra-cami kancelarii hipotecznej�W tym zakresie mógł korzystać z ustanowionych
przezsiebiepracownikówwolnonajemnych,którzyzajmowalisięprostymiczyn-nościamikancelaryjno-pisarskimi
111�Niebędącpracownikamietatowymi,wyna- gradzanibyliprzezswojegomocodawcę,pisarza�Zaskutkiichdziałańodpowie-dzialnośćponosiłpisarz�
Pisarzsprawowałnadzórnadarchiwumhipotecznymijegozawartością,to
jestksięgamiiaktamihipotecznymi
112�Wramachtychuprawnieńdbało,,fizycz-ne”bezpieczeństwozłożonychwarchiwumzasobów�Dysponowałkluczemdo
tegopomieszczenia�Kontrolowałobiegaktówwydawanychizwracanychdoar-chiwumprzezrejenta
113�Dlacelówporządkowychzakładałiprowadziłreperto-riumksiąghipotecznych,aktnowotworzonych
114�
Pisarzwydawałrównieżwypisyzwykazuhipotecznego,całościowelubczę-ściowe
115�Oprócztegowydawałkopiedecyzjizwierzchnościhipotecznej,kopie
107 K�Hube,O instytucji hipotecznej…,s�137�
108 Art�71i72Postanowienia o zastosowaniu ustaw sądowych z dnia 20 XI 1864…,[w:]
Zbiór praw postanowień i rozporządzeń rządu…,t�VI,Warszawa1881,s�99�Waktachhipotecz-nychbrzezińskichwokresiewprowadzaniaprawarosyjskiegopisarzembyłWiktorSlósarski,np�
rep�hip�6,s�47dnia2/14XI1867ztytułempisarzSąduPokojuwBrzezinach,awrep�hip�102,
dnia5/17X1879r�,SiekrietarBriezinskogoUjezdnogoIpotiecznogoOtdielenia�
109 Art�72,Postanowienia o zastosowaniu ustaw sądowych…
110 J�Glass,Zarys prawa hipotecznego…,s�32�
111 Art�7d,instrukcjihipotecznejz1819r�
112 Art�88instrukcjihipotecznejz1819r�
113 Art�124i126instrukcjiz1819r�zob�teżpostanowienieKRSpr�z14/26IV1839,nr9667�
114 Orepertoriumijegozawartościiinnychksięgachprowadzonychprzezpisarzazob�więcej
wrozdzialeIVpracy�
115 WypisyzdziałuI–całatreść,działII,tylkoprzeniesieniewłasnościnaostatniegonabywcę,
ewentualnietylkozastrzeżeniazmarginesu,działIIIiIVtylkotetreści,któreniesąwykreśloneplus
wniosków przez siebie przyjętych, aktów zapowiadających złożenie apelacji,
atakżekopiewnioskówiaktówsporządzonychprzeznieżyjącychjużrejentów
116� Przyjmowałtakżewnioskistronte„zeznanepozahipotecznie”,wyrokisądowe
bądźdokumentyzawierająceistotnetreścihipoteczne,stanowiącetytuływpisów
117� Najczęściejpisarzsporządzałprotokółpierwiastkowegozaprowadzeniahi-poteki
118�Ogłaszałonrównieżstronomdecyzjewydziałuhipotecznego
119�
3.1.1.4. Wynagrodzenie pisarza
116 Co zrozumiałe, rejenci żyjący, prowadzący kancelarię sami wydają kopie czy wyciągi
zwłasnychaktów�
117 Art�37instrukcjihipotecznejz1825r�Wnioskimogłybyćsporządzaneprzezniego,również
namiejscu,wkancelariihipotecznej�Wnioskihipoteczne:np�owniesieniuaktusporządzonegowinnej
kancelariihipotecznej,owniesieniuostrzeżenia,ootwarciuizamknięciupostępowaniaspadkowegoitp�
118 Zazwyczaj,bomożetouczynićinnadelegowanaprzezpodsędkaosoba,wtymionsam�
Zob�rozdziałIVpracy�
119 Zob�rozdziałIVpracy�Choćzgodnieztreściąart�31instrukcjihipotecznejzroku1825
obowiązkiempisarzajesttylkozapisaniepoddecyzjąwydziałuhipotecznegowzmiankiojejogło- szeniuzpodaniemdaty�Samaktogłoszenianiejestpowiązanyzjakimkolwiekurzędnikiemsądo-wym–„ogłoszenienastąpi”�
120 Zob� przypis 107� Według Etatów władz sądowych Warszawskiego Okręgu Sądowego;
19II/3III1875,[w:]Zbiór praw. Postanowienia i rozporządzenia Rządu…,t�VI,Warszawa1881,
s�241,wysokość uposażeniarocznegosekretarzakierującegoarchiwumikancelariąhipoteczną
wynosi600rubli�Nawydatkinautrzymaniearchiwumikancelariihipotecznejprzeznaczono200
rubliwskaliroku�Pieniędzmitymidysponowałsekretarz�
121 PostanowienieKrólewskiezdnia6III1811,Dz�P�K�W�t�III,s�239,zezmianami;zob�
rozporządzeniaKRSpr�z2/14III1838,nr1797iz10/22II1855r�,nr4144;Prawo cywilne…,
t�II,s�832–835�
122 NapodstawiePostanowieniaNamiestnikaz17VIII1820r�,Dz�P�K�P�,t�7,s�62in�
Opłaty według taksy za wydawane wpisy i wnioski pisarzy od stron, uczestników postępowania hipotecznego122
Pisarz (sekretarz przy Sądzie Pokoju kierujący Wydziałem Hipotecznym)1
Płaca etatowa + opłaty dla pisarzy sądowych121
1 Zob. przypis 107. Według Etatów władz sądowych Warszawskiego Okręgu Sądowego;19 II/ 3 III 1875, [w:] Zbiór praw. Postanowienia i rozporządzenia Rządu…, t. VI, Warszawa 1881, s. 241, wysokość uposażenia rocznego sekretarza kierującego archiwum i kancelarią hipoteczną wynosi 600 rubli. Na wydatki na utrzymanie archiwum i kancelarii hipotecznej przeznaczono 200 rubli w skali roku. Pieniędzmi tymi dysponował sekretarz.
2 Postanowienie Królewskie z dnia 6 III 1811, Dz.P.K.W. t. III, s. 239, ze zmianami; zob.
rozporządzenia KRSpr. z 2/14 III 1838, nr 1797 i z 10/ 22 II 1855 r., nr 4144; Prawo cywilne…, t. II, s. 832–
835.
Kancelaria sądu pokoju Kancelaria hipoteczna