Protokół pierwiastkowej regulacji

W terminie opisanym w obwieszczeniach publicznych osoba wyznaczona

(podsędek,pisarz)przystępowaładotworzeniaprotokołupierwiastkowejregu-lacji

¹⁴⁴

� Zazwyczaj w lewym górnym roku protokołu zapisywała tytuł – adno-tację,,protokółregulacjihipoteki”

¹⁴⁵

czy,,protokółregulacjinowejhipoteki”

¹⁴⁶

�

Zdarzałysięjednakpismabędąceprotokołami,beztakiejadnotacji

¹⁴⁷

�Nieconi-żej,poprawejstroniewnagłówku:

a) określeniemiasta–„DziałosiętowMieścieStrykowie/Brzezinach”

¹⁴⁸

;

139 Art�58instrukcjizroku1819,„KomisjaHipoteczna,zawysłuchaniemzdaniaRejentów,

ułożyarengędoaktówpierwiastkowegozaprowadzeniahipotek,niewtymcelu,abymogłabyć

użytąwkażdymprzypadku,alewtymcelu,abywprzypadkachpowszechniejszych,utworzyćjed-nośćporządku,stylu,wysłowieniasięiprzezarengęnaprowadzićuwagęurzędnikaprzyjmującego

aktnaokoliczności,którybymogływysunąćsięzjegopamięci”�

140 Zbiór praw urządzeń i instrukcji hipotecznych w Królestwie Polskim w czasie od dnia 14/26 kwietnia 1818 roku do dnia 19/31 grudnia 1835 roku wydanych, ułożony przez Walentego Szepietowskiego,Suwałki1840,s�201

–

225�Wszystkietewzoryzamieszczonezostaływzałączni-kudoniniejszejpracy�Zob�teżwzórdoprotokołupierwiastkowejregulacjihipotekzamieszczony

winstrukcjiz1819r�,Prawo cywilne…,t�II,s�61–71�

141 Zdanieostatnieart�58instrukcjizroku1819�

142 Art�46pkt2instrukcjizroku1825�

143 Art�46pkt3instrukcjizroku1825,zob�teżart�14i15Uhzroku1818,art�91

–

96in-strukcjiz1819r�

144 Wjednymprzypadku–Jeżówrep�hip�63,s�1

–

3,wogłoszeniuustalonogodzinęna,,10

zrana”,aprotokółregulacjizaczętosporządzaćgodzinęwcześniej,tj�o9�

145 Np�rep�hip�22,karta�dwudziestapiąta�

146 Np�Jeżówrep�hip�10lit�J,karta�dziesiąta�

147 Np�rep�hip�37,lit�B,s�4�Jesttozgodnezwzorcowymprotokołemregulacji

–

jednak

stanowiąonemniejszość�

148 Np�rep�hip�1,lit�B,s�6;rep�hip�80,s�4�

b)wskazanie miejsca, organu – instytucji – Sądzie Pokoju Okręgu Brze-

zińskiego,WydzialeHipotecznym

¹⁴⁹

; c) dzień,miesiąc,rok,godzina

¹⁵⁰

�

Dalej,jużwtekściepodnagłówkiem,powoływałsięspisującyprotokółna

podstawęprawnąswoichdziałań–,,Wwykonaniuprawasejmowegozdnia26

kwietnia1818rokuoustaleniuwłasnościdóbrnieruchomych’’

¹⁵¹

�Następniedo-wiadujemysię,któryurzędnikbędziesporządzałprotokół–,,przedpodpisanym

pisarzemSąduPokoju

¹⁵²

,wdniu[dzisiejszym]dopierwiastkowegozaprowadze-niaawszczególnościuregulowaniahipoteki’’

¹⁵³

�Następniepojawiasięszczegó-łowyopisnieruchomości

¹⁵⁴

�

Potychczynnościachprzygotowawczychurzędnikwyznaczonydoprzepro- wadzeniaczynnościzwiązanychzpierwiastkowąregulacjąprzechodziłdoreali-zacjinajistotniejszychcelówpostępowaniaregulacyjnego�Sprowadzałysięone

doszczegółowegoustalenia,wyjaśnieniaiopisaniatrzechkwestiidotyczących:

1) stanuwłasności,tj�prawawłasnościdodanejnieruchomości;

2) ciężarówwieczystychiograniczeńprawawłasności;

3) długówiinnychzabezpieczonychnatejnieruchomościprawrealnych�

Ad�1�Delegowanydoprzeprowadzeniaczynnościrozpoczynałdziałaniaod

wyjaśnianiakwestiiprawawłasnościwywołanejdoregulacjinieruchomości

¹⁵⁵

�Od- notowywałstawiennictwoosób�Przyopisywaniutożsamościniezbędnebyłowymie-nieniezwykłegoiprawnegozamieszkaniaobranegododokonaniatejczynności

¹⁵⁶

�

149 Oczywiście może być inaczej, np� w Kancelarii Hipotecznej Sądu Pokoju Powiatu

Brzezińskiego,zob�Jeżów,rep�hip�14,kartatrzynasta;Jeżów,rep�hip�6,kartaósma�Razzupełnie

wyjątkowo,wnagłówku,wKancelariiZiemiańskiejPowiatuBrzezińskiegorep�hip�22,s�25,niżej

wtymsamymtekściejużs�30,SądPokojuPowiatuBrzezińskiegoWydziałHipoteczny�Wewzorze

,,wmiejscuposiedzeńZwierzchnościHipotecznej”,Zbiór praw Urządzeń i instrukcji hipotecznych w Królestwie Polskim…,s�202�

150 Godzinaniebyłazawszepodawana,rep�hip�22,s�22�

151 Wewzorzeodniesieniedoobuustawhipotecznych�Wpraktycehipotecznejbrzezińskiej

ok�49%odniesieńdoUhzroku1818,ok�27%doobuustawhipotecznych,reszta,tj�ok�24%,tylko

dotejzroku1825�

152 Rep�hip�162,kartaczwarta�Czasamitylkoinformacja,,,przedpodpisanym’’,akimjest

tenpodpisanydowiedziećsięmożemyztekstuprotokołu,np�,,Potakowymwywodziestanuwła-sności,gdyniktwięcej,wtymprzedmiociesięniezgłosił,przystąpiłPodsędekdowyjaśnienia”,

rep�hip�43,s�27lubdopierozpodpisupodprojektemdowykazuhipotecznego�

153 Typowyzwrotzprotokołówinnynieconiżzaproponowanywewzorze�

154 Stopieńszczegółowościopisunieruchomościodpowiadatemuustalonemuwobwieszcze-niuiwewzorze,jestzgodnyzpostanowieniamiinstrukcjizroku1825–art�9i12a�

155 „I�Końcemwyjaśnieniastanuwłasności”�Totypowyzwrot,zawartywtreściwzorówdo

protokołupierwiastkowejregulacji�Jestonpóźniejprzezurzędnikówpowszechniepowielany,we

wszystkichaktachhipotecznych,sporządzanychprotokołachpierwiastkowejregulacji,np�rep�hip�

14,kartaczternasta;rep�hip�37,s�6;rep�hip�46,s�12�

156 Zreguły,,zwykłe”zamieszkanie

–

prawne,np�rep�hip�37,lit�B,s�4:„stawilisięoso- biścieŁajazIzraelówiJanasmałżonkowiePiotrkowscywMieścieBrzezinachwOkręgututej-szymzamieszkaliizamieszkanieprawnetamżesobienaznaczający”�Zob�art�27Uhzroku1818

Następnieprzyjmowałoświadczenieodwłaściciela

¹⁵⁷

nieruchomościitytuły,na

podstawiektórychnabyłprawowłasności�Niezbędnebyłopodaniedatyitreści

tegotytułu(własnośćnabytaztestamentu,aktudarowizny,zkontraktuprzedślub-negoczykupnasprzedażyitp�)�Tytułymusiałybyćkolejnonumerowane,aściślej

literowane(A,B,Citd�)

¹⁵⁸

�Jeżelizgłosiłosiękilkaosóbzesprzecznymitytułami

albopojawiłsięspórtyczącyrównegolublepszegoprawadowłasności,obo-wiązkiemprzygotowującegoprojektbyłospisanieoświadczeństron

¹⁵⁹

�Wszystkie

dokumentypotwierdzającetytułyprawnemusiałybyćuporządkowaneipodpi-sane(parafowane)przezosobędelegowanądotejczynnościistronę,którataki

dokumentprzedkładała

¹⁶⁰

�Jeżeliniktwięcejwkwestiiustaleniaprawawłasności

sięniezgłosił,należałozająćsięsprawąciężarówwieczystychiograniczeńprawa

własności�

Ad� 2�Tu również właściciel a po nim i inni mogą w tej kwestii składać

oświadczeniainaichpotwierdzeniedołączaćdokumenty�Naprzykład,„właści-cieltejnieruchomościwyjawił,iżopłacaćjestwiniencorocznienaŚw�Marcin

DomowiBrzezińskiemu60złp�,atonanowykontraktkupnasprzedażyzdnia

30lipca1816rokuzgruntuobowiązanyjestdaćosepwziarniezróldoniego

należącychatoIn recognitionem dominium directum”

¹⁶¹

�Itupodobniejakprzy

wyjaśnianiusprawdotyczącychprawawłasnościstronyurzędnikdelegowanypa- rafujązłożonedokumentyidowody�Dodatkowo,podpisująnakońcu,,znazwi-ska”,wcześniejwskazując,zilukartdanydokumentsięskłada

¹⁶²

�

iT�Kubicki, Kilka uwag o tzw. zamieszkaniu obranym w świetle art. 27 prawa o ustaleniu własności dóbr nieruchomych…, zwłaszcza ss. 173

–

174,



[:w]Studia z dziejów państwa i prawa polskiego,t�

XII,Kraków–Lublin

–

^{Łódź2009�}

157 Nawetgdybywłaścicielsięniestawiłwprzewidzianymdoregulacjiterminie,toitakspi-sującyprotokółodnotujestawiennictwopozostałychzgłaszającychsięibędąonimogliskładaćdo

protokołuswojeoświadczeniatycząceprawiwierzytelności�Mogąbyćrównieżzgłaszanewnioski

codopierwszeństwahipotecznego�Zob�art�26instrukcjihipotecznejzroku1825�

158 Jeżelipojawiasięwięcejosóbpowołującychsięnatensamtytuł,wymienianesąwtym

samym(jednym)numerze�

159 Wkonsekwencjispórtenspowodujeumieszczeniewprojekciedowykazuhipotecznegoza-strzeżeniaprawawłasnościażdorozstrzygnięciasądowego,dlatychwszystkich,którzysąwsporze�

160 Czasamiparafkizajmującałymarginesdokumentu,zob�rep�hip�14,cz�1/2,kartadwu-dziestatrzecia�

161 Rep�hip�24,s�14czyrep�hip�28,s�9:„MosiekZałoszyńskioświadczyłnadto[że]nieru- chomościtejbezkonsensudziedzicaiopłatylaudemiizbywaćmuniewolno,przyczemprawopropi-nacjiwyłączniedodziedzicanależy,równieżbardzociekawy”

–

rep�hip�47,s�29i30�Najczęściej

jednakczytamy,że:„właściciel(e)zaświadczyli,iżnanieruchomościtejniemaż[!]żadnychciężarów

wieczystychaniścieśnieńwłasnościlubteżsłużebności”�Np�Jeżówrep�hip�10,kartaosiemnasta�

162 Zbiór praw, urządzeń i instrukcji hipotecznych…,s�205,por�Jeżów,rep�hip�10lit�J,

s�14,,,Danyakttenskładasięzkartyjednej�FranciszekSiekierski”;niżej„Sadkiewicz[pisarz]”�

Czasamipodpisskładałtylkosporządzającyprotokółregulacjiurzędnik,alewtedypojawiałasię

adnotacja,iżstrona(strony)oświadczyły,żeniepotrafiąpisać�

W dokumencie Tomasz Kubicki. Prawo hipoteczne Królestwa Polskiego z 1825 roku i jego realizacja w powiecie brzezińskim do 1914 roku (Stron 139-142)