Podręcznik dla klasy IV szkoły podstawowej Słuchamy Boga

Podręcznik do religii, przeznaczony dla uczniów klasy IV zatytułowany został

Słuchamy Boga. Jak wskazuje już tytuł, treści katechetyczne w nim zawarte dotyczą

Boga, który miłuje ludzi, troszczy się o nich, uświęca ich, zawiera z nimi przymierze i jest obecny w ich codziennym. Podręcznik zachęca katechizowanych do wędrowania razem z bohaterami Starego Testamentu takimi jak: Noe, Abraham, Józef, Mojżesz, Samuel, Dawid, Salomon, Eliasz, Hiob, Tobiasz, Izajasz, Jeremiasz, Daniel oraz z Jezusem na spotkanie z Bogiem, który jest obecny i działa w życiu ludzi zarówno tamtych czasów, jak i współczesnych. Motywuje także do zażyłej relacji z Nim. Pomocne w tym względzie są zamieszczone w poszczególnych jednostkach biblijne perykopy, liturgiczne odniesienia i wydarzenia z codziennego życia, w których objawia się moc Pana Boga. Warto jeszcze podkreślić, iż wspomniane treści katecheta może pogłębić, korzystając z podręcznika metodycznego185, natomiast uczniowie mogą je utrwalić, mając do dyspozycji oprócz podręcznika, zeszyt ćwiczeń186.

182 Zob. Słuchamy Boga. Podręcznik do religii dla klasy IV. Red. T. Śmiech, B. Nosek. Kielce 2003.

183 Zob. Wielbimy Boga. Podręcznik do religii dla klasy V. Red. R. Brzoza, B. Nosek, T. Śmiech. Kielce 2003.

184 Zob. Z Jezusem idziemy do Boga. Podręcznik do religii dla klasy VI. Red. T. Śmiech, B. Nosek. Kielce 2013.

185 Zob. Przewodnik metodyczny. Słuchamy Boga. Klasa IV szkoły podstawowej. Red. E. Kondrak [i in.]. Kielce 2010.

133 Podręcznik zawiera 64 jednostki lekcyjne, podzielone na rozdziały o następujących tytułach: I. Bóg kocha ludzi, II. Bóg opiekuje się ludźmi, III. Bóg zawiera

z ludźmi przymierze, IV. Bóg prowadzi swój lud, V. Bóg w życiu ludzi, VI. Bóg nas uświęca. Każda jednostka w poszczególnym rozdziale ułożona jest według schematu:

tekst biblijny, egzystencjalna sytuacja, „Bóg mówi”, „Człowiek odpowiada”, pieśń, zadanie. Zamieszczone ilustracje i zdjęcia ułatwiają przyswojenie treści przez uczniów klasy IV i przeżywanie Bożego słowa.

Wśród 64 jednostek katechetycznych usytuowanych w podręczniku, w 5 zostały zaobserwowane odniesienia do Najświętszej Maryi Panny. Są to następujące katechezy: 8 – Bóg poszukuje tych, którzy zbłądzili, 51 – Modlitwa różańcowa, 56 – Adwent –

oczekujemy na przyjście Pana Jezusa, 57 – Jezus przychodzi, aby być z nami – Boże Narodzenie, 63 – Z Maryją idziemy do Pana Jezusa.

W pierwszej z wymienionych, autorzy podręcznika zamieszczają dwa proroctwa, które wskazują na rolę Maryi w historii zbawienia człowieka: „Wprowadzam nieprzyjaźń między ciebie a niewiastę, pomiędzy potomstwo twoje a potomstwo jej; ono zmiażdży ci głowę, a ty zmiażdżysz mu piętę” (Rdz 3, 15) oraz „Dlatego Pan sam da wam znak: Oto Panna pocznie i porodzi Syna, i nazwie Go imieniem Emmanuel” (Iz 7, 14). Na kanwie tych biblijnych perykop, katechizowani mogą się przekonać, że Bóg poszukuje tych, którzy zbłądzili w Osobie Jezusa Chrystusa, którego przyjście sam zapowiada. Niemałą rolę w tym przyjściu Zbawiciela na świat odegrała Najświętsza Maryja Panna. To przez Maryję, na którą zstąpił Duch Święty w chwili zwiastowania, Bóg dał światu Tego, który przez mękę, śmierć i Zmartwychwstanie ludzi, którzy zagubili się Bogu. Taki przekaz informacji wskazuje na trynitarne podstawy katechezy maryjnej.

Powołanie się na analogiczne fundamenty można zauważyć w jednostce zatytułowanej Modlitwa różańcowa. Autorzy podręcznika, komentując w krótkich słowach tajemnice z życia Jezusa i Jego Matki, zawarte w części radosnej, światła, bolesnej i chwalebnej, wyraźnie ukazują odniesienia Najświętszej Maryi Panny do Boga Ojca, gdy w scenie zwiastowania zgadza się na Jego wolę, do Jezusa Chrystusa, którego stała się Rodzicielką oraz do Ducha Świętego, który od pierwszego momentu Jej wybrania, uzdalniał do czynienia wszystkiego, co było Bożym zamierzeniem. Katechizowani w niniejszej jednostce zostają zachęceni, aby te ukryte w częściach różańcowych prawdy odkrywać, zgłębiać i nimi żyć, rozważając po swojemu, albo

134 posługując się gotowymi tekstami, zamieszczonymi chociażby w pierwszokomunijnej książeczce187.

Chrystologiczne uwarunkowania katechezy maryjnej można zauważyć z kolei w jednostce, której tytuł brzmi: Adwent – oczekujemy na przyjście Pana Jezusa. Twórcy podręcznika, podając katechizowanym informacje na temat roku liturgicznego, jakim jest Adwent, wskazują na odniesienia Maryi do Jezusa, na którego oczekuje, będąc w stanie błogosławionym. Pouczają również czwartoklasistów, że w tym czasie roku liturgicznego Kościół modli się wraz z Maryją – Matką Jezusa, szczególnie podczas rorat. Jest to Msza św. o Najświętszej Maryi Pannie, podczas której zapala się dużą świecę, przypominającą wszystkim zebranym o Maryi rozmodlonej i oczekującej na przyjście Jezusa188.

Maryjny akcent uwarunkowany chrystologicznie jest obecny także w katechezie zatytułowanej Jezus przychodzi, aby być z nami – Boże Narodzenie. Autorzy podręcznika zamieścili pod tematem opowiadanie o narodzeniu Jezusa Chrystusa. Wskazują również na Maryję, która ze względu na Jezusa znosiła wszelkie trudności związane z przyjściem na świat Jej Syna. Chociażby to, że będąc w stanie błogosławionym, musiała wraz z małżonkiem Józefem, odbyć długą podróż z Palestyny do Betlejem. A gdy dotarli na miejsce, nie znaleźli wolnego miejsca w gospodzie i z tej racji Maryja porodziła Jezusa w grocie betlejemskiej. Twórcy podręcznika uświadamiają uczniom, że pasterze, poinformowani wcześniej od anioła o narodzeniu Mesjasza, przybyli na to miejsce, gdzie Jezus przyszedł na świat i „znaleźli Maryję z Józefem oraz Dziecię”189. Wynika z tego, że tam, gdzie jest Jezus, tam też jest Matka.

Dobrze powyższą prawdę ujmuje temat kolejnej maryjnej katechezy zatytułowany Z Maryją idziemy do Pana Jezusa. W niniejszej jednostce można zauważyć odniesienie nie tylko do chrystologicznej, ale i do eklezjalnej zasady w nauce o Najświętszej Maryi Pannie. Udowadnia to zamieszczona biblijna perykopa, mówiąca o przekazaniu przez Jezusa Maryi za Matkę św. Janowi, który był w momencie śmierci Chrystusa wraz z Niepokalaną pod krzyżem (zob. J 19, 25-27). Autorzy podręcznika powołując się na ten ewangeliczny fragment, w części zatytułowanej „Bóg mówi” umieścili słowa: „Oto Matka Twoja” (J 19, 27), natomiast w następnej części o nazwie „człowiek odpowiada” skierowali uwagę uczniów na maryjną modlitwę Pod Twoją

187 Por. Słuchamy Boga. Podręcznik do religii dla klasy IV s. 134. 188 Por. tamże.

135

obronę, uciekamy się Święta Boża Rodzicielko. Katechizowani w niniejszej katechezie

zostają ponadto uświadomieni, że w maju wspólnota Kościoła wielbi Maryję, śpiewając pieśni i modląc się szczególnie przez Jej wstawiennictwo Litanią Loretańską. Jest to modlitwa z błagalnymi wezwaniami do Najświętszej Maryi Panny, która jednocześnie ukazuje wiele tytułów, nadanych Maryi, przez tych, którzy Ją umiłowali na przestrzeni historii istnienia Kościoła.