Podręcznik dla I klasy gimnazjum Jezus uczy i zbawia

Podręcznik dla klasy I gimnazjum zaczyna się od kilku zdań napisanych przez ks. kard. Franciszka Macharskiego, metropolity krakowskiego do gimnazjalistów. W swojej wypowiedzi zaznacza, że podręcznik jest przeznaczony dla uczniów i katechizujących jako pomoc w skutecznym usłyszeniu głosu Chrystusa Pana, „dającego w Swoim Kościele odpowiedzi, bez których trudno znaleźć sens życia i rozpoznać życiowe drogi”10. Następnie autorzy podręcznika również w kilku zdaniach wyjaśnili przesłanie niniejszej publikacji oraz powtarzające się w każdej jednostce znaki graficzne. Zamieścili także wykaz i objaśnienie skrótów takich jak KDK, KKK, KO, które uczniowie I klasy gimnazjum zjadą w treści katechez. Warto jeszcze zaznaczyć, że katechizujący mają do dyspozycji podręcznik metodyczny11 w skład którego

10 Jezus uczy i zbawia. Podręcznik do religii s. 5

11 Zob. Jezus uczy i zbawia. Podręcznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum. Red. Z. Marek [i in.]. Kraków 2005.

150 wchodzą: Teksty do szybkiego wydruku, sześć zeszytów metodycznych, płyta CD z tekstami do pracy w grupach i różnymi nagraniami pomocnymi w przeprowadzeniu lekcji.

Podręcznik dla I klasy gimnazjum zatytułowany Jezus uczy i zbawia zawiera 59 jednostek lekcyjnych podzielonych na siedem rozdziałów, których tytuły są następujące: I. Słowo o sobie – poznajmy się, II. Ziarna słowa w świecie, III. Słowa

Ewangelii, IV. Słowo Boże w Kościele, V. Słowa wiary i nadziei, VI. Słowa, które wyzwalają, VII. Słowa, które trwają. Jak mocno wynika z tytułów rozdziałów, treść

katechez dotyczy głównie słowa Bożego, kojarzonego z Osobą Jezusa Chrystusa. Wiele miejsca w podręczniku autorzy poświęcają wyjaśnieniu Dekalogu. Natomiast jeśli chodzi o maryjne odwołania, to należy stwierdzić, iż jest ich niewiele. Najwięcej treści poświęconym Najświętszej Maryi Pannie można odnaleźć w 40 z kolei jednostce zatytułowanej Błogosławiona jesteś, któraś uwierzyła. Niewielkie jednak akcenty maryjności można zauważyć w 39 jednostce Oto mój sługa, którego podtrzymuję oraz 45 o tytule Pamiętaj, abyś dzień święty święcił. W tym ostatnim wymienionym temacie jest jedynie wspomniane przy wymienianiu świąt nakazanych, że 15 sierpnia obchodzona jest uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i wierzący powinni oddać cześć Maryi uczestnicząc w tym dniu w Eucharystii. Zaś katecheza o temacie Oto mój sługa, którego podtrzymuję w części, której przypisany jest znak graficzny otwartej księgi informujący, że treść sięga do Bożego słowa i Tradycji wiary Kościoła, zamieszcza następującą perykopę z księgi proroka Izajasza: „Pan sam da wam znak: Oto Panna pocznie i porodzi Syna, i nazwie Go imieniem Emmanuel (Iz 7, 14). Fragment wskazuję na obietnicę, że Dziewica z Nazaretu wyda na świat Zbawiciela, Jezusa Chrystusa, który miał przynieść narodowi wybranemu wyzwolenie. Autorzy podręcznika wskazują przy tym jeszcze na fakt, że Kościół obietnicę Boga o Emmanuelu, łączy z inną obietnicą daną ludziom w raju, po grzechu pierworodnym12. Pan Bóg zapowiedział wówczas szatanowi: „Wprowadzam nieprzyjaźń między ciebie a niewiastę, pomiędzy potomstwo twoje a potomstwo jej: ono zmiażdży ci głowę, a ty zmiażdżysz mu piętę” (Rdz 3, 15). W tych dwóch starotestamentalnych fragmentach Kościół dostrzega bliski związek Maryi z Jezusem, który przez Jej pośrednictwo przyszedł na świat. W analizowanej jednostce można zauważyć, że przebija się tutaj chrystologiczna zasada katechezy maryjnej. Twórcy podręcznika zamieszczają w

151 niniejszej jednostce jeszcze jeden ważny biblijny fragment, wskazujący na akcent maryjny. Opowiada on o ukazaniu się anioła Józefowi (zob. Mt 1, 20-23). Gdy Józef dowiedział się, że Maryja, jego wybranka, poczęła w niejasnych okolicznościach, zamierzał początkowo odejść od Niej. Ale interwencja Boga, który posłał do niego anioła ze słowami: „nie bój się wziąć do siebie Maryi, twej Małżonki; albowiem z Ducha Świętego jest to, co się w Niej poczęło. Porodzi Syna, któremu nadasz imię Jezus, On bowiem zbawi swój lud od jego grzechów” (Mt 1, 20-21) sprawiła, że od tej pory Maryja była blisko Józefa13. Fragment ten wskazuje uczniom klasy pierwszej gimnazjum, aby nigdy nie opuszczali Najświętszej Maryi Panny, lecz żeby nie lękali się zaprosić Maryi do swojego życia. Bo tam, gdzie jest Maryja, tam także obecny jest Duch Święty. Zauważyć można tutaj z kolei pneumatologiczne przesłanki, jeśli chodzi o maryjną katechezę.

Kolejną katechezą, a jednocześnie tą, w której najbardziej można dostrzec maryjne odniesienia jest jednostka zatytułowana Błogosławiona jesteś, któraś

uwierzyła. Autorzy podręcznika ukazują katechizowanym Maryję, która nie jest jakimś

„nadczłowiekiem”, ale tak samo jak każdy przeżywała lęki i wątpliwości, wewnętrzne rozterki, szczególnie w obliczu zadań zgodnych z Bożym zamiarem. Pokazują także na Jej przykładzie „w jaki sposób człowiek opierający swe życie na Bogu, stawiający Go na pierwszym miejscu, radzi sobie z wątpliwościami”14. Argumenty swoje opierają na biblijnym opisie sceny zwiastowania, w której Maryja została poddana próbie zaufania (zob. Łk 1, 26-35.37-38). Przywołując to wydarzenie twórcy podręcznika wskazują uczniom klasy pierwszej gimnazjum na pouczającą postawę Dziewicy z Nazaretu. Mimo, że nie rozumiała jak to możliwe, że stanie się mieszkaniem, świątynią, w której zamieszka sam Bóg, to wypowiadając słowa: „Oto Ja służebnica Pańska, niech mi się stanie według słowa twego” (Łk 1, 38) w pełni zaufała w zapewnienie anioła, że „dla Boga bowiem nie ma nic niemożliwego” (Łk 1, 37). Postawa Maryi pomaga zrozumieć, jakiej wiary domaga się od każdego człowieka Bóg. Katechizowani z niniejszej jednostki mogą wynieść przekonanie, że wiara, zaufanie, zawierzenie Bogu to nic innego jak uznanie, że dla Niego wszystko jest możliwe, bez względu na to, czy jest to zrozumiałe dla człowieka, czy nie. Ważne, aby tylko całkowicie zawierzyć Bogu, tak jak zrobiła to Maryja.

13 Por. tamże.

152 Autorzy podręcznika ukazują jeszcze uczniom postać św. Maksymiliana Marię Kolbego, który właśnie tak jak Maryja starał się ufać Bogu. Całe jego życie byłe nieustannym wpatrywaniem się w Maryję i w Jej służbę Bogu i ludziom. Owocem tego były założone przez niego dzieła: Rycerstwa Niepokalanej, którego celem było uczenie ludzi całkowitego oddania się Maryi oraz założony w Niepokalanowie w 1927 roku klasztor franciszkanów wraz z prowadzoną tam drukarnią prasy katolickiej i radiostacją. Jednak największym znakiem całkowitego zawierzenia Bogu było oddanie życia za ojca rodziny – Franciszka Gajowniczka, współwięźnia w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu, co w heroiczny sposób upodobniło go do Jezusa Chrystusa, Syna Najświętszej Maryi Panny15. Postawa tego polskiego świętego ukazuje katechizowanym, że zaufanie Bogu w każdej życiowej sytuacji na wzór Maryi w sposób najdoskonalszy upodobni do Jej Syna, Jezusa Chrystusa. Potwierdzeniem tego może być jeszcze zaproponowana modlitwa na zakończenie katechezy, która ukazuje nie tylko Maryję, jako bezgraniczne ufającą Bogu, ale wskazuje na Jej wstawiennictwo u Syna, Jezusa Chrystusa, aby każdy proszący otrzymał od Niego łaskę wiary i gotowość bezgranicznego zaufania Bogu16. Można więc zauważyć na kanwie treści analizowanej jednostki, że zasada „od Maryi do Jezusa” ma swoje uzasadnienie.