Podręcznik dla klasy II szkoły podstawowej Jezus przychodzi do nas

podstawowej zatytułowany został Jezus przychodzi do nas. Został on skonstruowany w taki sposób, żeby katechizowani mogli lepiej przygotować się do świadomego i czynnego uczestnictwa w Eucharystii a wcześniej do sakramentu pokuty i pojednania. Treści zawarte w podręczniku uświadamiają uczniom obecność Jezusa w słowach Pisma Świętego i uczą, że należy zawsze wybierać dobra a unikać tego co prowadzi do zła. Ukazują bogactwo i piękno liturgii, wyjaśniają jej symbolikę oraz zachęcają do czynnego i częstego udziału w celebracjach eucharystycznych159. Podręcznik posiada wiele kolorowych ilustracji i zdjęć. Każdy temat zaczyna się od lewej strony a jego tytuł zamieszczony jest na niebieskim tle. Cała jednostka zaś umieszczona na dwóch sąsiadujących stronach. Redaktorzy i Autorzy podpowiadają, że wszystko co jest zawarte w podręczniku ma przypominać dzieciom, że przychodzi do nich Jezus. Struktura każdej jednostki zawiera: biblijne perykopy, wezwanie do modlitwy, pytania do refleksji oznaczone tytułem „Zastanów się”, teksty pieśni i piosenek, notatki z pamiętnika rówieśników oraz teksty do opanowania pamięciowego nazwane „Zapamiętaj”160. W pakiecie edukacyjnym przeznaczonym dla klasy II można znaleźć oprócz podręcznika jeszcze zeszyt ćwiczeń161 i podręcznik metodyczny162.

Na podręcznik do klasy II składa się 57 jednostek katechetycznych podzielonych na siedem działów zatytułowanych w następujący sposób: I. Oczekujemy na przyjście

158 Por. tamże s. 104.

159 Por. Przewodnik metodyczny. Jezus przychodzi do nas. Klasa II szkoły podstawowej. Red. J. Czerkawski, E. Kondrak, B. Nosek. Kielce 2008 s. 5.

160 Por. Jezus przychodzi do nas. Podręcznik do religii dla klasy II szkoły podstawowej s. 5. 161 Zob. D. Kurpiński, J. Snopek. Jezus przychodzi do nas. Zeszyt ćwiczeń do nauki religii dla

klasy II szkoły podstawowej. Kielce 2008.

162 Zob. Przewodnik metodyczny. Jezus przychodzi do nas. Klasa II szkoły podstawowej. Red. J. Czerkawski, E. Kondrak, B. Nosek. Kielce 2008.

123

Pana Jezusa, II. Kim jesteś, Panie Jezu? III. Do czego mnie wzywasz, Panie Jezu? IV. Panie Jezu, co mi przynosisz w darze? V. Jak Cię przepraszać, miłosierny Jezu? VI. Jak Ci dziękować, drogi Jezu? VII. Katechezy okolicznościowe. Ponadto autorzy zamieścili Dodatek, który zawiera: Rachunek sumienia, Mały katechizm, Zapamiętaj (pytania

katechizmowe i odpowiedzi) oraz Pieśni. Mimo, że treść zawarta w podręczniku skupiona jest wokół Osoby Jezusa Chrystusa, to nie zabrakło również wątków poświęconych Najświętszej Maryi Pannie. Zauważalne są one w 9 jednostkach zatytułowanych następująco: 8 – Jezus czyni cud w Kanie Galilejskiej, 15 – Jezus uczy

nas czcić i kochać swoich rodziców, 17 – Jezus jest z ludźmi czystego serca, 46 – Razem z Maryją oczekujemy na spotkanie z Panem Jezusem – różaniec, 47 – Z całym Kościołem oczekujemy na przyjście Pana Jezusa – Adwent, 48 – Medalik znakiem miłości do Matki Bożej, 49 – Pan Jezus jest wśród nas – Boże Narodzenie, 54 – Z Maryją wielbimy Pana Jezusa – nabożeństwo majowe, 55 – Biały tydzień – czas podziękowań Panu Bogu i ludziom. Warto zaznaczyć, że większość, bo aż 6 jednostek

ostatnich, pochodzi z rozdziału katechez okolicznościowych.

Autorzy pierwszej z wymienionych katechez z wątkiem maryjnym zapoznają drugoklasistów z nowotestamentalną perykopą, opisującą cud, który uczynił Jezus na weselu w Kanie Galilejskiej na prośbę swojej Matki Maryi (zob. J 2, 1-11). Był to pierwszy cud uczyniony przez Chrystusa. W podręczniku metodycznym można przeczytać, że „Bóg nadal dokonuje cudów na prośbę Maryi i dotyczą one różnych sfer życia człowieka, takich jak zdrowie czy szczęście rodzinne”163. Przez takie wydarzenia Bóg umacnia wiarę człowieka. Dowodem są maryjne sanktuaria, do których udają się wierzący, aby przez wstawiennictwo Maryi, tak jak w Kanie Galilejskiej, wypraszać u Boga różne łaski. Należą do nich: Jasna Góra, Licheń, Fatima, Lourdes. Swoje uzasadnienia ma tutaj zasada „przez Maryję do Jezusa”. Twórcy podręcznika ponadto zwracają uwagę katechizowanych na największy cud, jaki czyni Jezus dla człowieka. Jest nim Eucharystia, podczas której przemienia chleb w swoje Ciało i wino w swoją Krew. Wskazują uczniom, że kiedy przystąpią do I Komunii Świętej również dokona się cud a one staną się naczyniem, w którym zamieszka Jezus164.

Następna katecheza z maryjnym akcentem zatytułowana jest Jezus uczy nas

czcić i kochać swoich rodziców. Na kanwie IV przykazania „Czcij ojca swego i matkę

swoją” autorzy podręcznika uświadamiają uczniom, że swoje życie zawdzięczają

163 Tamże s. 50. 164 Por. tamże.

124 rodzicom i dlatego należy się im wdzięczność. Życzliwa postawa wobec nich, sprawia im radość oraz wywołuje zgodę i szacunek w rodzinie165. Pan Jezus miał także Matkę Maryję i Ojca w niebie, Józef był tylko Jego ziemskim opiekunem. Jak podaje Ewangelia według św. Łukasza, gdy Jezus został odnaleziony przez Maryję i Józefa w świątyni (zob. Łk 2, 41-50), następnie „poszedł z nimi i wrócił do Nazaretu; i był im poddany” (Łk 2, 51). Wskazuje to na fakt, iż Jezus był posłuszny Maryi i Józefowi. Skoro Jezus był uległy swoje Matce, to tym bardziej każdy katechizowany powinien zawierzać się Najświętszej Maryi Pannie i wykonywać to do czego Ona zachęca. Dzięki postawie Jezusa dostrzec można wielkość Jego Matki co wskazuje na fundament formuły „przez Jezusa do Maryi”.

Z kolei w jednostce lekcyjnej Jezus jest z ludźmi czystego serca autorzy podręcznika wskazują na Maryję, iż jest Ona wzorem dla ludzi, jeśli chodzi o czystość serca. Z tej racji nazywana jest Niepokalaną, gdyż Jej serce nie było nigdy „zabrudzone” grzechem. Jeśli katechizowani będą się w Nią wpatrywać, skutecznie zachowają czyste serca. A jak pouczył Chrystus „Błogosławieni czystego serca, albowiem oni Boga oglądać będą” (Mt 5,8). Uczniowie oczekując na przyjście Jezusa w Komunii Świętej, wezwani są, aby na wzór Niepokalanej dbali o czyste serce, by Jezus mógł w nim zamieszkać, jak zamieszkał pod sercem Maryi166.

Kolejna katecheza dotyczy modlitwy różańcowej. Tytuł jej brzmi: Razem z

Maryją oczekujemy na spotkanie z Panem Jezusem – różaniec. Katechizowani zostają

uświadomieni, że przy pomocy różańca można głębiej wejść w rozważanie tajemnic z życia Pana Jezusa i Jego Matki Maryi. W sumie dwadzieścia tajemnic podzielonych jest na cztery części i nazwane są radosnymi, światła, bolesnymi i chwalebnymi. Autorzy podręcznika wskazują, że sama Najświętsza Maryja Panna prosiła o taką formę modlitwy, objawiając się kilkakrotnie w Fatimie w 1917 roku trójce dzieci, Łucji, Franciszkowi i Hiacyncie. Prosiła ich wówczas, aby często modliły się na różańcu i pokutowały za grzechy ludzi oraz prosiły Boga, aby odmienił ich życie167. Podczas ostatniego objawienia Maryja zdradziła dzieciom, że jest „Królową Różańca Świętego”. Twórcy podręcznika zaznaczają katechizowanym, że dzięki modlitwie różańcowej, którą odmawiają wszyscy należący do wspólnoty Kościoła, Maryja dodaje otuchy w

165 Por. Jezus przychodzi do nas. Podręcznik do religii dla klasy II szkoły podstawowej s. 40. 166 Por. tamże s. 44.

125 cierpieniach, otacza troską, ratuje przez śmiercią i pomaga spotkać się wierzącym z Synem, Jezusem Chrystusem.

W jednostce zatytułowanej Z całym Kościołem oczekujemy na przyjście Pana

Jezusa – Adwent, twórcy podręcznika ukazują drugoklasistom, którzy czekają na

spotkanie z Jezusem Eucharystycznym w I Komunii Świętej, Maryję, która jest przykładem oczekiwania na przyjście Chrystusa. Kościół szczególnie w okresie liturgicznym zwanym Adwentem, wspomina Najświętszą Maryję Pannę we Mszy św. roratniej. Jest to Msza św. o Matce Bożej. Znakiem, który ma przypominać Jej osobę jest zapalona podczas Eucharystii świeca zwana roratką. Katechizowani w niniejszej katechezie przekonują się, że oczekiwanie na Jezusa powinno dokonywać się na wzór Maryi, która z radością i utęsknieniem oczekiwała narodzin Syna.

Medalik znakiem miłości do Matki Bożej to temat katechezy, w której również

można zauważyć maryjne odniesienia. Twórcy w przekazie katechetycznym powołują się na objawienie Najświętszej Maryi Panny siostrze zakonnej, Katarzynie Laboure 27 listopada 1830 roku we Francji. Wyraziła wtedy życzenie, żeby wybić medalik na podstawie tego co zobaczyła w objawieniu. Maryja powiedziała do siostry Katarzyny, że osoby, które będą nosić taki medalik, otrzymają wielkie łaski i będą w Jej szczególnej opiece. Cechą charakterystyczną tego medalika jest napis: Maryjo bez

zmazy poczęta, módl się za nami, którzy się do Ciebie uciekamy. Autorzy podręcznika w

części zatytułowanej „Zapamiętaj” zamieścili tekst, który wskazuje, że noszenie pobłogosławionego przez kapłana medalika jest oznaką dziecięctwa Bożego i wyrazem miłości do Matki Bożej a także wyrazem próśb o potrzebne łaski168.

Drugoklasiści, uczestnicząc w lekcji religii o temacie Pan Jezus jest wśród nas –

Boże Narodzenie, mają okazję odświeżyć sobie wiadomości dotyczące świąt

Narodzenia Pańskiego. W niniejszej jednostce zamieszczony jest znany biblijny fragment, który odczytywany jest uroczyście w domach rodzinnych, podczas wieczerzy wigilijnej (zob. Łk 2, 1-7). Perykopa ta uświadamia dzieciom, że Maryja, gdy nadszedł dla Niej czas rozwiązania „powiła swego pierworodnego Syna, owinęła Go w pieluszki i położyła w żłobie, gdyż nie było dla nich miejsca w gospodzie” (Łk 2, 7). Dzieci dowiadują się, że Zbawiciel przyszedł na świat przez pośrednictwo Najświętszej Maryi Panny, ale nie znalazło się dla niego miejsce w żadnym domu, więc musiał narodzić się w grocie betlejemskiej. Może to stanowić dobrą okazję do przekazania drugoklasistom,

126 oczekującym na I Komunię Świętą informacji, że powinny być przygotowane do otwarcia drzwi swojego serca, gdy Pan Jezus przyjdzie. Najlepszym przykładem jest Maryja, która wypowiadając słowo „Tak” podczas zwiastowania, zgodziła się na przyjęcie do mieszkania swojego ciała Bożego Syna.

Wyraźnie obecność Maryi jest podkreślona w jednostce zatytułowanej Z Maryją

wielbimy Pana Jezusa – nabożeństwo majowe. Autorzy podręcznika zaznaczają w

katechezie, że „Maryja prawie zawsze przedstawiana jest z Dzieciątkiem Jezus w ramionach, ponieważ kocha Jezusa, a Jezus kocha swoją Matkę”169. Niepokalana jest nie tylko Matką Jezusa, ale również wszystkich ludzi. Przekonać się mogą o tym katechizowani z zamieszczonej pod tematem biblijnej perykopy o testamencie danym z krzyża (zob. J 19, 25-27). Jezus, wypowiadając do św. Jana słowa „Oto Matka Twoja” (J 19, 27), przekazał mu Maryję za Matkę, a w jego osobie wszystkim wierzącym. Warto podkreślić w tym miejscu, iż na kanwie tych treści uwidacznia się zasada „przez Jezusa do Maryi”. Natomiast formułę „przez Maryję do Jezusa” można zaobserwować w zamieszczonej treści Litanii Loretańskiej, w której powtarza się wezwanie do Matki Bożej, módl się za nami. To wszystko wskazuje na mocne chrystologiczne uwarunkowania katechezy maryjnej.

Ostatnią jednostką w podręczniku, akcentującą osobę Najświętszej Maryi Panny jest Biały tydzień – czas podziękowań Panu Bogu i ludziom. Autorzy, zachęcając dzieci do przeżycia tygodnia wdzięczności za sakramenty pokuty i pojednania oraz Eucharystii, rozpisali na poszczególne dni tygodnia osoby, które zasłużyły na słowo „dziękuję” i modlitwę. Ważnym szczegółem dla prowadzonej analizy jest dzień sobotni, kiedy to twórcy podręcznika wskazali na Najświętszą Maryję Pannę jako Tę, która jak kiedyś troszczyła się o swego Syna, teraz ma w opiece dzieci, ponieważ Jej Syn mieszka w ich sercach170.