Preferencyjna stawka lub podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne jako czynnik stymulujący podejmowanie działalności gospodarczej

Oddziaływanie przez związki publicznoprawne na procesy gospodarcze za pomocą danin publicznych jest zjawiskiem na pograniczu prawa i ekonomii⁵³³. Dyskurs naukowy w tej sferze oscyluje wokół zasadności i zakresu wykorzystywania danin jako narzędzia innego niż przyczyniającego się do dostarczenia środków na realizowanie określonych zadań publicznych ⁵³⁴ . Koncepcje ekonomiczne znajdują odzwierciedlenie w warstwie normatywnej⁵³⁵, stanowiącej tzw. formalną część ogólnego otoczenia instytucjonalnego⁵³⁶. Nakładane daniny kreują określone zachowania społeczne i wywołują reakcje gospodarcze.

Po daninowe instrumenty wpływu sięgają nie tylko władze publiczne na poziomie

533 Niejednokrotnie jednak dyskurs prawno-ekonomiczny w tej sferze nabiera charakteru filozoficznego. W przywoływanym już wcześniej artykule R. Gwiazdowski stwierdza np.: „We współczesnej cywilizacji produktywność jest tak wysoka, ponieważ zyski tych, którzy osiągnęli jakiś sukces, są przez niech ponownie inwestowane (…). Tam, gdzie wielkość produktu społecznego, a nie własne wkłady do niego, daje jednostkom moralne prawo do pewnego w nim udziału, żądania tych, którzy zasługują na nazwę ‘pasażerów na gapę’, stają się nieznośną kulą u nogi dla gospodarki. Każda próba zrównania dochodów, przesuwając ognisko działalności gospodarczej z produkcji na dystrybucję, ogranicza produktywność i w konsekwencji prowadzi do gry ‘zero-sumowej’” (R. Gwiazdowski, op. cit., s. 4).

534 Por. B. Zbroińska, Instrumenty fiskalne wspierania inwestycji, Przegląd Prawa Publicznego 2010, nr 7-8, s.

104.

535 O ogólnych relacjach ekonomii i prawa zob. także w kontekście przemian ustrojowych: A. Piotrowski, Z zagadnień relacji między prawem a ekonomiką (neoliberalizm, welfare-state, socjalna gospodarka rynkowa), Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Sectio G 1992, nr 1, 181-184. Jak wskazuje autor omawiając rozwiązania jednego z projektów konstytucji, społeczna gospodarka rynkowa zakłada korzystanie z metod interwencjonizmu, oddziałując przede wszystkim na gruncie ekonomicznym. Uwagi w zakresie relacji zjawisk ekonomicznych w prawie (podatkowym) zob. także: P. Borszowski, Elementy pojęcia działalności gospodarczej w prawie podatkowym, Gdańskie Studia Prawnicze 2007, t. XVI, s. 269. Podmioty gospodarcze nastawione na zysk będą wykorzystywać możliwości, by unikać obciążeń podatkowych (zob. J. Glumińska-Pawlic, H. Szarpak, BEPS 13: CBCR – Country-by-Country Reporting, Studia Iuridica Lublinensia 2018, nr 2, s. 23-35).

536 Por. M. Starnawska, Przedsiębiorczość w kontekście otoczenia instytucjonalnego – refleksje, Master of Business Administration 2011, nr 1, s. 22. Formalne otoczenie instytucjonalne wyznacza nie tylko ramy, ale także zasady działania dla społeczeństwa i gospodarki. W przywołanym artykule, autorka wyodrębnia dwa elementy formalnych instytucji prawa, za jeden z nich uznając ten dotyczący: „jakości instytucji prawa i regulacji (na ile jest ono przejrzyste, spójne i logiczne (…) czy i jak wpływa na przedsiębiorczość)” – ibidem, s.

24. Zła jakość prawa jako szkodząca gospodarce jest szczególnie widoczna w normach prawa danin publicznych, w tym przede wszystkim odnośnie podatków. Częste zmiany prawa, właściwe regulacjom podatkowym, wskazywane są jako jedna z podstawowych wad formalnego otoczenia instytucjonalnego (zob.

ibidem, s. 25-26).

centralnym. Wzrost znaczenia lokalnych wspólnot samorządowych skutkuje przypisaniem tym wspólnotom własnej bazy dochodowej, o których kształcie – i funkcjach, decydują jednostki samorządu terytorialnego⁵³⁷.

Nieprzypadkowo używa się na określenie omawianego zjawiska terminu: „wpływ za pomocą danin”. Nie można bowiem zawężać omawianego instrumentarium jedynie do jednego rodzaju tychże⁵³⁸. Podobnie błędem byłoby stosowanie określeń wprost sugerujących jedynie stymulacyjny (to jest ograniczający się tylko do zachęt) przejaw takiego wpływu.

Odpowiednie ukształtowanie poszczególnych elementów konstrukcyjnych daniny może sprowadzić jej wpływ do zjawiska względem stymulacji skrajnie odległego – a mianowicie całkowitego wygaszenia występowania określonych zjawisk, z uwagi na uwarunkowanie ich szeregiem dolegliwości, przede wszystkim natury ekonomicznej⁵³⁹. Nie wykluczona jest także stymulacja, na skutek której nastąpi rezygnacja ze wszelkich alternatywnych względem oczekiwanego sposobów zachowania, bez konieczności wprowadzania dolegliwości o innym charakterze (na przykład administracyjnym). Można więc w ogólności określić wpływ osiągany za pomocą danin publicznych nakładanych przez związek publicznoprawny mianem oddziaływania.

Skuteczność mechanizmu dolegliwości i zachęty ekonomicznej do podejmowania określonego działania wiąże się z ideą homo economicus, to znaczy z dążeniem jednostki do maksymalizacji zysku, powodowanym jej indywidualizmem ⁵⁴⁰ . Nie jest to dogmat bezwarunkowy i doznaje pewnych ograniczeń, wpisanych zwłaszcza w tak zwaną społeczną gospodarkę rynkową⁵⁴¹. Można jednak odnieść ów „zysk” do ogólnego poszukiwania przez

537 Zob. np. T. Skica, T. Wołowiec, Gminy w procesach stymulowania przedsiębiorczości, Samorząd Terytorialny 2013, nr 7-8, s. 88 i n. Do dochodów własnych jednostek samorządu terytorialnego zaliczają się środki pieniężne pochodzące z danin samorządowych, o lokalnym charakterze, podlegające uregulowaniom prawa lokalnego. Finansowanie odgrywa bardzo istotną rolę dla instytucjonalnego wzmocnienia samorządu terytorialnego, choć jak okazało się w trakcie wybuchu pandemii – nie jedyną, zob. J. Glumińska-Pawlic, B.

Przywora, Wykonywanie kompetencji organu stanowiącego i kontrolnego jednostki samorządu terytorialnego w stanie epidemii, Samorząd Terytorialny 2020, nr 7-8, s. 129-138.

538 Zob. np. uwagi o funkcji interwencyjnej na gruncie opłat: J. Gliniecka, Opłaty…, s. 95-96, 193.

539 Jak choćby cło zaporowe. Ciekawym przykładem oddziaływania tej daniny jest jej wprowadzenie jako remedium po zniesieniu zakazu importu używanych samochodów o określonym wieku, zob. szerzej M. Karpow, Glosa do uchwały SN z dnia z 20 marca 2003 r., III CZP 4/03, Przegląd Sądowy 2004, nr 7-8, passim.

540 Por. A. Piotrowski, op. cit., s. 171.

541 Por. ibidem, s. 170. Coraz częściej mówi się nie tylko o mechanizmach solidarnościowych w społecznej gospodarce rynkowej wprowadzanych przez związek publicznoprawny, ale także rozważa się kwestie dotyczące określonych standardów tzw. społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR). Zagadnienie to podejmowane jest w naukach z zakresu zarządzania czy ekonomii, jak również w naukach prawnych – w kontekście praw człowieka i unormowań konstytucyjnych (zob. A. Bodnar, A. Ploszka, CSR a prawa człowieka - monitorowanie przestrzegania standardów społecznej odpowiedzialności biznesu przez spółki, Przegląd Prawa Handlowego 2014, nr 4, s. 31-38). Obszar ten staje się również przedmiotem zainteresowania władz publicznych, które podejmują pośrednie działania na rzecz promocji CSR. Ich skuteczność jest w doktrynie tematem spornym (zob.

A. Wójtowicz-Dawid, Klauzule społeczne w zamówieniach publicznych jako przejaw populizmu, Przegląd Prawa Publicznego 2020, nr 7-8, s. 101-109).

jednostkę możliwie najkorzystniejszego położenia materialnego. Zasadniczą słuszność tak scharakteryzowanych motywów potwierdzają również podstawy aksjologiczne zabezpieczenia społecznego, które za pomocą przymusu publicznoprawnego „gwarantują”

występowanie postaw solidarystycznych, związanych z koniecznością uszczuplenia aktywów jednostki na rzecz wspólnoty. U podstaw tego rozwiązania leży bowiem przekonanie, że dążenie określonych podmiotów do poprawy sytuacji materialnej spowoduje niechęć do dobrowolnego podejmowania jakichkolwiek ciężarów pieniężnych na rzecz rozwiązań opartych o koncepcję solidaryzmu społecznego.

Należałoby wyróżnić dwa rodzaje oddziaływania daninowego. Pierwszym rodzajem oddziaływania jest takie dostosowywanie konstrukcji danin publicznych, które skutkuje poszerzeniem źródła daniny i bazy daninowej. W rezultacie obserwowany jest realny wzrost uzyskiwanych dochodów, mierzony liczbami bezwzględnymi. Istotne dla tego rodzaju oddziaływania jest powszechnie znane w nauce prawa finansowego zjawisko ilustrowane tak zwaną krzywą Laffera (inaczej: hipotezą Laffera)⁵⁴². Przykładem takiego oddziaływania może być korzystanie przez gminę z władztwa daninowego w postaci kształtowania podatku od nieruchomości jako czynnika stymulującego zwiększania się bazy podatkowej w gminie⁵⁴³, zachęcającego do budowy określonych typów nieruchomości na jej terenie, a nie na terenie innych gmin. Niewykluczone jest wystąpienie konsekwencji poszerzenia bazy daninowej wykraczających poza sferę dochodową, mają one jednak charakter drugorzędny.

Drugim rodzajem oddziaływania jest natomiast odpowiednio preferencyjne kształtowanie konstrukcji daninowej nakierowane bezpośrednio na wywołanie skutków w sferze innej niż fiskalna⁵⁴⁴. W takim przypadku cel w postaci pozyskania środków pieniężnych za pomocą określonej daniny staje się mniej istotny niż cel publiczny, który ma być osiągnięty na skutek oddziaływania za jej pomocą. Taki cel nie musi być mierzalny

542 Zob. np. A. Gomułowicz, D. Mączyński, op. cit., s. 340-342.

543 Zob. np. T. Wołowiec, Preferencje w podatku od nieruchomości a reakcje podatników prowadzących działalność gospodarczą, Samorząd Terytorialny 2019, nr 4, s.25-43.

544 Przykładem takiego oddziaływania jest przewidziane w art. 21 ust. 1 pkt 148 u.p.d.o.f. zwolnienie przedmiotowe osób do 26. roku życia obejmujące przychody ze stosunku pracy i im podobne. Jak wskazano w uzasadnieniu projektu ustawy wprowadzającym to zwolnienie: „Celem tych zmian jest obniżenie obciążeń fiskalnych młodych osób, które wykonują pracę na podstawie stosunku pracy, spółdzielczego stosunku pracy, stosunku służbowego, stosunku pracy nakładczej lub umów zlecenia zawartej z firmą. Jest to pierwszy krok w kierunku zmniejszenia klina podatkowego. Zmniejszenie obciążeń pozwoli młodym ludziom łatwej rozpocząć pracę i równocześnie da możliwość powrotu na rynek pracy osobom pracującym w szarej strefie. Przyczyni się to do poprawy współczynnika aktywności zawodowej osób młodych oraz spadku bezrobocia wśród tej grupy wiekowej, o czym szerzej w ocenie skutków regulacji” (Sejm Rzeczypospolitej Polskiej VIII Kadencji, Druk nr 3551, http://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/7CFF6DAC11EE1028C125842500430DCF/%24File/3551.pdf [dostęp: 12.06.2020]). Pod podobnym kątem rozpatrywać można obniżenie podstawy wymiaru składek na gruncie art. 18a u.s.u.s., która ma stanowić ułatwienie przy i zachętę do podejmowania działalności gospodarczej.

bezpośrednio za pomocą wartości pieniężnych. Następstwami tego rodzaju oddziaływania mogą być inne zjawiska o charakterze społeczno-gospodarczym, jak na przykład spadek bezrobocia, wzrost dzietności, rozwój kultury, wzrost inwestycji, etc. Nie sposób wykluczyć wpływu niektórych z nich na wzrost dochodów publicznych, ale wpływ ten ma charakter pośredni lub odłożony w czasie (na przykład wzrost dzietności przełożyć się może na lepszą kondycję finansową funduszu, z którego wypłacane są renty i emerytury na zasadzie repartycji).

Poza zakresem niniejszej pracy pozostają szerokie i szczegółowe rozważania odnośnie istoty działalności gospodarczej, jej koncepcji, modelów, właściwych uregulowań czy korelacji z pozostałymi sferami społeczno-ekonomicznymi państwa. Zasadne wydaje się jednak poczynienie pewnych uwag o charakterze ogólnym. Mianowicie wolność działalności gospodarczej bazuje na fundamencie godności człowieka⁵⁴⁵. Wolność ta jest oczywiście zróżnicowana, objawia się w zależności od uwarunkowań ustrojowych i pochodnego względem nich otoczenia prawnego⁵⁴⁶. Rozstrzygając o wzajemnych relacjach zabezpieczenia społecznego i wolności działalności gospodarczej - w aspekcie uprawnień i obowiązków jednostki – założyć należy, że żadna z tych sfer nie powinna być apriorycznie faworyzowana na rzecz drugiej, skoro znajdują one wspólną podstawę w systemie wartości. Dopiero analiza konkretnych rozwiązań systemowych na styku tych obszarów, dokonana pod kątem założonych celów, pozwoli na ustalenie wzajemnych relacji w skonkretyzowanych okolicznościach.

Trzeba także zaznaczyć, że w doktrynie wskazuje się na związanie działalności gospodarczej z podejmowaniem obiektywnie definiowalnych czynności w sferze ekonomicznej⁵⁴⁷, o określonej charakterystyce⁵⁴⁸. Wprawdzie związane są one co do zasady z obszarem prawa prywatnego (dotycząc przede wszystkim, choć nie tylko, obrotu pomiędzy poszczególnymi uczestnikami rynku dóbr i usług ⁵⁴⁹ ), to jednak uszczegółowienie

545 A zatem uwspólnia tą wartość z systemem zabezpieczenia społecznego.

546 Por. K. Kucharski, Istota wolności działalności gospodarczej, Przegląd Prawa Publicznego 2011, nr 4, s. 48-50. 547 W. J. Katner, Zakres tzw. konstytucji biznesu. Kontrowersje wokół pojęcia przedsiębiorcy w ustawie – Prawo Przedsiębiorców, Przegląd Prawa Handlowego 2019, nr 1, s. 8.

548 O cechach działalności gospodarczej na gruncie dogmatycznoprawnym zob. np. R. Trzaskowski, Działalność gospodarcza na tle przepisów prawa cywilnego na tle orzecznictwa, Glosa 2006, nr 2, s. 35.

549 Zob. np. J. P. Naworski, Przedsiębiorca i przedsiębiorstwo w polskim prawie prywatnym, Przegląd Prawa Handlowego 2015, nr 8, s. 4-12. Zdarza się, że pewne regulacje prywatnoprawne przenikają do uregulowań publicznych albo przynajmniej możliwość ich stosowania staje się przedmiotem kontrowersji, jak ma to miejsce np. w przypadku cywilnoprawnej definicji przedsiębiorcy (jak zwraca uwagę W. J. Katner: „w piśmiennictwie i orzecznictwie Sądu Najwyższego już dawno zostało wykazane, że określenie przedsiębiorcy w Kodeksie cywilnym jest wadliwe (…)” – W. J. Katner, op. cit., s. 9; w dalszej części autor wyraźnie wskazuje, że należy odwoływać się do definicji publicznoprawnej przedsiębiorcy).

podmiotowo-przedmiotowych ram działalności gospodarczej będzie domeną prawa publicznego. Wyznaczenie ram działalności gospodarczej, ale także dążenie przez związek publicznoprawny do poddania działalności gospodarczej innym przepisom prawa publicznego, wynika z wpisania jej w formalną część otoczenia instytucjonalnego. Zakres tego podporządkowania obejmować może szerokie spektrum zagadnień: od kwestii procedur rejestracyjnych, poprzez uzyskiwanie określonych zezwoleń i reglamentowanie możliwych aktywności gospodarczych aż po obowiązki przyczyniania się przedsiębiorcy jako uczestnika życia społeczno-gospodarczego do finansowania zadań publicznych związku publicznoprawnego. Te ostatnie realizować się będą w szczególności poprzez obowiązek uiszczania danin publicznych.

Istotny dla zakwalifikowania danego zachowania jako działalności gospodarczej jest jego zarobkowy charakter. Nie jest on tożsamy z osiąganiem zysku⁵⁵⁰. Zbiór podmiotów prowadzących działalność gospodarczą jest bowiem bardzo szeroki, poczynając od jednostek samorządu terytorialnego⁵⁵¹, a kończąc na organizacjach otwarcie na zysk nienastawionych, działających non-profit, zorientowanych na realizację celów społecznie użytecznych⁵⁵².

Jeżeli jednak działalność gospodarcza jest ukierunkowana na wypracowywanie zysku, działania przedsiębiorcy można określić mianem komercyjnych⁵⁵³. W wolnorynkowych realiach gospodarczych i ekonomicznych, działalność gospodarcza pozostaje domeną podmiotów dążących do osiągania zysku. Tworzenie warunków do podejmowania inicjatyw w ramach wolności działalności gospodarczej oraz wspieranie jej rozwoju jest jednym z

550 Por. C. Kosikowski, Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz, Warszawa 2013, s. 30-31.

551 Działalność gospodarcza prowadzona przez jednostki samorządu terytorialnego jest przedmiotem kontrowersji, w szczególności co do komercyjnego i niekomercyjnego jej prowadzenia oraz, przede wszystkim, samego zakresu przedmiotowego, w jakim możliwe jest jej prowadzenie przez te, jednakowoż, organy władzy publicznej (zob. szerzej np. M. Stec, O potrzebie nowego spojrzenia na komunalną działalność gospodarczą, Finanse Komunalne 2019, nr 11-12, s. 106-118).

552 Zob. szerzej J. Dominowska, Ograniczenia działalności gospodarczej organizacji realizujących cele społecznie użyteczne, Przegląd Prawa Handlowego 2013, nr 10, s. 10-14. Takie organizacje traktują pozyskane środki pieniężne jako źródło zasilenia funduszy własnych na cele statutowe.

553 Por. J. Kotlińska, Niekomercyjna działalność gospodarcza gminy – zrozumieć zamysł ustawodawcy, Finanse Komunalne 2010, nr 6, s. 5.

zadań realizowanych przez związki publicznoprawne⁵⁵⁴. Ich efektem jest wzrost gospodarczy, rozwój społeczny i ogólny wzrost dobrobytu społeczeństwa⁵⁵⁵

Działalność gospodarcza może wiązać się z wykazywaniem straty, to znaczy ogólną ujemną różnicą między kosztami a wpływami środków pieniężnych z tej działalności⁵⁵⁶. Na gruncie publicznoprawnym, strata taka nie tylko nie musi powodować redukcji obciążeń publicznoprawnych, ale niekiedy to właśnie te obciążenia mogą być jednym z powodów występowania straty⁵⁵⁷. Brak wpływów z działalności gospodarczej nie implikuje uchylenia określonych obowiązków wynikających z przepisów prawa publicznego, wiążących się pośrednio lub bezpośrednio z ponoszeniem kosztów (na przykład prowadzenia odpowiedniej rachunkowości lub przestrzegania określonych wymogów prowadzenia działalności). Nie musi ona także oznaczać ustania obowiązków uiszczania danin publicznych⁵⁵⁸, o ile ich konstrukcja nie jest powiązana z osiąganiem zysku, a na przykład z majątkiem. Ciężary

554 Zasadniczo wsparcie to powinno dokonywać się przez otoczenie regulacyjne, niekiedy jednak jest ono dalece niedoskonałe. Zob. np. uwagi na tle ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej – K.

Kokocińska, Prawne aspekty wspierania rozwoju przedsiębiorczości – ustawa o swobodzie działalności gospodarczej oraz ustawy ustrojowo-kompetencyjne, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2005, nr 4, s. 37-49. Dotyczy to zwłaszcza prawa daninowego. Na konieczność wzięcia pod uwagę obciążeń dla przedsiębiorców zwraca uwagę np. w kontekście podatku od towarów i usług J. Glumińska-Pawlic (zob. J.

Glumińska-Pawlic, Prevention of the loss of VAT revenues – an attempt at evaluation of new legal instruments, Financial Law Review 2019, nr 16(4), s. 39.

555 Zob. o przedsiębiorczości jako czynniku rozwoju społecznego i gospodarczego w ujęciu różnych teorii: K.

Wach, Przedsiębiorczość jako czynnik rozwoju społeczno-gospodarczego: przegląd literatury, Przedsiębiorczość – Edukacja 2015, nr 11, s. 24-36. Zob. także dane zamieszczone przez A. Stańczak, zgodnie z którymi ok. ¾ polskiego PKB tworzona jest przez sektor przedsiębiorstw (A. Stańczak, Ryzyka prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem sektora małych i średnich przedsiębiorstw, Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula 2014, nr 35, s. 83). A. Komar konstatuje, że „z gospodarką rynkową łączy się stymulacja przedsiębiorczości, która ma decydujący wpływ na wzrost gospodarczy” (A. Komar, Teoretyczne przesłanki systemu podatkowego, Glosa 1996, nr 4, s. 2), nie uznając tym samym jak się zdaje innego poza stymulującym działania w tym obszarze za pożądane.

556 Strata nie jest jednak jedynym elementem mogącym stanowić przejaw niezrealizowania ekonomicznych założeń przedsięwzięcia gospodarczego. Istnieje bowiem także możliwość „osiągnięcia mniejszych niż były zamierzone, korzyści majątkowych. Pod pojęciem tym kryje się także zagrożenie, iż cel, jakiemu przyświecało podjęcie decyzji, nie zostanie osiągnięty.” (A. Przesmycka, M. Podstawka, Zarządzanie ryzykiem w działalności przedsiębiorstw – wybrane zagadnienia, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach 2015, nr 105, s. 157).

557 Szczegółowe zasady rachunkowości, pozostają w szerokim zakresie domeną nauk o ekonomii i zarządzaniu (choć odzwierciedlanych w przepisach prawa, zob. np. ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j.

Dz. U. z 2021 r. poz. 217 z późn. zm.). Można jednak w ogólności skonstatować, że posługują się one całym szeregiem wskaźników, które pozwalają ocenić rzeczywistą sytuację danego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą w sposób pozwalający dostrzeżenie kondycji tego podmiotu w pełnej perspektywie, a nie jedynie osiąganego ostatecznie zysku netto. Wskaźniki te wykorzystywane są zarówno na potrzeby sfery gospodarczej, pozostającej domeną prawa prywatnego, jak i w rozlicznych regulacjach publicznoprawnych (zob.

np. A. Łożykowski, Rynkowa zdolność kredytowa podatnika, Przegląd Podatkowy 2018, nr 6, s. 42-47, A.

Hanusz, Miejsce prawa finansowego w systemie prawa polskiego, Państwo i Prawo 2020, nr 7, s. 14).

558 Oczywiście koszty powstają również na płaszczyźnie prywatnoprawnej i wynikać mogą z realizacji zobowiązań umownych, np. jako emanacja konieczności w wymiarze ekonomiczno-rynkowym (np. koszty reklamy, inwestycji).

publicznoprawne, w tym dotyczące danin publicznych, stanowią zatem jeden z elementów ryzyka, immanentnie związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej⁵⁵⁹.

Składka zdrowotna jako danina publiczna w omawianej perspektywie może również stanowić obciążenie publicznoprawne o pośrednim lub bezpośrednim wpływie na decyzję o podjęciu i prowadzeniu działalności gospodarczej. Składka zdrowotna kwalifikowana jako koszt określonego rodzaju zatrudnienia będzie pośrednio wpływała na wynik finansowy przedsiębiorstwa, niezależnie od formy prawnej, w obrębie której przedsiębiorstwo to istnieje.

W ten sposób, uwzględniając planowaną skalę działalności, wysokość składki zdrowotnej rzutować będzie na ekonomikę podmiotu podejmującego działalność gospodarczą⁵⁶⁰.

O wpływie bezpośrednim można natomiast mówić przede wszystkim w odniesieniu do podlegania obowiązkowi ubezpieczeniowemu przez tak zwanych przedsiębiorców indywidualnych. Są nimi osoby fizyczne, prowadzące indywidualną działalność gospodarczą w skali mikro, najczęściej niezatrudniające pracowników, wykonujące pracę na własny rachunek⁵⁶¹. Wpływy środków pieniężnych z tego rodzaju działalności gospodarczej są przejawem wyłącznie osobistego, bezpośredniego działania przedsiębiorcy i jego zaangażowania w działalność przedsiębiorstwa.

Wskazuje się, że indywidualna działalność gospodarcza przyczynia się do rozwoju gospodarczego i zmniejszania się bezrobocia, może przełożyć się na wzrost podaży pracy poprzez zatrudnianie kolejnych pracowników wraz z rozwojem skali działalności i działa korzystnie na konkurencję w otoczeniu wolnorynkowym⁵⁶². Jednocześnie działalność gospodarcza z uwagi na samą swoją istotę, w którą wkalkulowane jest ryzyko, wiąże się z brakiem jakichkolwiek osłon właściwych na przykład zatrudnieniu pracowniczemu, co znacznie zmniejsza jej atrakcyjność. Szczególną dotkliwość zaobserwować można w sferze

559 Por. A. Stańczak, op. cit., s. 86. Zob. także M. Thlon, Charakterystyka i klasyfikacja ryzyka w działalności gospodarczej, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie 2013, nr 902, s. 17-36.

560 Jest ona elementem obciążeń pozapodatkowych, istotnie wpływających na działalność zwłaszcza małych i średnich przedsiębiorstw. Zob. szerzej: R. Wolański, Obciążenia pozapodatkowe małych i średnich przedsiębiorstw, Ekonomiczne Problemy Usług 2011, nr 80, s. 286-294.

561 Przedsiębiorczość indywidualna nazywana jest także samozatrudnieniem, działalnością na własny rachunek, a niekiedy także potocznie (i niepoprawnie) „firmą jednoosobową” (por. A. Szepelska, Samozatrudnienie jako forma wspierania działalności regionów, Ekonomia i Prawo 2013 nr 1, s. 71-72). Odnośnie samozatrudnienia trzeba zwrócić uwagę, że zjawisko to przybiera niekiedy postać jedynie działalności formalnej, faktycznie

W dokumencie Funkcje składki na ubezpieczenie zdrowotne jako publicznoprawnego źródła finansowania systemu ochrony zdrowia (Stron 139-150)