Handel w internecie jest bardzo stabilnie rozwijającym się kanałem sprzedaży w Pol-sce. Pomimo ostatnich zawirowań w gospodarce i na rynku (np. deflacja) handel elek-troniczny notuje rok do roku dwucyfrowy wzrost. Utrzymuje ciągłość dojrzewającą, co widać w wysokim nasyceniu tego kanału w niektórych sektorach handlu detalicz-nego, a przytoczyć tu można segment RTV, AGD oraz elektroniki użytkowej. Zmiany w zakresie technologii informatycznej oraz przyzwyczajeń konsumentów sprawia-ją, że z roku na rok rośnie liczba osób stale korzystających z internetu i kupujących online. Jak zostało wyszczególnione na rysunku 1, wartość i dynamika internetowej sprzedaży detalicznej w Polsce w latach 2011–2015 stale wzrastała. W ostatnich la-tach wartość europejskiego rynku e-commerce znacząco wzrosła i przekroczyła w 2014 r. granicę 426,8 mld euro [www6].
Zmiany widoczne są również w odniesieniu do wydatków przeznaczanych na za-kupy dokonywane w sieci. W Polsce aż jedna czwarta internautów deklaruje, że w ko-lejnym roku przeznaczy na zakupy w sieci więcej niż do tej pory [www6].
Dane Komisji Europejskiej, zgodnie z którymi aż 61% konsumentów obawia się dokonywania zakupów online na terenie obcego kraju, wskazują, jak istotną rolę odgrywają przyzwyczajenia. Zrozumienie tych potrzeb, uświadomienie e-konsu-mentom korzyści płynących z handlu transgranicznego, a przede wszystkim za-pewnienie efektywnych usług logistycznych w tym zakresie z pewnością pozwoli najlepszym rosnąć dużo szybciej niż wskazuje na to dynamika rozwoju e-commer-ce [www6].
83 Rysunek 1. Wartość i dynamika internetowej sprzedaży detalicznej
2014s – dane szacunkowe, 2015p – dane prognostyczne
Źródło: [www7].
Dane Komisji Europejskiej z 2015 r. dowodzą jednak, że wciąż istnieje wiele obsza-rów, które nie są wystarczająco rozwinięte – w tym m.in. europejski rynek usług cross border. Jak wynika z raportu, aż 61% konsumentów czuje się pewniej, robiąc zakupy online na terenie własnego kraju niż w jakimkolwiek innym kraju Unii Europejskiej. Według najnowszego raportu European Cross-Channel Retail Sales Forecast do 2020 r. aż 53% całkowitej sprzedaży prowadzonej na terenie Europy będzie prowadzone drogą elektroniczną. Badanie podkreśla, że wartość handlu cross-channel w Euro-pie osiągnie w tym czasie poziom 704 mld euro, co oznacza wzrost wobec kwoty 457 mld euro, jakie wygenerował on w tym roku. Transakcje cross-channel rozumiane są jako te, które konsumenci inicjują za pośrednictwem internetu, jednak ich finaliza-cję przeprowadzają poza nim [www8].
Według badania przeprowadzonego przez ośrodek Forester połączenie kanału cross--channel z handlem internetowym może się przełożyć na wzrost wartości sprzedaży do poziomu nawet 947 mld euro. Zmiany te najbardziej odczuwalne będą w północnej czę-ści Europy, a według prognoz przesunięcia z tradycyjnego modelu sprzedażowego do kanału online do 2020 r. najbardziej widoczne będą w Wielkiej Brytanii. Z raportu wynika również, że aż 21% dorosłych Europejczyków regularnie przegląda i wyszukuje produkty w internecie. Z kolei sporadyczne korzystanie z oferty e-sklepów deklaruje 26% z nich. Założenie, zgodnie z którym do roku 2020 aż 53% całkowitej sprzedaży w Europie bę-dzie generował właśnie kanał elektroniczny, oznacza, że firmy mają już tylko pięć lat na zdobycie pozycji na rynku e-commerce. To kluczowy moment, w którym wszystkie zain-teresowane nim podmioty powinny się skupić na wdrażaniu innowacji i wykorzystaniu efektu pierwszeństwa ugruntowującego ich siłę w branży [www8].
84
Warto zaznaczyć, że istnieją logistyczne podobieństwa pomiędzy sprzedażą deta-liczną online oraz sprzedażą detadeta-liczną w sklepach. Na przykład wiele logistycznych funkcji i działań – takich jak transport, magazynowanie, manipulacje materiałami oraz zarządzanie zamówieniami – występuje w obu wypadkach. Podobnie oba rodza-je działań sprzedażowych mogą korzystać z takich samych typów wyposażenia oraz środków, jak np. kody kreskowe czy systemy zarządzania magazynem. Z drugiej stro-ny istnieją potężne różnice pomiędzy sprzedażą detaliczną online i w sklepie, jeżeli weźmiemy pod uwagę sposób realizowania funkcji i działań logistycznych. Przykła-dowo zamówienia związane z zakupami przez internet wydają się bardziej różnorod-ne i składaróżnorod-ne w dużo mniejszych ilościach niż te związaróżnorod-ne ze sprzedażą detaliczną w sklepach. W związku z tym sprzedaż detaliczna online wymaga sytemu zdolnego do obsługi dużego wolumenu zamówień. System zarządzania informacjami musi ko-niecznie potrafić prawidłowo przetworzyć każde zamówienie, tak by mogło zostać zrealizowane na czas [Murphy, Wood 2011, ss. 67–68].
Zamówienia przez systemy wspomagające świadczenie usług e-commerce reali-zowane są w mniejszych ilościach, przy zakupach zdalnych mamy do czynienia z pro-duktami pojedynczymi (niezapakowanymi w większe pojemniki), a takie zamówienia są łatwiejsze do realizacji dzięki urządzeniom do manipulacji materiałami, takimi jak podnośniki i wózki. Zamówienia tego rodzaju wymagają, by produkty były dostęp-ne w miejscach ułatwiających skuteczdostęp-ne i szybkie realizowanie zamówień. Nie jest zaskoczeniem, że mniejsze wielkości zamówień w handlu detalicznym online mają również istotne implikacje dla kwestii opakowań, ponieważ przedsiębiorstwa potrze-bują różnego rodzaju pojemników – małych kartonów, kopert, toreb, które są dobrze przystosowane do przechowywania małych ilości produktu [Saenz 2001]. Niektóre przedsiębiorstwa, zajmujące się zarówno sprzedażą detaliczną online, jak i w skle-pach, decydują się na outsourcing operacyjny konfekcjonowania, ponieważ znacz-nie różnią się one od tych w handlu detalicznym realizowanym w sklepach [Hoffman 2006, ss. 22–23].
Widoczne na rynku usług ICT (Information and Communication Technology) tren-dy w zakresie mediów społecznościowych, rozwiązań mobilnych, analitycznych i chmurowych, czyli tzw. SMAC (Social, Mobile, Analytics, Cloud), stanowią odpowie-dzi na oczekiwania użytkowników e-logistyki. Globalne uwarunkowania funkcjo-nowania organizacji gospodarczych oraz rosnący stopień powiązań procesów logi-stycznych sprawiają, że współczesne mechanizmy rynkowe cechuje duża dynamika zmian otoczenia biznesowego. Miarą ich dostosowania jest możliwość budowania
85 przewagi konkurencyjnej organizacji inteligentnych z wykorzystaniem m.in.
czyn-ników takich jak wiedza czy kapitał intelektualny personelu, które pozwalają im na realizowanie swoich strategii rozwojowych. Kluczową rolę odgrywają tu zaawan-sowane rozwiązania w zakresie infrastruktury teleinformatycznej bazującej na ICT w zakresie wspomagania procesów logistycznych tych organizacji poprzez stosowa-nie rozwiązań organizacyjno-informatycznych określanych jako e-logistyka [Adam-czewski 2015, s. 282].
Zakończenie
W chwili obecnej coraz szybszy rozwój logistyki zaznacza się w niemal wszystkich dziedzinach życia. Łączy się on z rozwojem nowoczesnych technologii wspierają-cych działania logistyczne lub tych, które są wynikiem zapotrzebowania logistyków. Wszystkie te zmiany radykalnie zwiększyły zapotrzebowanie na personel specjali-styczny. Zarządzanie zasobami ludzkimi wkroczyło w XXI w. wraz z logistyką. Teraz potrzebni byli nie tylko fachowcy potrafiący obsłużyć coraz bardziej wymyślne urzą-dzenia, ale ci, którzy zdolni byli postrzegać logistykę jako proces znacznie szerszy niż obsługa zapasów czy transport multimodalny, potrafiący tworzyć całe łańcuchy logi-styczne. Tak rozległe spektrum wyzwań logistycznych musiało zaowocować powsta-niem przedsiębiorstw zajmujących się tylko i wyłącznie logistyką, przedsiębiorstw, które wyręczały w tej dziedzinie innych uczestników życia gospodarczego [Kozłowski, Sikorski 2013, s. 109].
W ostatnim czasie w Polsce coraz częściej lokowały się firmy wykorzystujące ze-wnętrznych dostawców do realizacji swoich procesów biznesowych czy też zarządza-nia projektami, czyli BPO4. Powstają również wydzielone centra usług wspólnych SSC5 (skonsolidowanych), które pracują na zlecenie macierzystej organizacji, wspierając wewnętrzne procesy biznesowe, takie jak procesy księgowe, finansowe, IT czy HR. Je-żeli Polsce uda się uzyskać pozycję wiodącą w zakresie zaawansowanych usług BPO, to istnieje również możliwość zmian modeli biznesowych operatorów logistycznych, którzy w coraz większym stopniu będą również korzystali z zewnętrznych dostawców usług transportowych i bardziej zaawansowanych usług logistycznych [Brdulak 2012, ss. 27–28].
4 BPO, usiness Process Outsourcing – zarządzanie procesami biznesowymi. 5 SSC, Shared Services Centers – wydzielone centra usług.
86
Trend w kierunku nowoczesności usług logistycznych opiera się na usługa zwią-zanych z e-commerce, e-handlem, e-biznesem oraz, całościowo ujmując, e-logistyką. Związany jest ściśle z nowoczesnymi technologiami informatycznymi wspieranymi przez zaawansowane narzędzia wspomagające podejmowanie decyzji. Finalnie to konsumenci dokonujący zakupów online wzmacniają potencjał usług e-commerce, wymuszając tym samym, aby firmy parające się tego typu działalnością, były elastycz-ne i gotowe do zmian w zakresie systemów opartych na technologii chmury czy mo-bilnych aplikacji kompatymo-bilnych z każdym dostępnym urządzeniem na rynku wyko-rzystywanym przez ostatecznego klienta.
Usługa e-commerce to na ten moment potężne narzędzie dla logistyki, ale rów-nież ogromne i istotne wyzwanie stawiane specjalistom z branży IT, którzy praktycz-nie na bieżąco zobligowani są do implementowania przyjaznych dla użytkownika końcowego rozwiązań pozwalających na dokonywanie zakupów w internecie z wy-korzystaniem urządzeń mobilnych podłączonych w najdalszych zakątkach świata. W artykule zostały zawarte istotne kierunki rozwoju nowoczesnych usług logistycz-nych z mocnym wskazaniem na e-commerce jako wyznacznika trendu, w którym zmierzają. Podjęta została również próba wskazania nowoczesnych usług logistycz-nych, które mogą się w znacznym stopniu przyczynić do swoistej konkurencyjności myślących przyszłościowo usługodawców logistycznych.
87