Rodzaje i wykorzystanie usług internetowych

Internet otworzył przed swoimi użytkownikami zupełnie nowe możliwości do-świadczania usług. W tradycyjnym podziale usług internetowych można wyróżnić następujące kategorie produktów, które umożliwia Internet:

 bankowość elektroniczna,

 handel elektroniczny,

 internetowe serwisy aukcyjne,

 sklepy internetowe,

 poczta elektroniczna i programy poczty elektronicznej,

 radio internetowe,

 telewizja internetowa,

 VoIP,

 World Wide Web,

 strony WWW przedsiębiorstw,

 strony portali internetowych,

 katalogi internetowe,

53 Opracowania sygnalne, Ośrodek Nauki, Techniki, Innowacji i Społeczeństwa Informacyjnego, Społeczeń-stwo informacyjne w Polsce, GUS, Urząd Statystyczny w Szczecinie, Szczecin, październik 2012 r., pobrane ze strony: http://www.stat.gov.pl/gus/5840_13552_PLK_HTML.htm (dostęp 15.02.2013).

54 Społeczeństwo informacyjne w Polsce…, op. cit., s. 1.

55 Ibidem, s. 2.

 wyszukiwarki internetowe,

 sieci społecznościowe,

 dyski internetowe (chmury).

Tak przedstawione usługi można dalej kategoryzować według różnorodnych kry-teriów. Jednym z nich jest cena, czyli opłata za skorzystanie z danej usługi. Autorzy nie mają tutaj na myśli opłaty za dostęp do Internetu, tylko opłaty za świadczone usługi.

Pod względem płatności z powyższego zestawienia wyróżnia się bankowość elektro-niczna oraz handel elektroniczny. W przypadku bankowości elektronicznej kwestia odpłatności wiąże się z polityką produktową i cenową poszczególnych banków. Wyda-je się, że obecnie w Polsce większość banków oferuWyda-je bankowość elektroniczną bez dodatkowych opłat, co jest związane ze stosunkowo niewielkimi kosztami tego kanału dystrybucji usług bankowych. Natomiast handel elektroniczny niesie w sobie koniecz-ność zapłaty za zakupione dobra i usługi, choć samo korzystanie ze sklepów czy aukcji dla kupujących jest zwykle bezpłatne – można to odnieść do świata rzeczywistego, gdzie klient nie płaci za samo wejście do sklepu, lecz wyłącznie ze zakupione w nim produkty.

Pozostałe z usług internetowych w zdecydowanej większości występują w formie powszechnie uważanej za bezpłatną, choć można zauważyć rozwój płatnych usług internetowych (np. płatne dyski internetowe, opłaty za gazety dostępne on-line itp.).

Przeglądając literaturę przedmiotu można znaleźć wiele modelów biznesu interne-towego (wg niektórych klasyfikacji nawet 38⁵⁶

 model reklamowy (określany również jako „model promocyjny”), którego istotą jest oferowanie użytkownikom darmowej treści (tzw. contentu) i/lub usług, z to-warzyszeniem różnorodnych formy reklamy, pozyskiwanych od trzecich podmio-tów. Ten sposób działania można porównać do komercyjnej telewizji, dla której głównym źródłem przychodu są reklamy. Idea działania polega na zależności mię-dzy jakością oferowanych materiałów, która przekłada się na ilość/jakość użyt-kowników, która z kolei przekłada się na przychody z reklam;

). Zdaniem autora do najpopularniej-szych modeli oferowania internautom treści i usług należą:

 modele odpłatne. Można wśród nich wyróżnić model abonamentowy oraz mo-del taryfowy. Istota momo-delu abonamentowo (nazywanego również w literaturze modelem abonenckim lub subskrypcyjnym) polega na konieczności opłaty za część lub wszystkie z oferowanych treści/usług. Nazwa pochodzi od abonamentu, który płacony jest w określonych odstępach czasu (zwykle są to dzień, tydzień, miesiąc, kwartał, pół roku lub rok). W opłaconych okresach użytkownik może korzystać z przypisanej do danej subskrypcji zawartości stron. Model abonamentowy jest często stosowany przez czasopisma (np. „Rzeczpospolita” czy „Gazeta Wyborcza”,

56 Nojszewski D., Przegląd modeli e-biznesowych, (cz. II), „E-mentor” nr 2/2007, s. 64–67.

itp.) oraz przez inne witryny. Odmianą modelu abonamentowego jest model tary-fowy – podobnie jak model abonamentowy, opiera się na płatnościach użytkowni-ka za otrzymane treści/usług. Różnica polega na pobieraniu opłaty. W modelu ta-ryfowym opłata pobierana jest proporcjonalnie do stopnia użytkowania witryny (np. czasu użytkowania, ilości materiałów, transferu danych itp.). Model taryfowy stosuje np. Telewizja Polska, oferując na stronie internetowej⁵⁷

 model bazujący na dobrowolnych dotacjach. Model ten polega na oferowaniu treści nieodpłatnie, przy jednoczesnym zachęceniu użytkowników do dobrowol-nego wpłacania kwot, jeżeli sami uznają to za stosowne. Użyty jest tu przede wszystkim mechanizm psychologiczny zwany regułą wzajemności

możliwość ogląda-nia na komputerze filmów i seriali za opłatą liczoną za każdy odcinek;

58

 model traktujący Internet jako kanał dystrybucji oraz promocji, zwykle wy-różnia się traktowanie Internetu jako dodatkowego kanału dystrybucji (tzw. deta-liści hybrydowi) lub jedynego (tzw. internetowi detadeta-liści czystej gry); zdecydowa-na większość przedsiębiorstw traktuje również Internet jako formę komunikacji marketingowej;

, która zobo-wiązuje ludzi do rewanżowania się za otrzymane od drugiej osoby korzyści. Serwi-sem utrzymującym się w taki sposób jest np. popularna wikipedia;

 model sprzedażowy polegający na prowadzeniu wirtualnego sklepu, oferującego swoim klientom produkty i usługi różnych firm – np. amazon.com czy merlin.pl;

 model brokerski polegający na doprowadzeniu do spotkania kupującego i sprzeda-jącego i umożliwienia i ułatwienia im zawarcia transakcji (np. ebay.com, allegro.pl);

 pośrednictwo informacji, dostawa treści polegające na dostarczaniu określo-nych zasobów informacyjokreślo-nych innym podmiotom. Może to być badanie rynku (np.

gemius.pl), informacje teleadresowe połączone z widokiem na mapie (np. zumi.pl) i inne;

 oferowanie outsourcingu, czyli przedsiębiorstwa wykonujące różnorodne usługi sieciowe, m.in. płatności (np. paypal.com), technik i usług internetowych (np. ho-me.pl), bezpieczeństwa (np. verisign.com), podatków, konsultingu, logistyki, mar-ketingu itp.;

 model sieci afiliowanej funkcjonujący na zasadach wzajemnych linków między serwisami różnych firm, przy czym opłata może być pobierana za kliknięcie w od-nośnik lub jako procent ze sprzedaży, której początek rozpoczął się od danej wi-tryny; najbardziej rozwiniętą formą sieci afiliowanie jest Google Adsense, inne przykłady to Program Partnerski Allegro;

 modele hybrydowe polegające na łączeniu kilku z powyżej wymienionych;

 inne.

57 http://www.tvp.pl (dostęp 2012.06.12).

58 Por.: Cialdini R., Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 1996, s. 33–62.

Należy stwierdzić, że historycznie rzecz biorąc na rynku jako pierwszy rozwinął się na szeroką skalę model reklamowy. Dla wielu odbiorców był to wręcz jedyny znany sposób funkcjonowania w sieci, kojarzony z bezpłatnym odbiorem treści. Obecnie na szczególną uwagę zasługują modele określane jako hybrydowe, łączące wiele z przed-stawionych powyżej modeli. Wydaje się, że obecnie większość działań w Internecie w pewnym stopniu korzysta z wielu różnych modeli jednocześnie.

Na zachowania nabywcze w Internecie wpływać będzie jednak istniejąca postrze-ganie braku odpłatności za otrzymywanie usługi. Wśród wielu nabywców dominuje przekonanie, że to co w Internecie jest nieodpłatne i dostępne dla każdego.⁵⁹