Każda z badanych organizacji jest uczestnikiem sieci dystrybucji wyrobów hutni-czych. W związku z tym, w prowadzonych badaniach, istotne było określenie aktu-alnego klimatu kooperacji w tej sieci. Wyniki badań nad klimatem kooperacji opub-likowano w 2012 i 2015 roku [Kramarz 2012, Kramarz, Kramarz 2015, ss. 59–66]. W badanym sektorze dystrybucji wyrobów hutniczych dominują czynniki sprzy-jające kształtowaniu relacji sieciowych [Kramarz, Saniuk 2016, ss. 163–178]. Wy-niki wspomnianych badań wskazują, że aktualnie klimat kooperacji nie stanowi bariery ograniczającej możliwość stosowania wariantu strategicznego nadwyżki relacji sieciowych.
Nadwyżka zapasów to strategia, która może być stosowana zwłaszcza w sie-ciach dystrybucji z materiałowym punktem rozdziału produkcja na magazyn. Taki system dotyczy bowiem produktów jednorodnych lub wielowariantowych maso-wo różnicowanych już w przedsiębiorstwie produkcyjnym. Relacje sieciowe kształ-towane w tego typu strukturze ograniczają się do zwiększenia penetracji rynku i dywersyfikacji geograficznej.
W przypadku systemu z materiałowym punktem rozdziału montaż pod zamó-wienie, w którym uwzględnia się także strategię odroczonej produkcji (opóźniona dyferencjacja realizowana w kanałach dystrybucji) strategia nadwyżki zapasów dotyczy jedynie produktu bazowego (lub modułów produktu).
Strategia elastycznych zasobów jest szczególnie istotna w przypadku mate-riałowego punktu rozdziału montaż pod zamówienie (z wariantem odroczonej produkcji dla modelu późnej dyferencjacji produktu). W tabeli 3. podsumowano strategie wygładzania odchyleń w zależności od materiałowego punktu rozdziału, jednocześnie wskazując na potencjalne bariery tego typu rozwiązań w łańcuchu dostaw i w sieciach dystrybucji.
191 Odporność sieci dystrybucji na zakłócenia
Tabela 3. Strategie wygładzania zakłóceń w zależności od typu materiałowego punktu rozdziału Materiałowy punkt rozdziału łańcu-cha dostaw Typ
organizacji Kluczowe zakłó-cenia
Dominująca strategia wygła-dzania odchyleń Potencjalne bariery Produkcja na magazyn hurtownia nieterminowe dostawy, nie-kompletne do-stawy, nietermi-nowa realizacja zamówień przez przedsiębior-stwa logistyczne nadwyżka zapasów dynamika zmian otoczenia (trud-ności z adap-tacją do zmian rynkowych), wzrost wyma-gań klientów w zakresie różni-cowania formy produktu przedsiębior-stwo logistyczne nieterminowe dostawy, ku-mulacja zadań związanych z rozładunkiem i przyjęciem towaru na magazyn, błędy w dokumentacji, zakłócenia w transporcie nadwyżka relacji sieciowych (elastyczne sieci transportowe) klimat koope-racji w sieciach logistycznych centrum serwi-sowe nieterminowe dostawy, opóź-nienia w proce-sach transpor-towych, błędy pracowników nadwyżka zapasów Montaż pod zamówienie centrum serwi-sowe wahania popy-tu, opóźnione zamówienia niestandardo-we, opóźnienia w realizacji zadań odroczo-nej produkcji w kooperacji, opóźnienia w re-alizacji zadań transportowych elastyczne zaso-by / nadwyżka relacji siecio-wych (podwyko-nawstwo zadań odroczonej produkcji) klimat koopera-cji, koszty nie-wykorzystanych mocy produk-cyjnych
Źródło: opracowanie własne.
Przeprowadzone badania ograniczają się do strategii wzmacniania odporności w ramach wariantu wygładzania odchyleń nie podejmując szczegółowych badań nad ograniczaniem ryzyka czy też transferem ryzyka. Każda z metod zarządzania ryzykiem wymaga bowiem doboru innych metod badawczych. Z przeprowadzonych badań wy-nika, że najwrażliwszym materiałowym punktem rozdziału łańcucha dostaw, mającym kluczowe znaczenie w kształtowaniu sieci dystrybucji wyrobów hutniczych, są centra serwisowe. Są to ogniwa bardzo wrażliwe na zakłócenia w rzepływach materiałowych,
192
Marzena Kramarz
ponieważ łączą stronę podażową ze stroną popytową realizując jednocześnie strate-gię ssania dla produktów różnicowanych zgodnie ze strategią opóźnionej dyferencja-cji produktu (odroczonej produkdyferencja-cji) i strategię push dla produktów standardowych produkowanych na magazyn, w tym także produktów wielowariantowych różnicowa-nych zgodnie ze strategią wczesnej dyferencjacji w przedsiębiorstwie produkcyjnym. To na tych ogniwach spoczywa ciężar budowy sieci dystrybucji, w tym także doboru parterów na tym samym szczeblu strumienia wartości dodanej.
Zakończenie
Przeprowadzone badania wskazują na potrzebę dostosowania strategii wzmacniania odporności sieci dystrybucji do typu organizacji będącej przedsiębiorstwem central-nym. Jak bowiem wykazano w badaniach, przedsiębiorstwo centralne sieci spełnia jednocześnie założenia materiałowego punktu rozdziału. Organizacja ta buduje re-lacje sieciowe w celu realizacji złożonych procesów logistycznych przekraczających możliwości, kompetencje i zasoby pojedynczego przedsiębiorstwa. Włącznie koope-rantów w sieci dystrybucji uwarunkowane jest z jednej stronny klimatem kooperacji w sieci, a z drugiej strony progiem skuteczności nadwyżki relacji sieciowych, prze-jawiającej się faktem, iż powstające w wyniku kooperacji zakłócenia (koszty relacji sieciowych) przewyższają korzyści związane ze zwiększeniem przepustowości lub elastyczności zasobowej. Ponadto korzyści z rozbudowy relacji sieciowych są różne dla produktów wartościowych i o niższej wartości, produktów standardowych i różni-cowanych pod potrzeby klienta, a także produktów o niewielkich wahaniach popytu i produktów o znacznych wahaniach popytu.
Przedstawione wyniki skłaniają do kontynuacji badań w zakresie modeli wzmac-niania odporności dostosowanych do różnych typów sieci. Szczególnie interesujący wydaje się kierunek badań nieporuszony w niniejszym artykule, a mianowicie bada-nie zakłóceń w klastrach. W tego typu sieciach bowiem rola koordynatora różni się od omówionej w artykule roli centralnego ogniwa. Tym samym pojawia się pytanie, czy koordynator klastra może podejmować działania wzmacniające odporność łańcuchów dostaw objętych klastrem, czy też wykracza to poza kompetencje tego typu ogniw.
Bibliografia
Ali I., Shukran K. (2016), Managing Supply Chain risks and Vulnerabilities through
193 Odporność sieci dystrybucji na zakłócenia
Chopra S., Sodh M.S. (2004), Managing Risk to Avoid Supply Chain Breakdown, MIT Sloan Ma-nagement Review, Vol. 46(1), ss. 53–61.
Christopher M., Towill D (2002), Developing Market Specific Supply Chain Strategies, „The Inter-national Journal of Logistics Management”, Vol. 13(1), ss. 1–14.
Handfield B., McCormack K. (2008), Supply Chain Risk Management, Taylor & Francis Group, Nowy Jork.
Hardaker J.B., Richardson J.W., Lien G., Schumann K.D. (2004), Stochastic Efficiency Analysis
with Risk Aversion Bounds: A Simplified Approach, „Australian Journal of Agricultural
Econo-mics”, Vol. 48, ss. 253–270.
Kleindorfer P., Saad G. (2005), Managing Disruption Risks in Supply Chains, „Production Opera-tion Management”, Vol. 14(1), ss. 53–68.
Konecka S. (2015), Ryzyko zakłóceń w zarządzaniu łańcuchami dostaw [rozprawa doktorska], Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Poznań.
Kramarz M. (2012), Strategie adaptacyjne przedsiębiorstw flagowych sieci dystrybucji z
od-roczoną produkcją. Dystrybucja wyrobów hutniczych, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej,
Gliwice.
Kramarz W. (2013), Modelowanie przepływów materiałowych w sieciowych łańcuchach
do-staw. Odporność łańcuchów dostaw wyrobów hutniczych, Wydawnictwo DIFIN, Warszawa.
Kramarz M., Kramarz W. (2015), Configuration of Supply Chain of Metallurgical Products in the
Context of the Cooperation Climate, „International Journal of Contemporary Management”,
Vol. 14(3), ss. 59–66.
Kramarz M., Saniuk A. (2016), Klimat kooperacji jako determinanta strategii przedsiębiorstwa
flagowego sieci dystrybucji, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”,
nr 420, ss. 163–178.
March J., Shapira Z. (1987), Managerial Perspectives on Risk and Risk Taking, „INFORMS Institu-te for Operations Research and Management Science”, Vol. 33(11) ss. 1404–1418.
194
Marzena Kramarz
Sheffi Y. (2005), The Resilient Enterprise: Overcoming Vulnerability for Competitive Advantage, MIT Press, Cambridge.
Świerczek A. (2012), Zarządzanie ryzykiem transmisji zakłóceń we współdziałaniu
przedsię-biorstw w łańcuchu dostaw, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach,
Katowice.
Tang C. (2006), Robust Strategies for Mitigating Supply Chain Disruptions, „International Jour-nal of Logistics”, Vol. 9(1), ss. 33–45.
Witkowski J., Skowrońska A. (red.) (2015), Strategie i logistyka w warunkach kryzysu, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, nr 382, Wrocław, s. 68.
Dorota Krupnik
| dorota.krupnik@wat.edu.plWojskowa Akademia Techniczna, Instytut Logistyki, Wydział Logistyki