Studium przypadku wykorzystania ścieżek i metod wywierania wpływu przez WM –

Eurocities

W październiku 2005 r. sieć Eurocities przeprowadziła badanie ankietowe wśród 32 miast¹⁶³ – członków Forum Rozwoju Gospodarczego. W ankiecie zadano pięć pytań dotyczących wykorzystywanych przez WM ścieżek i metod wywierania wpływu oraz reprezentowania swoich interesów na szczeblu wspólnotowym, ze szczególnym uwzględnieniem fazy negocjowania nowych regulacji dotyczących okresu programowania polityki regionalnej na lata 2007-2013. Ankieta została zaprojektowana jedynie w formule otwartej, w związku z powyższym jakość udzielonych odpowiedzi jest bardzo zróżnicowana (tabela nr 7). Jednakże na ich podstawie można sformułować pewne robocze wnioski dotyczące czynników, które ułatwiają/ umożliwiają silną reprezentację interesów miast na arenie UE. Szczególnie aktywne okazują się być miasta, które:

ƒ posiadają status regionalny (Berlin, Bruksela, Wiedeń),

ƒ są stolicami w monocentrycznym państwie (Budapeszt, Kopenhaga, Madryt),

ƒ zlokalizowane są w państwach posiadających wyraźną politykę miejską (Rotterdam, Utrecht),

ƒ są członkami silnych krajowych sieci miast (Wielka Brytania, Finlandia, Włochy, Szwecja),

ƒ zlokalizowane są w państwach posiadających silne związki samorządu lokalnego (Czechy, Francja),

ƒ wypracowały sobie dobre relacje z władzami regionalnymi (Niemcy, Polska), ƒ są bardzo zaangażowane we współpracę międzynarodową.

Przedstawiciele WM deklarowali, iż stosowana jest jednocześnie narodowa i europejska ścieżka wywierania wpływu na proces decyzyjny UE, przy wykorzystaniu bardzo różnorodnych narzędzi działania. Szczególne znaczenie posiadają kontakty ministerialne oraz inicjatywy realizowane w ramach kolektywnych grup reprezentacji interesów.

162 Opracowanie własne na podstawie ankiet udostępnionych przez sieć Eurocities.

163 W grupie miast objętych badaniem znalazły się (kolejność alfabetyczna): Barcelona, Belfast, Berlin, Brno, Brussels Capital Region, Budapeszt, Kopenhaga, Dortmund, Eidnhoven, Florencja, Gdańsk, Gijon, Glasgow, Goeteborg, Greater Nancy Urban Community, Liverpool, Lyon, Madryt, Malmo, Monachium, Nantes, Oslo, Oulu, Poznań, Rzym, Rotterdam, Southampton, Turyn, Utrecht, Vantaa, Wenecja, Wiedeń.

Tabela nr 7: Pytania i struktura odpowiedzi w badaniach sieci Eurocities

dotyczących ścieżek i metod wywierania wpływu oraz reprezentowania interesów miast na szczeblu wspólnotowym Treść pytania

Czy twoje miasto jest / było zaangażowane w …. ^{Liczba i treść udzielonych odpowiedzi twierdzących}

Liczba odpowiedzi przeczących przygotowywanie krajowego programu

lizbońskiego? ^{Tylko 9 miast wykazało zaangażowanie:} _{ƒ 4 miasta bardzo intensywnie, z których 2 jako regiony (Berlin i Bruksela) oraz 2 miasta} holenderskie (Rotterdam i Utrecht) jako członkowie grupy G4,

ƒ pozostałe 5 miast przygotowywało swoje miejskie / regionalne strategie i starało się lobbować na szczeblu rządu krajowego.

Wyniki badań sugerują, iż Strategia Lizbońska jest postrzegana przede wszystkim jako sprawa rządu centralnego państw członkowskich, dopuszczalna jest ewentualna dyskusja na poziomie regionalnym, ale nie na szczeblu miast.

23

ogólne dyskusje nad projektami regulacji dotyczących Funduszy Strukturalnych, Funduszu Spójności, zasad wdrażania funduszy, w

nadchodzącym okresie programowania 2007-2013?

Większość z badanych miast (23) było zaangażowanych, z czego:

ƒ 7 miast bardzo intensywne – w grupie tych miast znalazły się: 3 miasta posiadające status regionu, 2 stolice oraz 2 miasta będące członkami bardzo aktywnych stowarzyszeń władz lokalnych na szczeblu krajowym,

ƒ 16 miast w pewnym stopniu:

− 4 poprzez związki samorządu lokalnego − 3 poprzez swoje regiony

− 2 poprzez prezydentów miast − 2 jako stolice

− 2 poprzez indywidualną inicjatywę oddolną − 2 poprzez grupy międzynarodowe

− 1 nieformalnie poprzez eksperta

9

rozmowy bilateralne pomiędzy rządem centralnym a Komisją Europejską dotyczące Strategicznych Wytycznych Wspólnoty?

12 miast uczestniczyło w rozmowach, z czego: ƒ 3 miasta o statusie regionalnym

ƒ 4 miasta w państwach, gdzie duże miasta utworzyły silne grupy lobbingowe (Holandia, Szwecja)

ƒ 3 miasta w państwach, gdzie związki samorządów lokalnych odgrywają aktywną rolę (Czechy, Finlandia)

ƒ 1 miasto jako stolica

Treść pytania

Czy twoje miasto jest / było zaangażowane w …. ^{Liczba i treść udzielonych odpowiedzi twierdzących}

Liczba odpowiedzi przeczących przygotowywanie Narodowych Strategicznych

Ram Odniesienia? ^{18 miast było zaangażowanych, z czego:} _{ƒ 7 miast bardzo intensywnie:} − 3 miasta jako regiony

− 2 miasta mające bardzo aktywne stowarzyszenia władz lokalnych na szczeblu krajowym

− 2 miasta zostały zaproszone przez ministerstwo ƒ 11 miast w pewnym stopniu:

− 1 miasto poprzez związek samorządów − 5 miast we współpracy z regionem

− 5 poprzez indywidualną inicjatywę oddolną

14

jakikolwiek inny rodzaj lobbingu na szczeblu krajowym i / lub międzynarodowym?

Zdecydowana większość miast (25) podejmowała działania lobbingowe w rozmaitych formach:

ƒ organizowanie współpracy miast na poziomie regionalnym i krajowym ƒ odgrywanie aktywnej roli w związkach samorządów lokalnych

ƒ poprawa stosunków ze szczeblem regionalnym poprzez inicjowanie wspólnego lobbingu ƒ poprawa stosunków ze szczeblem ministerialnym poprzez formułowanie dokumentów

odnoszących się do konkretnych kwestii

ƒ organizowanie międzynarodowych konferencji z udziałem przedstawicieli UE ƒ posiadania aktywnej reprezentacji w Brukseli

ƒ nawiązywanie kontaktów z MEPs i reprezentantami KR

ƒ udział w Eurocities oraz innych sieciach miast (regionalnych), udział w seminariach, przygotowywanie wspólnych stanowisk w zakresie rozwiązań legislacyjnych na szczeblu UE.

7

***

Podmioty systemu instytucjonalnego UE stopniowo, ale z coraz większą intensywnością angażują władze miejskie jako interesariuszy procesu politycznego. Wymienić można kilka przyczyn takiego podejścia. Po pierwsze, podmiotami tymi kieruje potrzeba zdobycia wyspecjalizowanej wiedzy, którą posiadają samorządy. Po drugie, kieruje nimi potrzeba legitymizacji działań prawotwórczych oraz uzyskania politycznego poparcia w samorządach. Po trzecie, potrzeba skutecznego prawa i jego sprawnej implementacji wymaga udziału kompetentnych podmiotów krajowych na jak najwcześniejszym etapie procesu legislacyjnego. Po czwarte, podejście to wynika z taktyki samej Komisji Europejskiej, jak i formalnych zobowiązań podmiotów systemu instytucjonalnego Wspólnoty do coraz szerszego respektowania interesów władz lokalnych, w tym miejskich i konstruktywnego angażowania ich reprezentantów. Trend ten został wzmocniony poprzez zapisy wyartykułowane w Białej Księdze na temat Zarządzania w Europie oraz w komunikacie „W kierunku silnej kultury konsultacji i dialogu”.

Władze miejskie można postrzegać nie tylko jako partnerów czy interesariuszy. Niezależnie bowiem jaką drogę obiorą - uczestnictwo w grupach roboczych Rady Unii Europejskiej, poprzez Komitet Regionów, nieformalne spotkania z Komisarzami i urzędnikami pracującymi w Komisji, wpływanie na narodowe preferencje poprzez kontakty z właściwymi ministrami, spotkania z przedstawicielami państwa członkowskiego pełniącego funkcję przewodniczącego RUE w celu wprowadzenia pewnych tematów do agendy politycznej, kolektywną reprezentację interesów – władze miejskie stają się rzeczywistymi i pełnoprawnymi aktorami procesu politycznego, poświęcającymi swoje zasoby finansowe, polityczne i organizacyjne w celu reprezentacji i obrony własnych interesów.

Argumenty przytoczone w tym rozdziale pozwalają na sformułowanie konkluzji, iż rola władz miejskich w systemie zarządzania na szczeblu Wspólnoty wychodzi daleko poza ramy tego, czego można by oczekiwać mając na uwadze niezdefiniowanie ich pozycji w traktatach europejskich. Jako aktorzy europejskiego systemu zarządzania WM biorą udział w tworzeniu agendy i formułowaniu polityki. Europeizacja pozwoliła im na uwolnienie się od hierarchicznych ograniczeń systemu narodowego, pozwalając na budowanie międzynarodowych koalicji i reprezentowanie swoich interesów w formie paradyplomacji. W związku z powyższym zrealizowany został częściowo pierwszy cel rozprawy,

polegający na weryfikacji nowego modelu europeizacji na szczeblu miast, gdyż udowodniono na podstawie konkretnych przykładów występowanie procesu europeizacji wertykalnej-oddolnej. Co więcej, należy stwierdzić, iż udowodniono również

występowanie procesu europeizacji horyzontalnej, która dokonuje się za pośrednictwem

organizacji kolektywnego działania zrzeszających samorządy miasta poprzez wymianę doświadczeń i najlepszych praktyk. Podsumowując, należy uznać za prawdziwą trzecią

hipotezę, iż władze miejskie posiadając dostęp do areny politycznej na szczeblu wspólnotowym mogą wywierać wpływ (wspólnie z innymi podmiotami systemu instytucjonalnego UE) na zachodzący tam proces decyzyjny. W powyższym stwierdzeniu

istotne bardzo jest słowo „mogą”, obrazuje ono potencjalną możliwość/szansę, której wykorzystanie zależy w przeważającym stopniu od władz miejskich.