Tablica III - Czasopismo Techniczne. 1881 [całość]

p .

P r z e c i § t n e o d s e t k i o d -r -r z e c i ^ t n y p o w ie d n ie p ie r w s z y m

r u c h n a k l a d o m b u d o w y

Nazw a uktadu wodnego n a 'm n e "w od C£tnara od tonr>y cetnarach ctowef , na

ctowvch na m.l? kilometer w c e n t a c h U k tad M a n c h ’y i

mo-rza p ö tn oc nego . . 5,270.000 0.21 0.55

U k tad S e k w a n y . . 10,080.000 0.27 0.71

» R lio n ’y . 1,484.000 o .38 1.00

» Z a to k i g a s k o h 

s k ie j . . . 268.000 0.52 1.37

» L o a r ’y . . . 1,674.000 0.68 1.79

» G a r o n n y i k a 

natu L it t o r a l . . 760.000 o .5o 3.95

U k t a d C h a r e n t’y i S

e-v r ’y . . . . 424.000 1.69 4.45

Dl a dal s ze go w y s w i ec en i a t e go p r z e dmi o t u nadmie- nia ankieta, iz przed czasy b y l y rzeki, j e d ny m z najbar- dziej r o z p o w s z e c hn i o n y c h s r o d k o w pr o w a d z e n i a ws zel - ki ch p r o d u k t ö w . W i e k X V I s p r o wa d z i l przez w y n a l a z e k sl uzy, drogi w o d n e na n o w e t or y a jeszcze lepsza epoka nastala, g d y r ozpocz^to rzeki z a my k a c jazami, ktöre mi al y n a celu zami e ni ani e ich w p r a w dz i w e k a n a l y pr z e z u t w o r z e n i e gl ^bszvch z b i o r n i k ö w o slabej c hyzosci w o d y ; t e g o rodzaj u u r z q d z e n i om , t o w a r z y s z y i y j ednak w s z y - stkie wa dl i wo s c i i s z k o d l i we w p l y w y po dcz a s we z b r a n i a;

az dopiero 40 lat t emu, z n i k l y z z ap r o w a d z e n i em j a z ö w r u c h o m y c h , i te uj e mne st rony. O c z y w i s t y ten post^p, podni ösl z n o w u znac z e ni e rzek.

S p o r y co do pi e r w s z e ns t wa k a n a l ö w nad ur e gu- l o w a n e mi r z e k a m i , t rwaj q wci qz j eszcze a z w v m i a n y r ö z n y c h zdan w y p l y w a na r a z i e , \e r e g u la c y a r z e k , k tö re majq. nie w ie lk i spa d ek i stan w o d y d o s y c usta- lo n y , m n iej ko s\tu je j a k budow a ka n a lö w odpow ie- d n ie j u { y t e c { n o s c i; t wi er dzeni e to uzasadni aj q dosta- teczni e rzeki pöi nocnej Fr a n c y i . R e g u la c y a 4as r zek o b y s tr e j cliy^osci i \m ien n ym stan ie w o d y , w y m a g a 0 w ie le w iq k s^ y ch n a kla d ö w j a k budow a ka n a lö w 1 nie w y r ö w n u je b y n a jm n ie j ostatnim .

W o b e c dqzen, a b y k o m u n i k a c y e w o d n e po s t awi c na stopie t e g o c z e s n y c h w y m a g a n transport u, tak, i zb y m o g l y skuteczni e w s p ö l z a w o d n i c z y c z kolejami, t udzi ez w o b e c z e g l ug i po t rz e buj ace j wi^kszej i stale u t r z y my - wa ne j gl^bokosci w o d y , zdaje si^ p r z y na j mni e j d o t y c h czas, iz ka n a l y p o m i m o wi ^ks zych n a k l a d ö w biorq gör^.

Z p o w y \ s \ e g o w y p ly w a , i{ \a n im siq p r ^ y s tq p i do pr^eistoc^enia ja k ie js r z e k i, p o w in n o si% d okla d n ie Zbadac j e j w la sn o sci. I tak: m a jq c do c^ y n ien ia \r^ekq.

0 b y stry m spadku i p n ie n n y m stan ie w o d y , nie m ozna si% spod^ iew ac osiqgni^ cia w ie lk ich k o r ^ y s c i dla spla w u , lec\ \ato wielkq. uslugq o d d a w a c m o\e ro ln ictw u i pr^ e- m y slo w i r\eka, u \yta do n a w ad n ia n ia lub ja k o m otor h y d ra u lic y n y , iv y tw o r^ o n y s\tu c\n ie ujqtem i spadkam i.

C o do p o t r z e by r egul a cy i lub uz upel ni eni a drög s p l a w ny c h , jest k o mi s y a t e go z d a ni a , ze nie znaj dzi e si§ n i k t , kt o b y u w a z a l t§ c z ynno s c za niepot rzebnq.

„ N ie \u b o \elism y tak d a le ce“ — sq s l ow a k o m i s y i , a b y sm y z braku sro d ko w p o \o sta w ia li ten nader w a {n y cy y n n ik w 4y c i u p r^ em y slow em w tak opla ka ny m stan ie. P o n io sls^ y w iele s t r a t , nie sq d {m y , \e p r z e z prostq. os\c\^dnosc da si% w s \ y s tk o o d z y s k a c . Je\eli ch cem y w y r ö w n a c s^c^erby, ja k ie o ko liczn osci w n a  s z y c h ka p itala ch y o b i l y , to sta r a jm y siq p r o d u k c y i nas\q A b y je d n a k w iele i p o d k o r z y s tn e m i w a n m k a m i p r o d u k o w a c , trzeba n a jp rzö d p o m y s le c o ulep szen iu ek o n o m iczn y ch sro d ko w p rzew o zo w y ch . Opie- rajqc si^ na tem z a p a t r y w a ni u, u w a z a m y przeist oczenie 1 uz upe l ni eni e nas z yc h dr ö g s p l a wn y c h jako koni eczne dla popraw’ienia naszych st o s unkow.

N a z n a c z y w s z y juz po pr z edni o na koni e czne r ob o t y b u d o w l a n e , ktöre siij wy l qc z ni e kos z t e m pans t wa ma w y k o n a c 60,4000.000 zlr. a na w y b u d o w a n i e n o w y ch d r ö g w o d ny c h 1 14,000.000 zlr. w c z e m b y uczest ni cz yc m i a l y depart ament a, g mi ny , p r z e m y s l o w c y itp., k o m i sya u w a z a w s p ö l ud z i al stron i nt e r e s owa ny c h do b u d o w y n o w y c h dr ö g jako k o n i e c z n y , niet yl ko dlatego, a by u l zy c s k ar bo wi p a n s t w a , ale g l ö w n i e , a by rzqd mi al niejako mor al nq r^kojmi^ pr z e c i wk o u b o c z n y m wpt y- w o m , a nadto przekonani e, iz ur z e c z ywi s t ni e ni e tego zadani a nastqpi ze z g o dq w’szystkich uczestniköw'.

Nie wdaj qc si^ wr s z c z e g ö l y co do sposobu i mi ar y udzi al u w k o n k u r e n c y i , za z na cz a k omi sy a , ze w s p ö l udzi al nastqpic mo z e przez z a g w a r a n t o w a n i e o ds e t k ö w w l o z o n e g o k a p i t a l u, udzielanie s u b w e n c y i lub tez za- liczek za niskiem o p r c c e n t o w a n i e m , przez odstapienie g r u n t ö w itp., p r z y c z e m w miarij waznos ci drogi i nie- moznos ci dokonani a tego dziela li tyl ko przez strony i nt eresowane, skarb panstw'a k r e d y t e m p u b l i c z n y m spra- w'§ tq usilnie wspie rac winien.

W y d a t k i p o t rz e bne do ot warci a n o w y c h dr ö g spla

w n y c h sq nast^pujqce:

uklad S e k w a n y . . . . 21,600.000 zlr.

» R o d a n u ...38,000.000 »

» L o a r y ...40,400.000 »

» Z a to k i G a sk o h sk ie j . 13,200.000 » R a z e m . . 113,200.000 zlr.

T u w y p a d a l o b y w y l i c z y c robot y, do k t ö r y c h si^

pow’y z s z a s uma o d n o s i , o g r a n i c z y m y si^ j ednak tyl ko na w y mi eni e ni u jednej, tyczqcej si^ ulepszen na S e k w a n i e t. j. s p rowa dz e ni a gl^bokosci do 3 m e t r ö w w przestrzeni rzeki mi^dzy P a r y z e m a Ro u e n. Juz w d a wn i ej sz y m raporcie., z wr a c a l a ankieta uwag^ na wa z no s c tej r obo t y

4i

z p o w o d u tego, ze p r z y 3-ech met rowe j gl^bokosci, mo z n a b^dzie niet yl ko nadac st at kom ksztal t i w y m i a r y , k t ö r e b y do p u s z c z a l y zmni ejszeni e k o s z t ö w transport u, ale i s t w o r z y c pot^znq zegl ugi j w y b r z e z n q poczynaj qcq si§ w Par y z u .

Jakkol wi ek p r z y z e b r an i u s r o d k ö w pi e ni eznych i p r ze p r o wa d z e n i u b u d o w y n o w y c h d r ö g w o d n y c h, rzqd p o s l ug i wa c si§ mo z e st r onami p r y w a t n e m i , to jednak r o bo t a mi przedwst ^pnemi kt öremi sq: w y p r a c o w a n i e p r o j ek t ö w i z wo l a ni e a n k i et , rzqd zajqc si^ powi ni en.

K o m i s y a jest wiijc z d a ni a , ze w y p a d a rzqd z a w e z w a c , a z e b y b e z z w l oc z n i e po c z y n i l wszel ki e kroki zdqzajqce do rozpocz^cia t e go dziela a po wy s l uc h a n i u ankiet, k t ö r e b y uz y t e c z n o s c t y c h roböc uzasadni l y, post awi l wnioski , w celu j ak naj rychl ej szego e k o n o mi cz n e g o do- konani a t e go w a z n e g o dziela.

DHOGrA KO N N A

( T R A M W A Y )

W 11 11 A l i O W I IC.

(Ci^ g dals zy).

I I I .

St a ra l i s my si§ w y k a z a c p o w y z e j , ze G m i n a ma o b o w i qz ek zbadani a pr z e de ws z ys t ki e m \yn>otnosci przed- si ^bi o rst wa, u z n a n e g o z a ko r^ y stn e i p o \ y te c \ n e dla m i e s z k a n c ö w miasta K r a k o w a .

O t ö z w y m o g o m t y m u c z yn i c m o z e zadosc nieomal wy l qc z ni e t y l ko linia przeci naj qca mi asto w ki erunku p o l u d n i o w o - p ö l n o c n y m ; p o w ö d l ez y w konf i g uracyi miasta, k t ö r e g o osiq gl ö wn q , r ö w n i e co do rozciqglosci j ak i co do r u ch u jest wl as ni e linia p o l udni ko wa.

W z d l u z niej l ez y:

mieszkaücöw:

K a z m i e r z ... 19.000 S t r a d o m ... 3. 3oo S r ö d m i e s c i e ... 19.000 K l e p a r z ... 6.700 r az e m . . 48.000 P o l u d n i o w y koni ec tej linii s t a n o w i :

P o d g ö r z e ... 6.600 p ö l n o c n y z a ä :

K r o w o d r z a i ... i .3oo L o b z ö w ... 600 r az e m . . 8. 5oo c zyni . . 56. 5oo

W p o l u d n i ow o - w s c h o d n i e j cz^sci mi asta l e z y d w o - rzec k o l e j o w y z r uc h e m osöb w c a l e nie p o d r z ^ d ny m;

w r o k u 1879 sprzedano b i l e t ö w :

I klasy . II klasy . III klasy . w o j s k o w y c h

7 . 1 4 4 2o. 85o 1 4 9. 1 16 5i .538 raze m . . 228.648

a po ni ewa z tyle osöb przej ezdza co i o d j e z d z a , wi^c ruch osöb w y n o s i l w r. 1879 w o g ö l e : 228.648 X 2 czyli przeszlo 450.000.

P r z y j mu j q c z z u p e l ne m w y l qc z e n i e m p a s a z e r ö w I klasy, ze drogq zel aznq konnq z p a s a z e r ö w II i III klasy pojedzie t yl ko c z w a r t a , a z w o j s k o w y c h tyl ko dziesiqta cz^sc, o t r z y m a m y p r z y p us z c z a l nq liczb^ uzyt - kujqcych z drogi konnej w o b y d w ö c h ki e ru nkac h:

|2o 85o -+- 1 491 1 6 , 51 538»

1--- -4- J 2 = «5290 osob

| 4 10 )

co nie jest wc al e bez w p l y w u na r ubr yk § p r zy ch o du.

Nat o mi as t linia w s c h o d n i o - z ac h o d n i a , j akkol wi ek by jq pociqgni^to, nietyl ko st anowi c nie b^dzie k o m u - nikacyi na d w o r z e c k o l ej ow y , ale i qc z y c t y l ko mo z e z jednej s t r o n y :

m ie s z k a A c ö w :

N o w y s w i a t ... 2.5oo P i a s e k ... 5.000 Z w i er z y n i e c z Pöl ws i ami . . 1.000 W e s o l a ... 5 . 2 0 0 G r z e g ö r z k i ... 5oo

raze m . . . 14.200

z drugiej strony, a poniew' az cz^sci miasta bardziej za- l udni one p r ze r zy n a l ab y w ki e ru nku ich krötszej osi, w'iqc s l uz y l ab y nietyl ko dla mniejszej bez p o r ö wn a ni a l i czby mi es z k a nc ö w, anizeli linia p o l udni ko wa, ale pröcz t e go dla t a k i c h , k t ö r z y blizej majqc do srodka miasta mniej czujq potrzeb<£ p o p r a w y k omuni ka cy i .

W s z y s c y tez przedsi^biorcy w tem sq z g o d n i , ze prop onuj ac naj rozmai t s ze linie d r u g o r z ^ d ne , na pier- w s z y m planie stawiajq z aw s z e liniq: most podgörski — dwo r z e c . Li ni a ta atoli wi nna mi ec o d n o g § w p r o w a - dzonq w K l e p a r z , raz dlat ego, a b y wl as ni e przeciqc cate miasto w ki erunku p ö l n o c n o - p o l u d n i o w y m, po wt ör e, a b y poprzec mo z n o s c jak naj wi ^ksze go r o z w o j u Kl e- parza. W i e l k i e to przedmi esci e z d ob r y m do b u d o w y i n i e z by t d r o g i m g r u n t e m, obs z e r ne mi o g r o da mi , z naj lepszq w K r a k o w i e wo dq i s wi ez e m po wi et r z e m, w y s o k o i suc bo pol ozone , m a ws z el ki e z d r o w o t n e i gospodarski e do z a bu d o wa n i a w a r u n k i a interes G m i n y w y m a g a , a b y takq mi ej s cowos c wedl e moz nos c i popi erac i po- dnosic. N a K l e p a r z u tez najl at wi ej b^dzie przedsi^bior- c o m znalesc o d p o w i e d n i , niedaleko od t o r ö w p o l o z o n y gr ü n t na urzqdzeni e remi z i stajni.

W ten sposob linia g l ö w n a drogi zelaznej k o nne j po cz y naj qc a si$ pr z y moscie p o d g ö r s k i m , p r z e c i na l ab y W o l n i c § a idqc dalej ulicq K r a k o w s k q , S t r ad o m i em i G r o d z k q do R y n k u , w z d l u z A B . , S t a w k o w s k q , Bas z- t o w q na dwo r z e c , m i al a b y o dnog^ po bo c z n q od po l

u-d n i o w e g o konca ul i cy D l u g i e j , przez P^u-dzi chöw, na r ö g ul i cy Szlak.

Ul i ca S l a w k o w s k a jest jedyna, ktörq drogq zel aznq k o nnq z R y n k u g l ö w n e g o na d w o r z e c w y p r o w a d z i c mo z n a , bo na S^pitalnq ok o l o d o m u pr al ac ki e go skr§- cic. trudno, a ulica-sama, naj w^zsza z ulic gi ö wni ej sz y c h w miescie, ma w nie kt örych miejscach t yl ko 4'85 metra szerokosci po mi qdz y dnami r yn s z t o k ö w , F lo ry an skq . za- my ka b r a m a , z b y t ciasna dla w o z ö w k o l e j o w y c h , Sto Jan ska nareszcie ni e ma z a d n e g o r uc b u i k o n c z y si§

o k o l o P i j a r ö w z b y t nagl e mi skr^tami. Ul i ca S l a w k o w s k a nie t yl ko ze w naj w^zszem miejscu ma 6'65 m. szero

kosci, a wi§c o 2 m e t r y jest szersza od Szpi tal nej, ale daje mo z n o s c p r o wa d z e ni a drogi zelaznej konnej w z d l u z o z y w i on e j linii A. B. a rozszerzeni e jej w obr^bie plant p r z y wy l o ci e ul i cy Dl u gi e j jest bardzo odpowi edni e do rozdzi el enia odnogi kleparskiej od linii g l ö wn e j ku d w o r c o w i prowadzqcej

Ki er u ne k o dnogi kleparskiej — pr zez ulice Dl uga, P^dzi chöw, na r o g ulicy S z l ak — t l u m a c z y si§ polo- zeni em pomi^dzy d w o m a r oga t kami st anowi qcemi po- czqtki t r a k t ö w p r ow a d z q c y c h za miasto tj. rogatkq ulicy Dl u g i e j w k i e r u nk u K r ow o d r z y - i L o b z o w a i rogat kq w a r s z a w s k q w ki erunku g l ö w n e g o goscinca i Prqdni köw.

Ul i ca Sz l ak i ulica T a n i a sq. z a b u d o w a n e porzqdne mi do ma mi a niedaleko od p r o p o n o w a n e g o k o nc a drogi zel aznej znaj duj q si§ z n a c z ne bardzo k o s z a r y z licznq za- iogq. P o p r o w a d z i w s z y dro g § zel aznq konnq ulicq D l ug q az do rogat ki — c o b y si§ na po z ö r k o r z ys t ni e j s z e m w y d a w a c m o g l o — traci si§ w s z y s t k o co jedzie od r o

gat ki wars z aws ki e j , z kosza"r i z wschodniej cz^sci ulicy Szl ak, a nie z y s k uj e nie w zamian.

Jak juz w s p o m n i a n o , pr o p o nu j q przedsiijbiorcy op r ö c z linii gl ö wn e j , r öz n e inne linie cz^sciq po l u d ni o wo - zachodni e, cz^sciq n a w e t i ws c h o d n i o - z ac h o d n i e p ö^ niej w y k o n a c siij ma j q c e ; bar dz o jest p r a w d o po d o b n e m , iz czyni q to li t y l ko dla nakl oni eni a G m i n y do udzielenia im k on c e s yi , roztaczaj qc o braz calej sieci dr ö g z e l a z n y c h k o n n y c h i p a s u j q c , t e m s a me m niejako K r a k o w na pi erwszorz^dne miasto, bynaj mni ej zas nie w zamia- rze r z e c z y w i st eg o w y b u d o w a n i a linii o k t ö r yc h ws p o - m i n a j q , bo zaiste nie t rzeba si$ silic na argument a, a b y dowiesc, ze ws z y s t k i e te p o w y z e j s z c z e g ö l o w o ozna- c zone l i ni e, zadnej nie ma j q racyi byt u i ze b y l y b y pa s o z y t a mi linii g l ö w n e j , osl abi aj qcemi i na s z w a nk na- razaj qcemi cale przedsi qbi orstwo, kt ö r e pr z e d e ws z y s t ki e m nal ez y chroni c od ni e p o t r z e bn y c h i n ie pr o d u k t y wn y c h w y d a t k ö w , mo g q c y c h niekorzyst ni e w p l y n q c na jego z y w o t n o s c .

Jedna t yl ko linia drugorzi jdna a m i a n o w i c i e : kla- sztor No r be r t a ne k na Z w i e r z y n c u , plac W W . Swi ^tych, St razni ca p o z a r n a , ulica K o p e r n i k a , K r z y z o w a , o g rö d St r z e l ec ki , m o g i a b y mi ec m o z e l at em, ale to ty lk o la- em , ze wz g l ^du na W o l § Justowskq, kopi ec Ko s c i us z k i

i Bi e l any z jednej, o g r ö d Strzelecki, teatr l at o wy , ernen- tarz i kilka f o r t ö w z z a l o g a m i z drugiej strony, jakis d o c h ö d , alec nie b^dqc obeeni e w stanie pr z ewi dz i ec z absolut nq pewnosciq, n awe t jak si§ linia g l ö w n a ro- z wi j ac b^dzi e, jak w p l yn i e na uks z t al t owani e r oz ma- i tych s t o s u nk ö w w miescie, nie m a m y tez z a d n y c h ra- c yo na l ny c h po d s t a w do bli zszego o z nac z e ni a k i er u nk u j aki ej kol wi ek linii d r u g o r z ^ d ne j , kiedys w y k o n a c si§

majqcej, nal e z y wi^c poprost u — nie wc h o d z qc na sze- rokie pole fantazyi i taniej proj ektomanii — zastrzedz Gmi ni e krakowski ej mo z no s c zadania b u d o w y linii dru- go rzqdnych w razie p o my s l n e g o r o z w o j u linii g l ö wn e j

IV.

St osunki linii g l ö w n e j : most p o dgör s ki — d w o r z e c k ol e j o w y z odnogq na P^dzi chöw, u l o z y c sie p o w i n n y mniej wi^cej jak nasttjpuje.

R u c h p o c i a g ö w t r wa od g o d z i n y 7 rano do go- d z i ny 10 w i ee z o r e m tj. pr zez godzi n i5 w odst^pach 10-cio m i nu t o w y c h , dziennie wi §c kursuj e w o b y d w ö c h k i e r u n k a c h :

i5 . 6 . 2 = 180 po ci qgöw.

Jezeliby przedsii^biorca chcial uwzgl^dnic pociqgi o s o b o w e pr z y ch odz qc e i odc hodz qce z d wo r c a kolejo- w e g o mi ed z y 5 a 6 rano, uczyni to naj odpowi edni ej z a po m o c a o s o bn y c h o t y m czasie jadqcych w a g o n ö w , nie w c h o d z a c y c h weal e w rozkl ad j az d y drogi zel aznej konnej , p r z e z co zaoszcz^dzi u t r z y m y w a n i a r e gu l a r n e g o a b e z p o t r z e bn e g o r u chu od 5— 7 rano. W e d l e w i a d o  mosci zasiqgni^tych bezposredni o od D y r e k c y i drogi zelaznej konnej w e L w o w i e w y n o s i t a mz e przeci^tna ilosc pa s a z e r ö w w k a z d y m w a go n i e :

w dni s wi qteczne l at em . . 16

» codzi enne l at em . . 14

» swi qt eczne zi mq . . 12

» c odzi enne zi mq . . 8 z cz ego w y n i k a og ö l ne r oczne p r z e c i e c i e : 35. i 6 —|— (182 — 35) 14 —f- 35.12 —(— ( 1 82 — 35)8

--- ^---^ --- — 11 Yj os o by Jezeli w K r a k o w i e , jak w y z e j w y k a z a n o , liezba s a my c h p a s a z e r ö w na d w o r z e c k o l e j o w y w y n o s i c b^dzie p r a wdo po d o b n i e 95290 na rok czyli na k a z d y w a g o n drogi zel aznej k o n n e j :

95290 1/ ,

365.7 8 t = 1 /* ° S0by’

to uwzgl^dniaj qc ni e ko rzyst ne stosunki w y n i k a j q c e z mniejszej rozci qgl osci miasta i bliskosci d w o r c a kol ej o- wrego, z a w s z e jeszcze p r z y na j mni e j najnizszq liczbtj frek- w e n c y i w e L w o w i e , t. j. 8 osöb na jeden wa go n , jako u nas p r a w d o p o d o b n q pr z yj qc m o z e m y , a w t e d y ot r z y - m a m y ilosc osöb na rok z drogi konnej k o r z ys t aj q cy c h

365. 1 8 0 . 8 = 525,600 osöb.

43

W y c h o d z i to na twi erdzeni e, ze k az d y mi eszkani ec K r a k o w a pojedzie niespelna d^ieu>i<ic r a \ y na rok kolejq.

k o n n a ; w t wi e r dz e ni u t e m ni e ma nie pr z e s a dz one g o ani ni e nat ur al nego , bo np. k az d y mi eszkani ec Berli na ko r z ys t a ok o l o c\terd \iestu r a i y na rok z drogi konnej .

W k a z d y m w a go n i e jechal o w Berli ni e:

w r o k u 1 87 7 osöb 26

» 1878 » 27

» 1 8 7 9 ” 2 7

w roku 1873 osöb 16

» 1 874 » 18

» 1875 » 24

» 1876 » 25

a po do bne bardzo stosunki znachodzq. si^ w W i e d n i u . Jak zadnej nie mo z e b y c wqtpliwosci, ze po dobni e jak w e L w o w i e tak i u nas w a g o n b^dzie musi al b y c po dz i e l ony na dwi e klasy, tak tez jasnq. j est , ze cena j az d y w I klasie nie p o w i nn a przenosic 10 c ent öw.

W y z s z a cena nie stal aby w z a d y m stosunku ani do c e n y j az dy jednokonn^ dorözka, ktöra wyno s i 20 ent., ani tez do ceny n. p. w e W i e d n i u p r akt yk o wa ne j , w y - nosz^cej 12 cent öw, za ktöra T o w a r z y s t w o drogi z e laznej konnej pr z e w o z i p a s a z e r ö w na odleglosci, w o b e c k t ör yc h niknq. zupe l ni e r o z m i ar y n as z e go miasta. A j e

dnak i cena wi edenska zost al a na jednera zost at nich posi edzen tamtejszej R a d y miejskiej u z nana za z a w y- soka, a ze wzgl ^du na wielkij. ilosc kursuj ^cych w co- d z i en n y m obroci e mo n e t 10 c e n t o w y c h , z a p r o p o n o w a n o t a mz e wl as ni e cenij 10 c ent öw. W n i o s e k ten upadl w p r a w d z i e , ale z a w s z e powi ni en byc dla nas ws kaz ö wki j ni e dopuszczani a wy z s z e j ceny, pr zeci wne j zresztq, inte- r esowi s ameg o przedsii^biorstwa.

W razie u s t a no wi e ni a w z m i a n k o w a n e j c eny na jazd^ w I klasie, wy p a d ni e cena II klasy, we d l e s t o s u n ku p r z y kolejach p a r o w y c h p r a k t y k o w a n e g o , na mniej wi^cej 7 c e nt öw, z c z ego w y p a d a dla kolei z e laznej konnej w K r a k o w i e r oc z n y do c hö d brut t o:

525,6oo . 1 0 - 4 - 7 r r 1

— = 44676 zlr.

100 2

czyli okr^gl o 45.000 zlr.

D o u t r z y man i a r u chu na drodze konnej , w sposöb p o w y z e j o z n a e z o n y , po t rz e ba 8 w a g o n ö w , a po ni e wa z r ö w n e polozenie K r a k o w a p o z w a l a w a g o n j e d ny m ciq.- gnq.c k o n i e m , p r z y t r z e c hk r o t ny m wi^c przeprz^gu, pot rze ba 3.8 = 24 a ze wzgl ^du na nieodzownq. rezerw^

3o k o n i , ktörych obsl uga w y m a g a pr acy 3 ludzi. Do 8 w a g o n ö w po t rz e ba dalej 10 woz ni c, 10 kondukt o - r ö w i 2 k o n t r o l o r ö w.

T a k wi §c u t r z y ma n i e s l uz by i koni k o s z t o w a l o b y niezal ezni e od kapi t al u z a k l ad o w e g o , w pr zybl i zeni u

r o c z n i e : zlr_ zlr_

2 k on t r o l o r ö w z u m u n d u r o w a n i e m po 700 — 1400

10 k o n d u k t o r ö w » » 5oo = 5ooo

10 w o z n i c » » 3oo zz: 3ooo

3 p o mo en i kö w w stajni po 200 — 600 3o koni z podkuc i em i uprz^zg po 4 00 — 12000

r az e m . . . 22000

P o str^ceniu t e go w y d a t k u od do c h o d u brutt o, pozostani e jeszcze 45000 — 22000 — 23ooo zlr.

Z k w o t y tej nal e z y :

a) u t r z y ma c drog^, w a g o n y i b u d y n k i w

do-bryrn s t a n i e ... — 6%

b) p o k r y c koszt a a d m i n i s t r a c y i ...— ?>%

c) oplacic p o d a t k i ...r r 1 % d) o p r o c e n t o wa c kapi t al z a k l a d o w y : = e) a m o r t y z o w a c t a k o w y , t w o r z y c r ez er w§

i p o k r y w a c n ad z w y c z a j ne w y d a t k i . . — 5% r a z e m . . = 2 0 ^ T a k i e m u o p r o c e n t o w a n i u o d p o wi ad a kapi t al :

23000.100 ,

--- z u 1 15,ooo zlr.

20 czyli innemi s l o w y :

jezeli kapi tal z a k l a d o w y drogi zel aznej konnej w K r a k o w i e nie bijdzie pr zenos i l 1 15,000 zlr. na- tenczas p r a w do p o d o b n i e b^dzie m ö g l , po str^ceniu ws zel ki ch ci^zaröw, przyni es c r oczni e i dac b% na a mo r t y z a c y ^ w terminie t r wani a konces yi , u t wo r z e n i e r e z e r w o w y i n a d z w y c z a j n e wy d at k i . Poniewaz; ni e ma szansy, a b y dochöd brut t o rösl w st osunku kapi t al u z a k l a d o w e g o , bo d o c h ö d ten z a l e z y od mniejszej lub wi^kszej p o t r z e b y k o m u n i ka c y i a nie od k o s z t ö w b u d o w y i u t r z y m a n i a drogi zel aznej konnej , wi^c ni e ma tez szansy, a b y dro g a k o nn a dro z s z a nad

1 15, ooo zlr. w K r a k o w i e op r oc en t owa c si§ mogla.

Z b y t e c z n ^ jest wyjasni ac, ze uwzgl ^dni e ni e amor- t y z a c y i jest w t y m p r zy p a d k u niezb^dne, ze wzgl ^du na og r a ni e z o ny czas t r wan i a konces yi , po u p l y w i e k t ö re go przedsi^biorca traci p r a wo wl as nosci do urzq.dzonej pr z e z siebie drogi. Jezeli to nastq.pi po lat ach 5o w t e dy 1% , jezeli zas po latach 40, w t e d y 2 1/ k a p i t a l u - z a - k l a d o w e g o coroczni e na a mo r t yz a c y^, op r ö c z r e z e r w y odl i czac trzeba.

W y p a d a z a s t a no wi c si§ teraz nad p y t a n i e m , c zy k o s z t e m 11 5,000 zlr. da si^ urzq.dzic droga zel azna k onna na linii t y l e kro c ws p o mni a ne j .

Dl ugos c linii g l ö wn e j w y no s i . . . 325o m.

» odnogi na P^dz i c höw . . . 600 »

» p o d wö j n y c h t o r ö w w p r z y blizeniu :

1 5o 100 4-5 o 4 - 200 100 4 - 2- 1 5o = 1000 » o g ö l na d l ugo s c toru . . 4850 m.

Ko s z t a b u d o w y w bar dz o sze roki em pr z y bl i z e ni u obl i cz y c nal ezy j ak nast^puje:

4 8 5 0 . 2 zz:

1. 9700 □ m. b r u k u c z y sz os y wyjq,c i z n o w z a b r u k o w a c z d o da ni e m m a t e r y a l ö w i z a b r u k o w an i e m w ulicach s z o s o w a n y c h pasii 1,8 111. s zeroki ego

po 1 z l r ... . 9' 7° ° D o przeniesienia g'yoo

zlr. ct:

Z przeniesienia 9^700 4 8 5 0 . 2 —

2. 9700 m. b. p o d l uz ny ch p r o g ö w

d^-b o w y c h dost awi e po r i o zlr. . i cr ö y o

0,25 '

3. 4850 m. b. t or u z pr o g ami i z w r

o-tni cami u l o z y c po 1 z l r ... 4 -85o 9700 - j - 970 (jako \.o% na rezerw§)

4. 1 0670 m. b. s z y n s t a l o wy ch wazq.cych i3 kil. na met r czyli 1 38710 kil. po

i3 zlr. za 100 kil — i8o 32p3o

5. i 5 z wr ot ni c na ze l az ny c h pl yt ach

do-s t awi c po 40* z l r = 600

6. 6000 kil. zel aza do pol^czen

poprze-c z n y poprze-c h po 10 zlr. za 100 kil. . . = 600 7. k r z y z ö w k i , g w o z d z i e , s z r ub y do

po-l^czen itd. i t d = 2000

8. 8 + 4 na rezerw^ = 12 w a g o n ö w

o s o b o w y c b I i II klasy po 1800 zlr. = 21600

9. 3o koni po 400 z l r — 12000

10. 3o uprz^zy po 5o zlr. . . . . — 15oo n . adap t ac y a stajni i r emi z l ub ich w y

-b u d o w a n i e na K l e p a r z u i polqxzenie z t o r a m i ... 15ooo 12. s prawi eni e r ö z n y c h r e k w i z y t ö w

biö-r o w y c h i s t a j e n n y c h — 1000 13. u m u n d u r o w a n i e 22 nizs zych

urz§-d n i k ö w po 5o ztr — 1100

1/. koszta r obö t pr zedws t ^pnych,

admi-nistracyi w czasie b u d o w y itd. itd. . — 4000 15. w y d a t k i n i e pr z e wi dz i ane i dla

za-o k r q g l e n i a = 2347^70

r az e m . . i o5ooo zlr.

tj. kos z t urz^dzeni a drogi zel aznej konnej nie przenie sie k w o t y i i5ooo zlr., ktörq, to kwot^ okreslilismy po- w y z e j jako gr ani c§ dajqcq, p r a w d o p o d o b i e n s t w o opro- c ent owani a.

C a l a tez t aj emni ca moz nos c i istnienia drö g k o n n y c h w mni e j s z yc h n a w e t m i e j s c o w o s c i a c h , pol e ga wl as ni e na nie wi el ki m s t o s u nk o w o koszcie ich b u d o w y i urza- dzenia. P r z y z w y c z a j e n i w kazdej kolei zel aznej wi dz i ec m i l i o n o we przedsi^biorstwo, m i mo w o l i skl onni j estesmy ten ni e ro z dz i e l ny na p o z ö r zwi ^zek mi ^dzy kol e j a a w i e l k i m n a k l ad e m wi dz i ec i w drodze konnej a bezw^t- pienia p r z e w a z n a wi^kszosc t y c h , co sitj tq. sprawq. u nas int eresuj ^, obl i czaj a odnosne k o s z t a , jezeli nie na mi l i o ny , to p r z y na j mni e j na krocie, podczas ki edy np.

p o s t a r a ws z y si§ o naj em stajni i r e mi z i oszcz^dzi wszy t y m s p o s o b e m dose po ka z n^ s u mk § z k o s z t ö w p o w y z e j o b l i c z o n y c h , m o z n a urz^dzic u nas drog^ zelaznq, konnq. n ak l ad e m 100,000 zlr. nie d o c h o d z a c y m.

LITERATURA TECHNICZNA.

Z e s z y t II z L u t e g o P r^ eg lq d u te ch n iczn e g o z aw ie ra : W . K lu g e r , O z b i o r n i k a c h w o d y d es ze z o w e j w g ö r a c h k o r d y l i e r - skich. J . W q lr o b s k i, K il ka s t ö w o n a j n o w s z y c h b a r w n i k a c h nafta- li n o w y c h . W . L o p u s ^ y h s k i, D o s w i a d c ze n ia nad ru c h e m p o c i a g ö w na tora ch dr<5g z e l a z n y c h i dziataniem p a ry w c y li n d r a c h p a r o w o z u , w y k o n a n e z s itom ie rz em i i n d y ka to re m na d ro d ze zel. M o r s z an s k o - S y z r an s k ie j, w latach 1877 i 187g. W . C z a r lin s k i, T y p b ar y er z e  la z n y c h p o s u w a n y c h p r z y p r ze ja zd ac h d r ö g z e l a z n y c h . K . L o e w e , P r o j e k t g m a c h d w dla w y d z i a l d w h y p o t e c z n y c h S^du o k r ^ g o w e g o w W a r s z a w i e . J . H in z , P la n y d o m ö w m i e s z k a l n y c h w a r s z a w s k i c h i zag r an ic z n y c h . K r y t y k a i B ib lio g r a fia : O p is p r zy r z q d u sa m o d zia - Jajsjcego do w s k a z y w a n i a zmian g^stosci cieczy, pr ze z S k o c z k o w a . P r \ e g lq d ivyn alazkorv, uleps^en i c e ln ie js z y c h robot. O sw ie tle ni e sw ia tl e m e le k tr y c zn e m kröl. d o k ö w A lb e rt a w L o n d y n i e . Far ba swiec^ca B a l m a i n ’a.' T e l e p h a n o . K r o n ik a bieqqca . R o b o t y m iejs kie w W a r s z a w i e . Pami^tnik fi z y o g rafi c z n y . S t at y s t y k a w y p a d k ö w p$- kani a ob r^ cz y na d r o g a c h z e l a z n y c h nie m ie c k ic h . S z es c tablic r y s u n k ö w .

R O Z M A I T O S C I .

P i e r w s z e g o lu tego b. r. o tw ar to w P a r y z u do u z y t k u p u b l i - c zneg o c hem ic zn^ pracowni§, pa ry zkie j p r ef ek t u r y p ol ic yi. W pr a- c o w n i tdj m o z e k a z d y u z y s k a c be^ptatnie o g ö l n ik o w ^ oc en§ jakos ci t o w a r u (pod wzgligdem jego sk tad n ik d w ). W ty m celu z p o dane j prdbki jedn^ p o l o w ^ opiecz^tuj^ i oznaczaj^ n u m e re m , a drug^ p o d - daj^ r o z b io r o w i. Po zb ad an iu o t r z y m u j e in t e r e s o w a n y o r z e c z e n i e , ktdre — dla unikni^cia m o z l i w y c h n ad u zy c — w y r a z a t y l k o n u m e r bad an ego t o w a r u i ja k o sc jego — t<j ostatni^ s l o w a m i : «dobry» —

«zly» , alb o w r e s z c i e « zf at sz ow an y». N a p o d s ta w ie n ie ko r zy s tn e j o - ce n y , w o l n o in t e r e s o w a n e m d z a z | d a c s z c z e g ö t o w e g o c h e m ic z n e g o r oz b io ru , za kto ry placi sitj 10 do 20 fr. Jezeli w y n i k ro z b io r u w s k a- z u j e o s z u s t w o , a b ad an y t o w a r m ö g t b y w razie u z y c i a z ag r az ac z d r o w i u , w ö w e z a s w d a j e si$ w s p r a w y p o li cy a, z^da od sprzedaj^- ce g o n o w y c h p r d b e k t e g o s a m e g o to w a r u , bada je dokta dnie, a k ie dy r o z b i o r y id entyc zn e w y k a z a l y rez ulta ty , p r ze d st aw ia sprzed aj^ eego s^dowi k ar n em u.

C o s p o d o b n e g o z a p r o w a d z a takze w ie den sk i m ag is trat p r zy f iz ykac ie m ie js kim ; la b o r a t o r y u m to m a b y c od da ne z d o l n e m u ch e - m ik o w i, k tö r e g o z ad an ie m bijdzie bad anie p o d e jr z an y c h lub nadesta- n y c h p o k a r m ö w , napoi, t. z. taje m n i c z y c h le k dw , pa ch nid et i t. p.

[« C h e m i k e r Z eit u n g» , Nr. 5 i 6.] — A . N .

Rozbiory chem iczne produktöw galicyjskich salin.

N ie m ie c k ie dzieta t ech nic zne u zn ajg w i e l i c k | sdl kopaln^ za

»100 p erc en tig es S te in s alz « ; tak ko r z y s tn e w y o b r a z e n i e o naszej s o l i , p r zy p i su j^ nie ty le i y c z l i w o s c i a u t o r d w dla p o l s k ie g o pr o- duk tu , ile n ie zn ajo mos ci p r ze d m io tu . Z tej wiijc p r z y c z y n y , a gl d- w n i e dlate go, ze sö l jest n iejak o podsta w^ in dustr yi ch e m ic z n e j a p r z e m y s l f a b r y c z n y co ra z w iij ksze bu dz i w kra ju zaj^cie, nie b^dzie m o z e od r z e c z y w y k a z a c z ale ty naszej soli p r ze d s taw ia jg c jej sktad c h e m i c z n y ; czyni^ to zas tem ch^tniej, w ie dz ^c ile k o s z to w a t o m nie trudu, zan im udalo mi si^ p oz bie ra c te daty.

Da le k i jestem od tego , a b y m s^dzil, ze te da ne zach^c^ k a- pi t a li s t ö w do p r o w a d ze n ia u nas w i e l k i e g o p r z e m y s t u c h e m i c z n e g o (c he m is c h e Gr os sin du strie), — mögt; atoli b y c u z y t e do w i e l k i c h a r t y k u i d w ä la » K w e s t y a d o b ro b y t u G a li c y i ze s ta no w is ka

te-45

c b nika» -1), o m a w i a j | c y c h k o r z y s t n e w a r u n k i z jakie m i p r z e m y s t c h e m i c z n y w k ra j u sp o tkac si§ m oze. Ja sam m a m w i e l k § oc hot §

W dokumencie Czasopismo Techniczne. 1881 [całość] (Stron 44-51)