Wattpad – być jak Cassandra Clare

Nastoletni czytelnicy to prawie wszyscy posiadacze smartfonów, oswojeni ze środowiskiem cyfrowej piśmienności. Bardzo interesującym zjawiskiem i po raz pierwszy ujawnionym w ilościowym badaniu czytelnictwa młodzieży są praktyki czytelnicze wykorzystujące serwisy internetowe upowszechniające twórczość amatorskich autorów. Najczęściej badani (4% czytelników) wymieniali serwis wattpad – jako ten, na którym zostały umieszczone czytane przez nich utwory.

Wattpad to działająca od 2006 roku strona internetowa oraz aplikacja mobilna w łatwy sposób umożliwiająca publikację opowiadań, wierszy, fan fiction i wielu innych gatunków literackich przez amatorów, nieznanych bądź znanych już pisa-rzy. Na polskiej stronie można znaleźć wszystkie możliwości jakie oferuje ser-wis, który jest i stroną internetową i aplikacją mobilną dającą szansę czytania, publikowania różnych utworów literackich, uczestniczenia w społecznościach

172 Z. Zasacka, Czytelnictwo dzieci i młodzieży…, s. 103.

173 Pojedynczy czytelnicy wymieniali książki: 5 sekund do IO Małgorzaty Ward, Okularnicę Elżbiety Wojnarowskiej, Najlepszy powód by żyć Augusty Docher (Beaty Majewskiej), polska powieść, w której autorka na wzór anglosaskich pisarzy pisze lekko o dramatycznych wydarzeniach.

czytelniczo-pisarskich, w konkursach pisarskich itd.174 Użytkownicy dostają powiadomienia (które mogą być widoczne na telefonie mobilnym), gdy pojawi się nowy odcinek ich ulubionej historii; tworzą na wattpadzie swój profil, własną bibliotekę – zbiór wybranych tekstów. Teksty i społeczności czytelniczo-pisar-skie są poszufladkowane według kilkunastu „gatunków” i odmian tematycznych twórczości obecnej na serwisie np. romans, fanfiction, science-fiction, „o wil-kołakach”, tajemnica, fantasy, etc.

Oto odpowiedź czytelniczki znajdującej na wattpadzie dużo tekstów, oto ich tytuły:

Mój mały chłopczyk (romans), Rider (akcja), Wróg mojego brata (romans), Z innej bajki (romans), Córka milionera (romans), Heal me (dla nastolatków), Catch me (druga część Heal me), Zdejmij kaptur (akcja), Dobre wrażenie (romans) – książki z aplikacji wattpad [401].

Aktywność na serwisie stymuluje nie tylko bierne czytanie, ale też komunikację między czytelnikami i autorami, tworzenie informacji zwrotnych o czytanych tekstach, dodawanie własnych kontynuacji etc. Wymiana opinii w ramach spo-łeczności czytelniczej to najmocniejszy akcent dopingujący użytkowników do współuczestniczenia w zbiorowej recepcji tekstów. Młodzi pisarze są motywo-wani do umieszczania na serwisie swojej twórczości potencjalną publicznością czytelniczą i nadzieją na sukces. Sami też mobilizują się do reklamowania wła-snych utworów, podawania linków na innych portalach społecznościowych, prowadzonych przez siebie blogach, etc.

Badani uczniowie spontanicznie relacjonując swoje książkowe doświadcze-nia lekturowe wskazywali również na teksty czytane przy wykorzystaniu tej aplikacji. Byli pytani o czytanie książek i 4% uznało czytanie tekstów z serwi-sów typu wattpad właśnie za taką praktykę, trudno ocenić, ile osób – użytkow-ników tego serwisu i innych do niego podobnych – nie zdefiniowało w ten spo-sób tej sytuacji czytelniczej, nie uznało czytanych tamże tekstów za „książki”.

Oto charakterystyczna odpowiedź, kiedy czytelniczka wprost określa teksty czytane poprzez aplikację wattpad jako „książki”:

Książki na portalu w internecie wattpad są to najczęściej książki z serii romantycznej [230, dziewczyna, wieś, brak w domu książek].

174 https://www.wattpad.com/?locale=pl_PL [26.11.2019].

Warto w tym kontekście przywołać sposoby opisywania owego „czytania na wattpadzie” przez badanych uczniów i to, jakie teksty tam wynajdywali.

Użytkownicy wattpada wskazywali, że przeglądali różne opisy tekstów i często napotykali na interesujące teksty przypadkowo.

Przykłady odpowiedzi dziewcząt, które czytały tylko teksty na tym serwisie:

Czytałam na aplikacji opowiadania napisane przez innych użytkowników.

Były czasami krótkie, bywały też długie. Treść odnosiła się do życia nastolatków [1656].

Były to książki na aplikacji mobilnej wattpad. Książki piszą nastolatkowie w każdym wieku. Opowiadają swoje historie z życia lub piszą wymyślone historie.

Ja czytam książki tak zwane fanfiction. Są to historie wymyślone o swoich idolach [1093].

Autorzy czytanych na serwisie tekstów są najczęściej nieznani, funkcjonują pod pseudonimami, tak też odpowiadały badane czytelniczki, nie pamiętały autora lub wymieniały tylko jego pseudonim. Niektóre teksty są pisane przez osoby znane czytelniczkom, przez „koleżanki z klasy”, ale pisują tam także autorzy wydający popularne książki jak Colleen Hoover czy Anna Todd. Jednak w zde-cydowanej większości są to nieznani amatorzy.

[…] wiele powieści amatorskich z nieokreślonymi autorami na różne tematy, czy-tane w formie elektronicznej na portalach typu wattpad, Before I go to sleep (po angielsku) [1271].

Wśród wskazań badanych czytelniczek powtarza się kilka tytułów serii Dirty girl, Mute, Wires, Ezarelowa szkółka sarkazmu. Przykład, który ukazuje czytelniczkę czytającą różne teksty w różnych formatach, które łączy tematyka romansowa – są to powieści autorki Colleen Hoover, również publikującej na wattpad, twór-czości występującej równolegle w trzech formatach: jako książka drukowana na papierze, e-book i krótkie opowiadania na wattpadzie:

Confess Colleen Hoover, Harry Potter i przeklęte dziecko, Maybe someday – Col-leen Hoover, It ends with us – C. Hoover, Ode mnie dla was Monty Roberts, Never, never – C. Hoover T. Fisher, Nie mogę cię kochać – serwis wattpad, November 9 – C. Hoover, Ugly love – C. Hoover [193].

Świadectwem przenikania literatury funkcjonującej w obiegu papierowym do sieci jest także twórczość Cassandry Clare, której fani poszukują fanficków zwią-zanych z jej powieściami175. Oto przykład wyborów lekturowych fanki tej pisarki:

4 Pani noc – Cassandra Clare, Szeptem – Becca Fitzpatrick (cała seria), Miasto kości – Cassandra Clare (cała seria), Dziewczyny z Hex Hall – opowieść fantazy (cała seria), Dotyk Julii i Dar Julii – książka fantazy, Rywalki – romans (cała seria), Klejnot – romans, Dom nocy – cała seria – Cast, przeróżne opowiadania z aplikacji wattpad [4].

Powieści opublikowane w tradycyjnej wersji książkowej wykorzystywane są na wattpad, np. Wszyscy byliśmy za młodzi – to tytuł grupy „romantyczno-oby-czajowych historii” – których przesłaniem jest cytat z książki Nicoli Yoon, Ponad wszystko – „Może dorastanie wiąże się z rozczarowywaniem ludzi, których kochamy”176.

Nie ma żadnych tematów tabu na serwisie wattpad, m.in. są „szuflady” na historie LGBT, np. Powiedzcie moim gwiazdom opowiadania o charakterze ero-tycznym, które również wymieniali badani uczniowie.

Grupa czytelników korzystająca z serwisu, która zadeklarowała czytanie na nim książek jest stosunkowo niewielka to tylko 4–6% dziewcząt i 1% chłop-ców zbyt mała, aby wskazywać na statystycznie istotne cechy – jedynie można odnotować, że najwięcej takich użytkowniczek mieszka w miastach liczących 100–500 tysięcy mieszkańców, tam też jest najwięcej aktywnych czytelników.