Wydatki powiatów województwa mazowieckiego na oĞwiatĊ i wychowanie

oĞwia-ty jest zapewnienie máodzieĪy dostĊpu do szkolnictwa na poziomie ponadgim-nazjalnym. Szkoáy ponadgimnazjalne decydują bowiem o kwalifikacjach osób pojawiających siĊ na rynku pracy oraz wiedzy kandydatów na wyĪsze uczelnie.

Ograniczenie dziaáaĔ samorządu do dystrybucji otrzymywanej subwencji oĞwia-towej moĪe przyczyniü siĊ do powstawania barier rozwoju w skali lokalnej, regionalnej oraz ogólnokrajowej. PrzyjĊto, Īe analiza wydatków oĞwiatowych samorządów powiatowych pozwoli w pewnym stopniu oceniü prawidáowoĞü dystrybucji zadaĔ w zakresie oĞwiaty i wychowania pomiĊdzy róĪne szczeble administracji publicznej. Do tego celu wybrano woj. mazowieckie, w którym poziom finansowania oĞwiaty jest najwyĪszy w kraju, a jednoczeĞnie wystĊpują duĪe róĪnice ponoszonych wydatków pomiĊdzy powiatami, jak równieĪ pomiĊ-dzy duĪymi miastami a obszarami wiejskimi czy sáabo zurbanizowanymi pod wzglĊdem jakoĞci usáug edukacyjnych.

W 2007 roku powiaty woj. mazowieckiego wydatkowaáy na oĞwiatĊ i wy-chowanieĞrednio okoáo 210 zá w przeliczeniu na jednego mieszkaĔca. Wydatki poszczególnych powiatów byáy jednak doĞü zróĪnicowane i zawieraáy siĊ w granicach od 34 do 359 zá (rys. 10), a wskaĨnik ich zmiennoĞci wynosiá 27,8%. NajniĪsze wydatki byáy w powiatach w sąsiedztwie duĪych miast – oznacza to, Īe ich mieszkaĔcy w duĪym stopniu korzystali z usáug edukacyjnych Ğwiadczonych na terenie tych miast. O korzystaniu z usáug publicznych innych jednostek administracyjnych decydowaáa w duĪej mierze ich jakoĞü.

Podstawowym zaáoĪeniem decentralizacji jest przekazywanie samorzą-dom okreĞlonych szczebli zadaĔ związanych ze Ğwiadczeniem usáug publicz-nych dla mieszkaĔców danej jednostki terytorialnej. Uzyskane wyniki badaĔ skáaniają w związku z tym do zastanowienia siĊ nad zasadnoĞcią utrzymania szkolnictwa ponadgimnazjalnego w gestii samorządów powiatowych. Gáównym Ĩródáem finansowania szkóá ponadgimnazjalnych jest subwencja oĞwiatowa, niemniej wiele samorządów przeznacza na ten cel równieĪ Ğrodki wáasne, finan-sując w ten sposób edukacjĊ máodzieĪy z innych jednostek terytorialnych.

Z drugiej strony taka sytuacja bardzo ogranicza moĪliwoĞci zwiĊkszania pozio-mu wydatków na ksztaácenie jednego ucznia. Wobec tego zasadne wydaje siĊ przesuniĊcie zadaĔ z zakresu szkolnictwa ponadgimnazjalnego ze szczebla po-wiatowego do wojewódzkiego.

Rysunek 10. Wydatki samorządów powiatowych województwa mazo-wieckiego na oĞwiatĊ i wychowanie

w 2007 roku

Rysunek 11. Udziaá wydatków na oĞwiatĊ i wychowanie w wydatkach ogólnych samorządów powiatowych

województwa mazowieckiego w 2007 roku

ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie danych GUS.

Za powyĪszym rozwiązaniem przemawia równieĪ fakt, Īe poziom wydat-ków budĪetowych na oĞwiatĊ i wychowanie jest powiązany z ich udziaáem w ogólnych wydatkach budĪetowych powiatów (rys. 181). PomiĊdzy tymi ce-chami wystĊpuje silna zaleĪnoĞü dodatnia (korelacja na poziomie 0,80). Ozna-cza to, Īe wzrostowi poziomu wydatków towarzyszy wzrost ich udziaáu w wydatkach ogóáem. Powiaty o wysokim poziomie wydatków oĞwiatowych mają wiĊc ograniczone moĪliwoĞci ich dalszego zwiĊkszania. CzĊĞü z nich przeznacza bowiem na ten cel juĪ ponad 40% budĪetu, przy Ğredniej dla wszyst-kich powiatów ksztaátującej siĊ na poziomie 31,3%.

WyraĨna jest takĪe ujemna zaleĪnoĞü pomiĊdzy udziaáem wydatków oĞwiatowych w wydatkach ogóáem (rys. 11) a poziomem dochodów wáasnych powiatów (wspóáczynnik korelacji 0,60 istotny na poziomie Į 0,05; rys. 12).

Oznacza to, Īe powiaty o najwyĪszym udziale wydatków oĞwiatowych osiągaáy z reguáy niĪszy poziom dochodów wáasnych. To z kolei stanowi powaĪną barie-rĊ dalszego wzrostu poziomu tych wydatków. JednoczeĞnie powiaty o najwyĪ-szych dochodach, a zwáaszcza poáoĪone w sąsiedztwie Warszawy, w znacznie mniejszym stopniu wykorzystują osiągane dochody na cele oĞwiatowe. Nie muszą one bowiem finansowaü edukacji czĊĞci máodzieĪy, która zamieszkuje na terenie powiatu.

Rysunek 12. Dochody wáasne samorządów powiatowych województwa mazowieckiego w 2007 roku

ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie danych GUS.

W systemie ksztaátowania kapitaáu ludzkiego bardzo waĪną rolĊ odgrywa-ją licea ogólnoksztaácące. W wyniku przemian zachodzących w gospodarce, rosną wymagania stawiane szkolnictwu wyĪszemu. Niski poziom nauczania na etapie licealnym moĪe byü powaĪną barierą nawet dla najlepiej dostosowanego systemu szkolnictwa wyĪszego. Podnoszenie jakoĞci ksztaácenia na tym etapie powoduje jednak koniecznoĞü ponoszenia przez samorządy powiatowe coraz wiĊkszych wydatków. Niemniej w skali caáego województwa mazowieckiego wydatki na licea ogólnoksztaácące nie są dominującą pozycją w wydatkach oĞwiatowych powiatów. W 2007 r. Ğrednio przeznaczono na ten cel okoáo 29,5%

ogóáu wydatków na oĞwiatĊ i wychowanie, przy czym róĪnice pomiĊdzy powia-tami byáy doĞü znaczne (rys. 13; zmiennoĞü 33%). ZmiennoĞü ta wynika jednak gáównie z korzystania przez máodzieĪ z usáug edukacyjnych Ğwiadczonych na terenie innych powiatów, a zwáaszcza w najwiĊkszych miastach województwa.

Potwierdza to przede wszystkim niski udziaá wydatków na licea ogólnoksztaácą-ce w niektórych powiatach w sąsiedztwie Warszawy, z których stosunkowo duĪo máodzieĪy uzyskuje wyksztaácenie licealne. Na uwagĊ zasáuguje równieĪ powiat siedlecki ziemski, który w badanym okresie zaniechaá utrzymywania szkóá tego typu (spadek udziaáu wydatków na licea w latach 2003-2007 do 0), a funkcjĊ tĊ przejąá powiat siedlecki grodzki (rys. 14, 15).

Rysunek 13. Udziaá wydatków na licea ogólnoksztaácące w wydatkach na oĞwiatĊ i wychowanie samorządów

powiatowych województwa mazowieckiego w 2007 roku

Rysunek 14. Zmiany udziaáu wydatków na licea ogólnoksztaácące w wydatkach na oĞwiatĊ i wychowanie

samorządów powiatowych województwa mazowieckiego

w latach 2003-2007

ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie danych GUS.

Wspomniany powiat siedlecki ziemski jest przypadkiem skrajnym. Niski udziaá wydatków na licea, który jest wynikiem doĞü znacznego ich zmniejsze-nia w okresie 2003-2007, zaobserwowano równieĪ w 2 powiatach podwar-szawskich: piaseczyĔskim i warszawskim zachodnim. Podobne tendencje wystąpiáy takĪe w powiatach ziemskich páockim i ostroáĊckim. W powiatach máawskim i ciechanowskim natomiast wystąpiá systematyczny wzrost udziaáu wydatków na licea w ogólnych wydatkach oĞwiatowych, do poziomu ponad 40%. Na ich obszarze są jednak relatywnie duĪe oĞrodki miejskie. MoĪna wiĊc powiedzieü, Īe w województwie istnieją subregionalne oĞrodki ksztaácenia na poziomie licealnym.

Finansowanie ksztaácenia máodzieĪy w liceach osiągnĊáo znacznie wyĪszy poziom w powiatach poáoĪonych w sąsiedztwie duĪych miast, przede wszystkim podwarszawskich oraz páockim (rys. 15). Jak juĪ wczeĞniej zaznaczono, czĊĞü máodzieĪy z tych powiatów korzystaáa z usáug duĪych miast. To z kolei dopro-wadziáo do sytuacji, w której starostwa uzyskujące doĞü wysokie dochody mo-gáy zwiĊkszyü finansowanie ksztaácenia stosunkowo niewielkiej grupy máodzieĪy. Wydatki na ksztaácenie jednego ucznia we wspomnianych powiatach byáy ponad dwukrotnie wyĪsze niĪ w grupie 20% powiatów o najniĪszym po-ziomie finansowania ksztaácenia licealnego. Taka polityka wáadz

samorządo-wych jest konsekwencją z reguáy wyĪszych kosztów jednostkosamorządo-wych, ale moĪe równieĪ doprowadziü do znacznej poprawy jakoĞci usáug edukacyjnych dla máodzieĪy, a nastĊpnie wzrostu zainteresowania i ograniczenia odpáywu uczniów do szkóá w innych jednostkach administracyjnych. Sugerowane wcze-Ğniej przeniesienie finansowania do zadaĔ samorządu województwa mogáoby jednak zakáóciü ten proces. Wprowadzenie takiego rozwiązania wymagaáoby wiĊc instrumentów zabezpieczających przed marginalizacją szkolnictwa liceal-nego w powyĪszych powiatach.

Rysunek 15. Wydatki na licea ogólnoksztaácące samorządów powiatowych województwa mazowieckiego w 2007 roku

Rysunek 16. ĝrednia liczba uczniów w liceach ogólnoksztaácących

w powiatach województwa mazowieckiego w 2007 roku

ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie danych GUS.

Efektem marginalizacji szkolnictwa licealnego byáoby ograniczenie do-stĊpnoĞci usáug edukacyjnych o wzglĊdnie wysokiej jakoĞci dla osób, które z róĪnych wzglĊdów nie mogą korzystaü z oferty innych jednostek administra-cyjnych. Do takiej marginalizacji mogáoby dojĞü takĪe ze wzglĊdu na wielkoĞü szkóá (rys. 16). Placówki funkcjonujące w powiatach poáoĪonych w sąsiedztwie duĪych oĞrodków miejskich są bowiem znacznie mniejsze (ze wzglĊdu na licz-bĊ uczniów) i generują z reguáy wyĪsze koszty jednostkowe. Na wysokoĞü kosz-tów jednak czĊsto wpáywa nie tylko skala dziaáalnoĞci, lecz i podejmowanie dziaáaĔ na rzecz poprawy jakoĞci nauczania.

Dominującą pozycją w strukturze wydatków oĞwiatowych są jednak wy-datki na szkolnictwo zawodowe, do którego zalicza siĊ zasadnicze szkoáy zawo-dowe oraz technika. W 2007 roku stanowiáy one Ğrednio 42,2% wydatków

oĞwiatowych powiatów, a zmiennoĞü dystrybucji tych Ğrodków, ksztaátowaáa siĊ na poziomie zbliĪonym do udziaáu wydatków na licea ogólnoksztaácące.

WskaĨnik zmiennoĞci osiągnąá bowiem wartoĞü 31,1%. Przestrzenny rozkáad wielkoĞci udziaáu Ğrodków przeznaczanych na finansowanie szkóá zawodowych ksztaátowaá siĊ jednak inaczej niĪ w przypadku liceów ogólnoksztaácących (rys. 17). PomiĊdzy tymi cechami istniaáa statystycznie istotna zaleĪnoĞü ujem-na, niemniej siáa tej zaleĪnoĞci byáa niezbyt duĪa (wspóáczynnik korelacji -0,37).

Oznacza to, Īe nie we wszystkich powiatach o niskim udziale wydatków na licea, udziaá Ğrodków na utrzymanie szkolnictwa zawodowego byá automatycz-nie wysoki. Zaprzeczeautomatycz-nie takiej zaleĪnoĞci moĪna przede wszystkim zaobser-wowaü w powiatach podwarszawskich, w których udziaá wydatków na szkolnictwo zawodowe byá stosunkowo niski. Prowadzi to do wniosku, Īe máodzieĪ tych po-wiatów korzysta z usáug edukacyjnych w zakresie szkolnictwa zawodowego Ğwiadczonych równieĪ przez WarszawĊ. Ewidentnym potwierdzeniem statystycz-nie istotnej zaleĪnoĞci jest natomiast sytuacja w powiecie páockim i ostroáĊckim.

NaleĪy jednak pamiĊtaü, Īe poziom wydatków oĞwiatowych we wszystkich powia-tach w sąsiedztwie duĪych oĞrodków miejskich byá relatywnie niski.

Rysunek 17. Udziaá wydatków na szkoáy zawodowe w wydatkach na oĞwiatĊ i wychowanie samorządów

powiatowych województwa mazowieckiego w 2007 roku

Rysunek 18. Zmiany udziaáu wydatków na szkoáy zawodowe w wydatkach na oĞwiatĊ i wychowanie

samorządów powiatowych województwa mazowieckiego

w latach 2003-2007

ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie danych GUS.

W latach 2003-2007 wystąpiáy jednak doĞü istotne zmiany w strukturze wydatków oĞwiatowych powiatów – udziaá wydatków na szkoáy zawodowe

w ogólnych wydatkach oĞwiatowych zmniejszyá siĊ o 7,2 pp. (punkty procento-we). Ponadto spadek udziaáu wydatków na szkolnictwo zawodowe odnotowano w 80% powiatów woj. mazowieckiego (rys. 18). Zmiany te moĪna uznaü gene-ralnie za prawidáowe, gdyĪ prowadzą do podniesienia poziomu wyksztaácenia mieszkaĔców. Niemniej musi byü w tym przypadku speániony warunek wyko-rzystania Ğrodków na cele ksztaácenia licealnego. Powiaty woj. mazowieckiego w pewnym stopniu speániają ten warunek, zanotowano bowiem statystycznie istotną zaleĪnoĞü ujemną pomiĊdzy udziaáem Ğrodków na finansowanie szkóá zawodowych w ogólnych wydatkach oĞwiatowych a udziaáem Ğrodków wydat-kowanych na ksztaácenie w liceach. Nie wszystkie powiaty prowadziáy jednak dziaáalnoĞü w zakresie oĞwiaty i wychowania zgodnie z tą zasadą, o czym Ğwiadczy doĞü niska wartoĞü wspóáczynnika korelacji: -0,39.

NajwiĊksze spadki udziaáu wydatków na szkoáy zawodowe odnotowano w poáudniowo-zachodniej i póánocnej czĊĞci województwa. SpoĞród powiatów graniczących z Warszawą tylko legionowski i piaseczyĔski zwiĊkszyáy udziaá wydatków na szkolnictwo zawodowe, kosztem zmniejszenia wydatków na licea ogólnoksztaácące. MoĪna wiĊc powiedzieü, Īe powiaty te prowadzą politykĊ utrzymania szkolnictwa ponadgimnazjalnego. O ile jednak przegrywają one konkurencjĊ z Warszawą o Ğwiadczenie usáug edukacyjnych w zakresie liceal-nym, o tyle starają siĊ wzmocniü system szkolnictwa zawodowego.

Specyfika ksztaácenia zawodowego powoduje, Īe wydatki na edukacjĊ 1 ucznia są znacznie wyĪsze niĪ w przypadku ksztaácenia licealnego. W 2007 roku powiaty woj. mazowieckiego na ksztaácenie 1 ucznia w szkole zawodowej wydatkowaáy Ğrednio blisko 5900 zá – to o okoáo 1100 zá wiĊcej niĪ na ksztaáce-nie 1 ucznia liceum. Poziom finansowania szkolnictwa zawodowego charakte-ryzowaáo jednak przestrzenne zróĪnicowanie (rys. 19). ZmiennoĞü ksztaátowaáa siĊ podobnie jak w przypadku liceów, a jej wskaĨnik osiągnąá wartoĞü 28,5%.

Niemniej maksymalny poziom finansowania byá 3-krotnie wyĪszy od minimal-nego. WystĊpujące róĪnice w finansowaniu mogą Ğwiadczyü równieĪ o jakoĞci usáug edukacyjnych. Nie wystĊpowaáa jednak statystycznie istotna zaleĪnoĞü pomiĊdzy dochodami wáasnymi powiatów a poziomem wydatków na 1 ucznia szkóá zawodowych. Oznacza to, Īe wzrost dochodów nie byá wykorzystywany do wzmocnienia tego elementu systemu oĞwiaty.

Poziom wydatków na szkolnictwo zawodowe byá natomiast związany z wielkoĞcią szkóá mierzoną liczbą uczniów (rys. 20). PomiĊdzy wydatkami powiatów na ksztaácenie 1 ucznia szkoáy zawodowej a wielkoĞcią tej szkoáy istniaáa bowiem statystycznie istotna korelacja ujemna; wskaĨnik zmiennoĞci – 0,37. Oznacza to ponoszenie wiĊkszych wydatków na ksztaácenie jednego ucznia w szkoáach maáych, co wiąĪe siĊ z wyĪszymi kosztami jednostkowymi

utrzymania tego rodzaju szkóá. Ze wzglĊdu na niezbyt duĪą siáĊ tej zaleĪnoĞci moĪna jednak wysnuü wniosek, Īe czĊĞü powiatów zwiĊksza wydatki w celu poprawy jakoĞci Ğwiadczonych usáug, a nie tylko finansuje ksztaácenie zawodo-we z uwagi na obowiązek ustawowy. Niemniej wysokie koszty utrzymania tych placówek mogą spowodowaü dalsze ograniczanie ksztaácenia zawodowego w wielu powiatach. Funkcjonowanie szkolnictwa zawodowego ma natomiast bardzo duĪe znaczenie zarówno dla gospodarki regionu, jak i gospodarki lokal-nej. Poprawa jakoĞci nauczania oraz dostosowanie struktury szkóá zawodowych do wymogów rynku pracy pozwolą absolwentom uzyskaü kwalifikacje, które uáatwią im znalezienie pracy nie tylko w Polsce, ale i za granicą.

Rysunek 19. Wydatki na szkoáy zawodowe samorządów powiatowych

województwa mazowieckiego w 2007 roku

Rysunek 20. ĝrednia liczba uczniów w szkoáach zawodowych w powiatach

województwa mazowieckiego w 2007 roku

ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie danych GUS.

Z przeprowadzonych badaĔ wynika jednak, Īe samorządy powiatowe fi-nansują szkolnictwo zawodowe prawie wyáącznie z uzyskiwanej subwencji oĞwiatowej. Potwierdza to wspomniany juĪ brak istotnej statystycznie zaleĪno-Ğci pomiĊdzy poziomem finansowania a dochodami wáasnymi oraz statystycznie istotna zaleĪnoĞü dodatnia pomiĊdzy poziomem tych wydatków oĞwiatowych a dochodami ogólnymi powiatów. Analiza dochodów ogólnych powiatów (rys. 21), których istotną pozycją jest subwencja oĞwiatowa, prowadzi ponadto do wniosku, Īe Ğwiadczenie usáug edukacyjnych na poziomie ponadgimnazjal-nym, w tym ksztaácenia zawodowego, jest w coraz wiĊkszym stopniu domeną duĪych oĞrodków miejskich. Powiaty poáoĪone w ich sąsiedztwie uzyskują

bo-wiem dochody ogólne niĪsze od pozostaáych. Liczne z nich, z wyjątkiem poáo-Īonych w okolicach Radomia, uzyskują natomiast doĞü wysokie dochody wáa-sne. Oznacza to znacznie niĪszy udziaá w dochodach transferów m.in. z tytuáu subwencji oĞwiatowej. W tej sytuacji ograniczona jest równieĪ moĪliwoĞü wy-korzystania Ğrodków wáasnych wielu powiatów do wsparcia finansowania ksztaácenia zawodowego czĊĞci máodzieĪy tych powiatów, korzystającej z usáug innych jednostek terytorialnych. JednoczeĞnie dofinansowanie szkolnictwa za-wodowego ze Ğrodków wáasnych duĪych oĞrodków miejskich wiąĪe siĊ ze Ğwiadczeniem usáug na rzecz innych jednostek terytorialnych.

Rysunek 21. Dochody ogólne samorządów powiatowych województwa mazowieckiego w 2007 roku

ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie danych GUS.

Podsumowanie i wnioski

Samorząd województwa jest odpowiedzialny za utrzymanie róĪnego ro-dzaju placówek oĞwiatowych oraz ksztaácenie ustawiczne nauczycieli. Wáadze regionalne traktują te zadania doĞü powaĪnie, co potwierdza sukcesywny wzrost wydatków na finansowanie oĞwiaty. Niemniej wzrost ten jest uzaleĪniony od wysokoĞci uzyskiwanych dochodów wáasnych. Znacznie wiĊksze moĪliwoĞci wspierania systemu oĞwiaty mają wiĊc województwa o szybszym rozwoju go-spodarczym, który generuje dodatkowe wpáywy do budĪetu. Niemniej duĪa zmiennoĞü dochodów i wydatków na oĞwiatĊ i wychowanie prowadzi do roz-warstwienia województw. Skrajnym, w pozytywnym sensie, przypadkiem jest woj. mazowieckie, które osiągając najwyĪsze dochody, przeznacza relatywnie najwiĊcej Ğrodków finansowych na funkcjonowanie systemu oĞwiaty.

Samorządy województw nie są jednak bezpoĞrednio odpowiedzialne za zasadnicze elementy systemu oĞwiaty, tj. ksztaácenie máodzieĪy na poziomie podstawowym, gimnazjalnym, ponadgimnazjalnym i wyĪszym. Z badaĔ prze-prowadzonych w województwie mazowieckim wynika jednak, Īe mogáyby one przejąü obowiązki powiatów w zakresie szkolnictwa ponadgimnazjalnego.

Znaczna czĊĞü máodzieĪy, zwáaszcza z powiatów poáoĪonych w sąsiedztwie duĪych miast, coraz czĊĞciej korzysta z usáug edukacyjnych w zakresie szkolnic-twa ponadgimnazjalnego Ğwiadczonych przez inne jednostki terytorialne. Doty-czy to przede wszystkim usáug edukacyjnych duĪych oĞrodków miejskich, z reguáy o wyĪszej jakoĞci. Zgodnie z zasadami decentralizacji poszczególne szczeble samorządu terytorialnego powinny Ğwiadczyü usáugi publiczne dla swej spoáecznoĞci. Stwierdzona sytuacja jest wiĊc sprzeczna z tą zasadą, powoduje ona równieĪ pewne konsekwencje finansowe: oĞrodki miejskie, dofinansowując edukacjĊ ponadgimnazjalną ze Ğrodków wáasnych, w rzeczywistoĞci dofinanso-wują ksztaácenie máodzieĪy z innych jednostek terytorialnych. Przekazanie sa-morządom województw zadaĔ z zakresu szkolnictwa ponadgimnazjalnego mogáoby spowodowaü równieĪ negatywne skutki, takie jak marginalizacja usáug edukacyjnych w powiatach, których máodzieĪ w znacznym stopniu korzysta z oferty duĪych oĞrodków miejskich. Poziom finansowania szkolnictwa w tych powiatach jest bowiem doĞü wysoki, a Ğrednia liczba uczniów w szkoáach sto-sunkowo niewielka. Istnieje wiĊc pewne ryzyko, Īe finansowanie edukacji w tego rodzaju szkoáach mogáoby zostaü ograniczone do poziomu okreĞlonego przez uzyskaną subwencjĊ oĞwiatową. To z kolei doprowadziáoby do ogranicze-nia dostĊpnoĞci usáug edukacyjnych o wysokiej jakoĞci na terenie powiatu.

Pewnym mechanizmem zabezpieczającym mogáa by byü jednak moĪliwoĞü dofinansowywania tych usáug przez powiat.

3. Jednostki samorządu terytorialnego w ksztaátowaniu kapitaáu