Rozdział VI. Analiza materiału empirycznego
6.3. Wyniki badań sprawności fizycznej przeprowadzone za pomocą testu
Wyniki badań potwierdzają przebieg dotychczasowych dociekań na temat sprawności fizycznej uczniów z wybraną niepełnosprawnością. Używając kalkulatora sprawności fizycznej EUROFIT, uwzględniając przy tym datę urodzenia oraz płeć badanego, bardzo dokładnie określony został wskaźnik punktowy badanych, który pokazał różnicę w sprawności fizycznej wybranych grup badawczych. Kalkulator sprawności fizycznej musiał być wykorzystany ze względu na dużą różnicę wieku, zwłaszcza wśród dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim oraz z uszkodzonym słuchem. W skład testu wchodziło dziewięć mierników sprawności fizycznej:
1. Postawa równoważna na jednej nodze, 2. Szybkość ruchów kończyny górnej (tapping), 3. Gibkość tułowia,
177 4. Siła ręki,
5. Siła tułowia,
6. Zwis na ramionach ugiętych, 7. Zwinność (bieg wahadłowy 10x5), 8. Skoczność,
9. Wahadłowy bieg wytrzymałościowy.
Uwzględniając dokładną datę urodzenia oraz płeć badanego stwierdzono, że najlepszy uśredniony wynik punktowy (467 pkt) osiągnęli uczniowie pełnosprawni, w dalszej kolejności znaleźli się uczniowie z uszkodzonym słuchem (386 pkt), natomiast wśród pięćdziesięciu uczniów z niepełnosprawnością w stopniu lekkim średni wynik na jednego badanego wynosił zaledwie 316 punktów. Badania potwierdzają jedną z hipotez postawioną w niniejszej pracy, która sugeruje znaczną różnicę pomiędzy sprawnością fizyczną uczniów pełnosprawnych, uczniów z uszkodzonym słuchem oraz uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim.
Badania potwierdziły, że zarówno wśród dziewczyn jak i chłopców, grupa pełnosprawnych osiągała najlepsze wskaźniki personalne. Analizując najwyższe wyniki indywidualne badanych osób, szczególną uwagę zwraca fakt, iż jedynie wśród osób pełnosprawnych, to przedstawicielka dziewcząt osiągnęła lepszy wynik punktowy niż u chłopców.
1 Dobosz J. (2012). Tabele punktacyjne testów Eurofit, Międzynarodowego i Coopera dla uczniów i uczennic szkół podstawowych. AWF, Warszawa.
178
Tab. 36. Najwyższy średni wskaźnik punktowy sprawności fizycznej testu Eurofit w grupie eksperymentalnej oraz kontrolnej
Najwyższy indywidualny wskaźnik punktowy sprawności fizycznej
testu EUROFIT Dziewczęta Chłopcy
Dzieci pełnosprawne 5652 540
Dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim
411 453
Dzieci z uszkodzonym słuchem 470 491
Legenda: max liczba pkt – 900 Źródło: badania własne
Trzeba przyznać, że różnice punktowe wśród najniższych, indywidualnych wskaźników punktowych były dużo wyższe niż analizując tabelę dotyczącą najwyższych wskaźników punktowych. Wśród chłopców różnica punktowa pomiędzy najniższym wynikiem wśród pełnosprawnych, a tych z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim osiągnęła nawet 253 punkty.
Analizując tabelę pod kątem płci okazało się, że tylko w grupie uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, to chłopcy posiadali najniższy indywidualny wskaźnik punktowy.
Tab. 37. Najniższy wskaźnik punktowy sprawności fizycznej testu Eurofit dla grupy kontrolnej oraz grupy eksperymentalnej
Najniższy indywidualny wskaźnik punktowy sprawności fizycznej
testu EUROFIT
Dziewczęta Chłopcy
Dzieci pełnosprawne 3583 395
Dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim
185 142
Dzieci z uszkodzonym słuchem 285 321
Legenda: max liczba pkt – 900 Źródło: badania własne
2 Dobosz J. (2012). Tabele punktacyjne testów Eurofit, Międzynarodowego i Coopera dla uczniów i uczennic szkół podstawowych. AWF, Warszawa.
3 Dobosz J. (2012). Tabele punktacyjne testów Eurofit, Międzynarodowego i Coopera dla uczniów i uczennic szkół podstawowych. AWF, Warszawa
Tab. 38. Statystyki opisowe i ANOVA – EUROFIT. Średnie wyników sprawności fizycznej badanych uczniów. Różnice w sprawności fizycznej pomiędzy badanymi grupami
Zaznaczono różnice istotne na poziomie alfa = 0,05 Źródło: badania własne
N Średnie OS ANOVA
Welcha Niep. Z uszk.
Słuchem Pełn. N G P N G P FW pW T2
Równowaga 50 25 50 33,46 44,88 56,98 11,80 7,21 9,84 73,64 < ,001 Wszystkie Tapping 50 25 50 30,34 43,16 56,90 10,69 8,27 6,99 62,88 < ,001 Wszystkie Skok 50 25 50 32,96 42,32 50,22 11,02 11,10 9,76 62,88 < ,001 Wszystkie Zaciskanie 50 25 50 49,74 56,60 57,72 8,51 9,45 6,77 59,70 < ,001 N-G, N-P Siady 50 25 50 33,26 37,28 53,24 10,69 6,35 8,58 73,61 < ,001 N-P, G-P
Zwis 50 25 50 37,96 39,44 45,20 5,59 7,02 8,52 61,64 < ,001 N-P, G-P Bieg 20m 50 25 50 36,82 42,92 51,16 7,08 11,86 8,70 57,22 < ,001 N-P, G-P 10x5 50 25 50 31,08 39,72 49,78 10,20 7,98 7,96 66,24 < ,001 Wszystkie Gibkość 50 25 50 34,20 39,20 46,36 14,08 12,30 12,49 65,90 < ,001 N-P
Suma
50 25 50 319,82 385,52 467,56 63,37 53,06 48,00 64,16 < ,001
Wszystkie
179
180
Powyższa tabela nr 38 przedstawia różnice w sprawności fizycznej pomiędzy badanymi grupami. Analiza wariancji Welcha wykazała, że średnie w trzech porównywanych grupach różnią się od siebie istotnie (p<0,001), natomiast testy post-hoc Tamhane’a udowodniły, że istotnie statystycznie różnią się od siebie wszystkie trzy grupy badawcze. Różnice występujące we wszystkich badanych grupach można zaobserwować w próbach: równowagi, tappingu, skoku w dal z miejsca, biegu zwinnościowego 10x5 oraz we wskaźniku ogólnym. Między uczniami z wybraną niepełnosprawnością, a uczniami pełnosprawnymi, różnica istotnie statystycznie zachodziła również w pozostałych pięciu próbach: zaciskanie ręki (N-49,74; P-57,72), siady z leżenia (N-33,26; P-53,24), zwis na drążku (N-37,96; P-45,20), bieg na 20 metrów (N-36,82; P-51,16) oraz gibkość (N-34,20;
P-46,36). Na niekorzyść dzieci z uszkodzonym słuchem w stosunku do pełnosprawnych wyszły również próby: siadów z leżenia (G-37,28; P-53,24), zwisie na drążku (G-39,44; P-45,20) oraz biegu wytrzymałościowego (G-42,92; P-51,16).
Ciekawym jest fakt, że najmniejsze różnice pomiędzy badanymi grupami występowały w próbie gibkości, gdzie różnica istotna statystycznie zachodziła tylko pomiędzy grupą dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, a pełnosprawnymi. Największe punktowe różnice pomiędzy grupami zachodziły w próbie sprawności manualnej (tapping, N-30,34; G-43,16; P-56,90). Tabela 38 wykazała różnice punktowe sprawności fizycznej w badanych grupach. W każdej z przeanalizowanych prób najwyższe średnie osiągali uczniowie pełnosprawni, choć w próbie siły statycznej (zaciskanie dłoni) różnica pomiędzy badanymi z uszkodzonym słuchem była minimalna (G-56,60; P-57,72). Należy również dostrzec fakt, że w każdej z badanych prób, najsłabsze średnie wyniki osiągali uczniowie z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim. Analiza badawcza wykazała, że każda z badanych grup uczniów najlepsze wyniki osiągała się w próbie siły statycznej. Najsłabsze średnie punktowe badani uczniowie pełnosprawni osiągali w próbie zwis na drążku (P-45,20), z kolei uczniowie z uszkodzonym słuchem w siadach z leżenia (37,28), natomiast uczniowie z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim w sprawności manualnej (tapping) (N-30,34).
181
Wykres 64. Wyniki poszczególnych prób sprawności fizycznej w badanych grupach
25 35 45 55 65
Niepełnosprawni Z uszkodzonym słuchem
Pełnosprawni
Średnie
Równowaga Tapping Skok
Zaciskanie Siady Zwis
Bieg 20m 10x5 Gibkość
Źródło: badania własne
Analizując wykres 64 można stwierdzić, że każda z badanych grup zdecydowanie najwyższe wskaźniki punktowe odnotowywała w próbie siły statycznej (zaciskanie dłoni), mierzonej przy użyciu dynamometru, a pozostałe wskaźniki oscylowały w granicach 35-50 punktów.
Wykres 65. Krzywa średnich wyników sprawności fizycznej w badanych grupach
0 100 200 300 400 500
Niepełnosprawni Z uszkodzonym słuchem
Pełnosprawni
Średnie
Suma
Źródło: badania własne
182
Tab. 39. Eurofit - różnice międzypłciowe w grupie uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim
Zmienna zależna
N Średnie Odch. St.
T Df P
K M K M K M
Równowaga 18 32 30,22 35,28 12,84 10,96 -1,47 48 ,147 Tapping 18 32 28,78 31,22 13,87 8,54 -,77 48 ,444 Skok 18 32 31,89 33,56 12,20 10,45 -,51 48 ,611 Zaciskanie 18 32 50,94 49,06 7,49 9,08 ,75 48 ,459 Siady 18 32 31,50 34,25 10,42 10,88 -,87 48 ,388 Zwis 18 32 37,72 38,09 2,93 6,68 -,22 48 ,824 Bieg 20m 18 32 37,78 36,28 6,91 7,23 ,71 48 ,479 10x5 18 32 29,06 32,22 11,15 9,61 -1,05 48 ,297 Gibkość 18 32 32,94 34,91 13,17 14,72 -,47 48 ,641 SUMA 18 32 310,83 324,88 64,74 63,06 -,75 48 ,458
Źródło: badania własne
Analiza statystyczna nie wykazała istotnych różnic międzypłciowych w grupie badanych uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim.
Średnie punktowe chłopców były lepsze w siedmiu z dziewięciu prób testu EUROFIT. Dwie próby, w których uczennice z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim osiągały nieznacznie lepsze wyniki niż chłopcy to próba: siły statycznej (zaciskanie ręki) (K-50,94; M-49,06) oraz próba wytrzymałości ogólnej (bieg na 20m) (K-37,78; M-36,28). Największe odchylenie standardowe w grupie chłopców stwierdzono w próbie gibkości (SD-14,72) natomiast najmniejsze w zwisie na drążku (SD-6,68). U dziewczyn natomiast największe odchylenie standardowe zaobserwowano w sprawności manualnej (SD-13,87), a najmniejsze, podobnie jak u chłopców w zwisie na drążku (SD-2,93).
183
Tab. 40 Eurofit - różnice międzypłciowe w grupie uczniów z uszkodzonym słuchem Zmienna
zależna
N Średnie Odch. St.
T Df P
K M K M K M
Równowaga 10 15 48,70 42,33 8,47 5,05 2,36 23 ,027 Tapping 10 15 40,60 44,87 8,81 7,72 -1,28 23 ,213 Skok 10 15 42,70 42,07 11,76 11,05 ,14 23 ,892 Zaciskanie 10 15 60,10 54,27 10,75 8,01 1,56 23 ,133 Siady 10 15 39,50 35,80 8,06 4,65 1,46 23 ,158 Zwis 10 15 40,60 38,67 7,47 6,86 ,67 23 ,512 Bieg 20m 10 15 43,10 42,80 13,75 10,94 ,06 23 ,952 10x5 10 15 38,90 40,27 8,75 7,69 -,41 23 ,684 Gibkość 10 15 36,10 41,27 13,73 11,25 -1,03 23 ,314 SUMA 10 15 390,30 382,33 67,72 43,02 ,36 23 ,721
Źródło: badania własne
W grupie badanych uczniów z uszkodzonym słuchem stwierdzono istotną statystycznie różnicę (zaznaczono kolorem czerwonym), z której wynika, że lepsze wyniki w próbie równowagi osiągają dziewczęta: T(23)=2,36; p=0,027.
Interesującym wydaje się być fakt, że dziewczyny osiągały lepszy średni wynik punktowy w sześciu z dziewięciu prób sprawności fizycznej. Chłopcy osiągnęli lepsze wyniki jedynie w próbie sprawności manualnej (tapping) (M-44,87;
K-40,60), biegu zwinnościowego (10x5) (M-40,27; K-38,90) oraz co może zaskakiwać, w próbie gibkości (M-41,27; K-36,10). Największe odchylenie standardowe można zaobserwować u chłopców w próbie gibkości (SD-11,25), a najmniejsze w siadach z leżenia (SD-4,65). Największe różnice punktowe u dziewcząt zaobserwowano w biegu wytrzymałościowym (SD-13,75), natomiast zbliżone wyniki osiągały w próbie zwis na drążku (SD-7,47).
184
Tab. 41. Eurofit - różnice międzypłciowe w grupie badanych uczniów pełnosprawnych
Zmienna zależna
N Średnie Odch. St.
T Df P
K M K M K M
Równowaga 24 26 55,92 57,96 10,09 9,71 -,73 48 ,469 Tapping 24 26 56,42 57,35 6,01 7,87 -,47 48 ,643 Skok 24 26 48,75 51,58 9,51 9,98 -1,02 48 ,311 Zaciskanie 24 26 58,42 57,08 6,23 7,30 ,70 48 ,490 Siady 24 26 53,96 52,58 8,12 9,09 ,56 48 ,575 Zwis 24 26 43,54 46,73 6,80 9,73 -1,33 48 ,189 Bieg 20m 24 26 49,29 52,88 7,99 9,12 -1,48 48 ,146 10x5 24 26 49,21 50,31 7,62 8,38 -,48 48 ,631 Gibkość 24 26 48,58 44,31 12,66 12,22 1,22 48 ,230 SUMA 24 26 464,08 470,77 46,35 50,17 -,49 48 ,628
Źródło: badania własne
Podobnie, jak u uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, także wśród pełnosprawnych uczestników badania nie stwierdzono statystycznie istotnych różnic międzypłciowych. Wyższy średni wynik punktowy w poszczególnych próbach sprawności fizycznej osiągali przeważnie chłopcy.
Wyjątek stanowiły próby gibkości, siadów z leżenia oraz zaciskania dłoni, gdzie lepsze wyniki osiągały dziewczęta. Jeśli chodzi o największe odchylenie standardowe to zarówno u dziewcząt (SD-12,66), jak i chłopców (M-12,22) dotyczyło ono gibkości. Najmniejsze różnice punktowe u chłopców zaobserwowano w zaciskaniu dłoni (SD-7,30), a u dziewczyn w tappingu (SD-6,01).
Tab. 42. Porównanie sprawności fizycznej w grupie dziewcząt (Statystyki opisowe i ANOVA – Eurofit)
T2: testy post-hoc Tamhane’a; zaznaczono różnice istotne na poziomie alfa = 0,05.
Źródło: badania własne
N Średnie OS ANOVA Welcha
Niep. Głusi Pełn. N G P N G P FW pW T2
Równowaga 18 10 24 30,22 48,70 55,92 12,84 8,47 10,09 29,23 < ,001 N-G, N-P Tapping 18 10 24 28,78 40,60 56,42 13,87 8,81 6,01 40,76 < ,001 Wszystkie
Skok 18 10 24 31,89 42,70 48,75 12,20 11,76 9,51 12,29 < ,001 N-P
Zaciskanie 18 10 24 50,94 60,10 58,42 7,49 10,75 6,23 6,51 ,003 N-P
Siady 18 10 24 31,50 39,50 53,96 10,42 8,06 8,12 33,40 < ,001 N-P, G-P
Zwis 18 10 24 37,72 40,60 43,54 2,93 7,47 6,80 5,01 ,003 N-P
Bieg 20m 18 10 24 37,78 43,10 49,29 6,91 13,75 7,99 8,47 ,001 N-P
10x5 18 10 24 29,06 38,90 49,21 11,15 8,75 7,62 24,88 < ,001 Wszystkie
Gibkość 18 10 24 32,94 36,10 48,58 13,17 13,73 12,66 8,19 ,001 N-P
Suma 18 10 24 310,83 390,30 464,08 64,74 67,72 46,35 36,63 < ,001 Wszystkie
185
186
Analiza wariancji (ANOVA) wykorzystana w niniejszej pracy ukazała szereg zależności w grupach badanych uczennic i wykazała, że średnie w trzech porównywanych grupach różnią się od siebie istotnie (p<0,05). Testy post-hoc Tamhane’a udowodniły natomiast, że istotnie statystycznie różnią się od siebie wszystkie trzy grupy badanych dziewcząt. Różnice pomiędzy wszystkimi badanymi grupami dziewcząt zaobserwowano w próbach: tapping (Fw=40,76; p<0,001), bieg zwinnościowy (10x5) (Fw=24,88; p<0,001) oraz w wyniku ogólnym (Fw=36,63;
p<0,001). Tylko w jednej (siady z leżenia) z pozostałych siedmiu prób stwierdzono istotnie statystycznie różnice pomiędzy uczennicami z uszkodzonym słuchem, a uczennicami pełnosprawnymi.
Wykres 66. Krzywa wyników w poszczególnych próbach sprawności fizycznej dziewczyn w trzech badanych grupach
Badania wykazały, że dziewczęta z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim najlepsze wyniki punktowe osiągały w próbie zaciskania dłoni (N-50,94), a najsłabsze w tappingu (N-28,78). Respondentki z uszkodzonym słuchem podobnie jak dziewczyny z poprzedniej grupy, największe wskaźniki punktowe osiągnęły w próbie siły statycznej (G-60,10), natomiast, co może zaskakiwać, najsłabsze umiejętności zaprezentowały w próbie gibkości (G-36,10).
Dziewczęta pełnosprawne, podobnie jak w poprzednich grupach średnio najwięcej
187
punktów zdobyły w próbie mierzonej dynamometrem (siła statyczna) (P-58,42) natomiast duże problemy z osiągnięciem dobrych rezultatów miały w zwisie na drążku (P-43,54). Obserwując wykres 66 można zaobserwować dużą różnicę pomiędzy osiągniętymi wynikami w próbie siły statycznej, a pozostałymi próbami.
Wykres 67. Krzywa średnich wyników sprawności fizycznej w grupach badanych dziewcząt
0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500
Niepełnosprawni Z uszkodzonym słuchem Pełnosprawni
Średnie
Suma
Źródło: badania własne
Tab. 43. Porównanie sprawności fizycznej w grupie chłopców (statystyki opisowe i ANOVA- Eurofit)
T2: testy post-hoc Tamhane’a; zaznaczono różnice istotne na poziomie alfa = 0,05
Źródło: badania własne
N Średnie OS ANOVA
Niep Z uszk. Pełn. N G P N G P FW pW T2
Równowaga 32 15 26 35,28 42,33 57,96 10,96 5,05 9,71 37,17 < ,001 Wszystkie Tapping 32 15 26 31,22 44,87 57,35 8,54 7,72 7,87 71,96 < ,001 Wszystkie Skok 32 15 26 33,56 42,07 51,58 10,45 11,05 9,98 21,98 < ,001 N-P, G-P Zaciskanie 32 15 26 49,06 54,27 57,08 9,08 8,01 7,30 6,87 ,003 N-P
Siady 32 15 26 34,25 35,80 52,58 10,88 4,65 9,09 34,87 < ,001 N-P, G-P Zwis 32 15 26 38,09 38,67 46,73 6,68 6,86 9,73 7,67 ,002 N-P, G-P Bieg 20m 32 15 26 36,28 42,80 52,88 7,23 10,94 9,12 28,00 < ,001 N-P, G-P 10x5 32 15 26 32,22 40,27 50,31 9,61 7,69 8,38 28,94 < ,001 Wszystkie Gibkość 32 15 26 34,91 41,27 44,31 14,72 11,25 12,22 3,54 ,038 N-P
Suma 32 15 26 324,88 382,33 470,77 63,06 43,02 50,17 49,04 < ,001 Wszystkie
188
189
Analiza wariancji dotycząca badanych chłopców ukazała więcej różnic międzygrupowych niż w przypadku analizowanych powyżej dziewcząt, a średnie w trzech porównywanych grupach różniły się od siebie istotnie (p<0,05). Testy post-hoc Tamhane’a ukazały natomiast, że istotnie statystycznie różnią się od siebie wszystkie trzy grupy badanych chłopców. W próbie równowagi (Fw=37,17;
p<0,001), tapping (Fw=71,96; p<0,001), biegu zwinnościowym (10x5) (Fw=28,94;
p<0,001) oraz we wskaźniku ogólnym (Fw=49,04; p<0,001), różnice istotne statystycznie zachodziły pomiędzy wszystkimi badanymi grupami. W próbach siły statycznej (zaciskanie) oraz gibkości odnotowano tylko jedną istotnie statystycznie różnicę, a dotyczyła ona uczniów z niepełnosprawnością intelektualna w stopniu lekkim, oraz uczniów pełnosprawnych.
Wykres 68. Krzywa wyników w poszczególnych próbach sprawności fizycznej chłopców w trzech badanych grupach
25 30 35 40 45 50 55 60
Niepełnosprawni Z uszkodzonym słuchem Pełnosprawni
Średnie
Równowaga Tapping Skok Zaciskanie Siady
Zwis Bieg 20m 10x5 Gibkość
Źródło: badania własne
Analiza empiryczna wykazała, że zarówno chłopcy z uszkodzonym słuchem (G-54,27) jak i chłopcy z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim (N-49,06), najwyższe średnie wskaźniki punktowe osiągali w próbie siły statycznej.
Jedynie pełnosprawni chłopcy punktowo najlepiej prezentowali się w próbie równowagi (P-57,96). Jeśli chodzi o najniższe wskaźniki punktowe to na wykresie można zauważyć, iż wśród niepełnosprawnych chłopców dominuje zręczność
190
manualna (tapping) (N-31,22). Chłopcy z uszkodzonym słuchem najsłabiej radzili sobie w siadach z leżenia (G-35,80), a pełnosprawni w próbie gibkości (P-44,31).
Analizując wykres 68 można zaobserwować bardzo dużą dysproporcję wynikową w próbie siadów z leżenia pomiędzy grupami z wybranymi niepełnosprawnościami, a pełnosprawnymi. Niestety można zaobserwować również ogromne różnice punktowe pomiędzy badanymi grupami w próbach równowagi (N-35,28; G-42,33;
P-57,96) oraz tapping (N-31,22; G-44,87; P-57,35).
Wykres 69. Krzywa średnich wyników sprawności fizycznej w grupach badanych chłopców
0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500
Niepełnosprawni Z uszkodzonym słuchem Pełnosprawni
Średnie
Suma
Źródło: badania własne
6.4. Znaczenie rodziny i jej funkcjonowania na wybrane wskaźniki