2.2. Specyfika nowoczesnego produktu inwestycyjnego
2.2.2. Zarządzanie aktywami – uzupełnienie oferty TFI
Współpraca z podmiotami specjalizującymi się w profesjonalnym pomnaŜaniu środków cieszy się wśród inwestorów coraz większą popularnością. Dzięki koncentracji firmy oferującej usługę zarządzania aktywami (asset management)106 na jasno zdefiniowanym obszarze działalności od tego typu instytucji moŜna oczekiwać osiągania ponadprzeciętnych wyników inwestycyjnych. przy jednoczesnym ograniczeniu ryzyk. Określenie „zarządzanie aktywami” w swym najszerszym, dosłownym znaczeniu nie określa w sposób dostatecznie precyzyjny obszaru interesującego z punktu widzenia niniejszej rozprawy. Poszukując
103
Por. www.fundi.pl.
104
Przytoczone kategorie mają jedynie zasygnalizować mnogość typów funduszy i ich róŜnorodność. Więcej informacji o obecnych na rynku formach funduszy inwestycyjnych umieszczono w rozdziale 3 rozprawy.
105 Por. np.: Gremillion L. „Mutual Fund Industry Handbook”, John Wiley & Sons, Hoboken 2005 czy Rogala M. „Otwarte fundusze inwestycyjne”, Helion, Gliwice 2006 – wraz z popularyzacją zagadnień związanych z funduszami inwestycyjnymi rośnie liczba monografii na ich temat.
106
W rozprawie potraktowano zarządzanie aktywami jako jeden z produktów oferowanych przez towarzystwa funduszy inwestycyjnej. W praktyce znaleźć moŜna przykłady firm, które nie oferują funduszy, a koncentrują się właśnie na asset management. Nie będą one szerzej omawiane w tej pracy.
definicji zarządzania aktywami, natrafiamy na pojęcia z zakresu księgowości, finansów przedsiębiorstw, gospodarki zasobami naturalnymi.
Angielski odpowiednik, choć na język polski tłumaczony jest dosłownie, jest bardziej jednoznaczny – niesie ze sobą bagaŜ konotacji i wielu lat doświadczenia. Polskie „zarządzanie aktywami” wymaga doprecyzowania, tymczasem „asset management” jest
niemal bezwiednie interpretowany jako proces zarządzania środkami klientów
indywidualnych lub instytucjonalnych nakierowany na maksymalizowanie stopy zwrotu przy zachowaniu zgodności z przyjętą strategią inwestycyjną107.
Inna definicja mówi, Ŝe asset management to proces zarządzania środkami klientów przez inwestowanie ich w akcje, instrumenty dłuŜne i instrumenty rynku pienięŜnego dokonywane przez profesjonalny podmiot w zgodzie z przyjętą strategią i stylem zarządzania108.
Definicje spotykane w polskich źródłach nie odbiegają zasadniczo od angielskich pierwowzorów. Według jednej z nich zarządzanie aktywami naleŜy do podstawowych usług finansowych. Głównym zadaniem instytucji finansowych (...) jest zarządzanie majątkami klientów indywidualnych i instytucjonalnych109.
Sami oferenci usługi zarządzania aktywami opisują je jako proces polegający na przyjęciu powierzonych aktywów i obrocie nimi na zlecenie w celu uzyskania maksymalnego zwrotu z powierzonego kapitału przy załoŜonym, dopuszczalnym ryzyku i danej płynności, na warunkach uzgodnionych z powierzającym kapitał110 bądź, jeszcze prościej, jako usługę opartą na profesjonalnym lokowaniu przez zarządzającego (…) środków pozostających własnością klienta111.
Na potrzeby dalszego wywodu przyjęto definicję opracowaną w oparciu o powyŜsze charakterystyki i praktykę gospodarczą – asset management (zarządzanie aktywami) jest to usługa oferowana przez wyspecjalizowane podmioty polegająca na lokowaniu środków oddanych w zarządzanie w taki sposób, aby osiągnięte zostały zamierzone cele112 dzięki dokonywaniu kupna i sprzedaŜy dostępnych na rynku instrumentów finansowych.
107
Por. definicja www.unixl.com.
108 Por. www.brascancorp.com. 109 www.wikipedia.pl. 110 www.brebank.pl. 111
W literaturze moŜna znaleźć jeszcze inne kombinacje pojęć występujących w przytoczonych definicjach. Por. Buczek S. (red.) „Asset management – zarządzanie aktywami w Polsce”, SGH, Warszawa 2006.
112
Celem zarządzania aktywami jest osiągnięcie moŜliwie wysokiego wzrostu wartości przy danym kapitale, osiągnięcie załoŜonego wzrostu przy moŜliwie najniŜszej wartości zainwestowanego kapitału, lub wypośrodkowanie między oczekiwanym zwrotem a akceptowalnym poziomem ryzyka. W praktyce pierwszy i ostatni cl spotykane są najczęściej.
Czym zatem róŜni się asset management od przestawionych wcześniej funduszy inwestycyjnych? Podstawową róŜnicą jest własność papierów wartościowych nabywanych przez podmiot zarządzający. W przypadku funduszy inwestycyjnych klient jest właścicielem jednostki uczestnictwa (certyfikatu w funduszach zamkniętych)113, a instrumenty nabywane przez TFI wchodzą do masy funduszu. W wypadku zarządzania aktywami papiery wartościowe nabywane są na rachunek klienta – jest on ich jedynym właścicielem. Podmiot zarządzający dzięki otrzymanym pełnomocnictwom jedynie dąŜy do zapewnienia optymalnych wyników z inwestycji114.
W rozprawie fundusze inwestycyjne i zarządzanie aktywami nie zajmują równorzędnej pozycji. Przyjęto, Ŝe główną domeną towarzystw funduszy inwestycyjnych są właśnie fundusze, a pozostałe produkty, w tym asset management, stanowią jedynie uzupełnienie oferty115 . W praktyce występuje wysoka (niemal pełna) substytucyjność zarządzania aktywami i funduszy inwestycyjnych – realizowane są te same cele, zaspokajane podobne potrzeby, w obu kategoriach produktów wykorzystuje się te same narzędzia inwestycyjne. Podstawowe róŜnice wynikają z formy prawnej i docelowej grupy klientów – o ile fundusze są produktem szeroko dostępnym, o tyle zarządzanie aktywami adresowane jest do najzamoŜniejszych inwestorów116.
Tabela 2: Fundusze inwestycyjne a asset management
Fundusze Asset Management
Cechy wspólne
• mogą zaspokajać te same potrzeby
• do realizacji celów wykorzystują te same instrumenty • są zarządzane przez te same podmioty
• oferowane są zbliŜone strategie inwestycyjne
RóŜnice • duŜa standaryzacja produktów
• skład portfela nie jest znany uczestnikom117
• aktywa zgromadzone przez fundusz zarządzane są całościowo
• odejść od ustalonej strategii moŜna tylko zmieniając fundusz
• ujednolicony system pobierania opłat
• oprócz produktów standardowych oferowane są indywidualne rozwiązania
• informacje na temat składu portfela mogą być udzielane na bieŜąco
• środki kaŜdego klienta zarządzane są indywidualnie
• umowa pozwala realizować dowolną strategię • opłaty ustalane są indywidualnie
Źródło: opracowanie własne
113
Jednostki uczestnictwa/certyfikaty inwestycyjne traktować moŜna jako wirtualny papier wartościowy potwierdzający udział środków klienta w masie aktywów funduszu inwestycyjnego.
114
Por. Gieros A. „Strategia dla menedŜera: Portfele inwestycyjne szyte na miarę”, Manager Magazin, 01.11.2006.
115
ChociaŜ popularność asset management będzie rosła wraz z bogaceniem się społeczeństwa i popularyzacją wiedzy na temat dostępnych sposobów inwestowania nadwyŜek finansowych. Por. Kwiatkowska M., „Popularność asset management będzie rosła”, Gazeta Prawna, 22.02.2008.
116
Spółki zarządzające aktywami najczęściej określają minimalną wielkość środków deponowanych przez jednego klienta. Taki wymóg wymuszony jest przez fakt nabywania instrumentów finansowych oddzielnie dla kaŜdego klienta.
117
Fundusze co pewien czas publikują szczegółowe informacje na temat składu ich portfela inwestycyjnego, a uczestnik tylko wtedy moŜe poznać szczegółowo strukturę swojej inwestycji. W praktyce fundusze takie dane podają co pół roku i odnoszą się one do stanu sprzed pół roku – niosą ze sobą mocno opóźnione informacje.