Wprowadzenie
Migracje są jednym z najw ażniejszych przejaw ów m obilności ludności z punktu w idzenia jej przestrzennego rozmieszczenia. W ystępowanie migracji obserwuje się na wszystkich etapach rozw oju społecznego i gospodarczego.
Rozwój migracji, ich form, kierunków i tendencji wynika ze złożonego od
działywania czynników dem ograficznych, społecznych i ekonom icznych1.
Wyniki badań nad przem ieszczeniam i ludności dowodzą, że migracje podle
gają zmianom czasowo-przestrzennym. Obszary (państwa, regiony, m iasta) przyciągające w pewnym okresie znaczne liczby imigrantów, po pew nym cza
sie jakby zamierają. Pojaw iają się natom iast nowe miejsca, do których ludność napływa w dużej liczbie. Nie inaczej jest z migracjami wewnątrzmiejskimi. Natę
żenia napływów (czy odpływów) w poszczególnych obszarach, np. dzielnicach czy osiedlach miasta, zmieniają się w czasie2.
M ieszkanie jest dla większości ludzi m iejscem najważniejszym , stąd też m i
gracje wewnątrzmiejskie są przeważnie związane z uzyskaniem własnego miesz
kania lub dążnością do poprawy warunków m ieszkaniowych i bytowych. Z tego też względu migracje zachodzące wewnątrz jednostek administracyjnych (zwłasz
cza w miastach) zwane są m igracjami rezydencjonalnymi. M igracje te związane są więc z różnymi fazami cyklu rodzinnego (zawarcie m ałżeństwa, pow iększe
1 Wewnętrzne migracje do miast i aglomeracji miejskich, oprać. T. Stpiczyński, „Statystyka P olski”
1979, nr 123, s. 7.
' R. K o z i e ł, Czasoprzestrzenna zmienność migracji wewnątrzmiejskich we Wrocławiu, „A cta U ni- versitatis W ratislaviensis” 1996, n r 1904, G eografia Społeczna i E konom iczna, t. 14, s. 45.
nie rodziny itp.), natom iast migracje między jednostkam i administracyjnymi m ają przew ażnie tło ekonom iczne3.
Przedm iotem niniejszego opracowania są zmiany przestrzenne w migracjach w ew nątrzm iejskich w Poznaniu w latach 1989-1997. Analiza migracji wew- nątrzm iejskich oparta została na danych statystycznych dotyczących przem iesz
czeń ludności między poszczególnymi dzielnicami Poznania. Autorka opraco
w ania zdaje sobie sprawę z tego, że migracje m iędzydzielnicowe stanowią jedynie część przem ieszczeń ludności w obszarze miasta, jednakże brak bar
dziej szczegółowych danych, dotyczących np. migracji wewnątrzdzielnico- wych, uniem ożliwia przedstaw ienie pełnej analizy zjawiska.
W spom niano wyżej, iż m igracje wewnątrzm iejskie określane są często mia
nem migracji rezydencjonalnych. Za R. Koziełem należy sądzić, że w naszych w arunkach na ogólną liczbę m igrantów wewnątrzm iejskich powinna wpływać w głównej mierze liczba nowo budowanych m ieszkań4. Zgodnie z tym stwier
dzeniem oraz ze względu na brak innych danych społeczno-gospodarczych, któ
re m ogłyby posłużyć do wyjaśnienia przem ieszczeń ludności w obrębie miasta, autorka podejm uje próbę analizy związku pom iędzy ruchliw ością migracyjną w obrębie Poznania a efektami budownictwa m ieszkaniowego w poszczegól
nych dzielnicach miasta.
Charakterystyka zakresu przestrzennego badań
Pod w zględem administracyjnym miasto Poznań dzieli się na pięć nastę
pujących, zróżnicow anych w ielkością obszaru dzielnic:
- Grunwald, o powierzchni 3,6 tys. ha (ok. 13,8%), dzielnica zajmująca południow o-zachodnią część miasta,
- Jeżyce, o powierzchni 5,7 tys. ha (ok. 22,2%), zajm ująca północno-za- chodnią część miasta,
- Now e M iasto, o powierzchni 10,5 tys. ha (ok. 40,2% ), położone na pra
wym brzegu W arty, przez którą graniczy z W ildą i Starym Miastem,
- Stare Miasto, o powierzchni 4,7 tys. ha (ok. 18,0%), usytuowane central
nie, z klinem biegnącym w kierunku północnym, na lewym brzegu Warty, - W ilda, o powierzchni 1,5 tys. ha (ok. 5,8%), położona w południowej części Poznania, na lewym brzegu W arty5.
Najbardziej zróżnicowane pod względem układu urbanistyczno-architekto
nicznego oraz pod względem historycznym są: najw iększa co do powierzchni dzielnica Poznania - Now e M iasto, a także Stare Miasto. W skład Nowego M ia
3 R. K o z i e 1, Wewnątrzmiejskie migracje ludności we Wrocławiu w 1979 roku, „A cta U niversitatis W ratislaviensis” 1989, n r 1006, Studia G eograficzne t. 46, s. 5.
4 Ibid., s. 10.
5 R ocznik S tatystyczny M iasta Poznania 1997, s. 40.
Zmienność migracji wewnątrzmiejskich w Poznaniu. 117
sta wchodzą: najw iększy zespół osiedli mieszkaniowych Poznania (Chartowo, Rataje, Żegrze), dzielnice przemysłowe oraz najstarsza część miasta (Ostrów Tum ski)6. N a terenie dzielnicy Stare Miasto położone są: dzisiejsze centrum miasta (obiekty handlowe, kulturalne i administracyjne), właściwe Stare Miasto, a także nowe dzielnice m ieszkaniowe (Winogrady, Piątkowo, N aram ow ice)7.
Grunwald ma w przeważającej części charakter m ieszkaniowy. Dzielnicę tę określa się często m ianem dzielnicy willowej z powodu dom inującego na jej obszarze typu zabudowy, tj. osiedli domków jednorodzinnych.
Również Jeżyce i W ilda m ają charakter mieszkaniowy, mimo że na ich tere
nie znajduje się kilka znaczących zakładów przem ysłowych. Zabudowa obu tych dzielnic w części położonej bliżej centrum m iasta pochodzi z początków XX w. W ostatnim dziesięcioleciu na tych terenach dosyć dobrze rozwinęło się budownictwo plom bow e8. Wildę, z racji zlokalizowania na jej terenie Zakładów H. Cegielskiego oraz Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego, określa się często jako dzielnicę robotniczą.
Migracje międzydzielnicowe w Poznaniu w latach 1989-1997 Jak wynika z badań ankietowych przeprowadzonych w 1997 r., poznaniacy są raczej zasiedziali w swoich m ieszkaniach i rzadko się przeprowadzają. Z de
cydowana większość mieszkańców, bo aż 80%, zamieszkuje swoje m ieszkania co najmniej od dziesięciu lat. Prawie połowa m ieszka w nich ponad dw adzie
ścia lat9.
Analiza zebranego materiału statystycznego pozw ala stwierdzić, że p o cząwszy od 1989 r. mobilność m ieszkańców Poznania system atycznie się zmniejsza. Zjawisko to koresponduje ze zm niejszającą się ruchliw ością ludno
ści w skali całego kraju w okresie transformacji. Najwyższy poziom migracji wewnątrzmiejskich zanotowano w Poznaniu w 1990 r., kiedy to w obrębie m ia
sta zmieniło miejsce zamieszkania 9381 osób. Do 1993 r. odnotowywano w aha
nia w rozm iarach migracji wewnętrznych (spadek bądź wzrost ogólnej liczby przemieszczeń), jednakże od 1994 r. obserwuje się sukcesywny spadek liczby zmian m iejsca stałego zamieszkania między poszczególnym i dzielnicami Po
znania. Powyższe obserwacje potwierdzają zamieszczone w tabeli 1 dane, do
tyczące rozm iarów m igracji wewnątrzmiejskich w Poznaniu w latach 1989- -1997 oraz w skaźników dynamiki charakteryzujących te migracje.
6 Poznań od A do Z Leksykon krajoznawczy, red. W. Łęcki i P. M aluśkiew icz, Poznań 1998 s 201 231.
7 Ibid., s. 280.
8 Ibid., s. 40 i 329.
9 K. P o d e m s k i , Ocena warunków mieszkaniowych, w: Życie w Poznaniu 1997. Poznaniacy o swoim mieście, red. R. C ichocki i K. Podem ski, Poznań 1998, s. 107.
Tabela 1
Jak w ynika z danych tabeli 1, w całym badanym okresie nieznaczną przew a
gę wśród m igrujących poznaniaków m iały kobiety. Ich udział w ogólnej liczbie m igrantów utrzym yw ał się na zbliżonym poziomie, tj. ok. 52,3%.
Tabela 2 M igracje w ew nętrzne, ludność oraz natężenie m igracji w Poznaniu w latach 1989-1997
W yszczególnię 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997
M igracje w ew nętrzne migracji wew nątrzm iejskich w Poznaniu, na 1 tys. mieszkańców miejsce zamie
szkania w obszarze m iasta zmieniło zaledwie 15 osób. Od 1994 r. natężenie mi
gracji sukcesywnie m alało, osiągając w 1997 r. poziom zaledwie 10%o.
Kolejne zestawienie (tab. 3) ilustruje rozmiary migracji m iędzydzielnico- wych w Poznaniu w badanym okresie. Graficznie zjawisko to przedstaw iają ry
sunki 1-5.
Zmienność migracji wewnątrzmiejskich w Poznaniu.. 119
T abela 3 N apływ , odpływ i saldo m igracji m iędzydzielnicow ych w Poznaniu w latach 1989-1997
Dzielni Liczba osób w latach:
ca 1989 1990 1 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997
G ru n w ald
Napływ 1635 2085 1495 1648 1518 1679 1486 1386 1376
Odpływ 2593 2465 2052 2348 1870 2021 1554 1538 1352
Saldo -9 5 8 - 3 8 0 -5 5 7 -7 0 0 -3 5 2 -3 4 2 -6 8 - 1 5 2 24
Jeżyce
Napływ 1155 1367 1595 1408 1346 1457 1381 1406 1294
Odpływ 1783 1696 1303 1476 1286 1365 1119 1065 934
Saldo -6 2 8 -3 2 9 292 -6 8 60 92 262 341 360
Nowe M iasto
Napływ 2335 2111 1906 1632 1488 1838 1167 1270 1007
Odpływ 1478 1750 1378 1732 1498 1619 1340 1396 1115
Saldo 857 361 528 - 1 0 0 - 1 0 219 -1 7 3 -1 2 6 -1 0 8
S tare M iasto
Napływ 2759 2629 2026 2811 2240 2317 1751 1606 1353
Odpływ 1887 2218 1940 1940 1947 2277 1873 1900 1722
Saldo 872 411 86 871 293 40 -1 2 2 -2 9 4 - 3 6 9
W ilda
Napływ 1036 1189 674 1109 841 967 885 990 742
Odpływ 1179 1252 1023 1112 832 976 784 759 649
Saldo -1 4 3 -6 3 -3 4 9 -3 9 - 9 101 231 93
Źródło: Zestaw ienie w łasne na podstaw ie nie publikow anych danych z US w O lsztynie dotyczących m igracji w ew nętrznych w Poznaniu w latach 1989-1997.
O)o>
500
O)
Sco
-900 -800 -700 -600 -500 -400 -300 -200 -100 0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 Salda migracji ludności
Rys. 1. Salda migracji międzydzielnicowych w latach 1989-1997 w dzielnicy Grunwald.
I I
EU Kobiety
□ Mężczyźni H Ogółem
-900 -800 -700 -600 -500 -400 -300 -200 -100 0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 Salda migracji ludności
Rys. 2. Salda m igracji m iędzydzielnicow ych w latach 1989-1997 w dzielnicy Jeżyce.
Salda migracji ludności
Rys. 3. Salda migracji międzydzielnicowych w latach 1989-1997 w dzielnicy Nowe Miasto.
Zmienność migracji wewnątrzmiejskich w Poznaniu. 121
-900 -800 -700 -600 -500 -400 -300 -200 -100 0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 Salda migracji ludności
i. 4. Salda m igracji m iędzydzielnicow ych w latach 1989-1997 w dzielnicy Stare M iasto.
Rys. 5. Salda migracji międzydzielnicowych w latach 1989-1997 w dzielnicy Wilda.
Dzielnicę Grunwald charakteryzowały wcałym badanym okresie, z wy
jątkiem 1997 r., ujem ne salda migracji. Jeżyce tylko przez pierwsze dwa lata uzyskiw ały salda ujemne. Począwszy od 1991 r. (z m ałym odstępstwem w roku następnym , gdy odnotowano m inimalne saldo ujemne) m ożna było zaobserwo
wać w zrastającą liczbę ludności osiedlającej się na Jeżycach w wyniku migracji wew nątrzm iejskich (salda dodatnie rosnące). Nieco inaczej sytuacja przedsta
wiała się na N ow ym Mieście. W latach 1989-1991 odnotowano tam dodatnie, jednakże m alejące salda migracji. Kolejne trzy lata to okres wahań, po czym od
1995 r. obserwuje się stałe salda ujemne.
Analizując efekty m igracji m iędzydzielnicowych w odniesieniu do Starego M iasta m ożna wskazać na trzy wyraźne okresy, a mianowicie: lata 1989-1991, kiedy to obserw uje się m alejące w kolejnych latach salda dodatnie, lata 1992-1994, w których powtarza się sytuacja z okresu poprzedniego, lata 1995—
-1997, w których Stare Miasto w aspekcie przemieszczeń wewnątrzmiejskich traci na znaczeniu (odpływy migracyjne przewyższają napływ do dzielnicy).
N ajm niejszy udział w m igracjach m iędzydzielnicowych w Poznaniu miała Wilda. Tu również można wyróżnić trzy okresy różniące się pod względem efek
tów przem ieszczeń ludności w obrębie miasta. Przez pierwsze trzy lata, tj. do 1991 r. dzielnica ta uzyskiw ała salda ujemne, kolejne trzy lata to okres stabili
zacji, w którym wielkości napływ ów i odpływów ludności utrzym ywały się na zbliżonym poziom ie, a począw szy od 1995 r. odnotowuje się tu przewagę napływu nad odpływem mieszkańców.
Podsum owując efekty przem ieszczeń ludności w Poznaniu w latach 1989—
-1 9 9 7 m ożna stwierdzić, że:
— w dwóch pierwszych latach zaznaczył się wyraźny podział na dzielnice, które na skutek m igracji wewnątrzm iejskich odnotowały dodatnie salda migra
cji (Nowe M iasto i Stare M iasto) oraz na dzielnice o saldach ujem nych (Grun
wald, Jeżyce i W ilda),
— w latach 1991-1994 do dzielnic o dodatnich saldach migracji dołączyły Je
życe,
— od 1995 r. na Starym i N ow ym M ieście wystąpiły salda ujem ne przem iesz
czeń ludności, do dzielnic zaś o dodatnich saldach dołączyła W ilda, a w 1997 r.
także Grunwald.
Sytuacja mieszkaniowa i efekty budownictwa mieszkaniowego w Poznaniu w aspekcie migracji wewnątrzmiejskich
Z przeprowadzonych badań ankietowych wynika, że dwie trzecie m ieszkań
ców Poznania - to ludzie zadowoleni ze swojego mieszkania. N a skali zadowo
lenia „bardzo niezadowolony” (1), „bardzo zadowolony” (5) z warunków mie
szkaniowych poznaniak m a średnio 3,7 pkt. Co trzeci poznaniak chciałby
Zmienność migracji wewnątrzmiejskich w Poznaniu. 123
jednak zmienić m ieszkanie w ciągu najbliższych 3 lat, a co piąty w dalszej przyszłości10.
Mimo że warunki mieszkaniowe w Poznaniu nie odbiegają od warunków w większości dużych miast Polski, to sytuację m ieszkaniow ą Poznania określa się jako niezadowalającą. Jest to nie tylko kwestia deficytu mieszkań. W ynika ona także z jakościowej strony zagadnienia, a więc z tego, co określa się m ia
nem wartości użytkowej m ieszkań11. Podstawowym problem em w sektorze mieszkalnictwa jest jakość zasobów m ieszkaniowych, zarówno w znaczeniu technicznym, lokalizacyjnym, jak i rodzajowym (mała różnorodność). D odatko
wo dotychczasowa polityka czynszowa przyczynia się do dekapitalizacji zaso
bów, podtrzym uje fałszywy pogląd o taniości mieszkania, w pewien sposób również ogranicza mobilność ludności, nikt bowiem nie chce tracić przyw ile
jów zwalniając m ieszkanie, a nie m a dostatecznych bodźców ekonomicznych (chodzi o wysokość czynszu), by podjąć decyzję o zmianie m ieszkania12.
Kryzys m ieszkalnictwa pogłębiany jest ponadto przez długotrwały spadek budownictwa mieszkaniowego. W Poznaniu kryzys ten objawił się bardzo w y
raźnie, liczba bowiem 1729 mieszkań oddanych do użytku w 1989 r. była pra
wie o połowę m niejsza od liczby m ieszkań przekazanych do użytku w 1985 r.
(3213 mieszkań). W całym analizowanym okresie, tj. w latach 1989-1997, licz
ba nowo budowanych mieszkań w Poznaniu nie przekraczała 2 tys. rocznie.
T abela 4 M ieszkania przekazane do użytku w Poznaniu (ogółem i w dzielnicach) w latach 1989-1997
Dzielnice L iczba m ieszkań oddanych do użytku w latach:
1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997
Poznań ogółem 1729 1649 1856 1344 1585 1939 1372 1469 1850
Grunwald 249 • 191 242 180 113 175 141 177
Jeżyce 155 • 260 172 153 393 240 274 418
Nowe M iasto 675 • 604 353 399 552 143 272 431
Stare M iasto 483 • 708 419 830 751 628 485 623
Wilda 167 • 93 158 23 130 186 297 201
Źródło: Zestaw ienie w łasne na podstaw ie R ocznika Statystycznego W ojew ództw a Poznańskiego z lat 1990-1998 oraz nie publikow anych danych OS w Poznaniu.
10 Ibid., s. 113-115.
11 A. S o b c z a k , Polityka m iasta w zakresie zaham ow ania dekapitalizacji i popraw y w artości u ży t
kowej zasobów m ieszkaniow ych Poznania, w: Synergiczna polityka strukturalnych przekształceń i p o d trzym yw anego rozw oju gospodarki Poznania, Poznań 1998, m aszynopis, s. 2.
“ W. J . B r z e s k i, Kierunki dalszych reform sektora nieruchomości w Polsce, „Św iat N ieruchom o
ści” 1998, nr 22, s. 9.
Analizując dane dotyczące efektów budownictwa m ieszkaniowego w Pozna
niu, zawarte w tabeli 4, nie m ożna w zasadzie mówić o stałej tendencji spadko
wej bądź wzrostowej na badanym rynku. W yróżnić m ożna dwa okresy, w któ
rych sytuacja przedstaw iała się podobnie: lata 1991-1993 oraz 1994—1996, kiedy to liczba oddanych do użytku m ieszkań spadała z ok. 1850 do ok. 1350, by w roku następnym wzrosnąć nieznacznie, a w kolejnym roku powrócić do podobnego poziom u ja k na początku okresu.
El Poznań ogółem
□ Gospodarka uspołeczniona
Rys. 6 . M ieszkania oddane do użytku w Poznaniu w latach 1989-1997.
N iskie rozm iary budownictw a m ieszkaniowego w Poznaniu to w głównej mierze efekt osłabienia działalności inwestycyjnej spółdzielni m ieszkanio
wych. Mimo wydawałoby się korzystnych warunków dla inwestorów prywat
nych, efekty budownictw a indywidualnego w badanym okresie nie są zadowa
lające. Praktycznie ustało budownictwo zakładów pracy, a budownictwo kom unalne jest znikom e13. Od 1994 r. coraz widoczniej zaznacza się wśród in
westorów na poznańskim rynku nieruchomości m ieszkaniowych działalność developerów.
Przyrosty bazy mieszkaniowej w Poznaniu w badanym okresie nie są zado
walające, mimo poprawiających się wskaźników dotyczących standardu nowo budowanych mieszkań, rosnącej przeciętnej powierzchni m ieszkania,'jak rów
nież rosnącej przeciętnej liczby izb w mieszkaniu.
13 S o b c z a k , op. cit., s. 11.
Zmienność migracji wewnątrzmiejskich w Poznaniu. 125
Rys. 7. M ieszkania oddane do użytku w gospodarce uspołecznionej w Poznaniu w latach 1989-1997.
T abela 5 Efekty budow nictw a m ieszkaniow ego oraz natężenie m igracji w ew nętrznych
w Poznaniu w latach 1989-1997
W skaźniki 1989 j 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997
M ieszkania oddane na
1 tys. m ieszkańców 2,9 2,8 3,1 2,3 2,7 3,3 2,4 2,5 3,2
Mieszkania oddane n a
1 tys. zaw artych m ałżeństw • 485 617 473 557 690 467 517 641
Natężenie m igracji (m igracje
na 1 tys. m ieszkańców ) 15,2 15,9 13,1 14,8 12,8 14,2 11,5 11,5 10
Źródło: Z estaw ienie w łasne n a podstaw ie Rocznika Statystycznego M iasta Poznania 1996, 1997 oraz Rocznika Statystycznego W ojew ództw a Poznańskiego 1998.
Biorąc pod uwagę fakt, że dane dotyczące migracji wew nątrzm iejskich w Po
znaniu określają ogólną liczbę migrantów, a nie liczbę gospodarstw domowych, w analizie związków m igracji z efektami budownictwa m ieszkaniowego w Po
znaniu przyjęto do porów nań liczbę izb w m ieszkaniach oddawanych do użytku w kolejnych latach.
Na przedstawionym wykresie (rys. 8) trudno dopatrzyć się oczywistej zależ
ności między m igracjam i wewnątrzm iejskim i a przyrostem m ieszkań w Pozna
niu. W latach 1993-1995 relacje między rozmiarami migracji m iędzydzielnico
wych a liczbą izb w m ieszkaniach oddawanych do użytku są widoczne, jednakże poza tym okresem zależność w takiej postaci ju ż nie występuje.
Współczynnik korelacji liniowej badanych zmiennych, wyznaczony na pozio
mie rs = 0,3242, uznano za statystycznie nieistotny. M ożna wprawdzie na pod
stawie analiz przeprowadzonych w odniesieniu do poszczególnych dzielnic zaob
serwować pewne powiązania między badanymi zmiennymi w krótkich okresach, jednakże przełożenie tych wyników na obszar całego m iasta nie daje oczekiwa
nego rezultatu.
Lata
Rys. 8. M ieszkania i izby w m ieszkaniach oddanych do użytku oraz m igracje w ew nątrzm iejskie w Po
znaniu w latach 198-9—1997.
Przedstawione wyniki w niedostatecznym stopniu potwierdziły tezę o rezy- dencjonalnym charakterze migracji wew nątrzm iejskich w Poznaniu. Nie świad
czy to, ażeby efekty budownictwa mieszkaniowego nie wpływały na kierunki i rozm iary przem ieszczeń ludności w obrębie miasta, jednakże w okresie podda
nym analizie, tj. w latach 1989---- 1997, związki te nie były widoczne. Przy
czyną takiego stanu rzeczy może być fakt, iż w statystykach dotyczących efek
tów budownictw a m ieszkaniowego uwzględnia się jedynie rok, w którym m ieszkanie zostało przekazane do użytku, a nie moment, w którym zostało fak
tycznie zasiedlone (mimo że budynek nie został jeszcze uznany za zakończony w świetle przepisów praw a budowlanego). Ruch budowlany obserwowany w Poznaniu, w szczególności dotyczący budownictwa indywidualnego, oraz jego efekty z ostatnich lat nie znajdują odzwierciedlenia w oficjalnych zesta
wieniach. Prawdopodobnie wpływa na to korzystny system ulg budowlanych, co w efekcie przedłuża w czasie m om ent uwzględnienia danego budynku jako gotowego, a faktycznie od dawna zamieszkanego.
Inną z przyczyn m oże być niedostatecznie precyzyjny pom iar zjawisk migra
cyjnych. W odniesieniu do przem ieszczeń wewnątrz m iast wskazuje się na brak danych statystycznych w odniesieniu do mniejszych jednostek niż dzielnice (np.
Zmienność migracji wewnątrzmiejskich w Poznaniu. 127
jednostki urbanistyczne, osiedla). Również nie m ożna polegać na informacjach meldunkowych, które są wysoce nieprecyzyjne, w wielu przypadkach bowiem faktyczne m iejsce zamieszkania nie pokrywa się z danymi m eldunkow ym i14.
Pomimo niedoskonałości materiału badawczego, wynikających z braku odpo
wiednich danych, m ożna na podstawie przeprowadzonej analizy stwierdzić, że migracje wewnątrzmiejskie w Poznaniu w okresie przem ian ustrojowych podle
gały zmianom czasowo-przestrzennym. Dzielnice, które w pierwszych latach zyskiwały ludność na skutek przem ieszczeń wewnątrzmiejskich, z biegiem lat straciły na atrakcyjności na rzecz dzielnic, które dotychczas charakteryzowały się ujemnymi saldami migracji.
THE CHANGEABILITY OF INTRA-URBAN MIGRATIONS IN POZNAŃ IN THE YEARS 1989-1997
S u m m a r y
The article discusses internal m igrations taking place betw een five districts o f Poznań. The results o f the conducted research indicate a residential character o f the intra-urban m igrations in Poznań.
A w eak correlation betw een effects o f the developing trend o f construction o f housing estates and the size o f people’s transfer w ithin the city boundaries w as noticed. T he construction-oriented m ove- ment obseryed in Poznań, concem ing, in particular, individual building enterprises as w ell as its results obtained during recent years, do not find any reflection in official juxtapositions. Possibly, this is influ- enced by the favorable system o f reductions in taxes due to undertaking construction w orks, w hich - as an effect - prolongs the tim e o f taking into account a given house as a ready building.
14 J. P o c i e c h a , Niedostatki danych do badań społecznych i demograficznych, „W iadom ości Sta
tystyczne” 1998, nr 1, s. 50.
SPOŁECZNE, GOSPODARCZE I PRZESTRZENNE PRZEOBRAŻENIA MIAST OPOLE 2000
Agnieszka Becla, Stanisław Czaja Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu Zbigniew Jakubczyk
Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu / Uniwersytet Opolski