W P R O W A D Z E N IE
P ro b lem aty k a gospodarki św iatow ej, szeroko ro zu m ian a, jest bardzo isto tn a z p u n k tu widzenia b ad a ń naukow ych, a tak że realizacji procesów dydaktycznych. W latach 90. P olska uczyniła p ostęp w procesie o tw ieran ia się gospodarki, zwłaszcza w kierunku państw Z achodu. W obliczu p odpisania tra k ta tu akcesyjnego m iędzy P olską a U nią E u ro p e jsk ą w zrosło z a p o -trzebow anie na publikacje dotyczące m iędzynarodow ych stosunków ekonom icz-nych, szczególnie ze stro n y szkół wyższych z a ró w n o publiczn y ch , ja k i pryw atnych.
W pracy niniejszej podjęliśm y kilka tem atów , k tó re rzadziej pojaw iają się w literaturze przedm iotu. Ja k o pierw sze zam ieszczono o p raco w an ie pt. Gospodarka światowa w ostatnich trzech dekadach X X w ieku, k tó re stanow i p u n k t odniesienia d o następnych zagadnień. O m ów iono w nim obszernie u w a ru n k o w an ia i bariery gosp o d ark i światowej w latach 1970-2000, kładąc szczególny nacisk na skutki załam an ia się św iatow ego system u kom u n isty cz-nego, tran sfo rm ację ustrojow ą w E u ro p ie Ś rodkow ow schodniej, kryzysy ek o n o m icz n e, inflację i b ezrobocie, zm iany polity k i ek o n o m iczn ej o ra z narastające zadłużenie wielu krajów św iata. W następnej kolejności p rz e -analizo w an o m .in. tak ie problem y, jak : zm iany w przem yśle i rolnictw ie, przem iany w han d lu m iędzynarodow ym , tendencje integracyjne w E uropie i w świecie, n arastan ie w spółzależności m iędzynarodow ych (globalizacja, działalność korp o racji tran sn a ro d o w y ch , przepływ kapitałów ).
W studium pt. N owa ekonom ia instytucjonalna: nowe spojrzenie na istotę gospodarowania i rozwój przedstaw ione zostały podstaw ow e założenia i główne problem y, podejm ow ane przez przedstaw icieli tego k ieru n k u w ekonom ii, tj. R o n ald a H. C o ase’a, D ouglassa C. N o rth a i O liviera E. W illiam sona. N o w a to rstw o ekonom ii instytucjonalnej polega na w ykorzystaniu ró ż n o ro d -nych szkół i n u rtó w m yślenia ekonom icznego, postrzega-nych wcześniej ja k o altern aty w n e. P ro b lem efektyw ności ekonom icznej i alokacji za so b ó w , d om inujący zawsze w ekonom ii o rtodoksyjnej, p ozostaje dla now ych in- stytucjonalistów kryterium ekonom icznej analizy, ale d o strzeg ają oni, iż m oże on być skutecznie analizow any i rozw iązyw any jedynie przy uw zględ-nieniu instytucjonalnego otoczenia. O znacza to konieczność b a d a ń interd y s-cyplinarnych i ponow ne zainteresow anie ekonom istów zjaw iskam i, będącym i przedm iotem b a d a ń innych nau k społecznych: p raw a, politologii, historii gospodarczej i etyki. P ropozycje m etodologiczne now ych in stytucjonalistów .
ich swoisty eklektyzm - to niezwykle inspirujący i obiecujący p u n k t wyjścia analizy dla teorii rozw oju i transform acji gospodarczej, z którym i m o żn a wiązać nadzieje na skuteczniejsze rozw iązyw anie problem ów w spółczesnego św iata.
W artykule zatytułow anym kształtowanie się świadomości globalnej a rozwój m y śli ekonom icznej a u to rk a prześledziła wpływ m yśli ek o n o m iczn ej na kształtow anie i rozw ój św iadom ości globalnej. P rzedm iotem rozw ażań jest w ykorzystanie poszczególnych teorii ekonom icznych przez tw órców wczesnych opraco w ań globalnych. Idee ekonom iczne m iały wpły na p ro b lem aty k ę globalną i dotyczyły samej oceny procesu w zrostu gospodarczego i uprzem ys-łow ienia, w ykorzystania zasobów natu raln y ch i kwestii dem ograficznych oraz pozaekonom icznych sku tk ó w podejm ow ania działalności gospodarczej. P rze p ro w ad z o n a analiza dow odzi, iż główne źró d ło inspiracji stanow ił tu d o ro b e k ekonom istów klasycznych (koncepcje T. R. M alth u sa, D. R icardo, J. S. M illa), choć pew ne o dniesienia m o ż n a w skazać rów n ież w myśli późniejszej (W. S. Jevons, A. C. Pigou). S tosunkow o niew ielką rolę odegrała n ato m iast w spółczesna ekonom ia orto d o k sy jn a.
Celem ostatniego w tom ie o pracow anie (P olityka rolna W spólnot Euro-pejskich) jest ch a rak tery sty k a najw ażniejszych asp ek tó w fu n k cjo n o w an ia polityki rolnej W spólnot E uropejskich o raz społeczno-ekonom iczne skutki jej realizacji na przykładzie w ybranych krajów członkow skich U nii E u ro p e j-skiej. P rzep ro w ad zo n a analiza pozw oliła n a sform ułow anie w niosku, że protekcjonizm rynkow y przynosi pozytywne efekty produkcyjne i strukturalne, ale przyczynia się jednocześnie d o ujaw nienia się now ych negatyw nych zjaw isk, takich ja k n ad p ro d u k cja płodów rolnych, p o lary zacja d o ch o d ó w farm erów , d eg rad acja środow iska n atu ra ln eg o i społecznego śro d o w isk a w iejskiego. In te n sy fik a c ja p ro d u k c ji ro ln ej stan o w i też z a g ro ż e n ie d la zdrow ia człow ieka.
