N R . 8 W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E S T R . 133
Samoczynny w yłącznik typu V H t, dla 100 amp.
Automat „ U S “
B E Z P IE C Z N IK I K O R K O W E S T W A R Z A J Ą C E T Y L K O F I K C J Ę O C H R O N Y - T O P R Z E Ż Y T E K
S T O S U J C I E W S Z Ę D Z I E WYŁĄCZNIKI SAMOCZYNNE:
do o c h ro n y s iln ik ó w ty p V Ht i K M d o ś w ia tła i g rz e jn ik ó w ty p US
P O D W Ó J N E ZABEZPIECZENIE: TERM ICZNE i E LEK TR O M AG NETYC ZNE
Nasze wyłączniki samoczynne gwarantują absolutną pewność ruchu i zapobiegają uszkodzeniom silników wzgl. instalacyj elektrycznych
NASI INŻYNIERO W IE CHĘTNIE UD ZIELĄ W A M BEZPŁATNYCH PORAD
F A B R Y K A A P A R A T Ó W E L E K T R Y C Z N Y C H
S. KLEI MAN i S-wie
W a r s z a w a , O k o p o w a 1 9 . T e l e f o n y : 7 3 4 - 2 6 , 6 8 3 - 7 7 , 7 3 4 - 5 3
P O D PR OTEKTORATEM
P. M A R S Z A Ł K A J Ó Z E F A P I Ł S U D S K I E G O
III cie P A W I L O N G Ł Ó W N Y :
14 sal. W ielka R ew ja P rzem y słu , H a n d lu , R zem iosła i R olnictw a.
P A W I L O N L N I A R S K I :
5 działów z W ystaw ą „W szystko ze ln u “ n a czele.
P A W I L O N R Y B A C K I :
10 działów i ta rg ry b n y przy sa
dzaw kach.
P A W I L O N D R O B I U 1 Z W I E R Z Ą T F U T E R K O W Y C H
W Y S T A W A H O D O W L A N A Z T A R G I E M N A K O N I E R E M O N T O W E D L A W O J S K A
K ilk ad ziesiąt paw ilonów i kiosków na tere n ac h o tw arty ch .
W O K R E S I E T A R G Ó W K I L K A N A Ś C I E Z J A Z D Ó W O R G A N I Z A C Y J S P O Ł E C Z N Y C H I G O S P O D A R C Z Y C H
P O C I Ą G I P O P U L A R N E Z E W S Z Y S T K I C H W I Ę K S Z Y C H O Ś R O D K Ó W P O L S K I
A dres: WILNO, OGRÓD BERNARDYŃSKI
B I U R O P R O P . P R A S O W E , t e l e f o n 11 -3 8 D Y R E K C J A , t e l e f o n 1 1 - 0 6
P rz y ję c ie od godz. 9 -1 1 P r z y j ę c i e od godz. 11-13 i 17 18
TARGI PÓŁNOCNE
i W Y S T A W A L N IA R S K A
w W I L N I E
2 6
. V I I I
— 1 9 3 3—
1 0. I X
S T R . 134 W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H i S T l C Z N E NR. 8
O D D Z IA Ł Y
i P R Z E D S T A W I C I E L S T W A : K r ó l. H u t a , W o ln o ś c i 19, te l. 785 Ł ó d ź , K iliń s k ie g o 96, te l. 205-84 L w ó w , K a d e c k a 9, te l. 107-40 B y d g o s z c z , C h o d k ie w ic z a 5/6,
te l. 11-17
W iln o , B o s a c z k o w a 5, tel. 12-77 K r a k ó w , G e r tru d y 2, te l. 34-34
S i l n i k i G e n e r a t o r y T r a n s f o r m a t o r y Aparaty do rozdzielni w. n.
Kable s iln o - i słaboprądowe
Nakład 3 OOP egzem p larzy C ena zeszytu 7 0 g P O S Z y
W I A D O M O Ś C I
E L E K T R O T E C H N I C Z N E
m i e s i ę c z n i k p o d n a c z e l n y m k i e r u n k i e m p r o f. m. p o ż a r y s k i e g o
Redaktor: Inż. elektr. W ł o d z i m i e r z K o ł e l e w s k i W arszawa, ul. C zackiego 5 tel. 6 9 0 -2 3
R O K 1 SIERPIEŃ 1 9 3 3 R. Z E S Z Y T 8
T R E Ś Ć Z E S Z Y T U 8:
1. P o lsk i p rz e m y sł e le k tro te c h n ic z n y .
2. N ow oczesne sa m o c z y n n e w y łą c z n ik i do s iły i ś w ia tła in i. W l. K o łe le w s k i.
3. E le k try c z n e u r z ą d z e n ia dźw ig ó w — in i. T . V a leri.
4. Z a k ła d a n ie a n te n —
W . A . T r e m b iń s k i, d y p l. te c h n o lo g -e le k try k . 5. P o p u la r n a e le k tro te c h n ik a .
6. N o w in y e le k tro te c h n ic z n e . . 7. S k rz y n k a p o c zto w a .
miejsc i zw racało na siebie pow szechną uwagę, dzięki licznym, interesującym , a przytem um iejęt
nie zaprezentow anym eksponatom .
Pierw sze transform atork i m iernikow e całk o wicie zbudow ane w kraju (podług licencji zag ra
nicznej) w ypuściła na rynek w spom niana F abryka w lutym ub. r.
R y s. 1.
T r a n s f o r m a to r e k p rą d o w y 50/5 A , 6 000 V.
(K. S z p o ta ń s k i i S -k a ).
R y s. 2.
T r a n s f o r m a to r e k p rą d o w y 75/5 A, 35 0 0 0 V.
(K, S z p o ta ń s k i i S -k a ).
R ys. 3.
T r a n s fo r m a to r e k p rą d o w y n isk ie g o n a p ię c ia (K. S z p o ta ń s k i i S -k a ).
R y s. 4.
T r a n s fo r m a to r e k p r ą d o w y sz y n o w y n is k ie g o n a p ię c ia
(K. S z p o ta ń s k i i S -k a).
Transform atorki prądow e. W y ra b ia n e p rz e z F a b ry k ę A p a ra tó w E le k try c z n y c h K. S zp o ta ń sk i i S -k a S. A. w W a rsz a w ie tra n s fo rm a to rk i p r ą d o w e p o d zielić m ożn a za sad n iczo n a trz y ty p y — z a leżn ie od w y so k o ści n a p ię c ia ro b o czeg o o ra z od w ielk o ści p rą d u p ie rw o tn e g o . Do p ie rw sz e g o t y p u — m od el J H — n a le ż ą tra n s fo rm a to rk i p rą d o w e d la w y so k ich n a p ię ć w trz e c h w y k o n a n ia c h :
1) m odel J7, suchy, w o sło n ie żelaznej, c h ro niącej od u szk o d z eń , z a n ie czy sz cze ń i w ilgoci, d la z a k re s u p rą d u p ie rw o tn e g o od 0,5 A do 500 A o ra z d la n ap ięć od 1 000 do 6 000 V ;
2) m od el J1 6H , olejow y lub n a p e łn io n y m asą (rys. 1) dla z a k re s u p rą d u od 0,5 do 1 500 A o raz dla n a p ię ć od 6 000 do 15 000 V, i w re sz c ie
3) m o del J4 5 H dla n a tę ż e ń do 1 000 A i dla n a p ięć do 35 000 V; m o d el te n p o s ia d a izolację o le jow ą i z a o p a trz o n y je s t w k o n s e r w a to r olejow y (rys. 2).
D rugi ty p tra n s fo rm a to rk ó w p rą d o w y c h s t a n o w ią tra n s fo rm a to rk i n a n a p ię c ie ro b o c z e do 1 kV p rz y p rą d z ie p ie rw o tn y m do 600 A , m od el J IF . S ą
Polski Przemysł Elektrotechniczny.
Z W ystaw y E le k tro te c h n ic zn e j w P o litech nice W a rs z a w s k ie j 1 1 —1 9 c z e rw c a r. b.
(C iąg d a ls z y ).
T ra n s fo rm ato rk i m ie rn ik o w e .
W ielk ą lu k ą w śró d p rz y rz ą d ó w w yso kiego napięcia, k tó r a p rz e z długi czas p o z o s ta w a ła n ie w ypełnioną, b y ł b r a k p ro d u k c ji k rajo w ej tra n s f o r
m ato rk ó w m iern ik o w y c h , n ie z b ę d n y c h za ró w n o w każdej in sta la c ji w y so k ieg o n ap ięc ia, ja k i w in stalacjach dużej m ocy n isk ieg o n a p ię c ia . Do r o ku 1932 tra n s fo rm a to rk i m ie rn ik o w e s p ro w a d z a ne były do P o lsk i z za g ran icy . T o te ż d u ż ą za słu g ą znanej w k ra ju i cenionej FABRYK I A PA R A T Ó W ELEKTRYCZNYCH K. SZPO TAŃSKI i S-K A S. A. w W a rsz a w ie b y ło p o d jęcie p ro d u k c ji trans- lorm atorków m iernikow ych — ta k p rą d o w y c h , jak i napięcio w y ch . S to isk o F a b ry k i K. S z p o ta ń sk i i S -k a n a W y s ta w ie za jm o w a ło jed n o z p ie rw sz y c h
■
ir
S T R . 136 W I A D O M O Ś C , I E L E K T R O T E C H N I Ć Ż N E NR. 8
to tra n s fo rm a to rk i su ch e (bez oleju); zajm ują one m ało m iejsca i n a d a ją się do u m ieszc zen ia n a sz y n a c h zb iorczych, n a ta b lic a c h o raz b a te rja c h sk rz y n e k ro z d zielcz y ch (rys. 3).
T rz e c i w re sz c ie ty p tra n s fo rm a to rk a p rą d o w ego sta n o w ią t. zw. s z y n o w e tra n s f o rm a to r
ki p rą d o w e do 1 kV p rz y n a tę ż e n ia c h p rą d u p ie r
w o tn eg o do 6 000 A ; jest to m odel J IR (rys. 4). M o del te n p rz e z n a c z o n y jest do am p ero m ie rzy , liczn i
k ó w o ra z w a to m ierzy . N o rm aln e n a tę ż e n ie p rą d u w e w tó rn y m o bw odzie w sz y stk ic h w sp o m n ian y ch w yżej tra n s fo rm a to rk ó w p rą d o w y c h w ynosi 5 A.
Transform atorki n apięciow e b u d o w a n e są p rz e z F. A . E. K. S z p o ta ń sk i i S -k a od n ajn iż
szych n a p ię ć do 37 000 w o ltó w w łączn ie. P rz y n a p ię c ia c h do 3 300 w o ltó w po stro n ie p ie rw o tn e j tra n s fo rm a to rk i w y k o n y w a n e są, jak o suche, p o w yżej zaś tej w ielk o ści, jak o olejow e, pi zyczem w sz y stk ie ty p y tra n s fo rm a to rk ó w b u d o w a n e są z a ró w n o do in stalacy j w e w n ę trz n y c h , jak i do u- sta w ie n ia p o d gołem niebem . N a rys. 5 w idzim y tra n s fo rm a to re k n ap ięc io w y ty p u U 11 H n a n a p ię cie 6 kV w w y k o n a n iu do u sta w ie n ia p od golem niebem . R ys. 6 p rz e d s ta w ia tra n s fo rm a to re k na-
R y s. 5,
T r a n s fo r m a to r e k n a p ię c io w y 60 0 0 /1 1 0 V, d la in s ta la c ji z e w n ę tr z n e j (K. S z p o ta ń s k i
i S -k a).
R ys. 6,
T r a n s fo r m a to r e k n a p ię c io w y 15 000/110 V, d la in s ta la c ji w e w n ę trz n e j (K, S z p o ta ń s k i
i S -k a).
p ięcio w y ty p u U18H n a n a p ię c ie 15 kV w w y k o n a niu w n ę trz o w e m . N ależy p o d k re ślić , że w szy stk ie w yszczeg ó ln io n e w yżej ty p y tra n s fo rm a to rk ó w m iern ik o w y c h d op u szczo n e są p rz e z G łó w n y U- rz ą d M iar i W ag do o b ro tu p u blicznego (to znaczy, że n a z a sad zie w sk a z a ń p rz y łą c z o n y c h do ty ch tra n s fo rm a to rk ó w za le g alizo w a n y ch liczn ik ó w m o żn a p ro w a d z ić ro z ra c h u n k i za d o s ta rc z o n ą e n e r- gję e le k try c z n ą ).
L i c z n i k i .
W ro k u 1928 F a b ry k a A p a ra tó w E le k try c z nych K. S zp o ta ń sk i i S -k a ro z p o czę ła , jako p i e r w s z a w k r a j u , b u d o w ę liczników je dnofazo w y ch p rą d u zm iennego; liczniki te b u d o w a n e są p o d łu g licencji zagranicznej. P ra w ie w sz y stk ie części liczn ik ó w w y k o n y w a n e są w k r a ju i jed y n ie b ęb e n k i, k ó łk a z ę b a te do liczy d eł o raz k a m ie n ie do ło ży sk sp ro w a d z a n e są z za g ran icy (są to z re s z tą części o c h a ra k te r z e b. sp ecjalny m w y ra b ia n e za le d w ie p rz e z k ilk a fa b ry k w E u ro pie). O p ró cz n o rm aln y c h liczn ik ó w jedn o fazo w y ch (rys. 7), F a b ry k a w y ra b ia liczniki r a b a t o w e (rys. 8); są to liczn ik i p rz e n o śn e , p rz e z n a c z o n e dla
g rz ejn ik ó w (dla ta ry fy ulgow ej). N a le ży zaznaczyć, że od lip ca 1933 r. F a b ry k a w y ra b ia ulepszone liczniki konstrukcji polskiej — m o d el B T 4 (rys, 9), T yp te n c h a ra k te ry z u je m. in. p ła s k a k rz y w a uchy
bów . O gółem F. A . E. K. S z p o ta ń sk i i S-ka
R ys. 7,
L ic z n ik k ilo w a to g o d z in p r ą d u jed n o fa z o w e g o (K. S z p o ta ń s k i i S -k a ),
w y p ro d u k o w a ła d o ty c h c z a s p rz e sz ło 70 000 licz
ników . W n ajb liższej p rz y sz ło śc i F a b r y k a wypuś
ci n a ry n e k liczniki d la p rą d u trójfazow ego kon
stru k c ji k rajo w ej.
P o z a te m jed n o fa zo w e liczn ik i p ro d u k c ji krajo
wej w idzieliśm y n a s to isk u PA ŃSTW O W YCH ZA
KŁADÓW TELE- I RADJOTECHNICZNYCH.
Rys- 8.
L ic z n ik ra b a to w y . (K. S z p o ta ń s k i i S -k a ).
A p a ra ty w y s o k ie g o n a p ię c ia .
N aw iązując do poprzedniego rozdziału, omó
wimy na p o czątk u w ytw órczość FABRYK I APA-
v
Ó
aW ELEKTRYCZNYCH K. SZPOTAŃSKI i b-K A w zak resie w yłączników olejowych oraz innych a p a ra tó w w ysokiego napięcia, poczem przejdziem y do innych w ytw órni.
T akże w zakresie budow y a p a ra tó w w ysokie
go napięcia F ab ry k a A p a ra tó w E lek try czn y ch K
S zpotański i S-ka p i e r w s z a w k r a j u roz
i
'|i|
kij:
w
rytar
!OWtf
/
R y s. 10. R y s. 12.
W y łą c z n ik o le jo w y t y p u 680, 10 kV , m o c o d łą c z a ln a W y łą c z n ik o le jo w y ty p u 682, 30 kV , w w y k o n a n iu d o in s ta -
0 150 M V A . lacy j z e w n ę trz n y c h .
(K. S z p o ta ń s k i i S -k a ), (K. S z p o ta ń s k i i S -k a ).
/yci ■
po® łą c z n ik ó w o b y d w u ty p ó w zn a jd u ją się je d y n ie jak i tró jb ie g u n o w e d la n a p ię ć do 35 000 w o ltó w cz ęści k o n ta k to w e , w s z y s tk ie n a to m ia s t c z ęści o ra z o d łą c z n ik i linjow e w iszą ce; o d łą c z n ik i te m o-
^sot u ziem io n e u s u n ię te są z k o tła p o z a sfe rę d z ia ła n ia gą b y ć z a o p a trz o n e w n a p ę d dźw igniow y, lin k o w y
■¡je1 p o w sta ją c e g o p rz y w y łą c z a n iu łu k u ; k o n s tru k c ja lu b k o ło w y .
u, i*
N R. 8
poczęła b u d o w ę od łączn ików (1919 r.) o ra z sam o
czynnych w yłączn ik ó w olejow ych d la w ielk ich mocy o d łą c z a n ia (1924 r.). C zęści sk ła d o w e do p o w yższych a p a ra tó w w y ra b ia n e są w k ra ju — za w yjątk iem m echanizm ów zeg aro w y ch do p rz e k a ź ników n ad m iaro w y ch .
W yłączniki olejow e b u d o w a n e są p rz e z F a b ry k ę w n a s tę p u ją c y c h odm ianach: ty p 6 8 0 na n a pięcie od 10 do 30 kV, p rą d nom inalny do 600 A, zm ontow any n a w ózku i przezn aczo ny do u staw ie
n ia w p o m ieszczen iach zam k n ię ty c h , z n ap ę d em rę c z n y m — b ez p o śred n im lub z odległości wzgl.
z n apędem elektrycznym ; typ 681 — n a te n sam z a k re s n ap ięć i p rą d ó w — n ato m iast w w ykon aniu do z a w iesze n ia w cel- kach, o raz typ 682 (z ak re s n a p ię ć i p rą d ó w , jak wyżej) — w w y k o n a n iu do in stalacy j z e w n ę trz n y c h na w ózku. W y łą c z n ik i teg o ty p u p o sia d a ją w b u d o w any pod p o k ry w ą e le k tro m a g n e s n isk ieg o n a p ię cia, wzgl. p rz e k a ź n ik zan ik o w y , a to ce le m u m o żli
w ienia sam oczynnego w y łą c z e n ia w y łą c z n ik a za- pom ocą t. zw. p rz e k a ź n ik ó w w tó rn y c h .
W sz y stk ie p o w y ż sz e ty p y w y łą c z n ik ó w są jednokotłowe i z a o p a trz o n e są w o k rą g ły zb io rn ik oraz p o k ry w ę w y p ra so w a n e z ż e la z a w a lc o w a n e go i spaw ane; k o n ta k ty w ty k o w e — ty p u tu lip a now ego — ro z m ie sz czo n e są k o n c e n try c z n ie . N ależy p o d k re ślić , że w k o tle olejow ym w y-
R ys. 9.
Licznik k ilo w a to g o d z in p r ą du je d n o fa zo w eg o (u le p s z o n a k o n stru k c ja ) (K. S z p o ta ń s k i
i S -k a).
ta z w ię k sz a w w y so k im sto p n iu b e z p ie cze ń stw o ru c h u w y łąc zn ik a. U w agę z w ra c a z a sto so w an ie m as b a k e lito w y c h do w y k o n y w a n ia sze reg u części k o n stru k c y jn y c h w e w n ą trz w yłączn ik ó w .
R y s. 11.
W y łą c z n ik o lejo w y ty p u 681, 10 k V do z a w ie sz e n ia w celce.
(K. S z p o ta ń s k i i S -k a).
F a b ry k a p o k a z a ła n a W y sta w ie ta k ż e w yłączn ik i słup ow e w y so k ieg o n ap ięc ia, p rz e z n a czon e do in stalacy j ze w n ę trz n y c h ; są to w y łą c z n i
ki n ow ego ty p u — 679 z a o p a trz o n e w g aśn ik i ro ż ko w e. S zczeg ó ln ą uw ag ę ze w zg lędu n a celow o ść k o n s tru k c ji p rz y dużej p ro s to c ie i ła tw o śc i o b słu gi — z w ra c a ł n a sieb ie od p o w ied n io zm o n to w an y tró jb ieg u n o w y w y łą c z n ik słu p o w y ty p u 678 z b e z p iecz n ik am i ru ro w e m i i g aśn ik am i ro żk o w em i (rys. 13).
W z a k re s ie odłączników w y so k ieg o n a p ię c ia
w y ra b ia n e są za ró w n o o d łącz n ik i jedn o b ieg u n o w e,
S T R . 138 W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E
ro w e Z (rys. I) w y łą c z n ik a , p r z e to n ie b y łb y o n w stanie p r ą d ó w ty c h w y łą c z y ć , — i w te n s p o s ó b o d łą c z e n ie zw ar
c ia m u s ia łb y p rz e ją ć n a s ie b ie o d p o w ie d n i w y łą c z n ik na r o z d z ie ln i, co s p o w o d o w a ło b y w y łą c z e n ie w ię k s z e j liczby k a b li, w zgl. c a łe g o d z ia łu fa b ry k a c ji. J e s t r z e c z ą oczyw istą, że te g o r o d z a ju w y p a d k i s ą w w y s o k im s to p n iu n iep o ż ąd a n e i k r y ją w s o b ie p o w a ż n e n ie b e z p ie c z e ń s tw o d la ruchu.
W ja k i s p o s ó b p o w s ta ć m o że z w a r c ie n a sa m y m w yłączn ik u ? P r z y w y łą c z a n iu d u ż y c h p r ą d ó w p o w s ta je pomiędzy t. zw . o p a łk o w e m i k o n ta k ta m i n a k a ż d e j z fa z (p a trz niżej) łu k e le k try c z n y , k tó r y d ą ż y do r o z c h o d z e n ia się na w s z y s tk ie s tro n y , a z w ła s z c z a k u g ó rz e. Ł u k t e n oddziały
w a w z a g ra ż a ją c y — p o d w z g lę d e m e le k try c z n y m — sposób n a o ta c z a ją c e go p o w ie tr z e . W n o rm a ln y m b o w ie m stanie p o w ie tr z e je s t n ie p rz e w o d n ik ie m (iz o la to re m ) i do e le k try c z n e g o p r z e b ic ia p e w n e j jeg o w a r s tw y p o tr z e b n e je s t b. znacz
n e n a p ię c ie , w y n o s z ą c e n o rm a ln ie p a r ę ty s ię c y w o ltó w na 1 m m g ru b o ś c i w a r s tw y p o w ie tr z a . P o d w p ły w e m ł u k u n a to m ia s t o ta c z a ją c e go p o w ie tr z e z a c z y n a s z y b k o tracić w ła s n o ś c i iz o la c y jn e , s ta ją c się p r z e w o d n ik ie m p rą d u ; pro
c es te n n a z y w a m y jonizacją p o w ie tr za , m ó w iąc , że łuk e le k try c z n y jo n iz u je o ta c z a ją c e go p o w ie tr z e . Z ch w ilą więc, gd y w y tw o rz o n e p rz e z łu k g o r ą c e g azy , z a w ie r a ją c e olbrzy
m ie ilo ś c i p r z e w o d z ą c y c h p r ą d c z ą s te c z e k (jonów ), przedo
s ta n ą się k u g ó rz e p o n a d k o n t a k t y p o sz c z e g ó ln y c h faz, na
s tą p i e le k try c z n e p o łą c z e n ie fa z ty c h z e so b ą , z u p e łn ie takie sa m e, ja k w w y p a d k u , g d y fa z y t e z o s ta ły b y p o łą c z o n e za- p o m o c ą m e ta lo w e g o p r z e w o d n ik a , — in n e m i sło w y nastą
p i z w a r c i e m i ę d z y p r z e w o d o w e n a w yłączni
k u . T eg o r o d z a ju z w a r c ia z d a r z a ją się p r z y niew łaściw ie z b u d o w a n y c h lu b ź le u trz y m y w a n y c h w y łą c z n ik a c h suchych d o ść c z ę sto .
W ja k i s p o s ó b m o ż n a p r z e c iw d z ia ła ć p o w y ż sz y m szko
d liw y m i n ie b e z p ie c z n y m z ja w is k o m ? P rzed ew szy stk iem d b a ć n a le ż y , b y c z a s tr w a n ia łu k u p r z y w y łą c z a n iu zwarcia (a w ię c c z a s w y tw a r z a n ia g o rą c y c h , z jo n iz o w a n y c h gazów) b y ł m o ż liw ie ja k n a jk ró ts z y , D o te g o c e lu s łu ż ą p rz y nowo
c z e s n y c h w y łą c z n ik a c h s u c h y c h t. zw . c e w k i gasikow e.
D z ia ła n ie c e w k i g a sik o w ej o p a r te je s t n a zasadzie, że d w a je d n a k o w o (w tę s a m ą s tro n ę ) skierow ane p r ą d y p r z y c i ą g a j ą s i ę , s k ie r o w a n e z a ś przeciw nie (w p rz e c iw n e stro n y ) o d p y c h a j ą s i ę . P a m ię ta ją c o tej z a s a d z ie , ro z p a tr z m y s c h e m a t (rys. 2), p r z e d s ta w ia ją c y prze
ry w a n ie p o d p r ą d e m o b w o d u e le k try c z n e g o . O d zacisku p ra w e g o p r ą d p ły n ie do c e w k i g a s ik o w e j G, s k ą d przez R y s. 13.
W y łą c z n ik s łu p o w y ty p u 678 z b e z p ie c z n ik a m i ru ro w e m i i g a śn ik a m i ró ż k o w em i.
(K. S z p o ta ń s k i i S -k a ).
W re sz c ie F a b ry k a w y ra b ia b e z p ie czn ik i r u ro w e w y so k ieg o n a p ię c ia (do 30 000 V), cew ki d ław ik o w e , o ch ro n n ik i ro ż k o w e i t. p. Ko.
(C. d. n.).
Nowoczesne samoczynne wyłqczniki do siły i światła.
Inż. WŁ. K O T E L E W S K I (C iąg d alszy )
O m ó w iliśm y k ilk a n a jc z ę ś c ie j s p o ty k a n y c h ty p ó w w y z w a la c zy c ie p ln y c h (te rm icz n y ch ) — z o g rz e w a n ie m p o - ś re d n ie m o ra z b e z p o ś re d n ie m .
O b e c n ie p o św ię c im y p a r ę słó w in n y m c z ę śc io m k o n s tru k c y jn y m n o w o c z e s n y c h sa m o c z y n n y c h w y łą c z n ik ó w , p rz e z n a c z o n y c h do z a b e z p ie c z a n ia siln ik ó w e le k try c z n y c h . O m ó w im y p o k r ó tc e z a g a d n ie n ie g a sz en ia łuk u e le k tr y c z n e go w w y łą c z n ik a c h su c h y c h (p o w ie trz n y c h ) o ra z z a p o b ie g a n ia z w a rc io m m ię d z y p rz e w o d o w y m n a w y łą c z n ik u ,— s p ra w ę ilo ś c i o ra z k s z ta łtu k o n ta k tó w o ra z k w e s tję t. zw . m ocy od łą cza ln ej; w s z y s tk ie te z a g a d n ie n ia z n a jd u ją się z r e s z tą w śc isłe j ze s o b ą łą c z n o ś c i.
Z a g a d n ie n ie sz y b k ie g o i p e w n e g o z g a s z e n i a ł u - k u e le k try c z n e g o — z w ła s z c z a p r z y siln y c h z w a rc ia c h , o d łą c z a n y c h p rz e z w y łą c z n ik s u c h y , — je s t z a g a d n ie n ie m b. d o n io słe m . C h o d z i tu p r z e d e w s z y s tk ie m o u n ie m o ż liw ie n ie p r z e r z u c e n ia się łu k u n a z a c is k i w e jśc io w e w y łą c z n ik a , co m o g ło b y sp o w o d o w a ć n o w e (d o d a tk o w e ) d w u __ lub tró jb ie g u n o w e z w a r c ie — n a sam y m już w y łą c z n ik u . P o n ie w a ż w ty m w y p a d k u o b w ó d p rą d ó w z w a rc ia z a m y k a łb y się w te n sp o s ó b , że p r ą d y te n ie p r z e p ły w a ły b y p rz e z c e w k i n a d m ia
R ys. 1. R y s . 2
G n Ga, Ga— c e w k i g a s ik o w e K , i K , _ k o n ta k ty , G L i, L u ¿3 — p r z e k a ź n ik i n a d - c e w k a g a sik o w a .
m ia ro w e .
N I E U T R U D N I A J P R A C Y W Y D A W N I C T W U
NR. 8 W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E S T R . 139
k o n ta k t K i, p r z e z łu k C o ra z k o n t a k t K? pra.d p ły n ie do z a cisku le w e g o . P o n ie w a ż k ie r u n e k p r ą d u b w g ó rn e j c z ę śc i cew ki g a s ik o w e j G je s t s k ie r o w a n y p r z e c i w n i e do k i e ru n k u p r ą d u w łu k u , p r z e t o p r ą d (b) o d p y c h a łu k (C) k u górze, p rz y s p ie s z a ją c jeg o z g a ś n ię c ie . D z ia ła n ia p r ą d u p ły nącego w d o ln e j c z ę ś c i (a) c e w k i g a sik o w e j G n a łu k n ie b ierz em y p o d u w a g ę , g d y ż w s k u te k z n a c z n ie w ię k sz e j o d -
■ ległości łu k u C o d z w o jó w a d z ia ła n ie to je s t b. s ła b e . C e w k a g a sik o w a G z a łą c z o n a je s t w s z e re g o b w o d u p rą d o w e g o , tak że p ły n ie p rz e z n ią te n sam p rą d , k tó r e p ły n ie n a s t ę p nie p rz e z łu k i k o n ta k ty ; w s k u te k te g o o d p y c h a n ie łu k u k u górze, c e le m jeg o „ z e r w a n ia " , o d b y w a się b. s k u te c z n ie , gdyż, im w ię k s z y je s t p r ą d p r z e p ły w a ją c y p rz e z łu k , tern w ięk szy p r ą d p r z e p ły w a p rz e z c e w k ę g a s ik o w ą G i tern silniej łu k z o s ta je o d p y c h a n y k u g ó rz e.
D z ia ła n ie c e w e k g a s ik o w y c h m o żn a tłu m a c z y ć i w in ny sp o só b : p o le m a g n e ty c z n e , s k ie r o w a n e p o z io m o i w y tw a rz a n e p rz e z c e w k ę g a s ik o w ą , d z ia ła w k ie r u n k u p r o s to p a d ły m d o łu k u i w m y śl z n a n e j o g ó ln ie z a s a d y o d p y c h a go k u g ó rze.
P o z a te m n a le ż y z a m k n ą ć z a ró w n o p o w s ta ją c y m ię dzy k o n ta k ta m i o p a łk o w e m i łu k , ja k i w y w o ła n e p r z e zeń gazy, w e w n ą tr z p e w n e j p r z e s tr z e n i i n ie d o puścić d o ich ro z c h o d z e n ia się w k ie r u n k u są s ie d n ic h faz oraz k u g ó rz e. D o te g o c e lu s łu ż ą t. zw . k om ory iskrow e (g a sik o w e). K o m o ry t e w y k o n a n e s ą z o g n io trw a łe g o m a te r ja łu iz o la c y jn e g o i n a s a d z o n e n a k o n ta k ty w t e n sp o s ó b , że n ie p r z e s z k a d z a ją im w r u chach, o d d z ie la ją n a to m ia s t p o s z c z e g ó ln e fa z y o d sie b ie , a ta k ż e od g ó rn e j c z ę śc i w y łą c z n ik a . W t e n s p o s ó b p o w s ta jące p rz y w y łą c z a n iu z w a rć g a z y n ie s ą w s ta n ie p r z e d o s ta ć się ani k u g ó rze, a n i t e ż n a s tro n y . W d o d a tk u z a w a r te w g a zach ty c h c z ą s te c z k i p r z e w o d z ą c e p r ą d (jony), s p o ty k a ją c się z zim n em i ś c ia n k a m i k o m o r is k ro w y c h , t r a c ą s z y b k o sw e w ła sn o śc i p rz e w o d z ą c e , w o b e c c ze g o g a z y te p r z e s ta ją b y ć groźne. P rz y w y łą c z n ik a c h o l e j o w y c h , t. j. ta k ic h , k tó ry c h k o n t a k t y z a n u rz o n e s ą w o leju , z a g a d n ie n ie g a s z e nia łu k u n ie o d g ry w a t a k d o n io s łe j ro li, g d y ż olej (o ile, o czy w iście, je s t o d p o w ie d n i) s z y b k o g a si łu k e le k try c z n y p rzy n a p ię c ia c h , ja k ie tu s p o ty k a m y (t. j. d o 500 V) i u n ie m ożliw ia w s z e lk ie p r z e b ic ia i p r z e s k o k i. N a to m ia s t p rz y w y łą c z n ik a c h s u c h y c h k o m o r y is k ro w e (g a sik o w e) odgr^
w ają w a ż n ą ro lę i o b s łu g u ją c y w y łą c z n ik i m on ter - e le k tr y k w in ien d b a ć , b y z n a jd o w a ły się o n e z a w s z e n a w ła ś c iw e m m iejscu i w n a le ż y ty m s ta n ie .
Ilo ść k o n ta k tó w p rą d o w y ch u m ie s z c z o n y c h n a k a ż d e j z faz w y łą c z n ik a z a le ż y o d k o n s tr u k c ji i w ie lk o ś c i w y łą c z n ik a. S p o ty k a m y z a z w y c z a j p r z y n o w o c z e s n y c h w y łą c z n i
k a c h sa m o c z y n n y c h n a k a ż d e j fa z ie p o k i l k a p a r k o n t a k tó w (od 2-c h do 5-c iu i w ię c e j — z a le ż n ie o d ty p u a u to m a tu ); je s t to t. zw . s y s te m s to p n io w e g o p r z e r y w a n ia p rą d u . R o z p a trz m y p r z e b ie g w y łą c z a n ia p r ą d u p rz y n a jp ro s ts z e m . a p rz y te m s to s u n k o w o c z ę s to s p o ty k a n e m d w u s to p m o w e m p rz e ry w a n iu . M a m y tu n a k a ż d e j z faz w y łą c z n ik a p o d w i e p a ry k o n ta k tó w ; t. zw . k o n ta k ty g łó w n e (a, ry s. 3), z a d a n ie m k tó r y c h je s t p ro w a d z e n ie p rą d u , o ra z t. zw . k o n ta k ty o p a ł
k o w e (b, ry s. 3), p r z e z n a c z o n e d o w ła ś c iw e g o p z e r y w a n ia o b w o d u o ra z „ r o z e r w a n ia łu k u . K o n ta k ty g łó w n e s k ła d a ją się z k o n t a k t u w p o s ta c i p ł y tk i o ra z z k o n t a k t u w k s z ta łc ie
„ s z c z o tk i“ , w y k o n a n e j z p o je d y ń c z y c h p ł y te k m o się ż n y c h . K o n ta k ty o p a łk o w e b są z a z w y c z a j w y m ie n n e i w m ia rę o p a la n ia się m o g ą b y ć ła tw o w y m ie n io n e . Z z a s a d y n a le ż y
u n ik a ć p o w s ta w a n ia łu k u e le k try c z n e g o n a k o n ta k ta c h g łó w n y c h , a to ze w z g lę d u n a m o żliw e z a c h o w a n ie g ła d k o ś c i ich p o w ie rz c h n i s ty k u ; d la te g o t e ż p r z e r y w a n ie p rą d u n a s tę p u je w te n s p o s ó b , że w c z e śn ie j z o s ta je p r z e r w a n y o b w ó d k o n ta k tó w g łó w n y c h . P o n ie w a ż ró w n o le g le do o b w o d u k o n ta k tó w g łó w n y c h w łą c z o n y je s t o b w ó d k o n ta k tó w o p a ł
k o w y c h , p r z e to łu k n a k o n ta k t a c h głów D ych n i e p o w s t a j e i c a łk o w ity p r ą d p r z e r z u c a się n a k o n t a k t y o p a ł
k o w e . W m ia rę o d d a la n ia się k o n ta k tó w o p a łk o w y c h p o w s ta je n a n ic h ł u k e le k try c z n y , k tó r y z o s ta je z g as zo n y w s k u te k d z ia ła n ia c e w e k lu b te ż k o m ó r g a sik o w y c h , ja k to już z o s ta ło o m ó w io n e w y żej.
P o w ie rz c h n ie k o n ta k tó w p o w in n y b y ć o d p o w ie d n io u trz y m y w a n e ; z a le c a się o d c z a s u do c z a su o c z y s z c z a ć i s m a r o w a ć je c ie n k ą w a r s tw ą tłu s z c z u (w a z e lin y ); m a to n a c e lu z a p o b ie g a n ie tw o r z e n iu się tle n k ó w n a p o w ie rz c h n i
R ys. 3.
a — k o n t a k t g łó w n y , b — k o n ta k ty o p a łk o w e , G — c e w k a g a sik o w a .
k o n ta k tó w , a co z a te m id z ie p o w ię k s z e n iu o p o rn o ś c i p z ej- ś c ia p o m ię d z y k o n ta k ta m i; d o ty c z y to z w ła s z c z a w y łą c z n i k ó w u s ta w io n y c h w p o m ie s z c z e n ia c h p e łn y c h k u rz u i t. p.
K o n ta k ty w y łą c z n ik ó w su c h y c h (p o w ie trz n y c h ) w in n y w y w ie ra ć n a s ie b ie b. siln y n a c is k o ra z p o s ia d a ć w ie lk ą siłę o d c ią g a ją c ą (p rzy w y łą c z a n iu ), b y u n ie m o ż liw ić s p a w a n ie się k o n ta k tó w p rz y z a łą c z e n iu w zgl. w y łą c z e n iu b. w ie lk ic h p r ą d ó w z w a rc ia . P o z a te m p r z e b ie g o d ry w a n ia się k o n t a k tó w p rz y w y łą c z e n iu w in ie n b y ć b. sz y b k i.
C o się, w re s z c ie , ty c z y t. zw . m ocy o d łą cza ln e j, to n a le ż y p o d n ią ro z u m ie ć m o c (p r ą d X n a p ię c ie ) , ja k ą d a n y w y łą c z n ik je s t w s ta n ie o d łą c z y ć b e z s z k o d y d la sie b ie . M o c e o d łą c z a ln e , w y łą c z a n e p rz e z n o w o c z e s n e s a m o c z y n n e w y łą c z n ik i, u ż y w a n e d o z a b e z p ie c z a n ia siln ik ó w s ą n a o g ó ł b.
z n a c z n e . T a k np. p e w n a w y tw ó rn ia z a g ra n ic z n a p o d a je , że w y łą c z n ik i jej w y ro b u n a p r ą d n o m in a ln y 25 A o d łą c z a ją p r ą d o n a tę ż e n iu 1 500 A (p rzy o b c ią ż e n iu b e z in d u k c y jn e m ), b e z n a r a ż e n ia k o n ta k tó w .
J a k k o lw ie k w s z y s tk ie w s p o m n ia n e w y ż ej ś ro d k i k o n s tru k c y jn e , z m ie rz a ją c e do sz y b k ie g o z g a s z e n ia łu k u i p r z e r w a n ia w ie lk ic h p r ą d ó w z w a rc ia , n ie w ą tp liw ie s p e łn ia ją sw e p rz e z n a c z e n ie , to je d n a k d o ś w ia d c z e n ie w y k a z u je , ze n ie ra z n a jle p ie j p rz e m y ś la n e k o n s tr u k c je n ie z u p e łn ie d a ją s o b ie r a d ę z w y łą c z a n ie m w ie lk ic h p r ą d ó w z w a rc ia . D o ty c z y to z w ła s z c z a w y łą c z n ik ó w n a n ie w ie lk ie n a tę ż e n ia p rą d u , z a in s ta lo w a n y c h w z a k ła d a c h p r z e m y s ło w y c h lu b e le k tro w n ia c h o w ie lk ie j m o cy z a in s ta lo w a n e j. W ty c h w y p a d k a c h — w r a z ie z w a rc ia m ię d z y p rz e w o d o w e g o w o b w o d z ie s iln i
k a , p r ą d z w a r c ia p r z y b ie r a w a r to ś ć b. w ie lk ą (k ilk a ty s ię
" W P Ł A C A J R E G U L A R N I E P R E N U M E R A T Ę
ff --- --- ---
S T R . 140 W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E NR. 8
cy a m p e ró w ); ja s n e m je s t, że w y łą c z e n ie t a k w ie lk ie g o p r ą d u d la m a łe g o w y łą c z n ik a (np, p rz e z n a c z o n e g o do s iln ik a 15 A ), k tó r e g o k o n ta k ty n ie s ą d o s to s o w a n e d o o d łą c z a n ia t a k z n a c z n y c h p rą d ó w , n a s tr ę c z a w ie lk ie tr u d n o ś c i i n ie m o ż e m in ą ć b e z śla d u , s z c z e g ó ln ie o ile c h o d z i o w ie lo k r o tn e w y łą c z a n ie te g o ro d z a ju p rą d ó w . J e ż e l i n a w e t w y łą c z n ik d a s o b ie z n im i r a d ę , to jeg o k o n t a k t y z p e w n o ś c ią n a te m u c ie r p ią . D la te g o te ż n ie k tó r z y k o n s tr u k to r z y p o s tę p u ją w n a s tę p u ją c y sp o s ó b ; z a b e z p ie c z a ją c siln ik od p rzecią żeń z a p o m o c ą je d n e g o z o p is a n y c h w y ż ej ty p ó w p rz e k a ź n ik a c ie p ln e g o (term icz n eg o ), z a o p a tr u ją o n i o b w ó d w b e z p ie c z n i
k i to p ik o w e (z am ia st p rz e k a ź n ik ó w n a d m ia ro w y c h ), o b li
c z o n e n a p r ą d 3 — 5 r a z y w ię k s z y o d p r ą d u n o m in a ln e g o s iln ik a . W ó w c z a s przy zw arciu o d ł ą c z e n i e b. w i e l k i e g o p r ą d u p rz e jm u je n a s ie b ie b e z p ie c z n ik to p ik o w y , k tó r y p r z e r y w a o lb rzy m i n ie ra z p r ą d z w a rc ia , z a o s z c z ę d z a ją c w t e n s p o s ó b c ię ż k ie j p r a c y n ie d o s ta te c z n ie siln y m k o n ta k to m w y łą c z n ik a .
(C. d. n.).
Elektryczne urzqdzenia
d z W i g O W . In ż .-e l. T. VALERI
(C iąg d alszy )
O b e c n ie o m ó w im y s te r o w a n ia e l e k t r y c z n e d ź w i
gów ; je s t ste ro w a n ie e le k try c z n e ręczn e (n ie a u to m a ty c z n e ) o ra z ste ro w a n ie e le k try c z n e a u to m a ty czn e.
Sterowanie elektryczne ręczne.
P rz y d ź w ig a c h o s te r o w a n ia c h e le k try c z n y c h s łu ż ą do u ru c h o m ie n ia d źw ig u — z a m ia s t lin e k , ła ń c u c h ó w i t. p.
a p a r a ty e l e k t r y c z n e , ja k p rz e k a ź n ik i, e le k tro m a g n e s y i t. p. S te r o w a n ia e le k try c z n e , ja k o z n a c z n ie w y g o d n ie js z e o d m e c h a n ic z n y c h , w y p ie r a ją c o ra z b a rd z ie j t e o s ta tn ie . S te r o w a n ia e le k try c z n e , ja k ju ż z a z n a c z y liśm y , m o g ą b y ć a u t o m a t y c z n e —• o ile z a trz y m a n ie d źw ig u n a o d p o - w ie d n ie m p ię tr z e n a s tę p u je s a m o c z y n n ie , lu b t e ż n i e a u t o m a t y c z n e (ręc z n e) — o ile z a trz y m a n ie u s k u te c z n ia b e z p o ś re d n io o b słu g u ją c y . S te r o w a n ia n ie a u to m a ty c z n e są b . p r o s te . U k ła d a p a r a tó w d la s te r o w a n ia n iea u to m a ty cz- n eg o p r z e d s ta w ia ry s. 1. W id z im y tu dźw ig a r k ę i ro z ru s z n ik p o łą c z o n y z p r z e łą c z n ik ie m i ta b lic ą p r z y łą c z o w ą . N a lin a c h z a w ie s z o n a je s t k a b in a K o ra z p rz e c iw w a g a P w . W k a b in ie o p ró c z la m p k i z n a jd u je się s te r o w n ic a k a b in o w a S t. W p o ło ż e n iu p o c z ą tk o w e m rą c z k i s te r o w n ic y dźw ig je s t n ie r u c h o m y . P r z e s ta w ia ją c rą c z k ę s te ro w n ic y k a b in o w e j w p r a w o lu b w lew o , w łą c z a m y siln ik e le k try c z n y a n a le w y lub te ż n a p r a w y b ieg , u ru c h a m ia ją c k a b in ę w g ó rę lu b w d ó ł.
S a m o u ru c h o m ie n ie r o z ru s z n ik a c o d b y w a się tu z a p o m o c ą d o d a tk o w y c h p rz y rz ą d ó w e le k try c z n y c h . T a k np. p r z e d s ta w io n y n a ry s. 1 (z esz y t V II „W . E l." s tr. 126) ro z ru s z n ik p rz y s to s o w a n y je s t do te g o ro d z a ju s te ro w a n ia . P r z e s t a w ia ją c r ą c z k ę w k a b in ie , w łą c z a m y s iln ic z e k lu z u ją c y n a ro z ru s z n ik u n a b ie g p r a w y lu b lew y ; siln ik te n lu z u je h a m u lec, a je d n o c z e ś n ie o b r a c a w a le c k o n ta k to w y ro z ru s z n ik a w p r a w o lu b w lew o , w łą c z a s to ja n s iln ik a g łó w n e g o i z w ie r a s to p n io w o o p o ry w w irn ik u . R ą c z k a s te r o w n ic y k a b in o w e j z a o p a tr z o n a je s t w s p rę ż y n ę , k t ó r a — p o p u s z c z e n iu jej p rz e z o b s łu g u ją c e g o — s p ro w a d z a ją a u to m a ty c z n ie d o p o ło ż e n ia p o c z ą tk o w e g o i z a trz y m u je dźw ig . D źw ig je s t w ię c
ty lk o ta k d łu g o w ru c h u , d o p ó k i trz y m a m y r ą c z k ę sterow n ic y . Z a trz y m a n ie d źw ig u o d b y w a się p o p r o s tu p r z e z pusz
c z e n ie rą c z k i.
R ys. 1. U k ła d a p a r a tó w dla ste
r o w a n ia elektrycznego r ę c z n e g o . a — s iln ik elektryczny, b — h a m u le c z magne
se m h a m u ją cy m , c — p rz e łą c z n ik i roz
ru s z n ik ,
i — ta b lic a przyłączow a, k — k o n t a k t y drzwiowe, K — k a b in a ,
P w —- p rz ec iw w a g a, S t — s te r o w n ic a kabino
w a,
kg — k a b e l giętki.
N a p o d a n y m n a ry s . 1 u k ła d z ie a p a r a tó w w id a ć poza
te m n a k a ż d e m z p i ę t e r k o n t a k t d rz w io w y k o raz kabel g ię tk i kg s p e c ja ln e j k o n s tr u k c ji, k t ó r y s łu ż y d la doprow a
d z e n ia p r ą d u do k a b in y . U k ła d p o łą c z e ń d la te g o sterow a
n ia n ie ró ż n i się z a s a d n ic z o o d u k ła d ó w p o łą c z e ń dla ste
ro w a ń m e c h a n ic z n y c h ; je s t o n b a r d z o p r o s ty , i d lateg o też n ie b ę d z ie m y go o m a w ia li s z c z e g ó ło w o .
Sterowanie elektryczne automatyczne.
P rz y u k ła d a c h ze s te r o w a n ie m a u to m a ty czn em dźwig u ru c h a m ia n y je s t z w y k le z a p o m o c ą s p e c ja ln y c h przycisków, z n a jd u ją c y c h się w k a b in ie , lu b t e ż n a poszczególnych p ię tr a c h p rz y d rz w ia c h p r o w a d z ą c y c h do szy b u ; każde
m u p r z y s ta n k o w i o d p o w ia d a s p e c ja ln y p rzy cisk (m oże być t a k ż e n a je d n e m p r z y s ta n k u k ilk a ró w n o le g le połączonych p rz y c is k ó w ) o ra z p rzek a źn ik p o m o c n ic zy . P rz e z naciśnię
c ie p rz y c is k u , o d p o w ia d a ją c e g o je d n e m u z przystanków , w łą c z a m y o d p o w ie d n i p r z e k a ź n ik , k t ó r y u ru c h a m ia z kolei a p a r a t ro z ru c h o w y d ź w ig u . P o d o je c h a n iu d o o d p o w ied n ie
go p rz y s ta n k u o b w ó d p r z e k a ź n ik a z o s ta je autom atycznie p rzerw an y, w s k u te k c ze g o d źw ig z a trz y m u je się. S terow a
n ie a u to m a ty c z n e je s t b a r d z o w y g o d n e , n ie w y m a g a ono b o w ie m s p e c ja ln e j o b słu g i; je s t o n o je d n a k ż e d o ść skom
p lik o w a n e, a to ze w z g lę d u n a d u ż ą ilo ś ć a p a r a tó w sterow n ic z y c h i z a b e z p ie c z a ją c y c h .
N a jc z ę ś c ie j s to s o w a n e s ą d w a u k ła d y o stero w a n iu a u to m a ty c z n e m : u k ła d z p r z ełą cz n ik a m i w szy b ie oraz u k ład z ap aratem k iero w n iczy m . N a ry s. 2 p o d a n y jest za
s a d n ic z y u k ła d p o łą c z e ń s te r o w y c h d la d ź w ig u o 4 przy
s ta n k a c h ( p a rte r i 3 p ię tr a ) z p r zełą czn ik a m i w szyb ie na prąd s ta ły . N a s c h e m a c ie ty m p o d a n e są d la p rzejrzy sto ści ty lk o p r z y rz ą d y s te r o w n ic z e . C e w k i P , o ra z P,. słu ż ą do w łą c z a n ia o b w o d u siln ik a , p rz y c z e m c e w k a P , w łą c z a sil
n ik d la ja z d y d ź w ig u w d ó ł, z aś c e w k a P a __ d la jazd y w g ó rę . Z c h w ilą w łą c z e n ia c e w k i P x z o s ta je p r z e r w a n y obwód p rz e z k o n t a k t y p , i p:1, p rz y w łą c z e n iu z a ś c e w k i P 2 — o tw ie r a ją się k o n ta k ty p, i P :, n a ro z ru s z n ik u , p rz ery w a jąc o b w ó d . K o n ta k ty p 2 i pi w łą c z a ją się p r z y te m z p o w ro tem ,
NR. 8 W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E S T R . 141
gdy c e w k a P i w zgl. P 2 z o s ta n ie w y łą c z o n a , k o n t a k t p 3 z a m y k a się n a to m ia s t d o p ie ro w te d y , g d y ro z ru s z n ik w ró c i w p o ło ż e n ie p o c z ą tk o w e . K o n ta k ty p i o ra z p 2 u n ie m o ż liw ia ją w ięc je d n o c z e s n e w łą c z e n ie s iln ik a d la ja z d y w g ó rę i w dół, k a n ta k t p 3 u n ie m o ż liw ia w o g ó le w łą c z e n ie siln ik a , d o pó k i ro z ru s z n ik n ie p o w ró c i w p o ło ż e n ie p o c z ą tk o w e (z e ro we), p o d o b n ie , ja k to m ia ło m ie jsc e p rz y s te r o w a n iu lin k o - w em (rys. 3 z es z. 7 „W . E l." , s tr . 127). Z p o ś r ó d a p a r a tó w z a b e z p ie c z a ją c y c h , n ie s p o ty k a n y c h w p o d a n y c h p o p rz e d n io sc h e m a ta c h , w y m ie n im y tu n a s tę p u ją c e d w a : k o n t a k t p o d łog o w y k p o ra z p r z y c is k w k a b in ie Z, k t ó r y s łu ż y d la n a ty c h m ia s to w e g o z a tr z y m a n ia d ź w ig u . P r z e łą c z n ik i p 0 — Pa zn ajd u ją się w sz y b ie (po je d n y m n a k a ż d e m p ię tr z e ) i u r u ch am ian e s ą p o d c z a s p r z e ja z d u p rz e z k a b in ę w n a s tę p u ją c y sp o só b : o ile k a b in a z n a jd u je się n a d a n e m p ię tr z e , to k o n ta k t ru c h o m y o d p o w ie d n ie g o p r z e łą c z n ik a z n a jd u je się w p o ło że n iu ś ro d k o w e m (na ry s. 2 p r z e łą c z n ik p i ); p rz y p r z e - jeździe k a b in y w g ó rę z n a jd u ją c a się n a n iej k r z y w k a p r z e łą c z a p r z e łą c z n ik i m ija n y c h p i ę t e r n a c e w k ę P i (p r z e łą c z nik po) p rz y e je ź d z ie k a b in y w d ó ł p r z e łą c z n ik i te p r z e ł ą czan e s ą n a to m ia s t n a c e w k ę P 2 (p rz e łą c z n ik i p 2 o ra z p 3 n a sc h e m a cie 2).
r - f f i K J W t i s c y :
R y s. 2.
U k ła d p o łą c z e ń d la e le k try c z n e g o s te r o w a n ia a u to m a ty cz- neg o d ź w ig u z p r z e łą c z n ik a m i w s z y b ie n a P ^ d s t a i Y*
p _ b ie g u n d o d a tn i ( + ) , N — b ie g u n u je m n y (— ); w w y łą c z n ik d la ś w ia tła , b 0, bi, b 2, b 3 k o n t a k t y rz w io w e do ś w ia tła , K„, K i, K i, K 3, - k o n t a k t y d rz w io w e d la o b w o du s te ro w e g o , p 0, P u P->, P* — p r z e łą c z n ik i .p ię tro w e , Y i p o m o c n ic z a c e w k a k ie r u n k o w a w ro z ru s z n ik u d la |a z a y w d ó ł, Ps — ta k a ż c e w k a , le c z do ja z d y w g ó rę , P i, P 2, I V - k o n ta k ty p o m o c n ic z e w r o z ru s z n ik u , r 0, ri, r 2, r3 — p r z e k a ź n ik i d la p o s z c z e g ó ln y c h p ię te r , d 0, d i, d 2, d 3 p r z y c is k i d la p o sz c z e g ó ln y c h p i ę t e r (z lew e j s tr o n y - w k a b in ie , z p ra w e j — n a p ię tr a c h ) , b k — k a b e l g ię tk i, k p — k o n t a k t p o d ło g o w y (u d o łu — d la o b w o d u s te ro w e g o , u g ó ry — d la ś w ia tła ) k —■ k o n t a k t d rz w io w y w k a b in ie , Z — p r z y c is k w k a b in ie d la n a ty c h m ia s to w e g o z a tr z y m a n ia d ź w ig u , S —
św ia tło .
N a ry s. 2 k a b in a z n a jd u je się na p ie rw szem p iętrze.
P rz y p u ś ć m y d la p r z y k ła d u , że k to ś p r z y c is n ą ł w k a b in ie p r z y c is k do (n a ry s. 2 p r z y c is k t e n z n a jd u je się n a d l ite r ą Z) d la ja z d y n a p a r te r . Z c h w ilą n a c iś n ię c ia p rz y c is k u do z a m y k a się n a s tę p u ją c y o b w ó d : o d b ie g u n a d o d a tn ie g o P p rz e z k a b e l g ię tk i b k — do k a b in y , p rz e z k o n t a k t d rz w io w y w k a b in ie k — do p r z y c is k u d la z a trz y m y w a n ia d ź w ig u Z, p o c z e m z p o w r o te m p rz e z k a b e l g ię tk i bk, p rz e z k o n ta k ty d rz w io w e p r z y d rz w ia c h ( p ro w a d z ą c y c h d o szy b u ) Ko — Ka, p rz e z p o m o c n ic z e k o n t a k t y r o z ru s z n ik a p i, p 2 i p 3, — p rz e z n a c iś n ię ty p r z y c is k w k a b in ie d 0, p rz e z u z w o je n ie p r z e k a ź n ik a n a p a r te r z e r0, p r z e łą c z n ik p ię tr o w y po i w re s z c ie p rz e z u z w o je n ie c e w k i P i — d o b ie g u n a u jem n e g o N . D źw ig ru s z y je d n a k w d ó ł ty lk o w ó w c z a s , g d y s p e łn io n e z o s ta n ą n a s tę p u ją c e w a ru n k i:
1) w s z y s tk ie d rz w i p r o w a d z ą c e d o sz y b u m u sz ą b y ć z a m k n ię te ,
2) d rz w i k a b in y m u s z ą b y ć z a m k n ię te , o ile ty lk o w k a b in ie z n a jd u je się k to k o lw ie k .
B y to w y ja śn ić , z w ró ć m y u w a g ę n a k o n t a k t p o d ło g o w y kp. O ile w k a b in ie k to ś się z n a jd u je , to p o d w p ły w e m c ię ż a ru te j o s o b y ru c h o m a p o d ło g a k a b in y o p u s z c z a się i p r z e r y w a k o n t a k t p o d ło g o w y k p, w o b e c c ze g o k o n ie c z n e je s t w ó w c z a s z a m k n ię c ie k o n t a k t u k, t. j., z a m k n ię c ie d rz w i k a b in y , g d y ż w p rz e c iw n y m r a z ie o b w ó d p r ą d u nie b ę d z ie z a m k n ię ty i d ź w ig n ie ru s z y z m ie jsc a . Z n a jd u ją c a się w k a b in ie o s o b a m o że w ię c u ru c h o m ić dźw ig je d y n ie p o z a m k n ię c iu d rz w i k a b in y . P u s ta n a to m ia s t k a b in a m o ż e b y ć u ru c h o m io n a ta k ż e i p rz y o tw a r ty c h d rz w ia c h k a b in y , gd y ż
o b w ó d p r ą d u z a m y k a się w ó w c z a s p rz e z k o n t a k t k p.
K o m p le t n e urządzenia elek
tryczne do w ind A u t o m a t y sterow nicze R o z r u s z n ik i sam oczynne H a m u l c e elektryczne olejowe
i suche,
W yłączniki piętrow e W y łą c z n ik i kabinow e W yłączniki krańcowe K o n t a k t y drzw iow e
Z a c is k i kontaktowe Z a c is k i kablow e i t. d.
W V R O B Y K R A J O W E
O F E R T Y N A Ż Ą D A N I E
m
m = c
o t !
N r n
^ Ul
• >
CM t o t O CMi J >
Cn ^ f o > :
S T R . 142 W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E NR. 8
0 ile u ru c h a m ia m y dźw ig z a p o m o c ą p rz y c is k u z e w n ę tr z n e g o d0 (p rz y c is k i z ew n ętr z n e d0 — d3 le ż ą n a rys, 2 n a p r a w o o d p rz y c is k ó w do — d3 — u m ie s z c z o n y c h w k a b in ie ; t e o s ta tn ie p o k a z a n e są n a d l ite r ą Z) — o b w ó d p rą -
R ys. 3.
U k ła d p o łą c z e ń d la e le k try c z n e g o s te r o w a n ia a u to m a ty cz
n eg o n a p r ą d tró jfa z o w y ,
a — siln ik e le k try c z n y , e — e le k tro m a g n e s lu zu ją cy , b — ro z ru s z n ik , c — o p o ry , d — siln ic z e k do u r u c h a m ia n ia w a l
c a k o n ta k to w e g o w ro z ru s z n ik u , f — w y łą c z n ik g łó w n y , g — w y łą c z n ik k ra ń c o w y , P* i P 2 _ c e w k i k ie ru n k o w e w ro z ru s z n ik u . Z — p rz y c is k d la z a trz y m a n ia dźw igu, K0 — K3 — k o n ta k ty d rz w io w e , d0— d3 — p rz y c is k i d la u r u c h o m ie n ia d ź w ig u r0— r3 — p r z e k a ź n ik i p ię tr o w e , r6 i r0 — p r z e k a ź n ik i d o d a tk o w e , P 0—P 3 — p r z e łą c z n ik i p ię tr o w e w sz y b ie
d u je s t n ie c o in n y ; od b ie g u n a P p r ą d p ły n ie p rz e z k a b e l g ię tk i bk, k o n t a k t k p , p rz y c is k Z, k o n ta k ty d rz w io w e Ko—
K3, k o n t a k t y p if p 2, p0 ro z ru s z n ik a , p rz e z w y ł ą c z o n e p r z y c is k i w k a b in ie , p rz e z k o n ta k t p o d ło g o w y , p rz e z n a c iś n ię ty p rz y c is k do i d a le j p o d o b n ie , jak p o d a n o w y żej.
O ile w k a b in ie k to ś się z n ajd u je, to k o n ta k t je s t p r z e r w a ny, a z a te m je d y n ie p u s t a k a b in a m o że b y ć u ru c h o m io n a z a p o m o c ą p rz y c is k ó w z e w n ę t r z n y c h .
D z ię k i k o n ta k to m p 2 o ra z p3 w r o z ru s z n ik u w c h w ili u ru c h o m ie n ia p r z e r w a n e z o s ta ją o b w o d y p r o w a d z ą c e p rz e z in n e p rz y c is k i, w o b e c c ze g o n a c iś n ię c ie ich w c z a sie jaz d y d źw ig u n ie p o s ia d a ż a d n e g o z n a c z e n ia .
P ły n ą c y w p o w y ż sz y m o b w o d z ie p r ą d w z b u d z a e le k tr o m a g n e s p r z e k a ź n ik a r0, k tó r y w c ią g a rd z e ń i z a m y k a
k o n ta k t, s tw a rz a ją c w t e n s p o s ó b n o w y o b w ó d z a m k n ię ty ; o d b ie g u n a P p rz e z k o n ta k t d rz w io w y w k a b in ie k (lub k o n ta k t p o d ło g o w y k ) p rz e z p r z y c is k Z, k o n t a k t y d rzw io w e Ko — K 3 p r z e z k o n t a k t p r z e k a ź n ik a r0, p rz e z u zw ojenie p rz e k a ź n ik a , p r z e łą c z n ik p ię tr o w y p u i c e w k ę P , — do b ie g u n a N . N ie tr z e b a w o b e c te g o n a c is k a ć p rz y c is k u przez c a ły c z a s ja z d y d źw ig u ; w y s ta r c z y n a to w z u p e łn o ś c i czas, p o tr z e b n y n a w c ią g n ię c ie r d z e n ia p rz e z e le k tro m a g n e s p rz e k a ź n ik a p ię tro w e g o .
K a b in a je d z ie w ię c te r a z na d ół, p r z e r z u c a p rz e łą c z n ik p ie rw s z e g o p i ę t r a w p o ło ż e n ie o d p o w ia d a ją c e jeździe w g ó rę (t. j. n a c e w k ę P 2) p o c z e m — p o p rz y je ź d z ie n a p a r
t e r — u s ta w ia ru c h o m y k o n t a k t p r z e łą c z n ik a p 0 w p o ło że n iu ś ro d k o w e m , p r z e r y w a ją c a u to m a ty c z n ie o b w ó d sterow y i z a trz y m u ją c dźw ig n a w ła ś c iw e m p ię tr z e . A nalo g iczn ie p rz e b ie g a ją z ja w is k a p r z y je ź d z ie w górę, z t ą je d n a k róż
n ic ą , ż e z a m ia s t c e w k i P3 p r a c u je c e w k a P 2. N a le ż y jeszcze z w ró c ić u w a g ę n a o b w ó d o ś w ie tle n io w y z a z n a c z o n y na s c h e m a c ie lin ja m i p rzeryw an em u D la ś w ia tła p rzew id zian e są s p e c ja ln e k o n t a k t y d rz w io w e bo — b 3; ja k w id ać ze s c h e m a tu u m ie s z c z o n a w k a b in ie la m p k a S p a li się — o ile w łą c z o n y je s t a lb o je d e n z k o n ta k tó w d rz w io w y c h d la św ia
t ł a bo — b 3, a lb o t e ż k o n t a k t p o d ło g o w y w k a b in ie nale ż ą c y do o b w o d u św ie tln e g o f k p u góry) t. j. w ó w cz as, gdy c h o c ia ż b y je d n e d rz w i d o s z y b u s ą o tw a r te , a lb o te ż k to k o l
w ie k z n a jd u je się w k a b in ie . W r a z ie p o tr z e b y dźw ig może b y ć z a trz y m a n y p rz e z ja d ą c e g o w k a b in ie z a p o m o c ą p rzy c is k u Z.
N a ry s. 3 p o d a n y je s t k o m p le tn y s c h e m a t p o łą c z e ń dla d źw ig u z a u t o m a t y c z n e m s t e r o w a n i e m na p r ą d trójfazow y. S c h e m a t t e n n ie ró ż n i się z a s a d n ic z o od p o d a n e g o n a ry s . 2; w o b e c te g o w y ja ś n im y je d y n ie zn acze
n ie p r z e k a ź n ik ó w r3 o ra z T o . P r z y p r ą d z ie z m ie n n y m nie m o żn a łą c z y ć w szereg p r z e k a ź n ik ó w r ó ż n y c h a p a ra tó w , jak to m a m ie jsc e p rz y p r ą d z ie s ta ły m . P r z e k a ź n ik bow iem p rz y p r ą d z ie z m ie n n y m — p o p r z y c ią g n ię c iu rdzenia z w i ę k s z a sw ą o p o rn o ś ć p o z o rn ą , z m n ie js z a ją c w ten sp o s ó b p r ą d p o tr z e b n y d la w łą c z e n ia d ru g ie g o p rz ek a źn ik a , Z te g o te ż w z g lę d u n a p o d a n y m s c h e m a c ie p rzew id zian e są d w a d o d a tk o w e p rzek aźn ik i — r5 o ra z r6, id en ty czn e p o d w z g lę d e m w y k o n a n ia z p r z e k a ź n ik a m i r0 — r3, Cewki
R ys. 4.
U k ła d a p a r a tó w d la a u to m a ty c z n e g o s te r o w a n ia e le k try c z
n eg o .
a —- siln ik e le k ry c z n y , b — h a m u le c z e le k tro m a g n e s e m h a m u ją c y m , c — p rz e łą c z n ik z ro z ru s z n ik ie m , d — ta b lic z k a z p r z e k a ź n ik a m i, e — p rz e k ła d n ia ś lim a k o w a z k o łe m cier- n em , f — ta b lic z k a p rzy łączo - w a ' P i— P., — p r z e łą c z n ik i p ię tr o w e w sz y b ie , k — k o n ta k ty d rz w io w e , K — k a b in a , P w — p rz e c iw w a g a , kg — k a b e l gięt
k i, r — k rz y w k a d la p rz e łą c z a n ia p r z e łą c z n ik ó w p iętro w y c h ,
— ta b lic z k a p rz y c is k o w a w k a b in ie , S — ś w ia tło , kp —
k o n ta k t p o d ło g o w y .
P i o ra z P 2 ro z ru s z n ik a w łą c z a n e s ą z a p o m o c ą k o n ta k tó w p o m o c n ic z y c h p r z e k a ź n ik ó w r5 i T e .
N a ry s. 4 w id z im y u k ła d a p a r a tó w d la o m ó w io n eg o w yżej s te r o w a n ia . W id z im y tu n a k a ż d e m p ię tr z e k o n ta k ty d rz w io w e k i ta b lic z k i p rz y c is k o w e , w sz y b ie z a ś p r z e łą c z
NR. 8 W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E S T R . 143
niki p ię tr o w e P i — P i. P r z e k a ź n ik i z m o n to w a n e n a w s p ó l
nej ta b lic y d u m ie s z c z o n e s ą w m a s z y n o w n i. W k a b in ie z n ajd u ją się : ta b lic z k a p r z y c is k o w a d h , k o n t a k t p o d ło g o w y
kp ora w ych.
k o ra z k r z y w k a r d o p r z e łą c z e n ia p r z e łą c z n ik ó w p ię tr o (D o k o ń c z e n ie n a s tą p i).
Zakładanie anten.
R ys. 1. R ys. 2.
k a n ia n a le ż y d a ć u g ó ry k a p tu r lu b t e ż k o r e k d re w n ia n y (z a o strz o n y ). S to ja k i n a le ż y z a o p a tr z y ć w o d c ią ż k i z d r u tu ż e la z n e g o o c y n k o w a n e g o o ś r e d n ic y n ie m n ie jsz ej, niż 3 mm, z a k o tw io n e (z am o co w an e ) w o d le g ło ś c i o k o ło p o ło w y w y so k o ś c i s to ja k a (rys. 4). S to ja k i n a le ż y u z ie m ić lu b te ż z a o -
W ł. A . TREM BIŃSKI d y p l . t e c h n o l o g - e l e l c t r y k .
(D o k o ń c z e n ie ).
,,O d b ie d y " m o ż n a p ro w a d z ić d o p r o w a d z e n ie w z d łu ż m uru n a iz o la to r a c h w s p o rc z y c h te le g ra fic z n y c h . A n te n a w in n a b y ć n a c ią g n ię ta n ie z a le ż n ie o d d o p ro w a d z e n ia , k tó r e nie p o w in n o w y w o ły w a ć w n iej d o d a tk o w y c h n a p r ę ż e ń . P rz e d w p r o w a d z e n ie m d o p r o w a d z e n ia a n te n y d o b u d y n k u n a le ży je z a m o c o w a ć , n a d a ją c m u m a ły zw is, a b y w o d a d e sz c z o w a m o g ła s w o b o d n ie s p ły w a ć , a iz o la to r p r z e p u s t o w y n ie b y ł n a d w e r ę ż a n y (rys. 1). N a jle p ie j d o p ro w a d z ić
a n te n ę p rz e z o k n o . W r a m ie o k ie n n e j w ie rc im y o tw ó r, w k tó r y w s ta w ia m y r u r k ę s z k la n ą lu b (lep iej) e b o n ito w ą wzgl. b a k e lito w ą , p rz e z k t ó r ą w p ro w a d z a m y p rz e w ó d , n ie p rz e c in a ją c d o p r o w a d z e n ia . M o ż n a u ż y ć ta k ż e p o r c e la n o w ego iz o la to r a p rz e p u s to w e g o (m in ja tu ra u ż y w a n e g o w p r ą d a ch siln y ch ). W ty m o s ta tn im w y p a d k u d o p ro w a d z e n ie tr z e b a ro z c ią ć , d o łą c z a ją c go n a s tę p n ie p r z y p o m o c y p rz y - lu to w an e j k o ń c ó w k i d o z a c is k ó w iz o la to ra .
J e ś li c h o d z i o m ie js c e z a w ie s z e n ia c z ę ś c i g ó rn e j a n t e ny, to p r z y w ią z a n ą d o iz o la to r a lin k ę m o że m y p r z y m o c o w a ć b e z p o ś re d n io do k o m in ó w d y m o w y c h lu b w e n ty la c y j
nych, n a d b u d ó w e k , s z c z y tó w d a c h u , o k ie n m a n s a rd o w y c h lub t. p., — p o d w a r u n k ie m je d n a k ż e , że p r z e d m io ty te są w s ta n ie w y trz y m a ć o d p o w ie d n ie o b c ią ż e n ie , n ie u t r u d n ia jąc p o z a te m w o ln e g o d o s tę p u do k o m in ó w , ic h c z y s z c z e n ia o ra z w y k o n y w a n ia r o b ó t k o n s e r w a c y jn y c h n a d a c h u ; p o z a tem a n te n y (lub te ż lin k i p o d tr z y m u ją c e iz o la to ry ) m o g ą b y ć u m o c o w a n e do s to ja k ó w p rz y m o c o w a n y c h do k o m in ó w lub m u ró w . O d le g ło ś ć g ó rn e j c z ę ś c i a n te n y o d d a c h u (z w y ją tk ie m d o p ro w a d z e n ia ) n ie p o w in n a b y ć m n ie js z a o d 1.8 m.
S t o j a k i m o g ą b y ć w y k o n a n e z d rz e w a lu b r u r m e ta lo w y c h . N a n o rm a ln y c h k o m in a c h d y m o w y c h n ie w o ln o s ta w ia ć s to ja k ó w d re w n ia n y c h . S to ja k i w o ln o p rz y m o c o w y w ać b e z p o ś re d n io d o k o m in a p o d w a r u n k ie m je d n a k , ze p rz y n a jm n ie j je d n o u m o c o w a n ie z n a jd o w a ć się b ę d z ie n ie w yżej, niż w p o ło w ie w y s o k o ś c i k o m in a (rys. 2). W s z e lk ie
aesc (Crtg anten*
u m o c o w a n ia w in n y b y ć c e m e n to w a n e (nie g ip so w a n e !). D o je d n e g o k o m in a n ie n a le ż y p rz y m o c o w y w a ć w ię c e j n iż d w ie a n te n y . O ile z a m o c o w u je m y a n te n ę d o k o m in a , n a le ż y uż>ć k la m ry ż e la z n e j, u m o c o w a n e j n ie w y ż e j, niż 40 cm o d w ie r z c h o łk a k o m in a (rys. 3). D o s to ja k ó w p rz e w o d ó w e le k t r y c z n y c h (siln o -lu b s ła b o p rą d o w y c h ) a n te n z a m o c o w y w a ć nie w o ln o .
N a jle p ie j n a d a ją się n a s to ja k i r u r y g a z o w e (z a b e z p ie c z o n e o d rd z y p r z e z o d p o w ie d n ie p o la k ie ro w a n ie ) o ś r e d n i
c y n ie m n ie jsz e j, n iż 1,5 c a la . D la z a b e z p ie c z e n ia o d z a c ie -
R y s. 3. R VS- 4
p a tr z y ć w p io ru n o c h ro n . M o ż n a p rz y m o c o w a ć a n te n ę ta k ż e d o d rz e w a , le c z w sp o s ó b e la s ty c z n y , ja k to p o k a z a n e je s t na ry s. 5.
P rz y z a k ła d a n iu a n te n n a le ż y u w a ż a ć , b y a n te n a n ie k rz y ż o w a ła się z p r z e w o d a m i n a p o w ie trz n e m i prą
du siln eg o n isk ieg o , c zy te ż w y s o k ie g o n ap ięcia, g d y ż je s t t o p rz e z p r z e p i
sy s u ro w o w z b ro n io n e . W w y ją tk o w y c h w y p a d k a c h w o ln o k rz y ż o w a ć a n te n ę z izo lo w a n em i p r z e w o d a m i n isk ieg o n a p ięc ia . W p o b liż u p rz e w o d ó w p r ą d u siln eg o a n te n y w in n y b y ć ta k z a w ie s z o n e , b y z e tk n ię c ie się a n te n y z
R y S . 5. p rz e w o d a m i p r ą d u siln eg o
(n a w e t w w y p a d k u z e r w a n ia p rz e w o d ó w c zy t e ż a n te n y ) b y ło n ie m o ż liw e . N a le ż y w m ia rę m o ż n o ś c i z a k ła d a ć a n te n y m o żliw ie d a le k o o d w s z e lk ic h p rz e w o d ó w , a p rz y n a jm n ie j p r o s to p a d le do n ich , g d y ż u n ik n ie m y w te n s p o s ó b d o d a tk o w y c h z a k łó c e ń w o d b io rz e .
K a ż d a a n te n a n a p o w ie tr z n a w in n a b y ć z a o p a tr z o n a w je d n o b ie g u n o w y p r z e
łą c z n ik a n te n o w y (rys. 6) d la p r ą d u o n a tę ż e n iu 6 A , p r z e z n a c z o n y do b e z p o ś re d n ie g o u z ie m ia - n ia a n te n y . W c z a sie , g dy n ie k o r z y s ta m y z o d b io ru , a n te n a w in n a b y ć u z ie m io n a . P r z e łą c z n ik a n te n o w y u m ie s z c z a m y z e w n ą tr z lu b w e w n ą tr z b u d y n k u w m ie jsc u ła tw o d o s tę p n e m , ja k n a jb liż e j w p ro w a d z e n ia .
W a ż n ą je s t s p r a w a z a b e z p ie c z e n ia a n te n y od w y ła d o w a ń a tm o siery cz
o c h ro n n ik grzebykowy
u z ie m ie n ie
R y s. 6.
n y c h . N a jp ro ś c ie j u s k u te c z n ia się to p rz y p o m o c y o c h r o n n i k i g rz e b y k o w e g o (z p r z e r w ą ok. 0,5 m m), z m o n to w a n e g o z a z w y c z a j n a p r z e łą c z n ik u (rys. 6). M o ż n a s to s o w a ć d o d a t k o w o o c h ro n n ik p r z e c iw p r z e p ię c io w y w p o s ta c i is k ie r n ik a p ró ż n io w e g o lu b n e o n ó w k i.
