Wiadomości Elektrotechniczne, R. 4, Zeszyt 8

(1)

Nr. 8 W A D O M O S C E L E K T R O T E C H N I C Z N E STR. 197

Id e a ln e

B E Z P I E C Z E Ń S T W O I S P R A W N O Ś Ć R U C H U O R A Z U R Z Ą D Z E Ń E L E K T R Y C Z N Y C H S I Ł Y I Ś W I A T Ł A

zapew niajq tylko nasze

W Y Ł Ą C Z N IK I S A M O C Z Y N N E

typu KM f, V H t, W Z i U S , p rzystosow an e do p racy nawet w n a jcię ższy c h w arunkach: w ko p a ln iach , hutach, fa b ryka ch ch e m iczn ych i t. p. _____________

S A M O C Z Y N N E R O Z R U S Z N IK I I PRZEŁĄCZNIKI GWIAZDA-TRÓJKĄT

z w y zw a la cza m i lub b ez

K O M P LET N E B A TE R JE R O Z D Z IE L C Z E

C E L O W A K O N S T R U K C J A S O L I D N A B U D O W A N I E Z A W O D N E D Z I A Ł A N I E

J A K O Ś Ć B E Z K O N K U R E N C J I

M o d e rn izu jcie u rzq d ze n ia e le k łry c zn e l

Ż q d a j c i e o f e r t

S ł u ż y m y b e z p ł a t n e m l p o r a d a m i .

C E N Y W Y D A T N IE O B N I Ż O N E !

(2)

STR. 198 ® W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E Nr, 8

w m

W :

**mm * 1 / 1 A D ^ r O L ! n T c c H N I C Z N E’ s - A- E L E I $ T “ ? 1 , wioch, P-0**

Z " , , d ' - ' . ; ; ' * u r s t n W , * w - a « o d d . i .1«

-

o n c e s j o n o w a n e p r z e z G ł ó w n y U r z q d M i a r

Z A K Ł A D Y E L E K T R Y C Z N E

D A C H O

INZ. A. CHOMICZ

WARSZAWA, UL. Ś-TO K R Z Y S K A 2 8, TELEFON 616-15

P R Z Y R Z Ą D Y P O M I A R O W E :

N a p ra w a i w zo rco w an ie (le g a lizo w a n ie ) a m p e ro m ie rzy , w oltom ierzy, indukłorów i ł. p. Budow a la b o ra to ryjn ych m ostków pom iarow ych.

E L E K T R O T E C H N I K A P R E C Y Z Y J N A :

Term oogniw a, te rm o re gu lato ry, p rze ka źn iki, autom aty, u rzq d ze n ia sygn a liza cyjn e .

Ad ministracja „Wiadomości E le k tr o te c hn ic z n yc h“

podaje do wiadomości P, P. Prenumeratorów,

że w myśl przepisów M i n i s t e r s t w a P o c z t i T e l e g r a f ó w

R E K L A M A C J E

dotyczące nieotrzymanych eg ze m pl a rzy cz asopism a, opatrzone wi

docznym napisem „ R e k la m a c ja g a z e to w a “

WOLNE SĄ OD OPŁATY POCZTOWEJ

o ile zostały nadane w stanie otwartym (karta pocztowa lub pismo

w nlezaklejonej kopercie).

(3)

n a k ł a d 3 0 0 0 E G Z E M P L A R Z Y • C E N A Z E S Z Y T U 1 Z Ł . 2 0 G R

W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E

M I E S I Ę C Z N I K P O D N A C Z E L N Y M K I E R U N K I E M P R O F . M. P O Ż A R Y S K I E G O R e d a k t o r: in ż .e le k t r . W ł o d z i m i e r z K o t e le w s k i • W a r s z a w a , ul. K r ó l e w s k a 15. Tel. 5 2 2 - 5 4

R O K I V • S I E R P I E Ń 1 9 3 6 R. • Z E S Z Y T 8

Treść zeszytu 8-go: 1. .PRZEŁĄCZANIE UZWOJEŃ SILNIKÓW ELEKTRYCZNYCH NA NAPIĘCIA ROŻNE OD NOMINALNEGO B. Gimbut. 2. TECHNIKA INSTALACYJ ELEKTRYCZNYCH inż. T. Kuliszewski. 3. Z PRAKTYKI I RUCHU. 4. NOWINY ELEKTRO

TECHNICZNE. 5. SKRZYNKA POCZTOWA. 6. BIBLJOGRAFJA.

P rzełq czan ie uzwojeń silników e le ktryczn ych na napięcia różne od nom inalnego.

Zdarzają się cz ęsto w ypadki, k ied y silnik e le ktryczny trzeba p rzyłączyć do sieci o i n n e m napięciu niż to, na jakie został on zbudow any.

W niniejszym artykule pragniem y podać, jakie zmiany w p ołączen iach uzwojeń silników , a w ięc jakie p rzełączen ia p oczyn ić należy, by um ożliw ić silnikowi normalną pracę przy innem napięciu.

Jednocześnie pragniem y w yjaśnić, w jakich w y padkach przełączen ia takie są m ożliw e — b ez p o trzeby przewijania silnika, czyli zm iany jego u zw o jenia na inne.

N a p ię c ia n o rm aln e i a n o rm a ln e .

W ielk ości napięć stosow an ych w instalacjach elektrycznych prądu silnego zo sta ły ob ecn ie u p o

rządkowane, czyli z n o r m a l i z o w a n e . P on i

żej podajemy tabelę norm alnych napięć znam iono

wych, na jakie — wdg. n ow ych p rzepisów — w in ny być m aszyny elek tryczn e budow ane. Z aznacza

my przytem , że napięciem znam ionow em m aszyny nazyw am y w ielk o ść napięcia, podaną na jej tab liczce znam ionowej.

N apięcia znam ionow e m aszyn elek tryczn ych (w w oltach).

P r ą d s t a ły P r ą d tr ó jf a z o w y 50 o k r/se k .

P rą d n ic e S iln ik i P rą d n ic e S iln ik i

115 110 (130) (127)

230 220 230 220

460 440 400 380

(525) (500)

3 150 3 000

5 250 (5 000)

6 300 6000

W naw iasach podane są napięcia, których unika się; są to zatem n apięcia stosow an e jedynie w yjątkow o. Jak w idzim y, prądnice budow ane są na n apięcia n ieco w yższe, niż silniki, a to ze w z g lę du na p rzew id zian y spadek n ap ięcia w sieci.

Spotyka się w szak że dotąd sporo silników, prądnic i transform atorów, zbudow anych przed laty, k iedy w spom niane wyżej normy jeszcze nie ob ow iązyw ały, a których napięcia mniej lub w ię cej odbiegają od tych norm. I tak np- spotykam y silniki trójfazow e zbudow ane (poza napięciam i normalnemi) na napięcia: 110, 115, 120, 190, 200, 210, 290, 330 V i t. d. Z drugiej zaś strony w n ie których sieciach prądu t r ó j f a z o w e g o panują napięcia 110, 120, 190, 200, 220, 240, 550, 600 i inn., czyli napięcia anormalne. Przy prądzie s t a ł y m rozm aitość spotykanych napięć jest jeszcze w ię k sza.

Z a k łó c e n ia , ja k ie w ystęp u ję w p r a c y siln ikó w e le k try c z n y c h

p r z y n ie w ła ściw e m n a p ię ciu .

Podajem y tu pokrótce skutki, jakie pociąga za sobą p rzyłączen ie silnika do sieci o n ie w ła ści

w em (nieodpow iedniem ) napięciu.

G dybyśm y asynchroniczny silnik trójfazow y p rzyłączyli do napięcia w yższego, niż to, na jakie został on zbudow any, to w zrosłyb y p rzed ew szy st- kiem s t r a t y w żela zie silnika, czyli straty w je

go rdzeniach i zębach — na prądy w irow e i h iste- rezę, w ob ec czego te cz ęści silnika za częły b y się grzać nadm iernie, od nich zaś zagrzałoby się nad

m iernie także jego uzwojenie.

N atom iast w razie p rzyłączen ia silnika trój

fazow ego do napięcia n iższego, niż to, na jakie został on zbudow any, t. zw. m om ent u tk nięcia sil

nika, czyli n a j w i ę k s z y m om ent kręcący, jaki silnik m oże w ytw orzyć, spadłby w stosunku k w a dratow ym do napięcia. I tak np. m om ent utknięcia silnika zbudow anego na n ap ięcie 220 V, a p rzyłą

czonego do sieci o napięciu 190 V, w y n osiłb y za- ledw ie: 1902

- ^ 2

— 0-746 mom entu utknięcia, jaki sil

nik ten rozw inąłby przy w ła ściw em sw em napięciu nominalnem, czyli przy 220 V.

W silnikach b oczn ik ow ych prądu sta łeg o pod czas pracy przy n apięciu w y ższem od n om inaln e

go nagrzew ają się nadm iernie cew k i m agnesow e silnika, a prócz tego w zrasta jego liczb a obrotów w stosunku p rocen tow ym o p o ło w ę (w p rzy b liże

niu) mniejszym, niż w yn osi zw y żk a napięcia.

(4)

STR. 200 W A D O M O S C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E Nr. 3

P r z e łą c z a n ie siln ikó w tró jfa zo w y ch . U k ła d p o ł ą c z e ń w g w ia z d ę i tró jk ą t.

W obec p rzytoczonych w yżej niepraw idłow o

ści, jakie w ystępują w pracy silników przy n iew ła- śoiw em napięciu, n ależy szukać sposobów p rzysto

sow ania silników do różnych napięć z tem, aby pra

co w ały one norm alnie, nie grzały się nadm iernie i d aw ały na w ale normalną sw ą moc.

Przykład. Silnik p o łączon y w trójkąt przy n a

pięciu 220 V pobiera z sieci prąd o

n a t ę ż e n i u

44 A.

Przy p ołączen iu w gw iazdę, t. j. przy napięciu 380 V silnik ten pobierać b ęd zie prąd J

J 44 = 2 5 , 5 A.

M oc silnika w obu w ypadkach jest jednakow a.

Poza tym p ospolitym sposobem d ostoso

w yw ania silnika do pracy przy danem napięciu sie-

R ys. t.

S c h e m a t u z w o je n ia ośm iobiegunowego s iln i

k a tró jfa z o w e g o p rz y p o łą c z e n iu w g w ia z d ę .

R y s. 2.

S c h e m a t u z w o je n ia s iln ik a o śm io b ie g u n o w e g o p o p r z e

łą c z e n iu w tr ó jk ą t.

R ys. 3.

S c h e m a t u z w o je n ia s iln ik a o ś m io b ie g u n o w e g o p o p r z e łą c z e n iu n a n a p ię c ie s ie c i T90 V.

O ile chodzi o t r ó j f a z o w e silniki asyn

chroniczne, to najprostszym i najczęściej stosow a nym sposobem przystosow ania silnika do innego napięcia jest z m i a n a p o ł ą c z e ń uzwojenia silnika, a m ianow icie — z p ołączenia w gw iazdę na p ołączen ie w trójkąt lub odwrotnie- D otyczy to silników zbudow anych na d w a napięcia zna

m ionow e, a w ięc np, 72 i 125 V, 127 i 220 V lub też 220 i 380 V. Łącząc zaciski, um ieszczone na tabliczce zaciskow ej silnika w trójkąt, przystoso

wujem y silnik do pracy przy napięciu n i ż s z e m, łącząc natom iast zaciski w gw iazdę — do pracy przy napięciu w y ż s z e m.

ci m ożem y — w celu przystosow ania siln ik ów do różnych napięć — dokonyw ać zm ian w p o szcz e

gólnych elem entach u z w o j e n i a stojana. S p o

sób ten p olega na tem, że elem en tom tym dajemy p ołączenia szeregow e, rów noległe lub m ieszane — zależn ie od rodzaju i liczb y elem en tó w w danym silniku. W celu w yjaśnienia, na czem p ołączenia tak ie polegają rozpatrzm y szereg konkretnych przykładów z praktyki.

P r z e ł ą c z a n i e o i m i o b ie g u n o w e g o s iln ik a t r ó jf a z o w e g o .

**K ażdy silnik na 750 obr/min ), czyli silnik ośm iobiegunow y) p osiad a w każ- dem t. zw. paśm ie uzw ojenia stojana (czyli w każdej fazie) po 4 p ołączon e szerego w o grupy zezw ojow e ) a — rys. 1. J eż eli silnik tak i p rzezn aczo**

ny jest na napięcie 220 380 V i jeżeli trzy te pasma (fazy) p ołączym y w gw iazdę, w ó w cza s silnik b ęd zie mógł pracow ać przy n apięciu 380 V. N a

p ięcie w każdej fazie (paśmie) w ynosi

—¡ = = 220 V, 380 1 3

zatem przy p ołączen iu pasm uzwoje-

Kys. 4.

S c h e m a t u z w o je n ia siln ik a o ś m io b ie g u n o w e g o p o p r z e łą c z e n iu n a n a p ię c ie sieci

110 V.

R y s. 5.

S c h e m a t u z w o je n ia o ś m io b ie g u n o w e g o s iln i

k a , 500 V, p o p r z e łą c z e n iu n a n a p ię c ie sie ci 125 V.

Zmienia się przytem n atężen ie prądu, jakie silnik pobiera z sieci, które przy pracy silnika (dla danej m ocy) przy napięciu w yższem (t. j. przy p o łączeniu uzwojenia w gwiazdę) jest o \' 3 , czyli o 1,73 razy mniejsze, niż podczas pracy silnika przy n apięciu niższem , a w ięc przy połączen iu w trójkąt.

*) L ic zb ę o b ro tó w s iln ik a p o d a w ać b ę d z ie m y w p o s ta c i t. zw. s y n c h ro n ic z n e j lic z b y o b r o tó w (p o r. z e s z. 7/1935 r. ,,W . E ."

s tr. 212), z b liż o n e j do lic z b y o b ro tó w s iln i

k a p rz y b ie g u lu zem .

**) L ic z b a b ie g u n ó w 2p s iln ik a tró jfa z o w e g o n a p rą d z m ie n n y o c z ę s to tliw o ś c i 50 o k r./s e k . o b lic z a m y ze w z o ru :

6000

g d z ie n o z n a c z a s y n c h ro n ic z n ą lic z b ę o b r o tó w s iln ik a m in u tę (p o r. z e s z y t 3/1935 r. ,,W . E . s tr. 75).

*“*) in a c z e j: g ru p y c e w k o w e , g ru p y c e w e k .

(5)

Nr. 8 • W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E • STR. 201

nia w trójkąt (rys. 2) będziem y mogli p rzyłączyć silnik do sieci o n apięciu 220 V.

P on iew aż n apięcie na końcach każdej z grup zezw ojów a w ynosi:

f > = 5 5 V,

łącząc w ięc po 2 grupy w k ażdem paśm ie r ó w n o l e g l e , czyli dając t. zw . p ołączen ie m ieszane,

R ys. 6.

S c h e m a t k o ło w y u z w o je n ia o ś m io b ie g u n o w e g o s iln ik a tró jfa z o w e g o .

otrzymamy na zaciskach każdego pasm a napięcie:

55 X 2 = 110 V.

Przy połączen iu utw orzonych w ten sposób pasm 1, 2, 3 w g w i a z d ę (rys. 3), będ ziem y m o

gli p rzyłączyć silnik do napięcia:

110

X

|/ 3 — 190 V.

Przy p rzełączen iu zaś w spom nianych pasm w t r ó j k ą t (rys. 4) silnik b ęd zie m ógł pracow ać przy napięciu sieci, w yn oszącem 110 V.

‘ " l

U

V ? H

- j

v -

L*-.

-2-i , 1— r-

i 4 1 I1 6 a' 1 1 1 1 1 ! i 1

1 1 i il

i r U u

i i j l

1 _ 4-J 1 1 : 1 i 11 ( i A-l 1 P r ■ ; i i : 1 !

k i 1

\\ L l .L.¿1: U . !

_A) i

A__

H (X)

P H

(U )(Y )

P P P

( V ) ( Z ) (W ) R ys. 7.

R o z w in ię ty s c h e m a t u z w o je n ia o śm io b ie g u n o w e g o s iln ik a tró jfa z o w e g o .

Mając ośm iobiegunow y silnik trójfazow y, w y konany na n ap ięcie 500 V (przy p ołączen iu w gw iazdę), m ożem y go d ostosow ać do napięcia 125 V, łącząc w szy stk ie 4 grupy zezw ojow e a w e w

nątrz każdej z faz stojana r ó w n o l e g l e (rys- 5), albowiem :

500_X V 3 = 500

1 3 X 4 4

Z astanów m y się teraz nad tern, jak należy opisane wyżej — w sposób teo rety czn y — p rzełą

czenia

w y k o n y w a ć w p r a k t y c e .

Na rys. 6 p okazany jest schem at k o ło w y u zw o

jenia stojana ośm iobiegunow ego trójfazow ego sil

nika asynchronicznego. P okazane są tu czoła 12

g r u p z e z w o j o w y c h ,

oznaczonych kolejnem i liczb a

mi, p rzyczem grupy n ależące do k ażdego z trzech pasm (faz) nakreślone są innym rodzajem linij. P o czątk i grup oznaczone są literą

p,

końce zaś — literą

k .

P ołączen ia pom iędzy p oszczególnem i gru

pami, n ależącem i do jednej fazy (pasma) zo stały na schem acie — dla przejrzystości — pom inięte.

Początk i pasm, w ych od zące z grup 1, 3 i 5 p o łą czone są iz zaciskam i U, V, W tabliczki zaciskow ej

t

silnika, końce zaś pasm w yprow adzone z grup

10,

12 i 2 p o łączon e są z zaciskam i Z, X, Y tejże tab liczki.

R ozm ieszczen ie p oczątk ów i k o ń c ó w pasm w takim w łaśn ie porządku, jak to pokazane zo sta ło na schem acie rys, 6, u łatw ia p ołą czen ie u zw o jenia silnika — zapom ocą specjalnych złą czek — bądź w gw iazdę, bądź też w trójkąt. W ażną jest rzeczą — ze w zględu na p raw id łow y obieg w iru

jącego pola m agnetycznego w stojanie, — aby przy w szelk ich przełączen iach uzw ojeń na inne n a p ię

cia zaw sze łączon e b y ły p o czątk i

p

grup zezw ojo

w ych z końcam i

k

tych grup.

To samo uzw ojenie, zaopatrzone tem i sam e- mi, co poprzednio literam i i liczbami, p okazane jest na rys. 7 w p ostaci schem atu r o z w i n i ę t e g o na p łaszczyźn ie. W idzim y tu p ołączen ia p oczątk ów i k oń ców p oszczególnych grup z e z w o jow ych ze sobą.

Chcąc otrzym ać układ, jak na rys. 3, łączym y rów nolegle:

p ,

z

p 4; k ,

z

k 4

*) oraz

p 7

z

p a0; k 7

z

k 10.

N astępn ie obie te pary grup łączym y w szereg przew odem o w ięk szym przekroju, a to ze w zględu na dw ukrotnie w ięk sze n atężen ie prądu w tym p rzew odzie, — o czem zresztą b ęd zie jeszcze m o

w a dalej. W podobny sposób p ostępujem y z p as

mami innych faz. K ońce i p oczątki k ażd ego z pasm składają się z 2 przew odów , k tóre łączym y n a stęp nie z zaciskam i, u m ieszczon em i na tab liczce z a c is

kowej — wdg. podanej poprzednio zasady.

W celu p rzełączen ia podanego na rys. 7 u zw o jenia wdg. układu, p okazanego na rys. 5, łączym y ze sobą rów nolegle następujące p o czątk i cew ek :

Pi

—

p 4

—

p 7

— Pio, oraz ich końce:

k i — k 4 — k 7 — k 10;

podobnież p ostępujem y w innych pasm ach. P o czą tek i k oniec każdego z pasm sk ład a się ob ecn ie z 4 p rzew odów , k tóre łączym y z zaciskam i tab

liczki.

P r z e ł ą c z a n i e s z e ś c i o b i e g u n o w e g o s iln ik a t r ó j f a z o w e g o .

Silnik sześciob ieg u n ow y (1000 obr/min.) p o siada w k ażdem paśm ie uzw ojeniow em stojana po 3 grupy zezw o jo w e

a

(rys. 8) p ołączon e ze sobą

*) P r z e z p i o z n a c z a m y p o c z ą t e k g ru p y z e z w o jo - w e j 1, p r z e z k i — k o n ie c g r u p y z e z w o jo w e ) 1 i t. d.

(6)

STR. 202 W I A D O M O Ś Ć E L E K T R O T E C H N C Z N E Nr. 8

w szereg. Silnik taki, podobnie jak i poprzedni, łączym y na napięcie 380 V — w gw iazdę, zaś na n apięcie 220 V — w trójkąt.

Liczba m ożliw ych przełączeń silnika sześcio- biegunow ego na inne napięcia jest o g r a n i c z o- n a, gdyż liczba jego grup zezw ojow ych nie dzieli

R ys. 8.

Schem at u z w o je n ia sześciobiegunow ego s iln ik a tró jfa z o w e g o p rz y p o łą c z e n iu

w g w ia zd ę .

rozw inięciu na p łaszczyźn ie — p okazany jest na rys. 11. W idzim y tu p ołączenia p o czątk ów i koń ców p oszczególnych grup cew ek .

Chcąc p rzełączyć uzw ojenia stojana wdg. rys.

9, zm ieniam y p ołączen ia tak, aby w każdej z faz zostały ze sobą p ołączon e następujące początki

wzgl, końce:

P i — p* — Pt o r a z k j — k 4 — k 7.

P r z e ł ą c z a n i e c z ł e r o b i e - g u n o w e g o s iln ik a t r ó jf a z o w e g o .

W silniku czterobiegu- n ow ym (1500 obr/min.) każde pasm o uzw ójeniow e składa się z 2 grup zezw ojow ych a (rys. 12), p ołączon ych sze

regowo. Przy n apięciu 380 V łączym y uzw ojenie stojana w gw iazdę, przy 220 zaś w o l

tach — w trójkąt (rys. 13).

W tym przypadku m o

żliw e jest p rzełączen ie uzw o-

R y s. 9.

S c h e m a t u z w o je n ia s iln ik a s z e śc io b ie g u - n o w eg o , 380 V, p o p r z e łą c z e n iu n a n a p ię

cie sie c i 127 V.

się przez dwa, nie m oże w ięc być użyta dla p o łą czenia m ieszanego.

Łącząc w każdem paśm ie po 3 grupy r ó w n o l e g l e (rys 9), przełączam y uzwojenie silnika na napięcie:

380 X ł 3 380

3 127 V.

k ³ X 3

Rys. 10 przedstaw ia schem at k ołow y uzw oje

nia stojana silnika sześciobiegunow ego, posiadają

cego 9 grup zezw ojow ych, po 3 w każdej fazie.

O znaczenia -są te same, co i poprzednio — przy silniku ośm iobiegunowym . C harakterystyczną c e chą tego uzwojenia jest to, że jeżeli czoła grup z e zw ojow ych ułożym y w dwuch w arstw ach, a nie w

R o z w in ę ły s c h e m a t

R ys. 11.

u z w o je n ia s z e ś c io b ie g u n o w e g o siln ik a tró jfa z o w e g o .

R ys. 10.

S c h e m a t k o ło w y u z w o je n ia s z e ś c io b ie g u n o w e g o s iln ik a tró jfa z o w e g o .

trzech, to uzwojenie takie posiadać będzie grupę zezw ojów a 7 o czołach w ichrow atych, mat uzwojenia silnika sześciobiegu n ow ego

R ys. 12. R y s. 13.

S c h e m a t u z w o je n ia c z te r o b ie g u n o w e g o S c h e m a t u z w o je n ia silnika s iln ik a tró jfa z o w e g o p r z y p o łą c z e n iu c z te r o b ie g u n o w e g o przy

w g w ia zd ę . p o łą c z e n iu w trójkąt.

jedną jenia silnika na napięcie 190 V przy rów noległem Sche- połączen iu obu grup zezw ojow ych w każdej fazie i przy układzie gw iazdow ym (rys. 14), gdyż —

w na-

(7)

Nr- 8 • W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E • STR. 203

p ięcie na końcach jednego pasma w ynosi w tym wypadku:

190 [ t = 110 V

z poprzedniego zaś (rys. 12) w iem y, że napięcie na końcach każdej grupy zezw ojow ej ma w ynosić:

380 1 3 X 2

= 110 V.

M oglibyśm y rów nież silnik, mający połączone w ten sposób grupy zezw ojow e, p rzyłączyć do na

p ięcia 110 V, łącząc fazy stojana w trójkąt (rys. 15).

S c h e m a t u z w o je n ia s iln ik a c z te r o b ie g u n o - w eg o po p r z e łą c z e n iu n a n a p ię c ie sie ci

190 V.

R y s. 15.

S c h e m a t u z w o je n ia te g o ż s il

n ik a p o p r z e łą c z e n iu n a n a p ię c ie s ie c i 110 V.

Na rys. 16 pokazany jest schem at kołow y, zaś na rys. 17 schem at rozw inięty uzwojenia stojana silnika czterobieguno- w ego, mającego ogółem 6 grup ze zw ojowych.

W celu p r z e ł ą c z e n i a uzwojenia silnika wdg. schem a

tu, pokazanego na rys. 14 łą czy my ze sobą p oczątki —

p 4

oraz końce

k t — k 4,

w sk utek czego grupy zezw ojów otrzym a

ją p o łączen ie rów noległe, po- czem — w podobny sposób— p o stępujem y z grupami zezw ojo- w em i w innych pasmach.

tró jfa z o w e g o .

6

P K P P * n

(UJ (Zj (V)

(MJ W ' J

R y s. 17.

R o z w in ię ty s c h e m a t u z w o je n ia c z te ro b ie g u n o w e g o s iln ik a tró jfa z o w e g o .

(D okończenie nastąpi)

C E N T R A L N E B I U R O S P R Z E D A Ż Y P R Z E W O D Ó W

99 C E N T R O P R Z E W O D“

Spółka z ogr. odp.

W A R S Z A W A , M A R S Z A Ł K O W S K A 8 7 . T e l . 8 . 4 2 - 8 5 , 9 . 4 2 - 8 6 , 9 . 4 2 - 8 7

PRZEWODY IZOLOWANE

Z F A B R Y K K R A J O W Y C H W W Y K O N A N I U

PRZEPISOW EM , O ZN A C ZO N E Ż Ó ŁT Ą NITKĄ S. E. P.

(8)

STR. 204 W A D O M O S C E L E K T R O T E C H N I C Z N E Nr. 8

Technika instalacyj

elektryczn ych .

ini-eiektr. t. k u u s z e w s k i. (C iąg d a ls zy ;.

U k ła d a n i e p r z e w o d ó w w r u r k a c h po d ty n kie m .

P o p rz e d n io z a z n a c z y liśm y , że p rz e w o d y n a le ż y w c ią gać d o u ło ż o n y c h p o d ty n k ie m r u r e k n ie z a d łu g o p r z e d o s ta te c z n e m m a lo w a n ie m śc ian . R o b i się to d la te g o , a b y p rz y w c ią g a n iu p rz e w o d ó w n ie p o d r a p a ć p o m a lo w a n y c h już śc ia n i a b y po w y k o n a n iu p o łą c z e ń w p u s z k a c h ro z g a łę z ie - n io w y c h i ic h p o k r y c iu p o k ry w k a m i m o ż n a b y ło (je d n o c ze śn ie) p o m a lo w a ć p o k r y w k i p u s z e k tą sa m ą fa rb ą , co i ścian y .

M u sim y tu ró w n ie ż p rz y p o m n ie ć , ż e u k ła d a n ie w k a n a ła c h r u r e k w ra z z u p rz e d n io w c ią g n ię te m i w n ie p r z e w o d a m i n ie je s t d o z w o lo n e . N ie je s t ró w n ie ż d o z w o lo n e w c ią g a n ie p rz e w o d ó w d o r u r e k p o z a ty n k o w a n iu k a n a łó w , 0 ile ty n k c a łk o w ic ie je s z c z e n ie w y s e c h ł.

D o ty c h c z a s o m aw ia liś m y s p o s ó b u k ła d a n ia p rz e w o d ó w w r u r k a c h g u m o w y c h — p o d ty n k ie m . U k ła d a n ie p r z e w o d ó w (p o d ty n k ie m ) w r u r k a c h i n n e g o ty p u , a w ię c w r u r k a c h b e rg m a n o w s k ic h , p e s z lo w sk ic h , s ta lo w y c h lu b s ta - lo w o -p a n c e rn y c h , — n ic z e m się n ie ró ż n i w sz c z e g ó ła c h o d s p o s o b u u k ła d a n ia p rz e w o d ó w w r u r k a c h ty c h n a t y n k u , z t ą ty lk o ró ż n ic ą , że in s ta la c ja — z a m ia s t n a ty n k u u m ie s z c z o n a je s t p o d ty n k ie m . Z a ró w n o c zy n n o śc i, ja k i ich k o le jn o ś ć — p r z y u k ła d a n iu w s p o m n ia n y c h r u r e k p o d ty n k ie m , s ą z a s a d n ic z o p o d o b n e do p r z e b ie g u ty c h c z y n n o ś c i p rz y u k ła d a n iu r u r e k g u m o w y c h *), i n ie w ie le się od n ich ró ż n ią . R ó ż n ic a t a p o le g a n a tem , że p rz y u k ła d a n iu p o d ty n k ie m w s z e lk ie g o ro d z a ju m e t a l o w y c h r u r e k 1 p rz y b o ró w (z w ła sz c z a z a ś ż e la z n y c h , o b o ło w io n y c h ) n ie z b ę d n e s ą p e w n e c z y n n o ś c i d o d a tk o w e .

d o b rz e

®

d ob rze

®

R ys. 266.

z'/e ©

N a jw a ż n ie js z ą r z e c z ą je s t w ty m w y p a d k u z a b e z p i e c z e n i e ru r e k , a m ia n o w ic ie : ż e l a z n y c h (p e sz lo w sk ic h , s ta lo w y c h i s ta lo w o - p a n c e r n y c h ) p r z e d n is z c z e

n iem ich p rz e z rd z ę , ż e la z n y c h z a ś o b o ł o w i o n y c

(b e rg m a n o w sk ic h ) — p r z e d ż rą c y m d z ia ła n ie m w a p n a o ra z c e m e n tu .

J a k k o lw ie k r u r k i p e s z lo w s k ie , s ta lo w e i s ta lo w o - p a n c e rn e p o c ią g n ię te są la k ie re m o c h ro n n y m , m im o to je d n a k p r z e d u ło ż e n ie m ic h w k a n a ła c h n a le ż y je — w r a z z e zm o n - to w a n e m i p u s z k a m i ro z g a łę z ie n io w e m i i in n y m s p rz ę te m (jak m ufki, k o la n k a i t. p.) d o d a t k o w o p o c ią g n ą ć la k i e re m a sfa lto w y m , a p o te m d o p ie ro u k ła d a ć r u r k i w k a n a ła c h , z a m o c o w a ć je i o ty n k o w a ć z a p r a w ą w a p ie n n ą .

C o się ty c z y r u r e k b e r g m a n o w s k i c h , to ze w z g lę d u n a ich o b o ło w io n ą p o w ie r z c h n ię z e w n ę tr z n ą lep iej b y ło b y n ie u ż y w a ć p rz y ic h o ty n k o w y w a n iu z a p r a w y w a p ie n n e j, a n i c e m e n to w e j, le c z w s z e lk ie k a n a ły i w n ę k i za- ty n k o w a ć z a p r a w ą g i p s o w ą — w te n s p o s ó b , a b y gips o b e jm o w a ł r u r k ę ze w s z y s tk ic h s tr o n i n a c a łe j jej d łu g o ści.

P o d o b n ie ż w in n y b y ć p o k r y te g ip se m o b o ło w io n e p o w ie rz c h n ie z e w n ę tr z n e s p r z ę tu b e rg m a n o w s k ie g o .

- kolanko

-r u r k a sfa h tu a lub staJ-pancerna -p o d ło g a / — belka

*) P o r. z e s z y t 5/1936 r. ,,W . E. str. 134 i n a s t.

, . tu le jk a

beTon J

- p u s z k a r ó z g a łę z ie n /o r /a

■rce

R ys. 267.

O ile z p e w n y c h p rz y c z y n n ie m o że m y d o te g o c e lu użyć g ipsu, w ó w c z a s n a le ż y p o k r y ć z e w n ę tr z n ą p o w ie r z c h n ię r u r e k b e rg m a n o w s k ic h (o raz s p r z ę tu do n ic h ) g ru b ą w a r s tw ą p ły n n e g o a s f a l t u lu b g ę s te g o l a k i e r u i z o l a c y j n e g o . C z y n n o ść tę w y k o n a ć m u sim y n ie z w y k le s ta ra n n ie

— p r z e d u ło ż e n ie m r u r e k i s p r z ę tu w w y r ą b a n y c h k a n a ła c h i w n ę k a c h . U k ła d a n e w k a n a ła c h r u r k i w in n y b y ć p rz y m o c o w a n e n i e r u c h o m o , co je s t b. w a ż n e , z w ła s z c z a p rz y w ię k s z y c h ś r e d n ic a c h r u r e k lu ź n o b o w ie m u m o c o w a n a w k a n a le r u r k a r u s z a się p rz y ty n k o w a n iu , co p o w o d u je złe jej o ty n k o w a n ie , p o c ią g a ją c za s o b ą p ę k a n ie w ilg o tn e j jes z cze z a p ra w y . O p ró c z u ż y w a n ia d o te g o c e lu p r o w iz o ry c z n y c h g w o ź d zi (por. z e s z y t 5/1936 r. ,,W . E ." ry s . 260 i 263) b. ro z p o w s z e c h n io n y je s t s p o s ó b u m o c o w a n ia r u r e k w k a n a ła c h p rz y p o m o c y ż e la z n e g o d r u tu w ią z a łk o w e g o o ś r e d n ic y ok. 1 m m (rys. 2 66-a); d r u t t a k i u ż y w a się je d n a k ż e ty l

k o do r u r e k o m n i e j s z e j ś r e d n ic y (do 1 6 -tk i w łą cz n ie ).

N a to m ia s t do r u r e k o w i ę k s z e j ś r e d n ic y s to s o w a n e są c z ę s to z w y k łe s k o b e lk i ż e la z n e (rys. 266-b). N a le ż y p rz y te m z a z n a c z y ć , że u m o c o w y w a n ie d e lik a tn y c h r u r e k b e r g m a n o w s k ic h p r z y p o m o c y z w y k ły c h g w o ź d z i z a g in a n y c h n a r u r k ę (rys. 266-c) je s t n ie d o z w o lo n e .

U k ła d a n ie r u r e k n a s u fita c h b e to n o w y c h p o k a z a n e je s t n a ry s. 267. W y lo t r u r k i p o w in ie n b y ć z a k o ń c z o n y t u le jk ą p o r c e la n o w ą lu b p ó łfa jk ą , k t ó r y c h s k r a jn e k ra w ę d z ie z n a jd o w a ć się w in n y w p ła s z c z y ź n ie ty n k u . P r o w a d z e n ie r u r k i p o d p o d ło g ą m usi b y ć d o k o n a n e p r z e d u ło ż e n ie m tej o s ta tn ie j. W w y p a d k u , gd y s tr o p je s t d r e w n i a n y , r u r k i n a nim u k ła d a ć n a le ż y p r z e d o s z a lo w a n ie m s tr o p u od sp o d u d e s k a m i o ra z p r z e d o trz c in o w a n ie m i o ty n k o w a n ie m

(9)

Nr. 8 • W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E • STR. 205

su fitu , p rz y c z e m r u r k ę p rz y m o c o w u je m y do b e lk i s tro p u z a p o m o c ą s k o b e lk ó w i ś ru b e k . P o k a z a n e je s t to n a ry s. 268.

M o ż n a ró w n ie ż p ro w a d z ić r u r k ę p o su fic ie d re w n ia n y m po oszalowaniu go d e s k a m i, le c z p r z e d o trz c in o w a n ie m i o ty n k o w a n ie m , ja k to w id z im y n a ry s. 269. S p o s ó b t e n m o że b y ć je d n a k s to s o w a n y ty lk o p r z y m a ły c h ś r e d n ic a c h r u re k (11 i 13,5), p r z y w ię k s z y c h b o w ie m ś r e d n ic a c h g ru b o ść ty n k u w y p a d ła b y z b y t w ie lk a .

. podlona / - b elka

r u r k a

trzcin a ty n k o s z a lo w a n i e s u f i t u

R y s. 268.

P r o w a d z e n ie r u r e k n a sufitach z cegły o d b y w a się p o d o b n ie, ja k to m a m ie js c e p r z y su fic ie d re w n ia n y m — o s z a lo w a n y m . P r z y w ię k s z y c h ś r e d n ic a c h r u r e k (p o w y żej 13,5) n a su fic ie n a le ż y p r z e b ić n ie z b y t g łę b o k i k a n a ł.

P u s z k i p o d w y łą c z n ik i i g n ia z d a w ty c z k o w e u m ie s z c zam y w z n a n y c h już n a m o d le g ło ś c ia c h o d p o d ło g i, — w te n s p o s ó b , a b y p o o ty n k o w a n iu ś c ia n y b rz e g p u s z e k n ie w y s ta w a ł p o n a d ty n k .

R y s. 269.

- r u r k a b er g m a n o w sk a

szkło

’u/e/ka

.sp rę żyn a

nakrętka

k u re k

L m e c h a n iz m w tftą czn ika

-p o d k ła d k a p a p ie r o w a

R ys. 270.

w in ie n p o s ia d a ć p o d s ta w ę n ie c o p o s z e rz o n ą , a b y tr z y m a ł się le p ie j w m u rz e ; w in ie n on p o z a te m p o s ia d a ć w y ż ło b io n y k a n a ł — d la u m ie s z c z e n ia p rz e w o d ó w . D o te g o k o łk a p rz y p o m o c y ś r u b e k z o s ta je n a s tę p n ie p r z y k rę c o n y w y łą c z n ik .

N a ry s. 270 p o k a z a n y je s t w y łą c z n ik z m o n to w a n y p o d ty n k ie m , z a ś n a ry s. 271 — w s p o m n ia n y w y ż e j w y łą c z n ik n a d ty n k o w y .

Rys. 271.

N a le ż y z a z n a c z y ć , ż e p o w c ią g n ię c iu p rz e w o d ó w do r u r e k m a la rz e p r z y s tę p u ją do o s ta te c z n e g o m a lo w a n ia śc ia n i s u fitó w , w z g lę d n ie ta p e c ia r z e — do ta p e to w a n ia . A b y n ie z o s ta ły p r z y te m z a c h la p a n e f a rb ą lu b k le je m w n ę t r z a p u s z e k p o d w y łą c z n ik i o ra z g n ia z d a w ty c z k o w e , — n a le ż y je z a tk a ć z m ię ty m p a p ie re m , b ą d ź te ż c h w ilo w o p r z y k ry ć p o k r y w k a m i o d p u s z e k ro z g a łę z ie n io w y c h . O c z y w is tą je s t rz e c z ą , ż e p r z e d m a lo w a n ie m lu b ta p e to w a n ie m śc ian w s z y s tk ie p o łą c z e n ia w p u s z k a c h ro z g a łę z ie n io w y c h w in n y b y ć już dokonane, sa m e z a ś p u s z k i — p r z y k r y te p o k r y w k am i.

W in s ta la c ja c h w y k o n a n y c h r u r k a m i p o d ty n k ie m m o żn a ró w n ie ż s to s o w a ć w y łą c z n ik i ty p u n a d ty n k o w e g o , nie je s t to je d n a k z a le c a n e , —- c h y b a że z a c h o d z i n ie o d z o w n a k o n ie c z n o ś ć s to s o w a n ia te g o r o d z a ju w y łą c z n ik ó w , ja k np. p rz y w y łą c z n ik a c h , u m ie s z c z o n y c h b. w y s o k o n a d p o d ło g ą i u r u c h a m ia n y c h p r z y p o m o c y s z n u r k a (np. w ł a zien ce). W ty m w y p a d k u z a m ia s t p u s z k i n a le ż y w m u ro w a ć w ś c ia n ę k w a d r a to w y k o ł e k d r e w n ia n y o w y m ia r a c h b o k u ró w n y c h ś r e d n ic y w y łą c z n ik a n a d ty n k o w e g o . K o łe k te n

dobry pas

podstawq każdego warsztatu

Pasy pędne gumowo - balatoi- dowe dzięki dużemu spół- czynnikowi tarcia przenoszę energję prawie bez strat, a jednocześnie dzięki swej dużej wytrzym ałości na rozerwanie oraz odporności na wilgoć, temperaturę lub kwas — pasy Piastowa zapew niają duże bez

pieczeństwo pracy. Prosimy ż ą dać bliższych inform acji i ofert.

Z A K Ł A D Y K A U C Z U K O W E P I A S T Ó W , S P. A K C.

W A R SZA W A . ZŁO TA 3 5 - TEŁ. 5 3 3 - 4 9 i 5 6 2 - 6 0 szn urek r u r k a

g u m o w a . w yfopznik

(10)

STR. 206 W A D O M O S C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E Nr. 8

F a b r y k a e le k tro te c h n ic z n a p rz y jm ie

e le k try k ó w - m onterów

z p r a k t y k ą m o n t a ż u a p a r a t ó w . O fe rty p ro sim y k ie ro w a ć do A d m in is tra c ji „ W ia d o m o śc i E le k tro te c h n ic z n y c h “, W a rs z a w a , K ró le w s k a 15, p o d

„ M o n taż a p a r a tó w “ ,

M o n to w a n ie w y łą c z n ik ó w o ra z g n ia z d w ty c z k o w y c h o d b y w a ć się w in n o p o c a łk o w ite m w y k o ń c z e n iu ś c ia n i s u fitó w p rz e z m a la rz y w zgl. ta p e c ia r z y . W ty m ż e c z a sie w in n y b y ć ró w n ie ż z a w ie s z o n e la m p y i ś w ie c z n ik i.

J a k o p r z y k ł a d o p is a n y c h w y żej r o b ó t r o z p a tr z m y z a in s ta lo w a n ie n a su fic ie ś w ie c z n ik a p ię c io la m p o w e g o . P ie r w s z ą g ru p ę lam p w św ie c z n ik u s ta n o w i je d n a d o ln a ż a ró w k a , d ru g ą z a ś g ru p ę — c z te r y ż a ró w k i g ó rn e . S c h e m a t in s ta la c ji p o k a z a n y je s t n a ry s. 272, z aś n a ry s. 273 p o k a z a n y je s t u k ła d p o łą c z e ń p rz e w o d ó w .

ce p rz e w o d ó w p rz y łą c z a m y do tró jb ie g u n o w e g o p o r c e la n o w eg o łą c z n ik a św ie c z n ik o w e g o —- w te n sp o s ó b , a b y w s p o m n ia n y w y żej p rz e w ó d p rą d o w y p r z y łą c z o n y b y ł d o ś r o k o w y c h z a c is k ó w łą c z n ik a .

Ze ś w ie c z n ik a w y s ta ją ró w n ie ż 3 k o ń c e p rz e w o d ó w , m u sim y w ię c z b a d a ć , k tó r y z n ic h je s t w s p ó ln y m p r z e w o d em p rą d o w y m . B a d a n ie to p r z e p r o w a d z a m y ró w n ie ż p rz y p o m o c y b a te r y jk i k ie s z o n k o w e j i d z w o n k a (p o łą c z o n y c h w sz e re g ), w k r ę c a ją c k o le jn o ż a r ó w k i do k a ż d e j g ru p y św ie c z n ik a . N a le ż y p r z y te m z a z n a c z y ć , że, b a d a ją c je d n ą g ru p ę, w y s ta r c z y w k r ę c ić je d n ą ty lk o ż a r ó w k ę te j g ru p y , w s z y s tk ie z a ś in n e ż a ró w k i — d ru g ie j g ru p y w in n y b y ć p r z y te m w y k rę c o n e . P o u s ta le n iu w s p ó l n e g o p r z e w o d u p r ą d o w e g o w ś w ie c z n ik u z a w ie s z a m y go i łą c z y m y jeg o p r z e w o d y z łą c z n ik ie m ś w ie c z n ik o w y m , u w a ż a ją c a b y w s p ó ln y p rz e w ó d p rą d o w y ś w ie c z n ik a p o łą c z o n y b y ł ze w sp ó ln y m p rz e w o d e m p rą d o w y m in s ta la c ji (rys. 274). P r z e d d o k o n a n iem ty c h p o łą c z e ń w y łą c z a m y p r ą d z in s ta la c ji.

łącznik świecznikowy

•3-bieyunowy w s p ó ln y p r z e w ó d p r ą d o w y

r u r ą świecznika

R ys. 272.

P o u ło ż e n iu r u r e k w k a n a ła c h i ich o ty n k o w a n iu o ra z po w c ią g n ię c iu p r z e w o d ó w i d o k o n a n iu p o łą c z e ń w p u sz c e ro z g a łę z ie n io w e j — w in s ta la c ji n a sz ej — z p u sz k i, p r z e z n a c z o n e j p o d p rz e łą c z n ik , w y s t a w a ć b ę d ą 3 k o ń c e p rz e w o d ó w . K o le jn o ś ć c z y n n o ś c i p rz y z a w ie s z a n iu ś w ie c z n ik a i z a k ła d a n iu p r z e łą c z n ik a ś w ie c z n ik o w e g o — dla u n ik n ię c ia p o m y łe k p rz y łą c z e n iu — w in n a b y ć n a s t ę p u jąc a:

—- w p ie rw s z y m r z ę d z ie łą c z y m y ze so b ą , s k r ę c a ją c p ro w iz o ry c z n ie , w s z y s tk ie 3 k o ń c e iz o lo w a n y c h p r z e w o dów , w y s ta ją c y c h z p u s z k i p rz e z n a c z o n e j p o d p r z e łą c z n ik św ie c z n ik o w y , u w a ż a ją c p rz y te m , a b y w y s ta ją c e z tu le jk i

ś w ie c z n ik

// g r u p a la m p

&

J a r u. o o*. Icxm p

-w s p ó ln y p r z e w ó d p r ą d o w y

w świeczniku

rw sp ó ln y p r z e w. pr. w p r z e fą c z n .

X

puszka CZ p u s z k a b

R ys. 273.

p u s z k a z p rz ełą c za , św ieczn.

n a s u fic ie k o ń c e p rz e w o d ó w n ie s ty k a ły się ze so b ą . O b a p r z e w o d y d o p r o w a d z a ją c e p r ą d do d a n e j in s ta la c ji p r z y łą c z a m y n a s tę p n ie do sie ci, b ą d ź te ż w łą c z a m y do n ic h b a te r y jk ę k ie s z o n k o w ą . W p ie rw s z y m w y p a d k u k o ń c e p r z e w o d ó w n a su fic ie b a d a m y ż a ró w k ą , w d ru g im za w y p a d k u

— d z w o n k ie m . W te n s p o s ó b u s ta la m y w s p ó ln y p rz e w ó d p rą d o w y , b ie g n ą c y do ś w ie c z n ik a , p o c z e m w s z y s tk ie 3 k o ń -

R ys. 274.

N a s tę p n ie r o z łą c z a m y s k r ę c o n e p r z e w o d y w p u sz c e p rz e z n a c z o n e p o d p r z e łą c z n ik ś w ie c z n ik o w y i w k rę c a m y ż a ró w k ę do je d n e j z g ru p la m p ś w ie c z n ik a . P o w łą c z e n iu p r ą d u do in s ta la c ji łą c z y m y k o le jn o z e s o b ą k o ń c e p r z e w o d ó w w p u s z c e p r z e łą c z n ik a i u s ta la m y d w a p rz e w o d y , d o p ro w a d z a ją c e p r ą d do b a d a n e j g ru p y la m p ; je d e n z nich je s t w s p ó ln y m p rz e w o d e m p rą d o w y m . P o te m w y k r ę c a m y ż a ró w k ę z b a d a n e j g ru p y lam p i w k r ę c a m y ją do g ru p y d r u giej, a n a s tę p n ie w te n sam , co w y ż ej, s p o s ó b u s ta la m y d w a p rz e w o d y w p r z e łą c z n ik u , d o p r o w a d z a ją c e p r ą d d o d an ej g ru p y . P rz e w ó d , k tó r y n a le ż y je d n o c z e ś n ie do o b u grup je s t w ła ś n ie wspólnym przew odem prądowym. F a k t, że łą c z o n e p rz e w o d y n a le ż ą do d a n e j g ru p y la m p , — s tw ie r d z a m y z a p a le n ie m się w k rę c o n e j ż a ró w k i.

O ile p r z y p o w y ż s z y c h p r ó b a c h n ie m o ż e m y k o r z y s ta ć z p rą d u w s ie c i — z p o w o d u jeg o b r a k u , — w łą c z a m y do in s ta la c ji b a te r y jk ę k ie s z o n k o w ą , p o c z e m s z u k a m y w s p ó l

n eg o p rz e w o d u p rą d o w e g o — p o d o b n ie , ja k w y żej, w k r ę c a ją c p rz y te m k o le jn o ż a r ó w k i d o p o s z c z e g ó ln y c h grup ś w ie c z n ik a , p o c z e m k o ń c e p o s z c z e g ó ln y c h p rz e w o d ó w ł ą czy m y p r z e z d z w o n e k . O ile p r z e w o d y n a le ż ą do d a n ej g ru p y , w k t ó r ą w k r ę c o n a je s t ż a r ó w k a , — d z w o n e k w in ien d z w o n ić.

P o u s ta le n iu w s p ó ln e g o p r z e w o d u p rą d o w e g o w p r z e łą c z n ik u łą c z y m y w y s ta ją c e p rz e w o d y z o d p o w ie d n ie m i z a c is k a m i p r z e łą c z n ik a ś w ie c z n ik o w e g o — w t e n s p o s ó b , aby p rz y p ie rw s z e m p o k r ę c e n iu p r z e łą c z n ik a z a p a liła się d o ln a la m p a ś w ie c z n ik a (t. j. p ie r w s z a g ru p a lam p ); p r z y d ru g iem p o k r ę c e n iu — w s z y s tk ie la m p y ś w ie c z n ik a ; p r z y trz e c ie m p o k r ę c e n iu w in n a z g a s n ą ć d o ln a la m p a . P r z y c z w a rte m p o k r ę c e n iu p r z e łą c z n ik a z g a s n ą ć w in n y w s z y s tk ie lam p y ś w ie c z n ik a (rys. 273).

N a s tę p n ie z o m o c o w u je m y p r z e łą c z n ik w p u s z c e , z a k ła d a m y jeg o p o k r y w k ę i d o k r ę c a m y k u r e k .

(C. d. n.).

(11)

Nr. 8 • W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E • STR. 207

W Y K A Z Ź R Ó D E Ł Z A K U P U

A k u m u la to ry .

„PETEA" Polskie Tow. Akumulatoro

we S. A. Fabryka i biura: Bia

ła k Bielska — poczta Bielsko sk. p. 262, telefon: Bielsko, 20-43. Zarząd: Warszawa, ul.

Kopernika 13, teL 539-09.

Z. A. T. Zakłady Akumulatorowe syst.

„TUDOR" Sp. Akc. Warszawa Zło

ta 35, teL centrala: 5.62-60. Od

działy: Bydgoszcz ul. Gdańska 51 tel. 13-77. Katowice Moniuszki 6, tel. 326-50. Lwów, Potockiego 4.

tel. 252-35. Poznań, ul. Działyńskich 3, tel. 11-67. Fabryka akumulatorów ołowianych i żelazo - niklowych w Piastowie st. kol. Pruszków.

A p a r a t y dla p rą d ó w s il

nych w y s o k ie g o i n is

k ie go n a p ię cia .

„flektroautomat", Zakłady Elektrotech

niczne, Warszawa, ul. Dzielna 72, tel. 11 94-77, 11.94-78 I 11.94-88 Int. Józef Imass, Fabryka Aparatów

Elektrycznych, Łódź, ul. Piotrkow

ska 255, tel. 138-96 I 111-39 Fabryka Aparatów Elektrycznych S.

Klelman I S-wie, Warszawa, Okopo

wa 19, (gmachy własne), tel 234-26, 234-53, 683-77 i 645-31.

K. Szpotańskl I S-ka, S. A. Fabryka Aparatów Elektrycznych, Warszawa (Kamionek), ul. Kałuszyńska 2-a/4/6 (gmach własny), telefony 10-02-43 10-01-43, 10-00-43

A p a r a t y elektr. do o d b ijan ia k a m ie n ia k o tłow ego.

„Devoorde" Inż. Józef Feiner, Kraków, Zyblikiewicza 19.

A r m a t u r y n o w o cze sn e , p o r c e la n o w e , w o d o s z c z e ln e .

„Artepor", Kraków u1. Jagie ońska 9, telefon Nr. 107-87.

A r m a t u r y i p r z y b o ry do o św ie tle n ia e le k t r y c z nego.

Bracia Borkowscy, Zakł. Elektrotechn.

S. A. (fabr.). Warszawa, Al. Jero

zolimska 6, tel. 642-79.

A. Marciniak, S. A (fabr.) Warszawa Zarząd i fabryka, ul. Wronia 23, tel. 595-72 i 592-02. Sklep ul. Brac

ka 4, teL 960-55.

Polskie Zakłady „Schaco", Kraków, Za

menhofa 1, Skrytka poczt 407 tel.

160-24

A u to m a ty ro zru ch o w e .

„Elektroautomat", Zakłady Elektrotech

niczne, Warszawa, ul. Dzielna 72 tel. 11 94-77, 11.94-78 i 11.94-88 K. I W. Pustoła, Warszawa Mazowiec

ka 11, tel. 503-30.

A u to m a ty sch o d o w e.

„Artepor", Kraków, u Jagie ońska 9, telefon Nr. 107-87.

B e z p i e c z n i k i n a p o w ie trzn e.

,.Artepor", Kraków u jagie^cńska c telefon Nr 107-87

B iu r a i z a k ła d y elektr.

Michał Zucker, Jan Straszewicz, Biuro Elektrotechniczne, Warszawa, Mar

szałkowska 119, tel. 274-84 I 609-99

G h r o m o n ik ie lin a , n ik ie - lina, ko nstan łan .

Stanisław Cohn, Warszawa, Sena

torska 36, te! 641-61 i 641-62.

G ie p la r k i i s u s z a rk i.

In l L. Kordowskl I S-ka. Wytwórnia precyz. aparatów elektr. Spółka z o o.. Warszawa ul. Długa 46 tel. 12-18-91

D r u t y o p o ro w e m arki

„ C e k a s " .

„Artepor", Kraków, ul. Jagiellońska 9 telefon Nr 107-87. Wy łączne przed- stawicielstwo na Polskę f-my Huber

& Drott, Wiedeń

D ź w ig i e le k try c z n e .

Roman Gronlowskl, Spółka Akcyjna, Fabryka Dźwigów, Warszawa, Emilji Plater 10, tel. 918-20, 918-22, 955-17.

E le k t ro lit do a ku m u la to rów ż e la z o -n ik lo w y c h .

„TUDOR" Sp. Akc. Warszawa Zło

ta 35 te centrala: 5 62-60. O d działy: (Datrz rubryka Akumula

tory).

E l e k t r o p o m p y , d m u c h a w k i .

Fabryka Maszyn I Aparatów Elektrycz

nych, A. Grzywacz, Warszawa, ul.

Złota 24, teL 584-80

E le k tro w ie rła rk i i s z li

fie rk i.

„Dea" Antoni Dąbrowski (wytwórnia krajowa). Warszawa, ul. Tamka 45-a tel. 585-21.

Fabryka Maszyn I Aparatów Beklrycz- nych, A. Grzywacz, W a^zawa, u' Złota 24, tel. 584-80

E m a ljo w a n e p rze w o d n i

ki m ied zian e.

Stanisław Cohn, Warszawa Sena

torska 36, tel. 641-61 i 641-62.

p o rm y do p ra so w a n ia m ie sza n e k fe n o lo w o - fo rm a lin o w ych .

Lignoza, Spółka Akcyjna, Katowice Dworcowa 13 tel. 339-81.

G a lw a n o t e c h n ik a .

Stanisław Cohn, Warszawa, Sena

torska 36 Jene'a ne Przedsta

wicielstwo i Oddział Fabryczny Zakładów Langbein - Pfanhauser S A.__________________________

G r z e j n i k i e le k try czn e .

Bracia Borkowscy, Zakł. Bektro- techn. S. A. (fabr.) Warszawa, Al. Jerozolimska 6, tel. 642-79.

„Kontakt" Tow. Elektryczne, Sp. z o. o.

(Fabr.) Lwów, telef. 580, 4213 8021

G r z e j n i k i e le k try c z n e dla p rze m y słu .

S. A. (fabr.) Warszawa, Al. Jero

zolimska 6, tel. 642-79.

Warszawska Wytwórnia Maszyn I Spa

warek Elektrycznych, Warszawa, Żytnia 20, tel. 621-81.

Iz o la c y jn e m a te rja ły.

A. Hoerschelmann I S-ka, Sp. z o. o Warszawa. Wspó'na 44 tel 958-35 W. Ochot, Katowice 2, Marcinkow

skiego 6, te1. 358-66.

K a b lo w e k o ń có w k i, złq - c z a i m a sa k a b lo w a .

niczne, Warszawa, ul. Dzielna 72, tel. 11.94-77. 11 94-78 i 11 94-88 Fabryka Aparatów Elektrycznych S.

Kleiman i S-wie, Warszawa Okopo

wa 19, (gmachy własne), tel. 234-26, 234-53, 683-77 i 645-31.

(12)

— ---

STR. 208 • W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E Nr. 8

K u c h e n k i e le k try czn e .

S. A. (fabr.) Warszawa, Al. Jerozo

limska 6, tel. 642-79.

K w a s sia rk o w y do a k u m ulatorów .

„TUDOR" Sp. Akc. Warszawa, Zło

ta 35, tel. centrala: 5.62-60. Od

działy: (patrz rubryka Akumula

tory).

L a m p y .

S. A. (fabr.), Warszawa, Al. Jero

zolimska 6, tel. 642-79

A. Marciniak, S. A. (fabr.) Warszawa Zarząd I fabryka, ul. Wronia 23, tel. 595-72 i 592-02. Sklep, ul. Brac

ka 4, tel. 960-55.

Nowik I Serejskl, Fabryka Lamp, War

szawa, Elektoralna 20, teł. 670-89.

L i c z n i k i e n e r g j i e l e k t r y c z n e j .

(Fabr.) Lwów, telef. 580, 4213, 8021.

K. Szpotański I S-ka, S. A. Fabryka Aparatów Elektrycznych, Warszawa (Kamionek), ul. Kałuszyńska 2-a/4/6 (gmach własny), telefony 10-02-43, 10-01-43, 10-00-43.

M a s z y n y e l e k t r y c z n e (siln ik i, p rq d n ice , p r z e tw o rn ice).

„Elektrobudowa", Wytwórnia Maszyn Elektrycznych, S. A., Łódź, ul. Ko

pernika 56/58, tel. 111-77 I 191-77.

„Elektromotor", Warszawa, Leszno 61, tel. 11.21-33.

„Elln", Polski Przemysł Elektr., Sp.

z o. o., Kraków, Kopernika 6, War

szawa, Wiłcza 50, Lwów, Zlmoro- wicza 15.

Fabryka Maszyn 1 Aparatów Elektrycz

nych, A. Grzywacz, Warszawa, ul Złota 24, tel. 584-80.

K. i W. Pustoła, Warszawa, Mazowiec

ka 11, tel. 503-30

Georg Schwabe. Najstarsza w Kraju Fabryka Silników, Bielsko — Śląsk, tel. Bielsko 2828

M a s z y n y do sp a w a n ia e le k try czn e g o .

„Elln", Polski Przemysł Elektr., Sp.

z o. o., Kraków, Kopernika 6, War

szawa, Wilcza 50, Lwów, Zimoro- wicza 15.

Warszawska Wytwórnia Maszyn I Spa

warek Elektrycznych, Warszawa, Żytnia 20, tel 621-81.

M a t e r ia ły in sta la cy jn e .

S. A. (fabr.), Warszawa, Al. Jero

zolimska 6, tel. 642-79

Centrala Żarówek K. Donat, Poznań, Ratajczaka 36, tel. 15-86.

(Fabr.) Lwów, telef. 580, 4213, 8021.

Spółka Akcyjna Przemysłu Elektryczne

go „Czechowice" w Czechowicach, Śląsk Cieszyński.

M a t e r ja ły izo la cy jn e , ste- atytow e i p o rce la n o w e .

„Artepor", Kraków, ul. Jagiellońska 9, telefon Nr. 107-87.

M a te rja ły p ra so w a n e dla ce ló w e le k tro - i ra d io te ch n iczn y ch .

„Elektroautomat”, Zakłady Elektrotech

niczne, Warszawa, ul. Dzielna 72, tel. 11.94-77, 11.94-78 i 11.94-88.

Makowski I Zauder, Sp. z ogr. odp.

Fabryka, Łódź, ul. Sienkiewicza 163, tel. 182-94.

M ie s za n k i fe n o lo w o -fo r- m alinow e dla ce ló w e le k t r o t e c h n ic z n y c h , g a la n te ry jn y c h i inn.

Lignoza, Spółka Akcyjna, Katowice, Dworcowa 13, tel. 339-81.

M a g r z e w n ic e p łycin o w e i ze sp o ły g rze jn e .

„Ciepło I Powietrze", fabr. maszyn, wł. A. Żukowski Int., Warszawa, Nowosielecka 20, tel. 9-61-91.

N a p ra w a i p rze w ija n ie m a szy n e le k try czn y ch .

„Elektro-Pretsch", Poznań, Stroma 23

| \ ja p r a w a p r z y r z q d ó w po m iaro w ych .

„Dacho" Int. A. Chomlcz, Warszawa, S-to Krzyska 28, tel 616-15.

„Era" Polskie Zakłady Elektrotechnicz

ne S. A. Zarząd i Fabryka Włochy p/Warszawą, tel. 548-88.

M a sta w n ik i, e le k tro m a g n e sy i t. p.

niczne, Warszawa, ul. Dzielna 72, tel. 11.94-77, 11 94-78 I 11.94-83

N e o n y .

K. I W. Dworakowscy, Warszawa, Hoża 35, tel. 974-06.

O g r a n i c z n ik i prqdu.

Inż. Józef Imass, Fabryka Aparatów Elektrycznych, Łódź, ul. Piotrkow

ska 255, tel. 138-96 i 111-39.

Makowski I Zauder, Sp z ogr. odp Fabryka, Łódź, ul. S i e n k i e w i c z a 163, tel. 182-94.

^ ^ p o r n ik i d o k ła d n e .

Inż. J. Zubko, Brwinów

O p o r n ik i su w ako w e.

Inż. Edmund Romer, Zakład Pomocy Naukowych, adres poczt, i telegr,:

Lwów, 14, tel. 78-37.

P ie c e e le k try czn e .

S. A. (fabr.), Warszawa, Al. Jerozo

limska 6, tel. 642-79.

Inż. L. Kordowskl I S-ka. Wytwórnia precyz. aparatów elektr. Spółka z o. o., Warszawa, ul. Długa 46, tel. 12-18-91.

Inż. J. Zubko, Brwinów.

P ie ce e le k try c z n e dla p rze m y słu m etalow ego.

Bracia Borkowscy, Zakł. Elektro

techn. S. A. (fabr.) Warszawa, Al. Jerozolimska 6, tel. 642-79.

„Bracia Lange" Fabryka Maszyn I Odlewnia Żelaza, Sp Akc.

w Łodzi, ul. Andrzeja 21, tel 120-38 i 160-38.

P io ru n o c h ro n y i in sta la cje anten zb io ro w y ch .

„Megacykl", Sp. z o. o., Warszawa 1, Piusa XI Nr. 43, tel. 7-22-25.

P iro m e try .

Inż. J. Zubko, Brwinów.

P ro sło w n ik i

. „Elln", Polski Przemysł Elektr., Sp z o. o., Kraków, Kopernika 6, War