Wiadomości Elektrotechniczne, R. 7, Zeszyt 3

Nr. 5 W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E STR. 69

J ^{H N} Z I E L I Ń S K I

B O V E R I

N O W O C Z E S N E N A P Ę D Y ELEKTRYCZNE OBRABIAREK

K ilk ad ziesiq t różnych konstrukcji siln ik ó w u m o żliw ia w yb ó r n a jw ła śc iw s z e g o ro zw ią ­ za n ia . W sz c z e g ó ln o śc i:

silniki k o łn ierzow e

d o p r z y b u d o w a n ia d o w b u d o w a n ia

z p rz e łq c z a ln q ilo śc ig b ie g u n ó w

SAMOCZYNNE WYŁĄCZNIKI

S u c h e , o lejo w e, ste r o w a n e z o d le g ło ś c i

r e c z n ie lu b a u tom atyczn ie.

STR. 70 W I A D O M O Ś Ć E L E K T R O T E C H N I C Z N E Nr. 3

P O L S K I E Z A K Ł A D Y SIEMENS

S. A.

W A R S Z A W A K A T O W I C E

Łqcznik z e g a ro w y z silnicz- kiem a syn ch ro n iczn ym i tar-

czq astronom icznq typu U 4 A 2 S 4 a na prqd zm ienny 2 x 1 0 A , 3 8 0 V,

5 0 okr./sek.

s

S I E M E N S

Łqcznik z eg a ro w y z silnicz- kiem synchronicznym L 5/3 S na prqd trójfazow y 3 x 3 0 A,

3 8 0 V , 5 0 okr./sek.

L q c z n i k i Z e g a r o w e d I a

Ś w i a t ł a i S i ł y

PTE

TRANSFORMATORY

OLEJO W E do 2 000 kVA i 35 000 V SUCHE do 160 kVA i 6 000V

POLSKIE TOWARZYSTWO E L E K T R Y C Z N E S. A.

W a r s z a w a , M ar s z ał ko ws ka 137, tel. C e n tra la 570-40

t K l i f f

STR. 72 W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E Nr. 3

I n s t a l a c j e , rem onty i k o n se r w a c je T E L E F O N Ó W A U T O M A T Y C Z N Y C H i d om ofon ów o ra z s y g n a liz a c je w sz e lk ic h typ ów d la biur. fabryk i z a k ła d ó w p rzem y sło w o - h a n d lo w y c h .

» T £ L F O N « Z ak ład y Tele - i elektrom echaniczne J . S T R Z Y Ż E W S K I, S . K O R E C K I i M . Ż E L A Z IŃ S K I

(b. dłu goletn i p r a c o w n ic y firmy »Ericsson«) W a r s z a w a , ul. K r u c z a Nr. 9, t e l e f o n 827-46

S P R Z Ę T L A B O R A T O R Y JN Y , M O D E L O W Y

i W Y S Z k O L E N iO W Y . P O M O C E N A U K O W E z zakresu elektro- tele- i r a d io te c h n ik i G E N E R A T O R Y F A L D E C Y M E T R O W Y C H

(Magnetrony pg- P1T)

W A R S Z A W A - W O L A , B E M A 91.Tel. 2.87-75 W Ł A D Y S Ł A W A R N O L D T R E M B I Ń S K I «

W

L I C Z N I K I

energii elektrycznej na pręd stały i zmienny.

Sprzedaż, wym iana, naprawa, urzędowa legalizacja.

E L E K T R O M IE R N IC Z Y

J U L IA N S Z W E D E

W a rs z a w a , K o p e r n ik a 14, te l. 250-03 i <31-31

P R Z Y R Z Ą D Y

L A B O R A T O R I Ó W , P R Z E M Y S Ł U R A D I O T E C H N I K I i A W I A C J I

E L E K T R O P R O D U K T

Sp. z o. o.

W A R S Z A W A - N O W Y Ś W IA T 5 , TEL. 9 . 6 8 - 8 6

PRZYRZĄDY

POMIAROWE

C e n n ik i n a zqdorn/e

iN Ż .E D M . R O M E R

L\*& * 14. o/. Obmint/tieyo /ć fc /.2 7 8 ’ 3 7 V/anzor^o . A/ovry Jw /oi €>4 /c l 2 9 7 ~ 7 7

E L E K T R O W N I A M I E J S K A W S I E D L C A C H

P O S Z U K U J E

od zaraz

d o ś w ia d c z o n e g o e le k tr o m o n te r a mającego dłuższą p raktykę samodzielną w ob­

słudze i montażu sieci i urządzeń wysokiego napięcia oraz konserw acji i rem ontach m a­

szyn elektrycznych

do z a t r u d n i e n i a w c h a r a k t e r z e s t a r ­ s z e g o e l e k t r o m o n t e r a e l e k t r o w n i . W ynagrodzenie w edług um owy.

Zgłoszenia w raz z odpisam i św iadectw i własnoręcz­

nie napisanym życiorysem — kierow ać do D yrekcji Elektro w n i.

D y rek cja E lek tro w n i M ie js k ie j

' w S ied lca ch

O o s p r z e d a n i a zespoły dieslowe w ruchu:

1 ) S i l n i k D i e s e l ’a , b ezsp r ęża rk o w y , 60 KM, 300 obr min, sy st. K örtin g, jed n o c y lln d ro w y , leżą cy , w y ro b u Stoczni G d ań sk iej, z k o m p letn y m i urząd zen iam i pom ocniczym i, sp rz ężo n y p rzek ład n ią pasow ą, z p rąd n icą p rąd u sta łe ­ go 2 x 230 V, 100 A, 46 kW, 800 ob r,m in, fabr. Siem ens S ch u ek ert, ty p u G. M. S. 262, w ra z z ta b licą rozdzielczą m arm urow ą, k o m p letn ie w y p o sa żo n ą .

2 ) S i l n i k D i e s e l ’a , 50 KM, 250 obr m in ., sprężohy z prądnicą prądu sta łe g o 2 x 240 V, 83,5 A, 40 kW , fabr.

B ergm an n — a .E .G . ty p u S. F. 8/3, w raz z ta b licą roz­

d zielczą m arm urow ą, k o m p letn ie w y p o sa ż o n ą . P o z a l y m : 3 0 0 l i c z n i k ó w prąd u sta łe g o w yrob u

Siem en s ty p u A3, A4 oraz A.E.G. ty p u E. F. 1.

P o w y ż sz e zesp o ły i liczn ik i są do ob ejrzen ia w E lektrow ni Gm innej w H elu.

O ferty n a le ż y n a d sy ła ć pod adresem : Zarząd G m in y Hel w Jastarni.

B liższy ch w y ja śn ie ń m o że u d zielić: D orad ca tech n . Gm iny H el, In ż. L . J ek iełek , G dynia, U jejsk ieg o 26, te l. 25-22.

d r o b n e o g ł o s z e n i a

Z A R Z A D M I E J S K I W K O Ś C I A N I E

s p r z e d a 1 p r ą d n i c ę prądu stałego

fabr. B ergm an n ty p B.5.

N r. 0251075, 6 k W , 220 V, 32 A, 1500 obr.

1 r e g u l a t o r b o c z n i k o w y Cena loco K ościan

z ł . 5 5 0 .—

Silniki elektryczne pr. zm ien­

nego 3000 V, od 20 do 250 K M stale na składzie. Biuro Technicz­

ne Inż. S. L ebenhaft Łódź, ul.

Wólczańska 35, telefon 205-59.

Technik-elektryk sa m o d ziel­

na siła —zmieni posadę. P o ­ siadam 15-letnlą p rak tyk ę w d ziale elek tr., dok ładn ą z n a ­ jom ość n o w y ch m ontaży, r e ­ m o n tó w , k o n serw a cji na siłę, św ia tło . B u d o w a sie c i w ys.

i n is. nap. telefo n ó w . R em ont m aszyn. R efle k tu ję ty lk o na pracę sam odz. w d u ży ch za­

kład ach p rzem ysłów , lub tp.

m oże b y ć na w yjazd , św ia d e c tw a i referen cje na żądanie. O ferty proszę k iero ­ wać: W arszawa, L u d w ik i 1 m . 10, dla N. J.

N a |m n ie |s z e ogłoszenie te j w ie lk o ś c i kosztuje z ł . 2 . —

Duż e p r z e d s i ę b i or s t w o e l e k t r y c z n e o k r ę g o w e w C 0. P.

P O S Z U K U J E

w yk w a 1 i f i kowa n y ch m ajstrów elektrycz­

nych i parow ych (do kotłów i tu rb in ) do dużej e l e k t r o w n i cieplnej.

Podania; życiorys i niele- galizowane odpisy św ia­

dectw przesyłać należy do A dm in istracji „W iadom o­

ści Elektrotechnicznych” , W arszaw a 1, K ró lew sk a 15 pod „N r. 1452". Nieuwz- ględnione bez odpowiedzi.

L E G A L I Z A C J A !

L I C Z N I K I e n e r g i i e l e k t r y c z n e j prądu stałego i zmiennego | do n ap raw y i legalizacji na w łasnym punkcie lega­

lizacyjnym — przyjm uje

Z A K Ł A D E L E K T R O M IE R N IC Z Y

„ E l E K T R O L I C Z N I K "

J A N O L S Z E W S K I

W a r s z a w a , M a r s z . F o c h a 2 , t e l. 2 9 1 - 0 9

N apraw a przyrządów po­

m iarowych. Obsługa szyb­

ka. O ferty na żądanie.

N ajm niejsze ogło szenie w układzie 4-szpaltowym na wysokość 15 mm kosztuje 2 zł.

K ażd y następny w iersz m ilim etro w y 15 groszy.

O g ło sz e n ia d ro b ne w .W ia d o m o ś c ia c h E lek tro tec h n icz n y c h "

p ła tn e sq z góry.

Nr. 3 W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E STR. 73

S ■ e

Z A K R E S P R O D U K C J I :

W S Z E L K A A P A R A T U R A D O 35.000 V

INŻ. JÓZEF IM A SS

ŁÓDŹ, UL. PIOTRKOWSKA 255. TEL. CENTR. 138-96 P r z e ł ą c z n i k

z a i a b l i c o w v m o d e l P. Z.

1000 A. 500 V.

S P E C J A L N O Ś Ć Z A K Ł A D U

N arzęd zia i przybory do rur stal - pancern.

od 11 — 42 mm

G w in to w n ice ® K ręp o w n ice • N arzyn a k i (g w in tow niki) • U ch w y ty żelazne.

Z A K Ł A D Y

ELEK T R O T EC H N IC Z N E

Z n a k fabr.

M. C H O T K O W S K I I W. K O Z I C K I

W A R S Z A W A

B IU R O - S P R Z E D A Ż . W Y T W Ó R N IA

ul. N o w y Ś w ia t 3 0 ul. G ę s ta 16

tel. 221-16. tel. 301-69

STR. 74 • W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E • Nr- J

^ u * * * * *

Rok założenia 1920

F A B R Y K A M O T O R Ó W E L E K T R Y C Z N Y C H

L. K O R E W A

W a r s z a w a - W o l a , u l . S y r e n y 7 , t e l e f o n 5 . 0 0 . 9 5

Z A K R E S P R O D U K C JI:

S i l n i k i asyn ch ron iczn e:

zwarte i pierścienio w e do 15 KM

S i l n i k i i p r ą d n i c e prądu stałeg o

S i l n i k i kom utatorowe p rą­

du zmiennego

S i l n i k i rąpulsyjne sp e cjal­

ne do prób prądnic i „m a g ­ n eto ” sam ochodowych i lot­

niczych

S i l n i k i sp ecjaln e do wbu- d o w a r a

S i l n i k i sp e claln e do ma­

szyn drukarskich, linotypów oraz intertypów

P r ą d n i c e niskow oltow e do galw anizacji

D m u c h a w y elektryczne N a p r a w a I p r z e w i j a n i e wszelkich maszyn elek trycz ­ nych.

PROSTOWNIK

STYK O W Y

• ł a d u j e a k u m u l a t o r y

• z a s ila a p a r a ty i c e n tr a ­ le telefo n iczn e, a p a r a ty M orse'a i Juza

• u r z ą d z e n ia s y g n a liz a c y j­

n e i a la r m o w e

• u r z ą d z e n ia g a lw a n o le c h - n ic z n e

INŻ. J. R O D K I E W I C Z i S-ka

f a b r y k a u r z ą d z e ń z a s i l a j ą c y c h

W a r s z a w a 36, ul. P o d c h o r ą ż y c h 57, l e i . 7-22-80 1 -

C E N T R A L N E BI URO S P R Z E D A Ż Y P R Z E W O D Ó W

„ C E N T R O P R Z E W Ó D "

Spółka z ogr. odp.

W A R S Z A W A , K R Ó L E W S K A 2 3 . Tel. 3 4 0 - 3 1 , 3 4 0 - 3 2 , 3 4 0 - 3 3 1 3 4 0 - 3 4

1

F

PRZEWODY IZOLOWANE

I F A B R Y K K R A J O W Y C H W W Y K O N A N I U PRZEPISOWYM, OZNACZONE ŻÓŁTĄ NITKĄ S. E. P.

y .~ "* 1

Nr. 3 W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E STR. 75

; u l ~ S z a jn o c h y 2

\ \ \/\ \ \ y \ y \

L I C Z N I K I

e n e r g i i e l e k t r y c z n e ) n o w e i u ż y w a n e d o starcz a ze składu

Z A K Ł A D E L E K T R O M IE R N IC Z Y

.ELEK TRO LICZN IK

J AN O L S Z E W S K I

W a r s z a w a M a r s z . F o c h a 2 , t e l. 2 9 1 - 0 9

P o le c a a m p e ro m ie rz e , w o l­

tom ierze I inne a p a ra ty m iernicze, drut i plom by

a c | e W a r s z t a t y e l e k t r o m e c h a n i c z n e L e g a l i z a c j a l i c z n i k ó w D o s ta w a w szelkich a r ty ­ kułów elek tro tech n icz n ych

POMOC INŻYNIERSKA

Sp. z o. o.

W iln o , ul. M ic k ie w ic z a 1 tel. 17-48

Stosujqc m e t a l o w e f i I t r y p o w i e t r z n e

D E L B A G V I S C I N

unika się niebezpie­

czeństwa zaprószenia ognia

B. F l L l P S K l

Ż O R Y , G Ó R N Y Ś L Ą S K , U L . N O W A 6, TEL. 3 0 T r w a ł o ś ć

p r a k t y c z n i e n ie o g r a n ic z o n a O s z c z ę d n o ś ć m i e j s c a D o s k o n a ł e o c z y s z c z e n i e p o w i e t r z a

STR. 76 • W I A D O M O Ś C I E L E K T R ( ^ T E C H N I C Z N E • ^

i

F A B R Y K A W A R S Z A W A - O K Ę C I E

S K O D A

O T O 1/ 3 O S T A T N I O W Y K O N A N E J D O S T A W Y

S I L N I K I T R A M W A J O W E

N A J N O W S Z E J K O N S T R U K C J I S O L I D N E J B U D O W Y

DOBRY PAS

P ODS T AWĄ K A Ż D E G O WARSZTATU

P A S Y P Ę D N E

gumowo - balatoidowe „ S P E C J A Ł ” k l i n o w e „ K U N T E X ”

dzięki dużemu spółczynnikowi ta rcia przenoszę e n e rg ię p ra w ie bez strat, a jed no cześn ie dzięki sw ej dużej w y ­ trzym ało ści na ro z e rw a n ie oraz o d p o r­

ności na w ilgoć, te m p e ra tu rę lub kwasy pasy . P ia s t ó w ' z ap e w n ia ję duże bez­

p ie cz eń stw o p racy. Prosim y ż ę d a ć bliż­

szych in fo rm acji i ofert.

Z A K Ł A D Y K A U C Z U K O W E

P I A S T Ó W , SP. A K C .

W A R S Z A W A - Z Ł O T A Tel. 5 33 -40 i RAO-An

35

BRIGHTRAY SUPER

N o w y i ulep szo n y rodza| 8 0 / 2 0 p r o c e n t o w e g o s to p u n ik lo w o - c h r o m o w e g o do ele k try c z n y ch e l e m e n t ó w g r z e j n y c h .

\

ró w n o w n o rm a ln ych jak i w wy­

so ce uciążliw ych w a ru n k a ch pracy.

W y t w a r z a n y j e s t p o d k a ż d ą p o s t a c i ą w y m a g a n ą w p r z e m y ś l e e l e k t r y c z n y m .

S z c z e g ó ło w e in fo rm a cje podane są w naszej broszurze obejm u­

jąc e j dane tech n icz n e . P rz e s y ­ ła m y ją b e z p ła tn ie na żądanie,

In ż . W A L E R I A N W I Ś N I E W S K I

W A R S Z A W A 1. M A R S Z A Ł K O W S K A 1 1 0

G e n . Przed st. Firmy H E N R Y W I G G I N & C o Ltd w Lo n d ynie

w m t m

N A K Ł A D 5 5 0 0 E G Z E M P L A R Z Y C E N A Z E S Z Y T U 1 Z Ł . 2 0 G R .

W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E

C Z A S O P l S M O D L A E L E K T R Y K Ó W - P R A K T Y K Ó W

R e d a k t o r : in ż. el. W ł o d z i m i e r z K o ł e l e w s k i • W a r s z a w a , ul. K r ó l e w s k a 15. Tel. 5 2 2 - 5 4

R O K V I I

M A R Z E C 1 9 3 9 R. • Z E S Z Y T

Treść zeszytu 3-go. 1. ELEKTROMAGNETYCZNE PRZYRZĄDY PO M IARO W E inż. T. Kuliszewski. 2. ZARYS BUDOWY SIECI NA­

POWIETRZNE] TYPU PRZEW IESZKO W EGO DO OŚWIETLENIA ULICZNEGO Tadeusz Zięba. 3. W YZNACZANIE NAPIĘĆ TRANSFOR­

MATORÓW TRÓ JFAZO W YCH METODĄ WYKREŚLNĄ inż. Ludwik Sarnowlec. 4. POPULARNA ELEKTROTECHNIKA. UZWOJENIA MASZYN PRĄDU ZMIENNEGO. 5. LAMPY RTĘCIOWE inż. M. Wodnicki. 6. NOW INY ELEKTROTECHNICZNE. 7. SKRZYNKA TECH­

NICZNA.

E le k tro m a g n e ty c zn e p r z y r z ą d y p o m ia ro w e .

Elektro m agnetycznym przyrządem pom iarow ym n a­

zyw ać będziem y każdy elektryczn y przyrząd pom iarow y, posiadający ruchomy rdzeń żelazny, w yko n an y z m iękkie­

go żelaza — czy to w postaci pręcika, czy też blaszki;

żelazo to posiada ta k i skład chem iczny, p rz y. którym magnetyzm szczątkow y p raw ie że się nie przejaw ia.

D zięki tem u, że układem ruchom ym w przyrządach elektrom agnetycznych jest k a w a łe k żelaza, do którego to układu nie trzeba doprowadzać prądu elektrycznego (ja k to ma np. m iejsce w przyrządach pom iarow ych z rucho­

mą cew ką) budow a przyrządów e l e k t r o m a g n e t y ­ c z n y c h jest nadzw yczaj prosta. Toteż przyrządy te są tan ie; zaś jak o proste i tan ie znalazły one bardzo szerokie zastosow anie w p rak tyce codziennej, tym b a r­

dziej, że zasada budow y przyrządów elektrom agnetycz­

nych jest przew ażnie tego rodzaju, że pozw ala n a w łą ­ czanie ich zarów no do sieci prądu zmiennego, ja k i p rą ­ du stałego.

W szystkie przyrząd y elektrom agnetyczne możemy podzielić na d w i e zasadniczo różniące się g r u p y , a m ianow icie na:

a — p rzyrząd y z nieruchom ym stałym m agnesem — przeznaczone w yłącz n ie na prąd sta ły oraz b — przyrząd y bez stałego m agnesu — dla prądu

stałego i zm iennego.

Każdą z powyższych grup om ów im y osobno.

P r z y r z q d y e l e k t r o m a g n e t y c z n e z e z t a ł y m m a g n e s e m .

Zasada d ziałan ia przyrządu elektrom agnetycznego z nieruchom ym stałym m agnesem w yjaśn io n a jest na rys. 1. M ięd zy biegunam i N — S stałego m agnesu M , w y ­ giętego w postaci otw artego pierścienia, przebiegają lin ie s ił stałego pola m agnetycznego. Je ż e li w polu tym um ieś­

cim y (ruchom y) k a w a łe k m iękkiego żelaza w postaci w ydłużonej blaszki r, to blaszka ta u staw i się w polu m agnetycznym w ten sposób, że dłuższy je j bok przyjm ie położenie ró w nolegle do lin ij s ił pola m agnetycznego — tak, aby w yp ad ko w a oporność m agnetyczna b y ła m ożli­

w ie ja k najm niejsza.

Blaszk a r um ocowana jest na osi o, na k tó rej może s w o b o d n i e się obracać. Je ż e li w pobliżu ruchom ej tej blaszki um ieścim y dodatkow y elektrom agnes w postaci

cew k i c, przez któ rą przepływ ać będzie prąd elektryczny, to pole m agnetyczne cew ki c elektrom agnesu doda się geom etrycznie do pola m agnetycznego m agnesu stałego, stw arzając pew ne w y p a d k o w e pole m agnetyczne.

Blaszka żelazna r obróci się przy tym o pew ien kąt i zajm ie położenie rów no­

ległe do lin ij s ił pola w y ­ padkowego, które będzie m iało in n y przebieg, niż pierw otne pole, w ytw arz a ­ ne przez m agnes stały N — S. Położenie blaszki r po jej obróceniu się pokazane jest na rys. 1 lin ia m i prze­

ryw an ym i. Ja sn e jest, że cew ka c elektrom agnesu w inn a być ustaw iona w ten sposób, aby je j oś le ­ żała w płaszczyźnie prosto­

padłej do osi o blaszki r.

G d y przez cew kę c prze­

p ływ ać będzie p rąd i o k ie ­

run ku pokazanym na rys. 1, w yw o ła on w cew ce stru ­ m ień m agnetyczny o biegunow ości n — s. Oznaczając strum ień m agnesu stałego przez $ s (rys. 2), strum ień zaś cew ki c przez $ c m ożemy (pam iętając, że chodzi tu o do­

daw anie geom etryczne) napisać, że w yp ad ko w y strum ień

•I* ró w n y jest przekątnej w równoległoboku, którego R ys. 1.

(Jk ła d przyrządu elektro ­ magnetycznego ze stałym magnesem (opis w tekście).

R ys. 2.

W ykres w ektorow y strum ieni m agnetycz­

nych przyrządu.

boki rów ne są co do w ielk o ści i k ieru n k u strum ieniom '!'s i $ c . K ą t przestrzenny m iędzy strum ieniam i fI>s i $ c oznaczam y lite rą <p. K ą t, ja k i stw orzy strum ień w yp ad ­ k o w y $ w ze strum ieniem $5, oznaczam y lite rą a ; będzie to zarazem kąt, o ja k i żelazna blaszka r w y c h y li się na osi o ze swego położenia początkowego, gdyż w ych ylen ie je j jest w łaśn ie spowodowane przez strum ień ‘I'w. P o n ie ­ w aż k ie ru n k i obu strum ieni i ’s i 5>c są stałe k ą t ? jest

STR. 78 W I A D O M O Ś C I E L E k t r o t e c h n i c z n e Nr. 3

Rys. 3.

Zm iany kąta <* w zależno­

ści od kieru n ku i w ielkości strum ienia 'I' .

stały. W ielkość strum ienia $ s jest stała, gdyż jest to stru ­ m ień magnesu stałego; natom iast w ielkość strum ienia <I)C jest zm ienna i zależna od w ielko ści prądu, p rz ep ływ ają­

cego przez cew ką c. Rów nież kierunek strum ienia <I>C za­

leżny jest od kieru n ku prądu w cewce c. Je ż e li przy sta­

łym strum ieniu i*s oraz stałym kącie <p zm ieniać się bę­

dzie — pod w pływ em prądu i, przepływ ającego przez cewkę c — co do w ielkości i kieru n k u strum ień <ł»c (p rz y­

bierając np. w artości <I>Ci itd. lub - <$Ci. - $ C2 itd.,), to zm ieniać się będzie również kąt <*, p rzyb ierając w a r­

tości «1» “2> (■ ai)> ( - “2) itd. (rys. 3).

Z powyższego w y k re ­ su w yn ik a, że kąt a posia­

dać będzie stałą w artość tylk o wówczas, gdy stru ­ m ień 4>c będzie s t a ł y co do -wielkości i kierunku.

M a zaś to m iejsce tylk o w tedy, gdy przez cew kę c przepływ a prąd stały. W y ­ n ik a stąd, że przyrząd elek ­ trom agnetyczny ze stałym nieruchom ym magnesem, może być użyty do pom iaru prądu stałego; natom iast do pom iaru prądu zmiennego przyrząd ten nie nadaje się, w idzieliśm y bowiem , że przy zm ianie kierun ku prądu w cew ce c k ą t a p rzyb iera w a r­

tość ujem ną, co należy rozum ieć w ten sposób, że blasz­

ka r odchyla się w kieru nku przeciw nym . Z w ykresu na rys. 3 w idzim y również, że k ą t a zm ienia się niepropor­

cjonalnie w stosunku do zm ian strum ienia 4>c ; stąd w yn ik a, że skala (podziałka) przyrządu, zbudowanego na powyższej zasadzie, nie jest proporcjonalna (rów nom ier­

n a); jest ona bardziej zagęszczona na początku lub na końcu. M iejsce zagęszczenia działek sk ali zależne jest od w ielko ści kąta ip. Je ż e li k ąt y jest ró w n y lub m niejszy od 90° to najw iększe zagęszczenie działek sk ali zachodzi na końcu skali. Je ż e li natom iast k ą t <p jest w iększy od 90°, to zagęszczenie działek Skali w ystępu je zarówno na początku, ja k i na końcu skali.

Do ruchom ej blaszki r przym ocowana jest w ska­

zów ka w (rys. 1) oraz przeciw w aga p, a często rów nież i skrzydełko tłu m ika powietrznego*). W szystko to fazem stanow i ruchomy układ przyrządu. U k ład ten obraca się w raz z blaszką r dookoła osi o; jest on dokładnie zrów ­ noważony, wobec czego w skazania przyrządu są nieza­

leżne od położenia przyrządu.

W spom nieliśm y -wyżej, że kąt a , o ja k i obróci się blaszka r, a w raz z nią i cały układ ruchom y przyrządu, zależny jest od w ielkości strum ienia t>c , a ponieważ stru ­ m ień $ c zależny jest od liczby am perozwojów cew ki c, a zatem i kąt « — czyli w skazania przyrządu (w ych yle ­ nie w skazów ki) — zależne są od liczby am perozwojów cew ki c. Cew ka ta przeto, w przypadku zastosowania przyrządu w charakterze am perom ierza, posiada m ała liczbę zw ojów grubego drutu, przy w oltom ierzach nato­

m iast posiada ona dużo zw ojów cienkiego drutu, a przy wyższych napięciach — opory dodatkowe, łączo­

ne w szereg z cewką c.

O pisany w yżej typ przyrządu elektrom agnetyczne­

go, a zwłaszcza ta jego odm iana, któ ra posiada zero po środku skali (tj. gdy <hc jest prostopadły do $ ) spotyka

się często w pojazdach m echanicznych (w s a m o c h o d a c h ^ ! jako przyrząd w skazujący prąd ład ow ania i w yład o w a­

n ia akum ulatorów . Przyrząd y te są b. tanie i n iew rażliw e na w strząsy m echniczne. Śred n ica t y c h p r z y r z ą d ó w nie przekracza zw ykle 60 mm. Z akres p o m ia r ó w w ynosi najczęściej 30 A — 0 — 30 A.

Z asługuje na uw agę am perom ierz op arty na po­

w yższej zasadzie i pokazany (od ty łu ) n a rys. 4. Am pero­

m ierz ten nie posiada zacisków doprow adzających prąd, zaopatrzony jest natom iast w żelazne kółko k, przesz które przeciąga się przewód p prąd w iodący. K ó łk o k stanowi rdzeń elektrom agnesu; w ew n ątrz przyrządu jest ono roz­

cięte, tw orząc szczelinę, w k tó rej obraca się wspomniana w yżej żelazna blaszka układu ruchom ego. U zw ojenie te­

go elektrom agnesu stanow i przewód p, tw orząc jak gdyby jeden zw ój jego uzw ojenia. P rz y prądzie 30 A elektrom agnes ten posiada 30 am perozw ojów. Tego ro­

dzaju am perom ierze buduje am erykańska firm a We- stinghouse M an u factu rin g Co.

Często w p raktyce sp otykany jest przyrząd zbudo­

w an y na te j sam ej zasadzie, którego cew ka c n ie posia­

da jednak rdzenia żelaznego; u kład ruchom y tego rodza­

ju przyrządu um ieszczony jest w ew n ątrz cew k i c (rys. 5).

M agnes stały w tym przyrządzie um ieszczony jest tak, że jego w skazów ka w położeniu spoczynku znaj­

duje się n ie pośrodku, lecz z le w ej stro n y skali. T ak zbu­

dow any przyrząd znajduje przew ażnie zastosowanie, ja­

ko ta n i w oltom ierz kieszonkow y n a prąd s t a ł y ; przy użyciu oporów dodatkow ych, łączonych z cew ką w sze­

reg, przyrząd ten może b yć w yko n any, jako dwuzakre­

sowy.

R ys. 4. Rys. 5.

*) O tłu m ieniu elektrycznych przyrządów pom ia­

ro w ych por. zeszyt 11/1937 r. „W . E .“ , str. 304 — 305.

W id o k (od ty łu ) ampero- O dm iana przyrządu elek- m ierza elektrom agnetycz- trom agnetycznego ze sta-

nego. łym magnesem.

N ależy zaznaczyć, że dokładność przyrządów elek­

trom agnetycznych z nieruchom ym m agnesem jest nie­

w ie lk a i w yn o si zw ykle od 5 % do 10% końcow ej w arto­

ści skali. W obec tego przyrząd y te n ie mogą służyć do dokładnego pom iaru w ielk o ści elektrycznych i używane są jed yn ie do pom iarów o rien tacyjn ych (przybliżonych).

P rz y pom iarze prądu zm iennego w skazów ka przy­

rządu elektrom agnetycznego ze stałym m agnesem drga­

ła b y w takt zm ian prądu. N a tej zasadzie oparte jest działanie oscylografu, zbudowanego przez B 1 o n d e 1 a.

Zam iast w skazów ki układ ruchom y oscylografu posiada m aleńkie okrągłe lusterko, któ re drga, rzu cając odbity prom ień św ie tln y na ruchom y ekran, na k tó rym um ie­

szczona jest klisza fotograficzna. W ten sposób może­

m y otrzym ać fotografię przebiegu prądu zm iennego.

U k ła d ruchom y oscylografu B lo n d ela n ie reaguje jednak na b. w yso kie częstotliwości.

(C. d. n.).

W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E STR. 19

Z a r y s budowy sieci n a p o w ie łrz - nei typu p rz e w ie s z k o w e g o

do o ś w ie tle n ia ulicznego.

T A D E U S Z ZIĘ B A (K ra k ó w )

(Dokończenie).

3 . M o n t a ż z e s p o ł ó w k r a ń c o w y c h i r o z g a ł ę ź n y c h . Ja k już zaznaczyliśm y poprzednio, do po dtrzym yw a­

n ia gołych przew odów służą przew ieszki. Je ż e li natom iast chodzi o zastosow anie elem entów , któ re m ają spełniać podobną pracę, ja k słupy krańcow e, w zględnie odporo­

w e — zainstalow ane w no rm aln ych sieciach napow ietrz­

nych (a zatem m ają w ytrz ym yw ać odpow iednie naciągi, pow stałe przy naprężaniu przew odów) — to do tego celu stosuje się tzw .:

a) zespoły krańcow e (rys. 1, szczegół IV) oraz b) zespoły rozgałęzieniow e (rys. 1, szczegóły I, II, III)*).

Zespoły te om ów im y bliżej.

W y k r e s n a p rę ż e ń dla przęsfa = 3 0 m Naciągi ftaptfi

w ko na w ko

$ na

160 100 10

144 90 9

128 80 8

112 70 7

/

. * tQm /m lr miedz oelha

96 60 6 P -

ae** = 12 kg n /m 3

= 22 8 m

80 50 5

64 40 4

48 30 3

32 20 ? <f> 16 m /w 1-- miedz. linka a/

16 10 1 $•!» u s = 875 kg m/m2 22-2 m

0 0 0

-2 5 ° -15° -5 ° r + 15° +25° +35°

-2 0° -10° -0% +10° ⁺20° + 30° + 40°

R ys. 10.

W y k re sy naprężeń jednostkow ych przy różnych tem peraturach.

o. Z e s p o ły k r a ń c o w e .

Zespoły krańcowe, ja k sam a nazw a w skazuje, zo­

stają zm ontowane n a końcach sieci — tra sy, a zatem muszą one w ytrz ym yw a ć ca łk o w ity naciąg, po w stały z naprężenia w szystkich przew odów. Ja k w yk az ała do­

tychczasowa p ra k tyk a , naciąg ten przy zastosow aniu o p i­

sywanego m a te ria łu instalacyjnego w żadnym w yp ad ku nie po w in ien przekraczać 420 kg.

M a ją c już z góry p rz yjęty m aksym aln y naciąg (n ie ­ koniecznie 420 kg, może on być m niejszy), m ożna p rz y­

stąpić do o p raco w an ia m ontażow ych ta b lic jednostkow ych naprężeń i naciągó w przy różnych tem peraturach. Ze w zględów p raktyczn ych spraw ę zw isów można pom inąć, ponieważ przew ody z zasady należy naprężać w ie lo k rąż ­ kam i przy użyciu sprężynow ych dynam om etrów .

D la lepszego w yjaśn ien ia, ja k należy opracow yw ać m ontażowe tab lice jednostkow ych naprężeń i naciągów dla różnych przew odów i różnych długości przęseł, dla p r z y k ł a d u przyjm iem y, że m am y zm ontować sieć trój- przew cdow ą z norm alnej lin k i o przekroju s = 16 m m2 i o r o z p i ę t o ś c i przęseł 1 = 30 m. Ja k o m aksym alny

*) P o r. zeszyt 2/1939 r. „W . E .“ , str. 44.

n aciąg trzech przewodów przyjm ujem y 420 kg, a zatem na jeden przew ód przypada 140 kg, w obec czego jednost­

kow e naprężenie na 1 m m2 w yn iesie: 140 k g : 16 m m2

= 8,75 kg/mm2. W ten sposób obliczyliśm y najw iększe nasze dopuszczalne naprężenie, które nie może być prze­

kroczone n aw et w najniekorzystniejszych w arunkach atm osferycznych.

N a podstaw ie obliczonego największego dopuszczal­

nego jednostkowego naprężenia opracow ujem y odpow ie­

dnie tab lice montażowe.

Pow yższe uw agi odnoszą się do przewodów o prze­

kro jach średnich tj. do przewodów o przekrojach 16 m m2 i 25 m m2 (przekroje 35 mm2 i 50 m m2 nie stosuje się, gdyż są za ciężkie), któ rych najw iększe nasze dopuszczal­

ne jednostkow e naprężenie jest m niejsze od norm alnego, a które w ynosi, ja k w iadom o, 19 kg/mm2*). Je ż e li nato­

m iast chodzi o opracow anie m ontażowych ta b lic dla m ie­

dzianego drutu s — 10 m m 2, to spraw a ta jest zupełnie prosta, ponieważ najw iększe dopuszczalne jednostkow e naprężenie p rzyjm ujem y 12 kg/mm2, ja k na to zezw alają powyższe przepisy. A zatem zespoły krańcow e zm onto­

w ane dla sieci trójprzew odow ej s = 10 m m2 w n ajn ie ­ korzystniejszych w arun kach atm osferycznych będą p ra­

co w ały pod naciągiem w ynoszącym : 3 X 10 m m2 X 12 kg/mm2 = 360 kg.

A b y jed nak n ie w prow adzać zbyt dużej liczb y ta ­ b lic m ontażowych, tab lice opracowane d la sieci tró jp rze­

w odow ej mogą być rów nież zastosowane dla sieci dw u ­ przew odowej o podobnych przekrojach i jednakow ych m niej-w ięcej przęsłach.

W y k re s y n a rys. 10 przedstaw iają jednostkow e n a­

prężenia i n aciągi przy różnych tem peraturach dla prze­

wodów najczęściej stosow anych przy budow ie sieci prze- w ieszkowej tj. s = 10 m m2 oraz s = 16 m m 2.

Zespoły krańcow e sieci przew ieszkow ej w yko n u je się p rzy pom ocy „g arn itu ró w “ alum iniow ych, płasków ki alum iniow ej' 5 X 50 mm oraz drutów odciągow ych (rys.

11 i 12).

M ontaż powyższych zespołów jest b. prosty i odby­

w a się w następu jący sposób: na zawieszonej przewieszce um ocow uje się w odstępach 350 m m odpow iednią liczbę g arn itu ró w (dla każdego przew odu jeden g arn itu r), a n a ­ stępnie — n a śrubach tychże g arn itu ró w — (rys. 9) za­

kłada się odpow iednio długą płasków kę alum iniow ą B (rys. 12). P łask ó w k a ta sp ełnia tu podw ójną rolę, a m ia­

now icie ustala odległość m iędzy przew odam i oraz uszty-

R ys. 11.

W id o k zespołu krańcow ego sieci przew ieszkow ej.

*) W m yśl obow iązu jących przepisów n a L in ie E le k ­ tryczn e P rą d u Siln eg o z 1932 r.

STR. 80 W I A D O M O Ś Ć E l E K T R o T E C H N I C Z N Ni. 3

R ys. 12.

Zespół krańcow y sieci przewieszkowej.

lęzienia z takiej sieci na boczne ulice. W ów czas sto­

sunkowo trudne to zagadnienie rozw iązuje się za pomocą tzw. zespołów rozgałęzieniow ych, krótko m ów iąc roz­

gałęźników.

Bud ow a zespołów rozgałęzieniow ych polega w ła ści­

w ie na odpow iednim m ontażu w spom nianych już wyżej elem entów, ja k : g arn itu ró w alu m in iow ych, płaskówek alum iniow ych, odciągów itp.

Zasadniczo m am y do czynienia z dwom a typam i rozgałęźników — tzw . „trójkątami“ (rys. 1, szczegół I i III) oraz z „czworobokami“ (rys. 1, szczegół II). Za pomocą tró jk ą tó w można uzyskać rozdział sieci na trzy ulice, za pomocą czworoboków zaś — n a cztery ulice.

O m ów im y bliżej oba te ty p y rozgałęźników .

Zespoły trójkątne. Te zespoły rozgałęźne mogą po­

siadać kształt tró jk ą tó w rów nobocznych lub też równo­

ram iennych; odpow iedni -wybór k ształtu zależy jedynie od licz b y przewodów, jak a m a być doczepiona do posz­

czególnych boków tró jk ąta. N ależy tu p rz yjąć ogólną za­

sadę, że tró jk ą ty równoboczne stosuje się wówczas, gdy m am y w ykonać rozgałęzienia sieci n a trz y ulice o jed­

nakow ej liczbie przewodów. Je ż e li natom iast liczba prze­

wodów w jednej z trzech u lic m a być m niejszą, wówczas stosuje się tró jk ą ty rów noram ienne, p rzy czym jeden z boków będzie odpow iednio krótszy (o odstęp między przew odam i — 350 m m ).

Sieć przewieszkowa -zesp ół krańcowy- w n ia cały zespół krańcow y, czyniąc go zdatnym do p ra ­ cy, do ja k ie j został przeznaczony.

M ając już zm ontowane na przew ieszkach g arn itu ry z płasków kam i, można przystąpić do w yko n an ia odciągu, k tó ry z reg u ły składać się w in ien z dwóch drutów oddą-

ninimiiiiihimilliąii

gowyeh; w razie trudności terenow ych do tego celu mo­

żna zastosować w yjątkow o jeden drut odciągow y (rys. 11).

D ru ty oddągowe przym ocow uje się z jednej strony do p ła ­ sk ów ki, z drugiej zaś — do śrub rozporowych, wm onto­

w anych do budynków. D ru ty odciągowe należy tak mon­

tować, aby po ostatecznym naprężeniu przewodów prze­

wieszka z elem entem krańcow ym tw o rzyła lin ię prostą, a tym sam ym , aby nie b yła narażona na tak ie siły, któ- reby ją w yg in ały, względnie łam ały.

W szystkie d ru ty odciągowe należy zaopatryw ać w ściągacze (rys. 2), przy pom ocy których łatw o można osiągnąć w ym agane naciągi.

Po zainstalow aniu przewieszek oraz dwóch zespo­

łów krańcow ych, możemy przystąpić do m ontowania go­

łych przewodów.

b. Z e i p o ł y r o z g a ł ę z i e n i o w e .

Z dotychczasowego opisu w yn ika, że m ontaż sieci przewieszkowej w ulicach o prostym m niej-w ięcej k ie ­ run ku jest stosunkowo ła tw y i na pewne trudności napo­

tyk a dopiero, jeżeli zachodzi potrzeba w ykonania odga-

N a rys. 13 pokazany jest tró jk ą t równoboczny, naj- częśdej stosow any przy budow ie sieci przewieszkowej- ja k w id ać z rysunku, tró jk ą t ta k i uw ażać można za zespół trzech elem entów krańcow ych. W yko n an ie jego

Siec przewieszkowa zespóf rozgałęźniczy - ir ó jk a i -

R ys. 13.

Zespół rozgałęźny w postaci tró jk ąta równobocznego.

Nr. 3 W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E STR. 81

polega w ła ściw ie n a zam ocow aniu podw ójnych przegu­

bów (rys. 9, szczegół m) do odpowiednio długich płaskó- w ek w edług przyjętego założenia, aby odległość m iędzy przew odam i w yn o siła 350 mm. Zastosow ana tu płasków- ka F sp ełn ia po trójną rolę, a m ian ow icie: zw iększa w y ­ trzym ałość całego zespołu; na n ie j w iesza się lam pę oraz na przedłużeniu je j — w otworze — zaczepia się jeden z trzech drutów odciągow ych. Dalsze dw a d ru ty odcią­

gowe zaczepia się u w ierzch ołków tró jk ą ta za pomocą żelaznych tzw . „strzem iączek“ (rys. 13 szczegół D), które należy um ieszczać m iędzy płasków kam i przez co uzy­

skuje się racjo n aln ą pracę zarów no płasków ek, ja k i śrub.

W szystkie bo ki tró jk ą ta łączy się ze sobą żelaznym i śru­

bam i 3/a".

Do stosunkowo w ażnych czynności zaliczyć należy zam ocowania rozgałęźników do budynków . W szystkie druty odciągowe muszą tu otrzym ać odpow iedni k ie ru ­ nek, aby ca ły zespół w raz z przew odam i m ógł ra cjo n a l­

nie pracow ać. P ra k tycz n y sposób w yznaczania k ie ru n ­ ków odbyw a się następująco: n a jezdni, n a skrzyżow a­

niach Ulic, kład zie się rozgałęźnik w ta k im położeniu, W jakim m a on w przyszłości p raco w ać n a sieci, następ­

nie bierzem y 3 k a w a łk i sznurka i zaczepiam y je w poło­

w ie długości p łask ó w k i F ; naprężone sznurki, k tó re m u­

szą przechodzić przez w szystkie w ierzch o łk i tró jk ąta, wskażą nam m iejsca n a budynkach, w któ rych należy wm ontować śru by rozporowe.

Po w m ontow aniu śrub rozporow ych m ożem y p rz y­

stąpić do zaw ieszenia n a dru tach odciągow ych zespołów rozgałęźnych. P rz y naprężaniu przew odów p rzyjm u je

R ys. 14.

W id o k z e s p o łu rozgałężnego w postaci tró jk ą ta równoram iennego.

a __ g a r n i t u r a lu m in io w y; c — izo lato r typ u O li; e b e z p i e c z n i k ż e liw n y; F — p łask ó w k i alu m in iow e; k D r z e wody sieciow e; n — d ru t zelazny 0 = 5 m m ; ż 1 przew ód izo lo w any s = 2,5 mm2.

się następującą zasadę: n a jp ie rw należy naprężać jedno­

cześnie w szystkie przew ody zaczepione do obydwóch boków E , następnie zaś — przew ody zaczepione do boku

G (rys. 13).

Łączenie poszczególnych przewodów ze sobą w yk o ­ n u je się nad albo pod rozgałęźnikam i przewodam i, izo­

lo w an ym i za pomocą znanych nam już „m ostków “ (rys. 8).

R ys. 15.

Zespół rozgałęźmy w postaci czworoboku (kw adratu).

N a rys. 14 pokazany jest tró jk ą t rów noram ienny za­

in stalo w any na sieci ośw ietlenia publicznego ma jednej z u lic K rak o w a.

Zespoły czworoboczne. To co pow iedzieliśm y w yżej o rozgałęźnikach tró jk ątn ych , odnosi się w dużym stop­

n iu rów nież do rozgałęźników czworobocznych. A w ięc:

ca ły zespół jest tu w yko n an y z ta k ich sam ych elem en­

tów, z jak ich w yk o n yw a się tró jk ą ty. Sposób zawieszenia czworoboku na drutach odciągow ych w yk o n yw a się po­

dobnie, j,ak d la tró jk ą ta ; d ru ty odciągowe przym ocowane do budynków muszą otrzym ać tak ie k ie ru n k i, aby pro­

ste — przeprowadzone od śrub rozporow ych do środka rozgałęźnika —• przechodziły przez jego w ierz ch o łk i itd.

Z espoły rozgałęźne — czworoboczne, zależnie od li­

czby przew odów zaczepionych do jego boków, mogą być budow ane bądź jako kwadraty lu b jako prostokąty. N a rys. 15 pokazany jest rozgałęźnik w yko n an y, jako k w a ­ d rat; w y m ia ry jego boków H są jednakow e, i w ykonane z płasków ek alu m in io w ych 50 X 5 m m . Środ ko w a pła- sków ka K służy dla w zm ocnienia w ytrzym ało ści rozga­

łęźnika; poza tym zaw iesza się na n iej lam pę.

Celem zapew nienia racjo n aln ej p ra cy odnośnych zespo­

łó w należy p rzy m ontow aniu zw racać baczną uw agę, ab y naprężanie przew odów odbyw ało się zgodnie z w y k re ­

STR. 82 W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E Nr. 3

sam i naprężeń; uzyskam y w ówczas jednakow e s iły w y ­ padkowe (zaczepione do przeciw ległych boków), które naw zajem będą się znosiły, na skutek czego cały rozga­

łęźnik znajdzie się w stanie tzw. „ró w n o w agi obojętnej“ . P rz y takim założeniu druty odciągowe p racu ją jed yn ie na s iły spowodowane ciężarem całego zespołu.

N a rys. 16 pokazany jest rozgałęźnik w postaci czwo­

roboku.

tu

Rys. 16.

W id o k zespołu rozgałęźnego w postaci prostokąta.

a — g arn itu r alu m in iow y; c — izolator typ u O li; e — bezpiecznik żeliw ny; k — przew ody sieciow e; n — prze­

w ieszka z drutu żelaznego o średnicy 0 = 5 mm.

4 . M o n t a ż p r z e w o d ó w z u w z g l ę d n i e n i e m o b o s t r z e n i a . W m yśl obowiązujących przepisów na L in ie E le k ­ tryczne Prąd ó w Siln ych z roku 1932 § 31 na skrzyżowa­

nie lin ii niskiego napięcia z inną lin ią niskiego napięcia (lub z lin ią prądów słabych) obostrzenie w zasadzie nie jest wym agane. I tylko wówczas, gdy lin ia dolna jest państwową lin ią użyteczności publicznej, albo do tej k a ­ tegorii zaliczoną (§ 2, p. 6), lin ia górna — bez względu na to, czy prow adzi prądy silne, czy słabe — podlega obostrzeniu I-go stopnia.

Chcąc zadość uczynić powyższym przepisom, budo­

wę sieci przewieszkowej przy uw zględnieniu obostrzenia I-go stopnia można rozwiązać w d w o j a k i sposób:

1) przez zastosowanie przewodów ogum owanych i odpornych na w p ły w y atm osferyczne — w przęsłach skrzyżow ania sieci telefonicznej z siecią ośw ietlenia p u­

blicznego, albo

2) przez odpowiedni montaż gołych przewodów na tzw. zespołach odporowych.

Prz yję cie jednego z podanych w yżej rozwiązań za­

leży od tego, czy sieć telefoniczna biegnie nad czy też pod naszą siecią przewieszkową. Pod tym względem ist­

nieje pew na ogólna zasada, a m ianow icie: jeżeli sieć tele­

foniczna biegnie n a d siecią ośw ietlenia ulicznego, to przewody sieci przewieszkowej w przęśle skrzyżow ania muszą być ogumowane, jeżeli natom iast sieć telefoniczna poprowadzona jest p o d naszą siecią przewieszkową, wówczas stosujem y przewody gołe, odpowiednio zmonto­

w ane na zespołach odporowych.

W dalszym ciągu om ówim y pokrótce zarówno m on­

taż przewodów ogum owanych, jak i gołych.

a . M o n t a ż p r z e w o d ó w o g u m o w a n y c h .

M ontaż ogum owanych przewodów w przęsłach um ie­

szczonych na skrzyżow aniach sieci przew ieszkow ych nie w ym aga chyba żadnych specjalnych w yjaśnień. N ależy

jed yn ie zaznaczyć, że łączenie p r z e w o d ó w gołych z ©gum owanym i można uskuteczniać na przew ioszkacH za pomocą garn itu rów alum iniow ych.

A b y przew ody ogum owane sp ełn ia ły swój cel, mu­

szą one być co pew ien czas kontrolow an e i odpowied­

nio konserw ow ane. Je s t to czynność u ciąż liw a i w du­

żym stopniu zw iększa ogólne koszty k o n serw acji sieci.

b. M o n t a ż g o ły c h p r z e w o d ó w p r z y u ż y c iu z e s p o ł ó w o d p o r o w y c h .

Prz ep isy obostrzające I stopnia (§ 8) w ym agają za­

bezpieczenia od zerw an ia i upadku gołych przewodów przez zastosowanie om ijających przew odów przy izola­

torach; chcąc w ię c zadośćuczynić przepisom , w ystarczy­

łoby zm ontować o m ijające przew ody na izolatorach, za­

w ieszonych na dw óch sąsiednich przęsłach (na skrzyżo­

w an iu).

Ja k w yk az ała dotychczasow a p raktyka, wspomniane zabezpieczenia w sieciach przew ieszkow ych są niew ystar­

czające, toteż należy tu zastosować odpow iednie zespo­

ły, które m ia łyb y na celu zabezpieczenie przewodów sieci przew ieszkow ej od zerw ania się w przęśle, krzyżującym się z telefonam i. W ym aganiom tym czynią zadość zespoły odporowe pokazane n a rys. 17, a przeznaczone dla sieci trójprzew odow ej. Bu d o w a tych zespołów jest po­

dobna do budow y om ów ionych ju ż poprzednio zespołów krańcow ych i z tego też powodu po m ijam y w szelkie do­

datkow e w yjaśn ie n ia na ten tem at.

R ys. 17.

M ontaż gołych przewodów sieci przew ieszkow ej przy uw zględnieniu obostrzenia (skrzyżow anie z lin ia t e l e f o ­

niczną). Zespół odporowy.

Nr. 5 • w I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E • STR. 85

Zespoły odporowe sp ełniają ro lę podobną, ja k słu py razem prostej ko n stru kcji bezpieczniki zwane „grzybka- odporowe przy z w yk łych sieciach napow ietrznych. Za- m i żeliw n ym i“ (szczegół c na rys. 18), któ rych budowa bezpieczenie przew odów od zerw ania się (odnosi się to jest ja k gdyby specjalnie dostosowana do opraw, jak ie zwłaszcza do przew odów pełnych o przekro ju s= 1 0 m m 2) m am y m ontować na sieciach przew ieszkow ych.

Bu d o w a w spom nianych „g rzyb ­ ków żeliw nych “ została rozwiązana w ten sposób, że czyni ona zadość dwóm zasadniczymi w arunkom , a m ianow icie p rzy ich użyciu uzysku­

jem y sztyw ne zawieszenia lam p, po­

nadto zaś w ich korpusie umiesz­

czone są odpowiednie bezpieczniki (6 A ) (rys. 18, szczegół

N a norm alnie zbudowanej sieci przew ieszkow ej lam py mogą zyć za­

sadniczo zawieszone: a) n a prze­

w ieszkach; b) na zespołach rózga- łęźnyoh oraz c) na garn iturach a lu ­ m iniow ych.

O m ów im y pokrótce trz y pow yż­

sze rozw iązania um ocow ania lam p.

o . M o n t a i la m p n a p r z e w ie s z k a c h .

R ys. 18.

Zam ocow anie lam p y na dw uprzew odow ej sieci przew ieszkow ej

polega na zastosow aniu zm niejszonego naprężenia o ok.

20°/o od n o rm aln ych naprężeń, ja k ie panują w przew o­

dach sąsiednich przęseł.

Zm niejszone naprężenia w przew odach w przęsłach na skrzyżow aniu m ożna uzyskać n ie tylk o przy pom ocy dwóch zespołów odporow ych; do tego celu, w razie po­

trzeby, m ożna ró w nież użyć zespołów rozgałęźnych.

W tym przypadku m am y do ozynienia z jednym zespo­

łem rozgałęźnym oraz jed nym zespołem odporowym .

5. M o n t a ż l a m p n a s i e c i p r z e w i e s z k o w e j .

O pis bu dow y lam p (opraw ) pom ijam y, jak o nie wchodzący w zakres n in iejszych rozw ażań; zaznaczam y jedynie, że ciężar tych opraw w in ie n b yć ja k najm niejszy.

Sposób zam ocow ania lam p na sieci przew ieszkow ej napotyka, z u w a g i n a je j ch arak te­

rystyczną budow ę, n a pew ne tru d ­ ności techniczne. N ie m ożna tu za­

stosować jakiegoś u n iw ersalneg o e- lem entu, k tó ry sp e łn ia łb y w e w ła ­ ściw y sposób sw e zadanie w e w sz y­

stkich przypadkach, ja k ie zachodzą przy tego rodzaju sieciach napow ie­

trznych. Stosow ane n o rm aln ie „lu ź ­ ne“ zaw ieszenia (w ieszak z ro lk ą) w sieciach przew ieszkow ych n ie n ada­

ją Się j — ze w zględu na specyficz­

ne w a ru n k i p ra cy — w szystkie lam ­ py zain stalow an e w sieci przewiesz- kow ej m uszą otrzym ać zawieszenia

„sz tyw n e“ .

C elem zapew nienia dostateczne­

go bezpieczeństw a ruchu ośw ietle­

n ia u lic każda z lam p zawieszonych n a sieci w in n a b yć zaopatrzona w o d p o w i e d n i e bezpieczniki topikow e.

W o s t a t n i c h la ta ch u k az ały się na ry n k u dosyć pom ysłow e, a za-

Zależnie od liczb y przewodów zm ontowanych na przew ieszkach rozróżniam y d w a sposoby umoco­

w an ia lam p, a m ianow icie:

a) p rzy sieci dwuprzewodowej lam pę w iesza się m ię­

dzy przew odam i przy pom ocy żelaznego w ieszaka (szcze­

gół w rys. 18; zasada jego budow y jest zbliżona do w ie ­ szaków używ anych w sieciach tram w ajo w ych. Ja k w y ­ n ik a z rys. 18, w ykonan ie tego rodzaju w ieszaka jest sto­

sunkowo proste; potrzebna jest do tego celu żelazna b la ­ cha o odpow iednim kształcie, tu le jk a o (ru rk a ) oraz śru­

ba z n ak rętką 5/8"; na śrubie te j zawiesza się lam pę;

b) przy sieci trójprzewodowej lam pę um ocow uje się na środkow ym u ch w ycie (rys. 19, szczegół a) przy po­

m ocy łączn ika redukcyjnego z 1/2" n a 5/8" (szczegół d).

U ch w y t ten — ze w zględu na ciężkie w aru n k i p racy — m usi b yć w yko n an y z żelaza.

b . M o n t a ż la m p n a z e s p o ła c h r o z g a łę ź n y c h .

Bu d o w a rozgałęźników jest tego rodzaju, że zam o­

cow anie na nich lam p n ie nastręcza żadnych trudności.

à ( O b ja śn ie n ie:

- ... uchwyt żelazny '/z "

O • aluminiowa '/2 ‘' C izolator porcelanowy 0 1 U redukcja Z z /V a "

G — grzybek żeliwny z bezpiecznikiem dia lampy h bezpiecznik

* przew ó d gofy P d ru t żelazny pocyn. # 5 m/m

Sieć przewieszkowa irój-przewodowa

— umocowanie lampy —

R ys. 19.

Zam ocow anie lam p y n a trójprzew odow ej sieci przew ieszkow ej.

O b ja ś n ie n ie : b .. uchwyl aluminiowy C . izoialor porcelanowy ff. grzybek żeliwny dia lampy h bezpiecznik

k przew ed gofy n dn/1 żelazny pocyn.

0 .. tulejka żelazna W wieszak żelazny Z .„ .. jr m a 1 u r * - la m pa -

Sieć przewieszkowa dwu-przewodowa umocowanie lampy

•: • / ■

STR. 84 • W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E ® Nr- 3

v R ys. 22.

O dgałęzienie z sieci system u przew ieszkow ego na sieć norm alną.

N a rys. 21 pokazane jest norm alne ro zw iązanie do­

prow adzenia prądu elektrycznego z rozdzielni do sieci przew ieszkow ej, w ykonane przy użyciu k a b li opancerzo­

nych oraz kabelków ołow ianych.

N a zakończenie należałoby jeszcze dodać, że w ra ­ zie potrzeby z sieci system u przewieszkowego bardzo ła ­ tw o można się odgałęzić na norm alną sieć, ja k to w idać z rys. 22. O dgałęzienia tak ie mogą jednakże b yć usku­

teczniane jed yn ie na zespołach rozgałęźnych.

Doprowadzenie prądu elektrycznego z sieci do lam p („żelaznych grzybków “ ) — ze względu na w ytrzym ałość m echaniczną — należy w ykon yw ać przewodem izolow a­

nym o przekroju co najm niej 2,5 mm2.

U żyw ając stosunkowo prostego elem entu, jak im jest pła- sków ka alum iniow a ze śrubą 5/8", otrzym ujem y pewne i solidne zawieszenie lam p.

N a rys. 13 pokazany jest zespłów rozgałęźny w raz z zawieszoną na n im lam pą.

iti t ni |

l- S M

R ys. 20.

Umoooiwanie lam py na garniturze alum iniow ym .

c. M o n t a ż la m p n a g a r n it u r a c h a lu m in io w y c h .

Lam py na garniturach alum in iow ych mogą być m ontowane jedynie na sieciach trójprzew odow ych; na załam aniach trasy — na zespołach krańcow ych oraz od­

porowych.

N a rys. 20 pokazana jest przewieszka z trzem a gar­

n ituram i; ja k w idać, lam pę um ocowuje się na środkowym garniturze przy pom ocy żelaznej podkładki w raz ze śru­

bą 5/8" (szczegół t), która jest zw iązana z całością gar­

n itu ru dwom a alum iniow ym i śrubam i.

zapalania i gaszenia lam p, bezpieczniki itp., które w przy­

szłości będą obsługiw ały daną sieć ośw ietlenia p u b licz­

nego.

W norm alnych w aru nkach sieć przew ieszkow ą bu­

d u je się, jako sieć dwuobwodową, p rz y czym podział na obwody w yk o n yw a się na przew ie­

szce, położonej n a jb liż ej stacji transform atorow ej za pom ocą garni­

tu ró w alum iniow ych. Je ż e li zacho­

dzi potrzeba w ybud o w an ia sieci przew ieszkow ej trz y — , względnie czteroobwodowej, — podział sieci na poszczególne obwody można w yko­

nać na odpow iednich zespołach roz­

gałęźnych.

D oprow adzenie prądu z rozdziel­

n i do sieci napow ietrznej w ykony­

w a się:

— 1. na odcinku od rozdzielni do przew ieszki n o rm alnym i kablam i opancerzonym i, k tó re z n a tu ry rze­

czy muszą b yć zaopatrzone w koń­

ców ki napow ietrzne;

— 2. od tych końców ek do przew odów napow ietrzn ych — po przewieszce obołow ionym i kabel­

kam i.

K a b e lk i oraz ich końce mu­

szą b yć odpow iednio zabezpie­

czone od ujem nych w p ływ ó w atm osferycznych. Podobnie, ja k w szystkie sieci napow ietrzne, ta k i sieci przewiesz- kowe, muszą być zaopatrzone w ochro nniki przepięciowe, które są tu z zasady m ontowane obok końców ek kablo­

w ych.

Sieć przewieszkową (rój-przewodowa umocowanie lampy na garniturze alum.

OtiJainlenie:

porcelanowy OH 6.___ grzybek żeliwny ma lampy k___ przew ó d gofy H I__ część ruchoma gam/l H---drut żelazny pocyn + Bm/m 1___ poOkfadka Ola wieszaka żel.

r .___nakładka garntl.

gamlf.

aluminiowy

6 . M o n t a ż d o p r o w a d z e n i a p r q d u z r o z d z i e l n i d o s i e c i p r z e w i e s z k o w e j .

Sposób rozw iązania projektu sieci przewieszkowej zależy w pew nym stopniu od rozmieszczenia istn iejących stacyj transform atorow ych, które zam ierzam y w ykorzy-

Rys. 21.

Doprowadzenie prądu z rozdzielni do dwu- obwodowej sieci prze­

w ieszkowej.

a — g arn itu r alum i­

nio w y; k — przewo­

dy sieciow e; n— prze­

w ieszka z dwom a k a ­ belkam i po 3 przewo­

d y; u — płasko w ka alum iniow a; w — o- chronniki przepięcio­

w e j — w spornik że­

lazny; y — końców ki kablow e.

stać, jako punkty zasilające. W odnośnych stacjach trans­

form atorow ych należy zmontować oddzielne rozdzielnie w raz z niezbędnym i aparatm i, jak liczniki, autom aty do