Acta Eruditorum […] Calendis Julii, Anno M DC LXXXVII, N.VII

ERUDITORUM

publicata Lip{i&

Calendis Ju lii, Anni M D C LXXXHT.

Ν, VII. iS)

A C T A

ABREGE' DE L' HI S TOI RE DE L A Congregation de auxiliis &c, i. e.

Compendium Hiftoriae de Congregatione fub Pon­

tificibus Clemente V III & Paulo V habita, in quae- ftione de Auxiliis gratiae Divinae.

Franco furti, 1687.11112.

Q

berrim a illa interDominicanos & Jefuitas controverfiam de Auxiliis, five de gratia Sc libero arbitrio maximopere pertinent, non multis exafte cognita; addita etiam, quxplusquam dim idiam libelli par­

tem con ftituit, infigni Aclorum Congregationis fub Clem ente V i li ab an n o 1598 ad 1605 habita: enarratione L a t in a , cujus autor in d icatu r D. Gregoruu Nunnitu Coroml, Lufitanus, ex ordine Au- guftiniano,didbe Congregationis Secretarius. Sed praecipue de icri- p to G allico dicendum nobis nunc eft.

Exorditur Autor ab inquifitione, quae fuerit doctrinaEccle- fix, antequamLudovicus Molina Theologus Hifpanus, ex Societate Jefu , fuam publicare coeperit; nec illam aliam ftatuit fuifle, quam quae a S. A u g u ftin o & Thoma Aquinate tradita, prsedeftinationem

m e r e gratu itam & gratiam efficacem p erfe afferat, & a tota Eccle- fta C a th o lic a recepta fuerit. H x c ex ipfo M olina adftruif, qui a is fuo fe in ven to diilidiis & h«refibus,quas vocat, novum remedium

Y y quaefi-

3^4' A C T A E R U D I T OK.\j\f

quae/ivi fle ja c ie t. F irm a t id em a lte riu s h aud «vinus fa m ig e r a t i:

Je iu it x M a ria m te ftim o n io , qui M o lin a : o p in io n e s vocarit hefler- na commenta. In p r im is la b c r a t , u t C o n c iliu m T rident, vuun e a n „ d e m T h o m x d o ftr in a m p er decreta fu a a fle ru iffe e vin cat. R.efe rt e o m a x im e fe n te n tia m , in c a u fa Patriarcha Aquilegienfis,t\.x^ a d e le g a tis p e r C o n c iliu m ju d icib u s la ta m , cu ju s a ft a p leraq u e atvte a n n o s v i g in t i p u b lic a ta effe n o ta t. E x Je fu itis e tia m tr e s in iig n ^ n e m p e jayum, Salmeronemtk Laynefium c o n c ilio in te r fu iffe , & fpe- c ia lib u s fu n d a to r is fu i Ignatii m o n i tis in flru fto s v e t e r i o p in io n i in- haefifle m e m o r a t, quanquamLaymfi/;s I g n a r i: fu c c e ilo r h a b ito A . 1558 c o n v e n tu g e n e ra li, c o n tra in ftitu tu m a n te c e ilo r is , qui in T h e ­ o lo g ia Sacra Bivlia, &c in d o & rin a · S c h o la ftic a S. Thomamlegi prae­

c e p e ra t, e ffe c e rit u t e tia m Magiftrum fintentiarm n, v e l a lio s re*

c e n tio re s Summifias le g i p o ffe d ec e rn e re tu r. A b eo e n im te m p o ­ re Molinam novae o p in io n i ftu d u ifle, ex lib r o ejus de concordia li­

beri arbitrii cum gratia donis A . 1588 e d ito , c o n fla re e x iftim a t, in>

q u o is t r ig in ta a n n o s numerat, cum dogma. de/cientia media (q u o d novae de g r a t ia o p in io n is fu lc ru m eft ) proponere coepi/fet. Fonfe- cam idem de fe p ro fite ri a it, Sc c o n fe n tie n te s a lle g a r e p rx ter Moli*·

VLam,Suarezium,VaJqHeziim,Mendozam. Sed lo n g iu s progreiTos,c-um A .i^iSalm antiexPru den tiiis de Montemajori, e x S o c is ta te T h e o lo g ;? , th efes a d v erfu s d e c re tu m a b fo lu tu a lia sq ; p u b lic a ile t, tu n c q u id em a F a c u lta te T h e o lo g ic a illic o d a m n a tas., In p r im is v e r o A . 1584, eum p rin c ip a tu m S o c ie ta tis Claudius /iquaviva fufcepiiTet, & e d ito lib ro de rationefludiorum, P ro feiT o n b u s fu i o rd in is perm ifiiTet, u t a T h a - mae p la c itis in q u in q u a g in ta a u t p lu rib u s c a p itib u s m a x im i m o m en ­ ti, & e x quibus fe re o m n es ejus c o n c lu fio n e s d e p e n d e a n t, reced e­

re n t. L icet e n im eo d e m a n n o Dominicus Bannez e x o rd in e Domi- xicano, th efes Montemajoris, d iifim u la to ta m e n n o m in e , m odefte r e -

fu ta ffe t, n ih ilo m in u s ru p to q u afl a g g e r e in n o v a s o p in io n e s a d v e r­

fus T h o m a m ip fu m qu e A u g u ftin u m efru fo s e fle je fu ita s , in te r alios Leonardum Lesfiumhc Hammelium, L o v a m i d o c e n te s. N a r r a t in­

d e,u t T h e o lo g ic a F a c u lt a s L o v a n ie n fis A . 1587, cu n r a m ic a admoni­

tio n e ap u d Je iu it a s , p ro p o ilta lic e t Roberti Jiullarmini, qui veterem fe n t e n t ia m L o v a n ii docuifTet, a u to rita te n ih il eiFeciiier, tr ig in ta

& u n a m jo ro p o litio n s s eorum c e n fu ra n o t a v e r it; utque id em fe.es- n n t

M E N S I S J U L I I A. M DC LXXXVII. 355

rint Theologi Duacenfes, intcrque eos do&iffimus Eftius. A pproba­

tae refert has cenfuras a plerisque in. Belgio Epifcopis, duobusque Archiepiicopis» Mecblimenfi & Qm eracenfiim ffe, idque nuper A.

16yy L ovan ien fes, miliis Rom am delegatis agnoviffe, & majorum fuoru m decrcm m , ejusque apologiam Pontifici qui nunc prxelt., de nuo obtulilfe, illius juffu a quatuor Theologis examinatam &

p robatam . Iioc patere ex relatione publica a nemine refutata, q u am h iftorix dc vita Chrifiiani Lupi infertam dicit a Iofepho Saba- AuguftinianoRomano. Cum vero A .ijg z& fe q u en tiE p ifco p i B e lg x ( fic pergit Autor) in eo effent, ut habita fynodo provincia­

li ulterius adverfus Jefiiitas progrederentur, ab ipfis Lovanienfi- bus Theologis moniti rigorem diftulerunt. Sixtus vero V . Papa dato A.1588 ad Nuntium luummandato,filentium utrique parti im- pofuit, vetuitque hxrefis mutuas inculpationes, Lcsfio privatim ob­

ju rg ato . Nihilom inus hoc ipfo anno fupra allegatus Uber Molitia prodiit,/*?#*· divifimum & innumerorum malorum, ut Autor fcribit,

inecclefia·,neque impediri potuit, repetita Pontificis A. 1539 filentii i mpofitione, quin idem liber paulo ροΆ UlyiTiponx rccuderetur, a GeneraliJefiatarwxzpprobatus.Lovanii tamen Jefuitx A. rjpo ope­

ra intervenientium E piicoporum , Theologis Facultatis feripto prom iferunt, fe non nifi conform ia cum illis de articulis controver- fis docere v e lle ; fed in H ifpania recruduit diffidium inter Dom ini- canos & Jefuitas, habitis Vallifoletidifputationibus. E x his A. Pa- dilLt, ex illis Didacus Nunniii* , Didacus Alvarez & Hieronymus Valle- fitis, quem fan&itatis fama illuftrem perhibent, p rxeip u i propugna­

tores erant. Cum vero Jefu itx Pelagiam erroris publice infimu- laren tu r, ut populi infultum metuerent, confultum efle duxerunt, ut Molina librum ip.fi ad tribunal Inquifitionis deferrent; ut & fe­

cerunt, fimul tamen petentes, ut Dominicam, qui jam X propofitio- nes ex illo excerptas cenfurx obtulerant, ab exam inatione rem oti pro partibus haberentur. Retardatum vero Inquifitionis decre­

tum Jcfuitisannitentibus fuiffe narratur, licet Salmanticenfer cen- jfiiram fuam ad Inquifitorum confultationem iteraifen t: imo Pon­

tificem ipfum Clementem V III, fuggerentibus Je fu itis, Dominica-

n o s p r o hominibus turbidis, & quoeftiones pro logomachiis fchoJa.

fiicis habuiiTe,nec prius mutatum, quam ipfe comrovesfixfolide co-

Y y 2 gnofeen-

3*6 A C T A E RUDI T ORUM

gnofcendie operam dedi fiet. Injunxit autem ( publicato A . Γ594 de­

creto) utrique parti filentium, ita nempe ne in concionibus di/puta­

tionibus aut libris, de gratia & de [cientia media qmd^uam doce_

rent; curarent vero,ut viri maxime idonei ex utraque patte, fenten.

tias fuas ex Scriptura, traditione, conciliorum decretis,& foliAisfm jf Theologia principiis ftabilitas, fcripto exhiberent, & quid in Molina libris cenfura dignum videretur, annotarent. Executus juilal>0tu tificia eftInquifitorH iipaniarum G eneralis, C ard in alisQuiroga, iecuta vero funt Academiarum, Epifcoporum & plurim orum Theo­

logorum acria contra Molinae dogmata refponfa; vicifilm a Jefuitis, Bannefii & Dominicanorum lententia, Molinae op.pofita,proCal- viniana traducebatur. Exarferat eum in modum d ifcep tatio ,u t R exautoritatem fuam interponeret, editis A . 15y6 decretis, defilen- d o & Pontificis fententiaexpe& anda: Hunc autem Jeiuitae ipfi,mi­

tioris judicii Ipe maxime im plorabant, ut caufam ad fee v o c are t, idque obtinuerunt. Haec itaque occafio eft celebris illius de auxi­

liis congregationis,quae d. 2. Jan. A. 1598 Romie coepta, & fub duobus Pontificibus continuata eft. Qux inpriori fub Clem entcgefta funt, is quem nominavimus jVunnius juilu PnuliV.cx A d is compendiofe &

dofte excerpiit. H xc cum Latine extent, & iententtas Molina» ea- rumque ceniuras,per congregatos Cardinales, Epifcopos & Theo­

logos, poft multas difcuffiones, & aliquorum annorum laborem con- iiriptas, breviter quidem fed exafte referant, δε quaeftiones ipfse ali­

unde notae fint, transferibi huc non eft opus. Satuerunt (u t ver­

bo dicamus) congregati cenfores, M olinam partim cum P ela g io , parti in cum illis qui Semi-Pelagiani vocantur, communes tuerifen- rentias, iisdem rationibus & argumentis n iti, adeoque Augufiint &

/ V ^ iw fe n te n tia :,p e r concilia & Pontifices confirmatae, omnino repiignare,indeque libram ejus de concordia liberi arbitrii & gratia iupprimendum, exteraque ejus icripta,donec corrigerentur, fufpen- denda effe. Quae vero fuerit Jefuitarum induftria, in impedienda harum ceniurarum confirmatione <Sc pubTcatione, ex feriptoris G alli narratione cognoicitur. In congregatione hac Cardinales erant dixOiMadrutius & Arrigonius, Epifeopi tres, Theologi ex ordi­

nibus Carmelitarum·, Francifcam rum, Auguftinianorumquafuor, &

D o d o r cpdidzrxiSorbonicuiPariJten[ii\quibus duo additi po/lea funt, unus.

MENSIS JULII A. M DC LXXXVII. 357

unus ex Carm elitis & alter ex Benedidtinis ^ iterumque urgentibus,

& de cenforum in. fe duritie conquerentibus Jefuitis,,af/«?Francifcani, quoru alter fu it Jo.deR adaEpiicop.pofteaPa& en fis& A rch iep.T ra- nenfis;deniqueA .i6ozquatuoralii.Interhos erat Petrus Lombardus E pifcopus Aquilanus, titulum Archiepifcopi Arm achani gerens, &

Anfelmus MonopoliGeneralis Cappucinorum,poUtea Cardinalis. Ad- eiTc etiam juiTus eft, poft mortem M adrutii, qui congregationis ca- put fu era t, Cardinalis Camillus Burgefius(poftea Pontifex Paufus V . ) denique paulo ante Clementis mortem Cardinalisetiam Perro­

ni: t-s, qui Jefuitarumcaufae, Regis Galliae juifu, patrocinabatur, et- ii utA utor refert,privatim eorum dogma non probaret.Licet autem Pontifex fumma cum circumfpe&ione procederet, transadUoncs etiam amicas tentaret,& cum fruftra eftet, ipfe congregationi fac- p e praefideret,&quxftiones form aret, Jefuitis etiam ad omnia, quae, ad defenfionem Molinae pertinere videbantur, tempus & faculta­

tem in d u lgeret;in omnibus tamen articu lis,& a maxima conful- torum p a rte , damnata & im probatafiiit, ut dictum eft, Molinae len­

tentia. Obiit Clemens V III d. j. M artii A. 1605, cum fibi, ut refert autor Gallus,propofuiiTet, in fettoPentecoAes Bullam contra M o ­ linae librum publicare. Ipfe etiam totam controverfiam feripto complexus erat, in quindecim articulos diftributam , additis locis ex Auguftino excerptis. Clementiiucceflit LeoX I,& huic poft bre­

vem vigin ti quinque dierum pontificatum Paulus V. H ic die 14 Septemb.A. 1005. primam in hac caufa feflionem habuit,quae fexage- fim a nona fuit, computatis quas Clemens V III celebraverat. In hac N u n n ii relatio,de qua diximus recitata, praefentibus eum Pon­

tifice decem Cardinalibus, inter quos Roberttuquoque BeUarmimu erat, tum plerique Praelati & Theologi a Clementedeputati. Quae in X V I I I fub n ovo Pontifice usque ad m enfem M artii A . 160J ha­

bitis confeifibus aitafint,#breviter in hiftoria hac G allica referun­

tur, eoque in iumma redeunt, ut ex prioribus decretis nihil m uta­

t u m fuerit, neque quidquam quod Jeiiutae objecerant, locum inve­

n e rit. L icet vero feifioneXIX rnenfe AuguftoA.1607 a Pontifice &

n o v em Cardinalibus,remotis caetensconfultonbus c e l e b r a t a ,mo- do definiendi,& an his temporibus expediret ad definitionem venire, de- lib eratu m fu iiiet, res tamen exitu caruit; neque inadris relatum re-

peritur, quid conclufum fuerit. N arrat Autor, addudis teftimo-

Y y 3 niis,

3SS ACTA ERUDITORUM

niisj.ex novem Cardinalibus quatuor fuipeniionsv^ quinque deci- fionem fuafiffe. I»confultorum vero, quorum deCettl «an c, coii- feifu, o d o in condemnationem Molinae, quoad iubftam'Urn & m o_

d u ^m c o nfc n fi fle i Armacha n «« ra tio n e m od i,& u n icii Bovmn^„uerrl /lugufimianu Gallus.,N unnius Carmelitam vocat)inre ipfa

R e n o v a v i t interim Pontifex decreta, 8c ultimo quidem d. i. DtCetTlb' A . 1007, de intermittendis feriptis in materia de auxiliisgratit, 6cvi- tandis mutuis hxrefeos improperiis,usque ad decifione Pontificiam.

Ab illo tempore, elapfis jam iere annis o d o gin ta, publicatio con- ftitutionis Pontificia: im petrari, petentibus licet Dominicarii* , non potuit. Jefu itx vero, ut referre pergit A u tor,ita temperarunt pro- ieiTorum iuorum dogmata, iisque cautelis ufi funt, ut a crafiioribus fe n t e n t ii s ,q u i b u s P e la g ia n i s m iv e l Sem ipelagianism i fafpicio auge­

ri poffet, fibi temperarent. E o interpretatur decretum Claudii A- quavivt, eorum Generalis, A . 1613. d. 14. Decembr. publicatum, &

A . i6gi fub Piccolomtneo renovatum, quod ex Tannero Difp. 5. Ae gra­

tia,qu- 2,· dub.j. n. $6. ejeferiptum inierit, additis duodecim obferva­

tionibus, quarum plerarque ad fubtijltntes Scholae de gratia efficaci

& faffictente/pedant, & in quibus ( ut A u tor judicat) Jefuitx duri­

tiem quam in fententia Auguftini notabant,non evitarunt fed auxe­

runt. T a n d e madeaufam adifeipuiis S. Auguftini adverfus M o li­

na: d e f e n f o r e s ,u t Autor loquitur,ab annis quadraginta agitatam i. e.

Janfenionam transgreflus, paritatem hujus cum illa, quam Domini- cani cum Jefuit is habuere, oflendere nititur, tantoque gravius in hos invehitur, quod in caufa Molinae a condemnationis ignom inia v ix ferv ati, cum fuipenfionem fententiae pro magno beneficio reputare deberent, illos tamen, quos eandem cumDom i- nicanis fententiam tueri dicit,magna cum vehementia opprimant, itantibus licet adhuc omnibus, quae Clem enti V III & Paulo V p o n ­ tific ib u s contra M olinifm um deliberata,.& ad publicationem pa- raf a fuerunt, nullaque in contrarium Pontificum decifione: quo m a g is infqlentiam adverfariorum m iratur & vitu p erat, ^{q u i} er/i v i x habeant, qui illis contra Auguftini & Thoma* autoritatem ad-

j f t i p u l e n t u r ,effecerint tamen artibus fuis, ut verioris dodrinxeor- j a t i i f i m i adfertores durifllme trad atifin t. H x c fere fant,qux in J~ p m p £ n d io hoc hiftorico continentur, & tandem in expoftulatio-

nem

M E N S IS J U L I I ^{A .} M DC LXXXVil. ^φ

nem contra ea, quae in Gallia adverfus lanfenii defenfores a d a n o­

vimus, delinunt. De materia ipfa, quae paucis explicari non pot>- eft, ^{n e c} hujus lo ci eft, faltem fpecim inis caufa in gratiam eorum, quibus taliu m librorum copia non eft,exN u n n ii relatione, unum a lte ru m q u e locumadicribemus, & quidem ex judiciis five cenfuris' c o n g r e g a tio n is . Pag. i]y.Refolvit Congregatio·,fecundum doitrinam S.

Auguftini, & veriutemcatholicam,omnino tenendmneffe, m myfterio noftra jujlificationk gratiam Chrifti praponderare hominis libero ar­

bitrio ; Alolinam vero ab hac Catholica doBrinaprorfus defeciffe.

Quamvis enim hoc verbo (praeponderare) ufus non fu e rit, ex uni- verja tamen illius doUtnna de concordia liberi arbitnicumgratia do­

nis·) aperte deducitur, fententiam ipfius fuijfe·, quod liberum arbitrium in myfterio noftra juftificationispraponderei gratia divina. P .ijd : R e- fo lv it Congregatio, non dari in Deo ante abfolutum decretum divina voluntatis certam & infallibilem cognitionem faturorum contingen­

tium dependentium a caufa libera, & doctrinam de (cientia media, p e r quam Molina Deo tribuit ejusmodi cognitionem, non effefecundum fententiamS.Atjgufitni t-rsidttam,fedaSempeLigianisfuiffejamohm in- veclam, ut grati# d ivim fabtraberenty quodnatura tribu er en t; at que adeo omnino adverf/iri iis, qua ille adverfus Pelagianos & eorum re­

liquias conft an ter docuit. Cum autem ex hac Molina dotlrina multa fequantur incommoda & abfurda, nonfolum contra veterem Philofo.- phiam&Thechgianirfed etiam contra fidei principia : cenfuerunt o- mnes,e re Catholica fore r ut retenta antiqua Theologorum omnium fen t entia, de unica fimplici sfimaque Dei fcientia, & ad facile intelli- genda ea, qua ad eam pertinent, illius diftributione in fcientiamfimpli- cis intelligentix, fcientiam vifonis, omnino exterminetur ejusmodi fcientia media profesfo. Pag.139 : Refolvit Congregatio, fecundum db~

Urinam Sanci i Augufttni contra Pelagianos, & Semipelagianos, ex di­

vinis Scripturisplene, cumulat eque comprobat ain, gratiam Chrifti effi- - cacem effe praviam, non pedijjequam r& influere in voluntates homi­

num·, bonummottim voluntatis eorum,atque adeo bonumufum auxili­

orum effe efferum gratia efficacis. Secundum vero dottrinam Moli- na, qu i negat gratiam adjuvantemefle influxum involuntatem,& ccn- ftituitigratiam & voluntatem concurrere tanquam duas caufttspar­

tiales adactus fuper naturales, at que gratiam efficacem non ab omni­

potentiae

36o A C T A ERUDI TORUM

potentia Dei, & abfoluta ejus voluntate, quod docuit s. Attζuftinus% fe d ex confenfu liberi arbitrii haberefuam efficaciam: bonum nfitm auxi­

liorum ejje ex fola innata libertate : quod eft omnino Pelagi4num Paucis ad d o : in D iario, quod LudovicasSantamoriut fe tiatio n e fu a& aliorum D od orum Sorbonicorum ,ab Epifcopi quj_

busdam Galliae Rom am miflorum, apud Innocentium X habita, atlno 1661 (in fo l.) G allice edidit, in additionibus p .4 5 . ex manufcrWo Bibliothecae Auguftinianorum Romae, conceptas ceniurarum for­

m ulas in X IV propofitiones Molinae exhiberi, quas novem Praelati

& Theologi fubfcripferunt, illi nempe quos retulim us, & inter eoi penultimus relationis nunc publicata? autor G regorius Nunnius.

A iia multa in iisdem additionibus producuntur, quibus affinitas controverfue,quae fub Clemente V III & Paulo V tra d a ta fu it, cum illa , quae occafione quinque propolitionum Janfenio tributarum, fub Innocentio X & A lexan d ro V II agitata eft, & quomodo per con­

demnationem Janfenifm i profpedum fit M olinifm o,operofe o ile n - ditur. M em orabile eilD om inicani cujusdam icriptum p.7p. qui in M olinam ejusejue iedatores invehitur, quod pro gratia Chrifii humanorum cordium vid rice Sc domina , lla b ilia n t talem grati­

am (licet eam aequivoco fenfu fufficientem v o c e n t) quae creatae voluntatis ferva fit & pediffequa; ita ut fecundum eos jam praed e- ftinatio fan d oru m non ex vocante, fed ex o p e rib u s pracdicanda fit,

& eledorum falus aeterna n o n amplius m ife r e n t iD e o , fed v o le n ti

& currenti hom ini pleniflime deputetur. A d jic it a lia vehement - o ra , in opinionis illiusPelagianaeaudores & defenfores.

V H I S T 01 R E DES D U C S DE B O U R G O- gne par Mr, de Faber t.

Hiftoria Ducum Burgundii, autore Dn. de Fabert.

Coloniae, 1687.11112.

L

M E N S I S J UL I I A. MDC LXXXVIf. j5i

putat in hac h iftoria fimplicitatem Thucydidis, candorem X en o ­ phontis, amoenitatem Herodoti, fublim itatem L i v i i , politicam Taciti, brevitatem Salluftii, elegantiam C u rtii. Opus erat (ait) calam o, qui afFedu neque Gallis,neque Hifpanis obnoxius eflet,pu- tatque h o c defeftu exteros Burgundicarum rerum feriptores kb o- r a f f e . Si priora illa elogia ledoribus modum fuperare videan­

tu r, poftremum forte facilius adm ittent, qui fcriptorem hunc dc B u rgu n d ix Ducibus, non illis tantum qui Gallicae ftirpis fuerunt, fed & de Auflriacis ita.loqui deprehendent, ut in Gallicam n atio­

nem, (fi ex ea ortus eft) n im ix propenfionis accuiari non poilir.

Res ip fx quas traftat, a tot aliis autoribus trad itx funt, ut earum enarratione,fine taedio legentium defungi nos poiTe dubitemus.

In cip it a Philippo(quem Audacemcognom inarunt) Johannis G a l­

liae Regis filio natu m in ori, qui extindla priori profapia, patris p ro v ifio n e ,& fra tris C a ro liV confenfu, Burgundix Ducatum ob­

tin u it, Turonenfi renuntians, anno 1364. Succeflit illi filius Joh.m- nes,quem Intrepidum vocant; huic Philippus Bom u; Philippo Caro- lus, qui continuis bellis Audacis c o g n o m e n t u m, proavo olim at­

tributum ,infelici eventu renovavit.H ujns Elia Schxres unicaM aria non Burgundiam tantum, fed reliquas etiam B zlgii provincias in dotem attulit Maximili/ιηοArchiduci Auftriae, Rom anorum poftea Im peratori. Ab eo, cum filium Philippum praecipiti fato a m ifif fet, ad nepotem Carolum V Im peratorem pervenerunt, in cujus hiftoria definit Fabert^quxBurgundix non m agis,quam orbisChri- ftian i gefta compleftitur. T am illuftrem m ateriam naftus Scri­

p to r, eloquio & judicio valens, le& orisfp em n on fruftratur,necdi- greifionibus detinet, nifi eo nom ine cenfenda fit infertio legum, quas Philippus Bonuscom pofuit, cum equitum aurei velleris ordi­

nem inftitueret, pag. 101. ad 143. & catalogus illuftrium virorum c e n tu m & triginta, qui ordine illo decorati fu ere, ad C aro li V us­

q u e tem pora, a p.144. ad 176; led neminem, ut putamus, legere ifta poenitebit. Ut vero vanitatis mundi faftidium , & coeleftis quietis defiderium legentibus infpiret A utor, invocato Spiritus S. imo &

p a t r o n o r u m Burgundix S. Andre £ & Georgiiauxilio, cafus illorum, quae e n a r r a t tem porum , graphice depingit, nec diffimuJat, quz Galliae ad veria acciderunt. Sane fi quis qux illa tuncpafta eft, cum

2 z praefen-

tfi, A C T A e r u d i t o r u m

praeienti R egn i flore & potentia com paret, fomrua ru ffa ri p u ta­

bit, cum leget, quomodo Philippus Burgundus non m(i in£ mis p re.

cibus exoratus C arolo V II paeemdederit, utque eum pofteaa con . ju ration e periculofiifima liberaverit; ur Philippi filius Carolus L u d o vicum X I invitum in commilitium adverfus hoftes fuos g e r it , Burgundicse crucis infignibus indutum. Taxat Fahcrtus fcriptores Gallos, q^i talia praeterierint, autorem tamen irrepta heniibilem & teftem oculatum laudat GeergiumCajiellanum. Ma,- xim ilianum Auftriacum verum inftar fuiilelcribit Principis magna­

nim i, fortis, lib eralis& humani/fimi, ea etiam forma: pulchritudi­

ne & vultus decore, ut amorem pariter & veneratione fui omnibus inlpiraret. M iram fortitudinem ejus in praelio cum G allis A . 1479 haud p r o c u lTcrouana, quod vulgo a colle quodam q u iGuinegate vocatur nom inari folet, depraedicat, in quo 9000 G allorum ceci- difte memorat; Cominaeum,cujus fidem & alibi deilderat, reprehen­

dens , quod pugnam illam extenuet, & pro velitatione deferibat.

M ariam Burgundam M axim iliani uxorem ab elegantia forma:, a pietate, liberalitate, clementia omnibusq; virtutibus laudat,ejusqix;

mortem ita doluiHe notat maritum, ut tota vita fua nunquam ejus fine lacrym is & fufpiriis meminerit. In Ludovico X I, cum, quod a lii etiam m agno conienfu faciunt, multa vitia notaffet, laudat ta­

men, quod Bajazethis Turearum Im peratoris legatos, qui jam M as- filiam venerant, nonadm iferit, credens, quod Chriftianus eiTe ne­

queat, qui cum hoftibus Jefu Chrifti focietatem haberet. Sed nec Ludovici XII,|cujuspraeclaras virtutes pleriquc extollunt, defeftus tacet, malamque ejus fidem culpat, non folum quod in bello Vene­

to M axim ilianum A . 1508. d eferu erit,& ad hoftes tran fierit, fe d &

quod A . i j o0. filiam fuam Carolo Im peratoris nepoti promifTam, Franciico agnato & poftea fuccefiori ju n x e rit; hanc injuriam^ a it ) Maximilianus libro fuo rubro, in quem iniqua Gallorum erga fefatta referre (olebat, inferere potuiffet. Sane in oratione ( propofitio- nem vocant )quam anno fequenti M axim ilianus in comitiis Con- ftantienfibus ad Germaniae proceres recitari fe c it, tum typis vul­

gatam , fed hodie parum cognitam , & in Archivis quaerendam, in­

credibilem in modum de illatis fibi a Gallis,aut quos illi in fe conci- tavennt,hoitib$> injuriis conqueritur,adeo ut dicar,ίς cum fortiffim is d u cib u s·

MENSIS JULII A. MDC tmviI. ^

ducibus militibusque iiiis, quorum m ulta m illia in beliis am iferit·, ingenti etiam au ri vi confumpta , tanta a prima juventute iua ,

& in v irilip o fte a aetate abhoftibus iliis paflum effe, quanta p rx te r Chriftum nem o mortalium to le rav erit; ita tamen a Deo adjutum fem per fu iffe , ut ex nulla unquam acie, in qua ipfe fteterit,vidus aut cu m ignominia difcefferit,fediem per Germ ani nominis g lo ­ ria, vindicaverit, fervatis & dilatatis etiam im perii finibus. Sed ut ad A u torem redeamus, non ita indulget laudibus M axim ilian i, u t non etiam naevos d etegat; variabilem enim & plus jufto credulum fuiffe arguit, &: quod, licet conjugii fidem fan d e coluerit, antea tamen feptem liberos naturales genuerit. Ubi ad C aroli V gefta Fabertus accedit , & inprimis, cum de rebus Lutheri & P r o t e - ftantium agit, autorum forte magis quos fequitur ( inter quos & in Varillafium incidit) quam fua culpa, non uno labitur loco ·, ita ta­

m en,ut liberrime reprehendat violenta remedia, qux ad reducen­

dos diffentientes in religione exercentur. N ec ab erroribus im­

m u n is eft, quos exteri feriptores ignorantia rerum noftra- rum incurrunt, ubi Saxonica tangit. Albertum SaxoniaeDucem, unde ScrenilTimoPotcntiiTimoqac E k d o ri,D o m in o noiiroCkmau.- tiiBmogsnus eft,captum aKaufungo narrat, fed addit p.167. eura m iraculofe in arce Altenburgenfi cuftoditum fuiffe: quod quidfi- gnificet ignoramus; nam ex eadem arce una cum fratre prim oge­

nito raptum effe conflat. Dein p. 392. feribit, M axim ilianum , cum A . 1489. ex Belgio abiret,tres infignes viros tutandae provinciae prae- pofuifle, nempe Albertum Saxonem M archionem M ifm x , Land- gravium Thuringiae,&Principem Chim acenfem :fed fic duos tantum v iro s enum erat; idem enim Albertus, & Landgravius Thuringiae,&

M arch io erat Mifniae. Sed leviora haec laudem egregii feriptoris im m inuere non poffunt.

D E F E N S E DES SENT1MENS DE gU EL- quesTheologiens de Hollande.

id eft

Oefenfio Judiciorum ejuorundam Theologorum HollandiasdcRichardi Simonis Hi ftoria Critica V.T.

contra Refponfum Prioris Bollevillani.

Amftelodami,apud Henr. Desbordcs,

in

.

Zi 2 Anni

?<54 A C T A E R U D I T O R U M

A

dicta quorundam Theologorum Hollandite. de Richaydi simonis Hi­

ftoria Critica V. T. autore Johanne Clerico E briaru m Literarum inter Am ftelodamenfes Arminianos ProfeiTore clanfTvmo. proxj_

m um ab iis Jocum Refponfo dedimus, quo P rio r BolleviUanu^ ^ ch ardus Simon, ab Hollandis fibi objefta diluere fategerat.

erat, ut a Clerico cauiam deiertum iri vereremur, quamvis fuinmum pacis inter Chriftianos confervandae ihidium ubique prae fe ferat.

Ea enim verborum acerbitate in eum animadverterat Criticus illc celeberrimus, ut libellum, cujus excerpta hic daturi fumus, facile ei extorierit. Cum vero nec hanc Defenfionem iuam ab Adveria- rio fine replica dim iflum iri hautvan e conjeciifet, nolle fe diutius litig io illo occupari folenniter proteftatus eft, /pe certa fretus, fa­

tis fe dixifTe , unde eruditi de cauife fux bonitate judicium ferre pollen t.

Opufculum ifthoc epiflolis feptendecim om nino abfolvitiirr quae cum maximam partem aut injurias, quas a Simone fibi illatas queritur Clericus, retundant acfatyrids compenfenc falibus, aut opiniones e Judiciis pridem excerptas iterato proponant,explicent, confirment; parum abfuit, quin de earum argum ento penitus nobis filendum fu iife t; nifi hic illic obfervationes fingulares non unas ad­

mixtas oifendiffemus, quarum quasdam huc transtuliffe non erit dividiae.

Epiftoia igitur prim a, in ter exteros libri Genefeos lcopos &

hunc fuifle alferitur, ut oftenderetur origo omnium om nino gen­

tium , figillatim vero non Iiraelitarum m od o , fed & Chaldaorum,

€o quod aut fub horum im perio,aut eo tempore, quo multum nego­

tii iis cum Iiraelitis interceffit, conicriptus fuerit. E a quippe de caufla toto capite X parcius quidem de exterarum gentium , at lon­

ge prolixius de Chaldarorum conditore ac geftis actum fui/Te, quo patefceretfimul, quanta hi vanitate obfervationes ja d a re n t Aftro- nomicas 470000 annorum , credulo nempe orbi p erfuailiri, origi­

nes fuas ultra tantum temporis fpatium quaerendas efie.

Objecerat Sim on, Paulum non appellaturum fui/Te ecclefiant columnam ac fundamentum veritatis, 1. Ttm. III, i j. nifi illam infalli­

bilem efle cenfuiflet. H inc epiftola quarta obvertitur ei Maimoni-

& d i it u minSanhedr.per>1. u b iS y n e d n u m Π3 hjKHW ΓΠ Τί “^py

tWjnt

— I n i C J t t fundamentum legis oralis & columnas inftruffiionis fa lu ta re h a u t q u a q u a m v e re tu r, q u a m v is , Clerico ju d ice , id n u llo m o d o infallibile cred id erit.

A ffir m a t u r epiftola quinta,R ic h a r d u m S im o n e m ,u t a n n a le s R e g u m I f r a e l n o n u n o ,fe d q u a m p lu rim is & ta n tu m n o n in n u m eris v o lu m in ib u s conftitiffe, le d o r ib u s p e r fu a d e r e t , lo c u m z. Par. XXy 3 4 . e x v c r iio n e vu lg ata m ala fide h o c m o d o e x ic r ip fiffe : Reliqua ge- floru m Jofaphat— fcriptafunt inverbis Jeh ufilii Hanam, quadiges- β ΐ in LIBRO S Regum Ifrael·, cu m in v u lg a t a l e g a t u r : I N LIBRO Re­

gum Ifrael.( C o n f. A d a E ru d . ii>g<5, p . 4 4 1 .1. 1 1 . )

I n te r e x te ra a rg u m e n ta , quibus h y p o th e fis S im o n is , ( Syne- driumfeptu,agintavirale a DEO Mofis tempore conftitutum, non inter­

n e t afucc esfiontsferte ultra captivitatis Babylonie & tempora propaga­

tum·, conflant er que illo prophetici fpiritus dono olim accepto gavifum fu iffe , ) e p ifto la fexta fu b ru itu r, e m in e n t lo c i 1. M a c c . I V , 4 6 . & I X ,

ζ γ . q u ib u s A u to r n o n o b fc u re in n u a t, n u llo s fu o te m p o re p ro p h e ­ ta s fuiiTe-

Epiffolafeptim a con jedu ra de facerdote Betbelano Pentateu­

chi com pilatore, ( de qua con fer finem p a g in x 4 4 4 A d o ru m A . i6%6. ) a v a r io r u m o b je d io m b u s vin d ica tu r, q u as in t e r n o n p o ftre - m a h a e c e ft: D ix e r a t Ju d ic io r u m a u to r,P e n ta te u c h i c o m p ila tio n e m n o n a n te .d ecim u m o d a v u m Jofiae a n n u m ad fin e m p e r- d u d a m effe, cu m tam en h ic a n n u s n o n a g in ta fe re a n n o ru m in te r­

c a p e d in e d ifte t ab eo te m p o re , qu o d ecem trib u s in c a p t iv it a t e m a b d u d a e ,a c Sacerdos ille a d n o v a s c o lo n ia s S a m a r it a n a s e ru d ie n ­ d a s r e d u d u s fu e rit. H u ic d u b io ia t is fa d u r u s Clericus r e f p o n d e t , p o c u iffe n o ta b ile tem poris fp a tiu m in d e a c a p t iv ita te d ece m trib u ­ u m e la b i, a n teq u am coloniae ilice fa c e rd o te e g e re n t, a n te q u a m iih im a R e g e im p e tra re n t, antequam ille m a n u m o p e ri a d m o v e re t. F o r ­ te n e c illu m ip fu m to ti o p e ri u ltim a m m an u m im po fu iffe·, q u in illu d a f a c e r d o t e illo ccep tu m ,vario ru m p io r u m v ir o r u m o p e ra a c ftu d io t a m d iu h ic illic in te rp o la tu m effe, d o n e c a n n o Jofiae d e c im o o d a - v o c ir c i t e r e a m n a d u m fu e rit fa c ie m , q u am h o d ie n u m o b tin e t.

U ti e n im q u a m p lu rim a in P e n ta teu c h o re p e riffe fe cred it,q u aeM oiis x v o lo n g e r e c e n t io r a fin t ·, ita m u lta in eo d e fid e ra t, quae M o ie n i/i fe rip tis fu is annota/T e p r o b a b ile v id e a tu r, e . g . Ifraditas toto illo

Z i 5. fem p-o-

M E N S I S J U L I I A. M DC LXXXVII. 365

φ ACTA ERUDITORUM

tempore, quo i&^Egypto & deferto commorati fU{ltj ic}oj a coj uj f e } quorum illud Ezech. XX,, 7. J , hoc Amas V, 2j. legitur.

Epiftoia o ftava contendit, i * m Verba Gad & Verba N a- th an n o n lib ro s notare a Gade & Nathane fcriptos, fed a Qa(j c N a th a n e ve geftas, ab aliis vero defcriptas; quemadmodum^ ^ Δαβίδ' i. Par. X X IX , 29, item verba Salomonis 1. R eg. X I. ^ fuu geila vel vita Davidis atque Salom onis. Obfervat phrafin U$_

Q U E H O D IE M atth. X X V II, g minime fuppofttitiam efTe, quod Sim oni probabile vifum fuerat, eo quod phraixs ifta illis de rebus fe­

re ufurpari fueverit, quae multis retro annis contigerunt. Rege­

rit Clericus, pari modo de σνγχξόνοις fuis locutum eiTe in C atalo­

g o fcrip torum ecdefiafticorum Hieronymum. D e Am brofio enim Alexandrino 'Didym i difcipulo dicere: usque hodie fujperefi. De

$ . A m b ro fio M ed io la n en fi: usque inpr&fentem diem fcribtt. De D idym o Alexandrino itemque Phoebadio Agerm enfi: v iv it usque hodie. De Prifcilliano denique, qui juftu M axim i T yran n i fepteri- nio ante,quam Hieronym us catalogum fuum con texp ret, trucida­

tus fu era t: Hicusq; hodiea nonnullisGnojlicx— hxrefeos accufatur, defendentibus ahk.

Epiftoia nona άζ decima Amicus ille Clerici, (cujus de inipira- tjone librorum facrorum meditationes Judiciis Hollandorum, epp, 11. & 12. in fertx fuerunt, quemque Natalem A lienum de Verfe puta- rat eiTe Richardus Sim pn, fed,fi Autori noftro fides,falfiffime,)fuam {ententiam latius pxplicat, objecftionibus Simpnis reipondere nitir- tu r,& de H ugonis G rotii confenfu fibi gratulatur. Defendit eun­

dem Clericus epiftoia Cequenti undecima ab intentato Deiftni crim i­

ne, ac veritatem religionis Chnftiance, fepoiita de inipiratione con- troverfia, demonftrandam fufcipit.

E piftoia decima quinta negat A u to r, Socino fe favere, praefer- tim in doftriaa de divinitate $c iacrificio Chrifti. Meque minus tamen negat, anathem ate/eriendos eife, qui etiamfi in ipinofo hoc argum ento hallucinentur, cultum nihilominus in E va n g elio prx- feriptum Deo <5c Chrjfto pr^ftent. Epiftoia decima fexta ex flyjj praeprimis convenientia prolixe probat, Petrum illum Ambrunum, gu i antagoniftam Sim onis fe credi cupiat,ipfummet eiTe Simonem.

Jn E p ift o ia d en iq u e decimafept imac o p ia fit litcrsrim , quas I V

MENSIS JULII A. M DC LXXXVII. 367

IV N o n a s N o v e m b ris i6g^ Critobuli Hierapolttani n o m in e Jacen s Clericusl a t i n e d ed e ra t aclOrigenem Adam antium [ feu R ic h a rd u m S i­

m o n e m ] Synopfeos novorum Bibitorum polyglottorum auUorem , d e em en d atio n ib u s facrorum c o d ic u m . Hoec v e r o m o n ita cum a d S i-

m o n i sp a la t u m n on effent, re fp o n d it ille fch ed u la B e ig ic a , de cujus a c e r b o a c in u rb an o fty lo c o n q u e ritu r Clericus* re fe rtq u e p rim a m h i n c o r ig in e m traxiifelites,q use p o fte a fe S im o n e m q u e e x e rc u e rin t.

I n e p ifto ia h a c ia tin a in te r caetera c o n jic it, e m e n d a ri p o ile hebree- o s c o d ic e s, f iv . g ad d u & u m v e r f io n is S y r ia o e G e n .X I I I .v . io p r o 2< 7 ^ 1e g a tu r Z o r f» ,i.e . T a n is , fe r tilis a liq u a iE g y p t i p a rs I ir a e lit is o li m h a b ita ta , Pfal. L X X V I I I v . 12 ; fi I. Esdrae X , v . 6 p ro “ jh1! &

i v i t illuc, Ό,νπλογκχς evitandae cau ifa le g a tu r & commora- tu s eft\quem adm odum lib ro I I IE s d r x , ubi ead em h ifto ria re p e titu r, h a b e t u r α υ λ ο ύ ς εκ « ·, u t a lia e x em p la taceam u s m a jo r i fo rfa n in - c e r titu d in e la b o r a n t ia , quae o rd in e h eic re c en fe re lo n g u m n im is f o r e t . A u d ia tu r ja m & a lte ra pars»·

DE V 1N SP 1R A T IO N D E S L I V R E S SA~

eres yauee une reponfi autivreintituleDeien- fe desfentimens, ( f c,

id eft,

PRIORIS BOLLEVILLANI epiftoia de Inipiratio>

ne librorum facrorum, cum Refponfo ad librum, cui titu­

lus: De f en fio Judiciorum quor undam Theologorum Hollandi& de Hiftoria. C ritica V. T.

Roteroclami,apud Regnerum Leers, 1687, in 4.

A

tsa

0 A C T A E R U D I T O R U M

tra Hifloriam C riticam prolatas, nec T h eo lo g i quibusdam Parifi- cnfibus im probatas. Probare illae debebant, non tnajori reveren­

tia B ib liafacra, quam Ariftotelis aut H om eri opera,tra&are illum , qui ifthaec crifi fuae fubjicere ac pro lubitu fingere &refingWe fuft;ine_

at. Tuetur fe Sim on exemplis Origeniy, Hieronymi,autoruttl Qor.

rectoriorum Bibit#, Luca Brugenfit, aliorumque virorum magni in Ecclefia nominis, qui idem oliaa fecerint. N egat fpecialem i\\atn Dei providentiam , qua textum biblicum confervatum fuiiTe a Pro- teftantium plerisque eapropter credi putat, quod Judaeorum fuper- ftitionibus jufto nimis addidi fint. Provocat ad- teftim onia JFri- derici Spanheimiipattis Ezechielif, 8cIobannis S au b erti, quorum ille Cainanis nomen in Lhc£ IILv.jd.perfraudem potip irrepfi]fe,quamper incuriam, additumque ejfe non a Luca, fe d a corruptore Luca,d ixerit;

H ic v e r o , feriptoribui, non exferiptoribus Bibitorum mfaUtbilitatem concedendam m onuit. De caetero Proteftantibus im putat, illos non alio fine ad fontes Ebraeos ac Graecos recurrere, quam ut eo ma­

g is traditiones Ecclefiae fusque deque habere poflint. M ale illos novas Bibliorum veriiones in EccleCiam invexifle, eo p rx textu, quod vulgata Latina ab Hebrxo & Gvxco abfccdat, cum nec ver- fio Lutberi, nec Pifcatoris, nec Belgica duae Reformatorum, nec Bel­

gicaduae Mennonitarum,(quarum alteram Jacobi Ltefveltii,alteram Bteflkenii typographorum nominibus ab aliis diftingui refert ) nec Gallica, Anglica, & c . mendis careant, aut propius ab originali textu abfint. Difputat hinc contra Telierium Jefuitam , ( autorem Obfer- vationum illarum, quas fupp reflo nomine contra Defenfionem Ver- fionis Montenfis ab A ntonio Arnaldo & M . de Sacy curatae edidit, quasque in A d is Apr. 1686, p. 201 receniuim us) Cardinalem Sforti- arn Pailavicinum in Hift. Cone. Trident. ita tui fle om nino ac merito quidem, vulgatam non alio fenfu a C on cilio Tridentino authenti­

cam nulloque pratextu rejiciendam ialutatam fuifle, quam quod Ec­

clefia: L atin x nulla aliav erfio ,in publico D ei cultu adhibenda, ob­

trudi debeat, cum fi non in omnibus, faltem in eflentialibus fidem ac bonos mores fpedantibus, incorrupta fit. C o lligit inde, licu- ifle fibi ideam novae verfionis proponere, η ο η Ίη ufumpublicum, fed privatum fidelium.

H is ita traditis, d id a variorum Judaeorum ac CJiriflianorum coacer-

M E N S I S J U L I I A . M D C L X 50C V H . 369 coacervat, quos in id confenfiiTe p u ta t, fuifle fcribas publicos θεο~

πνεΰς-χς inde a M olis tempore, qui quicquid memoria poileritatis dignum crediderint, ad ad a publica retulerint; quae cum non o- mnibus paterent, hinc epitomas ab aliis illinc congeftas ac popu­

lo ceu regulam vitae & fidei traditas fu ifle: unde hae iblum.epitomat v a riis temporibus varie a variis prophetis interpolatae ac gloflema- tis illuftratae, canonica appellata; fuerint, non item ipfa Mofis, Jofux, G a d i, N athanis, Samuelis aliorumque quae 6eo7r\>sw?<H h i v iri aut propria manu, aut per amanuenfes fuos, quales Baruch, Tertius, aliiquefuerunt, in chartam olim conjecerant. Epitom as vero has non minus ^εοπνέυςας dicendas efle, cum ex ad is indubi­

tato divinis excerpta: fuerint. N egat tam en, icriptoribus facris v erb a aut res eas divinitus fuiffe infpiratas, quas aut ex propria ex­

perientia,aut veteribus monumentis noffe poterant. Ac heec qui­

dem hadenus ad Claudii FraJJenii potiffimum Difquifitiones BiblicAt p . 132. reponere voluit.

A ggrediturdeliinc Eliamdu Pin, D od orem Facultatis Theo­

logica; Parifienfis, qui anno fuperiori Parifus apud Pralardum gal- lice in oftavo edidit Nov£ Bibliotheca /lutorum Ecclefiofticorum To­

mum primum, de Aut oribus trium priorum feculorum, cum dijferta- tionepr alumnari de aut oribus librorum Biblicorum, ubi Spinozx quo­

que, Peyrerii,Hobbefii refellere annifus eft argumenta, quibus Pen­

tateuchi autorem M ofen efle negatur; cum ipfemet interea Btt P in nec Jofuet librum a Jofua exaratum autumet. G ra viter hinc in eum animadvertit Sim on, regulas illius de νοθεία lib ri alicujus cognofcenda, itemque o m n ia argumenta, quibus Jofuae librum non Jo iu a m authorem hahere difputaverat, in Pentateuchum retorquet, quo pateat, infeliciter eum Spinoziftas refutafle, imo arma illis mi~

n iftrafle, quibus contra librorum facrorum autoritatem iniurgere poflint. Exprobrat ei, quod Abcn-Efram de Pentateucho idem fenfifle dicat, quod Spinozam,cumtamen quaedam folum loca indi- carit, quae M ofis aevumnon videantur fapere, reliqua M ofis om ni­

n o efle profeflus fu e rit: Quod FI. Jofephum ex Ariftea & Arifto- bnlo jja.ufifle ea aflerat, quae deverfione τών o habet, cum nulpianj tamen Anflobulum Jofephus laudarit, unde Eruditis etiam de jliiu*

fu ip icio fubnata fu it: Quod denique Arm ldtm de Lettione A aa

57o> A C T A E R U D I T O R U M

Scripturit. facrx tan ta fide exfcripferit, ut ipfa tY^ographi Belgx lphalmata emendare religioni fibi duxerit. Refpondet dein ob- jed ion ib u s Elie du P in, quas inter palm aria haec effe videtur im ­ probabile efle, epitom atores veterum ad o ru m iynoaytnis & re„

p etitionibus, nec exad io re ordine'ufos efle. Regerit Simon E brxos veteres politioris fcribendi generis rudes id parum cutaffe · fcopum epitomatorum fuifle, ex prolixioribus ad is certa fa d a in uiiim plebis excerpere, retenta elocutione ipforum autho- cum. Q uin & vertente tempore multa gloflem ata fynonymica ex m argine in textum irrepfifle. Cum vero Spinozam ab Elia clu Pin infeliciter refutatum dixiffkt, univerfas ejus objediones ipfe- met expendit m onftratque, nil amplius illis confici, quam quodlcri- ptis M ofaicis hic illic additamenta & gloflem ata acceflerint, non

item , quod Pentateuchum M oils opus perperam dicamus.

Coronidis loco aflerit, ad Proteftantes, non ad Pontificios periculi quicquam redundare ex critica recenfione m utatio­

num, quae Biblia iacra iubierint. Pofle nimirum haice Proteflan- tibus objici, ut eo fortius convincantur, in dubiis id genus cafibus ad traditionem Ecclefiae recurrendum, eife. Impreffkm fuiffe Pa- rifiis Capelli Criticam , cui privilegium im petrarint P et avius·, Muri­

nus atque Merfennus. M irari fe itaque, qua de caufla moderni Parifi- enfium Theologi, triga illa dodiffim orum virorum cautiores & re- ligiofiores videri, atque immitius cum Htfloria Critica V. T. ac illi

cum Critica Capelli agerecupiant.

Haec d e Epiftola.. Sequitur Refponfumcapitfbws fedecimdis- tin d u m , quo fingula ac minutilfima in· Defenfione Judiciorum di- d a rigidiffim o exam ini fubjiciuntur. C onfulto omittemus innu­

mera , quae perfonam literatiifim i viri Joh annis Clerici tangunt.

Neque tamen defunt, quae au tB ib liisfacn s, aut fyftem ati Simonia- no lucem aliquam foenerentur, dignaque adeo fint, quae heic recen- feantur_,..

Capite fex to, Mazchirim & Sopbenm, h. e. Simone interprete, gregarii Regis fcribae aut fecretarii, diftinguuntur a Prophetis firi- bis. E t quamvis hi nullibi in S. literis fcrtbarum nomine appel- Jentur, fufficere tamen putat Prior Bollevillanus, quod Efaiam, Je- hielem) Qkdum) Nathanem» alios ejusdem dignitatis viros, R egu m συγχζΡ"-