Acta Eruditorum […] Calendis Junii, Anno M DC LXXXVII, N.VI

ERUDITORUM

publicata LipfiA

Calendis Junii, Anni M DC LXXXFIL

Ν. VI. 28®

A C T A

J O H H E N R

1

1

duello.

Amilelodami, apud Henr. W ctftcin, 1687.

E

mus, jam fatis orbi literario notarr. Hoc traftatu propenfum ad pacem tccleiiatticam ia ter Proteitantes /ludium oftcoditj quod quidem pios omnes merito tenet, licet fuccc/Tus non nili a Gngulari Dei gratia, qua infinita pene obfiacula fuperentur, expedari poifit. A gnofcithoc ipfe Autor in libelli praefatione, temporum ta­

men & judicii divini contemplatione excitatum fe ad fet ibendum pro­

fitetur. In duM autem diatribai diftribuit, qua: proponenda habuit.

In printO) prsemiffis prius aut repetitis denso caufis, quae diflendentes ad pacem movere debeant, a pietate & necdfitare dedu&is, ante o- mnia confenfumutriusqueConfeflionis, Auguftar.xfte. Reformat£, in maximis fidei articulis laudat & probat. Communem notat Auguita- n x fubfcriptionem, quam huc usque ab omnibus Theologis Refor­

matis, qui in Academiis Germaniae dodorum titulum aflumunt, & a fe ip fo failam e(Te refert § .1 1. Cum vero objici pofie animadver­

tat, a&a Synodi Dordracens, aut quae eam prsecclut, Delpbenfisjn qui­

bus negatur,Reformatos Lutheranorum confesfionem unguam rece- p ifle ; diluere id vult aliquibus rationibus, & teftimonio Gisberti Vae-

#7 celebris inter Reformatos Belgas T h eologi, ^{q u i} Synodi utriusque m em brum fuit.Dicititaque,nouAuguflanatn Confefonemanni 1^ 0 f.d Formulam Concordia, quam genuinam FlaciAnorum,feuΛ>ο Lutberd- narum confesfionem appellat, intelledam cilc. Harcex#. 13. reiiri-

O o mui.

x9o ACTA ERUDITORUM

m u ? , nulla approbandi intentione; neq; enim ignari fumus, quom odo noilrates llacianifmiQ) Neo-Lutherawfirti irnpuratior.cjprQ contutu?*

liofis h abeant Difputat inde §. 14. de Augufiranas confcflionis varia»

lione, de qua tot lites ort* funt; peream e«im rerum nullam, fed tan- tum modi dodrinar differentiam indudatrr efTe cenfet, putataeLu- tbero confentiente, vel faitem non diiTentiente, mutationem fa&am effe. Haeftante, in articulum decimum Aug. Conf. confentire ait 0- mnes Reformatorum confesfiones; nullam enim efTe, quae neget sere ad. Jfe in Cana Domini, £ f vefctntibus difiribui corpus £ f fanguinem J . C.

Difceptari folum de modo praefentiac, qui in prima Aug. Conf. editio- neperverbafubfpcciepanis & ww, quas in poftersori expunda funt,vel Pontificio dogmati favere, vel praefentiam in, cum & fu b pane, fi\ e fi- tundum loci indiflanttam comple&i videatur cum tamen Reformati illam tantum admittant, qus mtdiante verbo & fymboln,per os fidei, in­

teriori homini exhibetur, fic ut p ii per fidem communionem Jymbolis con­

firmatam cum Chriflo habeant,Ο" in ipfo vivant. ( funt verba Autoris §.

17 .) Sententiam vero i Hir d e indtfiantia loci fi ve ubiquitate, ne Luthero quidem,nedum Melanchthoni confesfionis autori,aut Philippo Ha(TiX Principi eam fubfcribenti,in mente*veni/Teputat,ideoq; necclaufciaAr­

ticuli, qua fetus docentes improbantur, Reformatos,fed Anabaptiftas,aut eos qui nuda figna afferebant, tangi exiftimat* Levioris momenti effe jud:cat A rt.X I.d e confeflkwe privata, item Alt.. XlT. de perfeverantia jufiorum:h ic enim iterum Anabaptiftasdamnari,quiάναμαξ^σιαν ftatuanr,non Reformatos*, qui eam non afferant, fed gratiam ad tem­

pus amitti pofTe non negent,ea tenus P urit anis & Catharis non mi­

nus ac Anabaptiftis repugnantes. Duriora funt,.qua: §. 12 . adverfus illos ex Liuheranis, qui Formulam Concordi*acceptarunt,differuntur.

bterim §. 27. vel et illa ipfa Formula Concordiae pro certo fupponitur, Auguftanam confefKonem utriusque partis fymbolum commune confenuonis & conteHerationis effi:,· adeoqne neutram partem ab al­

tera damnari, aut hasrefeos ream haberi poffe. Controverfias poiiea diftingiiitin incertas & certas. Interiilas refert imputationes ex con«

fequentiis, vel crudisparticularium dodorum didis,coliedas. inter fias numerat quaeftionem de Sacramentis a Luthero cum Caroiofta- dio & Zw inglioagitari coeptaro, quae fbla A . 1515? in colloquio M ar- fcurgcnfi a confentientibp· irtreliqua,excepta fueritiia qua tamenutrosq;

gbrafU

M E N S I S J U N I I A. M DC LXXXVII. 291

phvafibus incommodis ufos e ff-,fe ipfo> mutuo non in tcliex;iTe,& de verbis potius qua-m re pugnafle,Oiivtni judscto alTcverar, §. 30 . M e­

m o r a t inde, ut occafione iftius de Sacram ento difceptationis de a ti- quit at e q uaa. vocant, circa an. 1557, & paulo poft dein ^fredtfiinatio- nt & gratia difputari coeptum fit, quibus & aiia accciTennt, a quibus­

dam , int-er quos D. J.uohum & 'jjh . E< kArdum i . y .n o u t , u\tra m odum aucta; imminuta vero, quoties ad colloquia res perve­

nerit, qualiaLipfiae A .i631 & Ca Aeliae K.x&Sl habita refert. Neque tamen diftimuht,qux in pofteriori conventa flnt,abaltero ex Theologis Rin- telenfibus D, Petro Μ φ ο ά η dubium revocata, & W ittenbergenfibai Theologis improbsta efle Tradat inde pluribus de diftindioneanicu- lorumfundamentalium, &ftatumcontroverfiaedeS. Ccena proponit, ex quo concludit, eam non effe de fundamento. Pari modo §. 4 9 .

y?^decontroverilacircaPfr/0w4wCi»riy?z differit, eam etiam pro verbali habens, & qusefcacile tolli poflit, fublata catachrefi phrafiuro.

Pergit in d e $ 55 & feqq* ad quaeftionem deprxdefiinatione, neque hanc p ro fundamentali agnofeit. Idemftatuit de difputatione circa gratiam univerjalen» §. 61. &feqq. de efficaciagratix convertentis §. 64. de p e r·

jivarantia fanthrum §. 66. & Jeqq. Non magis ad fundamentum pertinere tradit lites debaptif/no $. 6$,oC fpeciatim de exorcifmo. § 70.

Summa eoredi. ^.71 feq, controveriias, quascollocutoresLipfien- fes,Caffellani & RintelenfeJfupcrefTe judicarunt, ad fundamentu fidei ac ialutis fidelium nihil attinere, fed plerasque ftipulares efle, quae ia oculis fratrum non trabis, fed feftuc* locum habeant. Addittamen A u to r proteftationem§.73, feifta charitate, qua diiTentientesab erro­

ribus fundamentalibus ablolvit, nolle veritati fententiae,quam ipfe cum R tform atis in articulis controverfis tenet, praejudicare; infirmitati quidem ignofeendum, fed non imitandam illam aut f.ifcipsendam effe: optandum potius & annitendum, ut erroribus qualibuscunque omnes liberentur; interim vero,ut in rei fumma concordes, fefe mu­

tuo tolerent, & per vincula Spiritus & pacis fefe conjungant.

D iatribef eunda fuadet Autor Proteftamibus concordiam , non

©bftante diflenfu in nonnullis (quas exigui momenti effe cer.fuit) q uitftionibus; ita tamen,ut veritati non fiat praejudicium: absque iiJa enim nullum iniripofle pacem. Zelum faltem intt-mpeftivum impro- bat,allegatis §. 6. m b is jfok Mait/bi<tStregnenfisin SueciaiEp^copi^x

O 0 2 trada»

59* A C T A

ERUDITORUM

iractatu R'jw> oIivjcA . 1656. edito, & concedit retineri pofle,/alva veriture & concordia, divtrrfas opiniones. inde§ 8»dnodecim argu­

mentis fcntentiafli fuam adftruit, quorum primanum eX legecharitatis deducit,oftenfo quomodo ilia per contentiones luda­

tur. Exempla Chrifti & Apoftolorum , infirmitate* tolei antium pro­

ponit (a rg . 2 .) §.17. itemque prjmiltae & prifea: Ecclefiae, (arg. 3 j

«j tj», (pcciatim Cyrilii Alex. & Johannk Antioch. His compaut Luthcri& Carelofiadii,ncc non hyperafpiftari;m,inde Amsdoiffii,h,nc Zw inghi contentiones §.23. Srarum prasterea Ecclefiae militantis, qux.

im pafe& ion e noncareat, (arg. 4 . ) conftderari jubet, addufta do­

ctrina Apoftoli 1. Cor. ΧΠΙ, cui repugnent, qui errantium perfonas’odio errorum implicant. Vincula ipiritualis unitatis Eph. IV. 3. 6. deferi- pta, §. 16. (arg. 5.) in utroque Proteftantium coetuialva efle affirmat».

Providentiam Dei (arg. 6. ) qua utrique ab erroribus Pontificiis olim lib;rat>,& huc usque,ficut & ab alus haerefibus confervati fuerint, inci­

tamentum concordiae praebere judicat §. 50. (S feffl· Idem iuadet ( arg.7 . ) ex communione principiorum, ipeciatim in articulo juftifi- cationu, §. 33. & objctiioni, quod. Reformati juftificaticncs in de­

creto Dei particulari ponant, non fine querela adverfiu ejus argumen­

ti autores refpondet, plemffimum de juftificatione confenfum inter partes effe demonftrandum furoens, non obftante difceptatione de ordine finis & mediorum in decreto praedeftinationis, quo pofito le­

viores diffenfiones omne* conciliari poffe arbitratur. Argumen­

t a t u r ^ .^ . 58.(ffeqq. ab Ecclefiis ante reformstionem fub Pontifica­

tu pre lfis, vel ab eo exclufis & feparatis, v. g. Waldenfibus & Bohemi»,

^uas pro verae Ecclefiae membris etiam Lutherus habuerit, itemque ori­

entalibus quibusdam, quae diffentientes licet a Proteftantibus in non­

nullis aniculis,verae tamen Ecclefiae axioma non amiferint. Diluit ex­

ceptionem , «juafi nunc intolerabilius erretur, ob clariores demon- ftrationes contrariae fententiae./Arg. 9 .) §. 4 4 . fpeira concordias inde concipit,quod nonfolum ex parte Reformatorum illa cupidiifime de- fideretur,& dudum anno 1631 in Synodo Garentonenfi decreta & o b . latafuerit, fed quod etiam inter Auguftanae confeffionis Thelogos, u(j

& Prini ipes & Poliricos,fuerint ^ejuos nominat §.46. & feqcf.) eodem tondentes. Allegat articulum VII Pacis W cftphalic* Α.ιό^,ζ, per

^uetn coni» overfiiinterProteilantesrelervatae fint ulteriori com po*

fiuoai*

MENSIS JUNII A. M DC L X X X V fi. S9J

fitioni, nec deetle hodie putat Sc Theologos,& Principe! ac lapien­

tes ex Politicis, qui promovere hoc negotium poffint. Taxat tamen laxitate eorum ex Aug.Conf. Theologis, qui etiam cum Pontificiis con­

cordiam fanciri poife putaverint, Sc provocat ad difTcrtationem colle­

g a fui D. Cajp. IFolphU de Articulis unionis inter Ecclefum Romanam &

Lutberjtnam nuper vulgatis. Laudat corpus harmonicum confcs- iionutn,tanquam fanciendx concordiae palladium, & Lutheri exem­

plum* qui A. 1536 concordia meum Argentmenfibus & aliis fnperio- ris GermaniaeTheologis inierit, eamque literis, quarum verba allegat, ad Helvetios A. 1537 incredibili orationis (ut feribit) fuavitate& dc»

votione commendaverit. Dolet itaque illum poitea ansmum mutsile , aiFi&ibus( ita putat) turbatum, fecutamque concordia: illius diilblu- tionem deplorat. Extollit aliam , inter AuguftanaeSc Helveticae con- feffionis cretus inPolonia A. 1570 Scndon.iria com^ofnam, & quae­

dam ex literis a Polonis proceribus& Theologis ad Germanos An.i57&,

«datis refert. Exemplum etiam confenfus inter Bohemos A. 1575 ini- t i,& poftea a Maximiliano II. Imp. confirmati proponit, qua A. 160ά labanre etiam libertas Rcgm illius labafcere coeperit. 60. ( Arg. 10 .) a Pontificiis ipfis difcere Protelantes pofle notat, fi obiervent, quomodo illi concordiam colant, non obftante diflenfu in plurimis & maximi- momenti articulis, per concilium Tridentinum nequicquam fopito^

E contrario rigorem illum ex Antichrifti fpiritu §. <$2. (a rg .ji.)p r o - ied u m ,q u o Pontifex etiam leviffimas diflenfiones poft definitionerrt Ecclefiae continuatas, perfcquitur,imitari dicit, qui fuas opiniones in·

articuli* nonhiadamentalibus cum fupercilio & anathemate aliis ob- tradunt. Denique g .6^ ( arg. 12 .) horrenda dam na, quae ex difeordiis huc usque in ecclefum emanaverint, expendi m onet; per has enim' Sc Papatui & Mahometiftno augmenta acctilifle. N *c tacet fimulta- tes veteres inter Proteftantes, quae infelicem belli Srnalcaldtci fuperio-

r i ,& Bohemo Gtrm»mcinoftro feculo gefti, eventum produxerint, non

fine advertariorum rifu, & laetis in futurum auguriis, quae ex feripti*

quibusdam adducit: judicia etiam Dei praelentia,& perlecutiones u·

in q u e parti infli&as aut intentatas,ob oeulos poait.

N oftrum non eft,fententiatn deregrav ftimi momenti, cujus fe­

lix eventus ut omnibus defiderabilis, ita f'uftraneiisronatu<non fine majotis laeom m odi periculo tit, hicaptriu. Rcceiifuimus praecipua

Qq S Ubctt»

294 A C T A E R U D I T O R U M

libjili contenta. Ut vero clariffimi Autcrie mens tanto apertius istef- lig3rur,del>exati{fiinis quibusdam inter Proteftantes qusftionibu* ver­

ba quaedamejus, fpecirnmis caufa adfcribcmus., D e/itr4 C ®»4 inter r alta ita loquitur,'Part. L $. 4 4 : N os quoque opinionem iilamLuthc- J> ranorum ,quod in Coena Domini corpus Chnfti organoorisadignij

, , & indignis comedatur, fed non mafticetur, vel in ftomachum trayt ia_

tu r(fic enim irentem fuam explicant) ftipulam revera effe, concot»

?> diae fidelium nil obftantem, inde colligimus, quia tn examine confcien- j j tise & probatione noftri, in legitimo Coen® Dominicae ufb, protinus ita exuritur & evanefcit; quando vide/icet pia .anima non, quid alii fumant,cogitat? fedutipfa digne, myflico videlicet & fpirituali m o- 5’ do, perveram fidem , corpus & faaguinera Chrifti percipiat, allaborat.

» Otioramergo fpeculationemquandam de reproborum communione 7 (d e qua qui morofrus diputant, perinde mihi facere videntur, atque

* Medici de homine mortuo difceptantes,an epotum pharmacum in eo

’ > vim habeat?) opinio illa continet, quae fidei praxin in communione 5> falutari,.quam ipfisetiam Lucheranii concedimus, non impedit. N e- que vero alia «pforum, alia noftra cfl in examine illo, & probatione 55 noftri ab Apoftolopraecepta praxb,-fed utrorum eademeiL Ex qua, fi

’ ’ reda uti ratione urtlint, facile coliigeirt, fe magno in errore & rerum aoftram m ignoratione hiftenus vevfatos effe.cum videlicet Chri- ftum a nobis excludi a Ccena, & nudis Tignis nos ludere, absque falu- taris corporis Sc ftnguinis Chrifti perceptione crediderunt. ^Eque 55 ac Eckhattus Fafcic, p. 510,512. conqueritur de nobis, quod injuriam Ltuheranis faciamus, dicentes eos ftatuere traje&ionern corporis Chri­

fti in ftomachum, confubftantiationem, fynufiam, impanationem, aut ,5 loealeminclufionem in pane, aut commixtione cum pane. Non enim sd;'ile corpus Chrifti phyi?ce& localiter, fed imperfcrutabili modo.

'W utenbergenies^/#?^ Cotioq, Momptlg. p.76. neque ullum efte de- fcenfum corporis Chrifti vel vifibilem vel jnvilibilem , Lutherus Epift, ad Civitates, aiferuere. Licet ergoignoratione quadam circa mo·

dum loquendi aut fuum aut noftrum teneantur, tamen nihil ftaruunt, ultra nos,quod velint tanquamarticulum fidei obtrudere; quanquam j!liK!,quodimperfcrutabileefle dicunt, negare nolint. In articulo de Graiiauniverfuliad objed:ioneei,qua contraria de particu/ari fententia refelli m axim e folet, ita refpondet §. 64.: Quod tine pramiiTiombus

ablolute

M E N S I S J UNIT A. M DC LXXXVII. 29r

abfolutc univerfahbus fidem in eiedis generari,& in tentatonibus c i n ­ firmari non poiTe, nonnulli obtendunt, eo quod fidis, feu individua lis applicatio g ra tis ex particulari promilfione ad paucos, non ad o mnes relata, oriri nequeat; vix equidem pondus u-lium habet. Iv jh dicamjfidcm falvifka generari non pofTe ex tali promiiGone,qus ^{ι δ}· in fideles etiam & reprobos pertinet ;cum id quod fideiibp & infidelibus,?ϊ

cle& is & reprobis commune eft, fidei cauia efle nequeat.. An enim J>

firm am fidem concipere poflutn, Chriftum Salvatorem meum efle, & JS mihi remiflionem pcccatorum ac vitam largiturum efle, quia verbi

Diviniabfolutaprom iiFioadom nes&fingulos,adeoqueetiam repro- ’ s bos pertinet? Sic enim vel reprobi etiam fidemialvificam concipient, J»

& Chriftum fuum Salvatorem apprehendent: vel· abfoluta promiflio fidei cauia non eft. Principium ergo ab univetfaiitate abfoluta fumtum vagum nimis & remotum ac plane infuiSx-knseft; imprimis cum con- fentiamusutrmque, nec fuafione m o r a r i c o n c i p i , , nec benefi- >y cia morte Chrifti parta &acquifita applicari per didamen rationis, fed y perfolam operationem & efficaciam Spiritus &,absque qua, de gratia Dei, tanefuam ad fe pertinentem nihil homo futuere potefl> nifi forte n affirmare velit fe Chrifti efle, etiamfi Spiritum Chrifri non habeat, con- » tra Apoftohim Rom. VIII, 9. H zc aurem Spiritus S. efficacia cum in ^ omnibus non fit, aflerta licet univerfalis gratia fidem homini cuivis in individuo folidam non faciet. Certius longe fidei & concipiendae

& firmandas fundamentum, eft, fi fecundum dudam verbi divini uni- verfalespropofitiones cum fuis reftridionibus & limitationibus, u b i-^

que fere& fem per ad jedis, componantur, atque fic applicentur.- Cum ergo promiflio univerfalis $XRt, quod Deus velit refpicere eos, qui ” contrito corde funt,quod velit quietem dare iis, qui fatigati funt: quod „ aeternam vitam dare velit omnibus qui credunt in filium in mortem }j traditum pro credentibus &c..ejus promiflionisapplicatio plane, exte­

ris paribus, fidem gignere & in tentationibus corroborare aptar nata eft» Atque eo fenfupromiflionesapplicatas non participares, fed uni- ,y veriales, non contra fed fecundum Evangelium» nempe credentibus om m busfadas,etiam Helvetica Con& fllo ca p .X . profitetur his ver- bis: Confoletur nos intentatione pradeftintirioriit^ua· vix alia eftperi- )v (nlofior, quodpromtffiones Da fu r t univerjales fidelibus.. Denique de

gerieverantia fandorum ia conventu Lipfienfi convemile feribit

296 A C T A E R U D I T O R U M

67. fideles ele&os quosvis certos cife poife ac de'oerc faluti* fa x, non 3 conjeflurali tantum,fed infallibili fidei divinae, cui fubeffe falfum non 3’poteft, certitudine. Pergit poftea: Ita Huttcrus in comp. Loe. χ υ χ , } q. 29. quaerenti: An ele&i peifint effe certi de fua perfeverantta in fi- 5 de? refpondet: Imo certiffimi. u Quia norunt eledionemSc f»Uitem , J fuam unice fundatam in Chrifto. 2. Quia Spiritus S. in eleftis K»bi·

9>tatutintemplofiio, & (N B .)in iisn o n e ft otiofiw, fed impellit eos&i jObediendum mandatis Dei, Perhibet enim teftimonium, quod fint filii Dei. 3. Quia certo fciunt, Deum fe invocantes exaudire. Et

$ ?Brochmannus Loede fide juftif cap. 2. q. 2 9 . clare, noftrorum, inquit, .jjTheelogorum certa & coriihns afiertio eft, quod hom o vere fidelis certi/fimus efie poflrt, debeatque de peccatorum remisfionr, jufti- 7,tia& falute.Hoc fundamentum ficonftanter, & presiis manibus Evan- 3>geUci retinuerint,non multum profe&o litis fupererit, quia fic & non

^perfevsrantes vere fideles nunquam fuerint, fed profeffi duntaxat &

ύο^αψικως tales, quibus illud Publii Syri quadrat? Fidem nemo un«

^’ quam perdit, nifi qui non habet ; & fides fubinde nutans, imo amifiae 9>&expiranti fimilis,infolidum tamen,ratione putz Sc radicis & frudus,

& praelentix& operationis feu fer.fus, amittetur & erpirabit nunquam,

^quia eadem ratione etiam certitudo fidei -3c perfeverantiae infolidum

^amitteretur & expirater. quod utrique nos conftanter negamus.

^E t de hoc etiam quicquid fit, hoc unum in qusilione manebit, an fides

& juftitia, quam finaliter non deficere utrique confentimus, quae in 5,tentationum aeftu non fentitur, neque operatur π-ςοςχ,&,ρον, ad tem- }>pus, pereat, mox revi&ura tamen vivrdiusque le prolatura, an fopiatur

?)duntaxat? Neutra hic opinio tanti momenti eft, ut fundamento fidei convellendo par fit, quia utraque ceititudinem fidei ac perfeverantiae '?1finalis tuetur; & a d falutem vel damnationem aternam opinantis al­

t e r u t r i u s n o n multum adeo refert, an intentationum aeftu fides & Spi- 3)ritusS.abfit, anfopituslatear,Ceum abfentis,fed m ox redituri tamen,

& fopiti ac non operantis haud grave adeo diferimen fit; ) dummodo .^laetam mox, five ex favillis, five ex aetherea fua fede faciem fuam de/iuo jjproferat, nubilis hifce difpulfis fuavisfimus Phoebus fuccedat, & tan­

dem militantem, & varie ja&atam eleiftorum animam ad tranquillita­

t i s ceeleftis portum pcrdHcat. Ex bis de aliisjudiciumcapipeteft.

A R T I

-

MENSIS JUNII A. M DC LXXXVII. 297 A R T I C L E S DE R E U N I O N E N T R E L E S Vrotefans de la confesfion d* Ausbourg, & les Refor-

tnez> ipropofezpar an Tbeologien de UConfesfion d' Ausbourg.

ideJl

Articuli Reunionis inter Proteftantes Auguftanae

C on fcffion is & R efo rm a to s, p rop ofiti per T h e o lo g u m q u en d am A u g. C onfefE

R oterod am i, apud Abraham A c h e r , 1687.

in

A

EcclefiarumProteflantium·. Gallica verfio e regione,in divifa additur .paginae areola. Proponuntur autem primoarticuli XV I11dogmatici,

nempe (i) de Deo & credendi principio. (2)deperdito generis hu*

mani (latu. (3) de philanthropia Patris. (4.) de pietate erga Deum, (f) de finditate Dei. f6) de myilerio incarnationis, (γ) de generi* humani redemtione. (8) de pietate ergaRedem torem .(9)deconverfione. (10) de juftifteatione & annexis, (u ) de officio juftificatorum.(i2) de mife- rfo relapforum. (13) de fufficientia contritionis & fidei vivae ad falutem.

(14 ) dc baptifmo. (15J de facra coena. (id) de vera falutis caufa. (17) de frudubonoruoperu.(i8)deeleftiona. Deinlub^inganturPraSliciVI, in quibus cavetur ( 1) ne ullius Ecckfiae Froteftantis ftatus turbetur per vim , tumultu aut fchuma.(i)n E ccleiixo b ritus diverfos gravicenfura in publicis feriptis aut fermonibus privatis perftringantur. (3 & 4 )u t eo­

r u m , qui dogmaticos illos articulos profitentur,facra ullirpari falva

confcientia& fidepoilint, & u t folo nationum nomine diftinguantut Ecclefiae, v, g . Evangelica Proteflans Anglia, Sueci&, Saxoni&, Belgii.

( t; )ne de falute eorum dubitetur, qui capitales dtticulos credendo de- funcfli fuat. (6) ut qui in aliis articulis ( prseter dogmaticos illos XV IIf) hxficanf,'titubant aut errant, fraterne doceantur, quomodo aiTeftio- nes illorum cum verbo Dei & articulis illis virtualiter pugnent, admo­

neantur etiam ut peculiarem fententiam fuam in finu reponant, inte- rim fp i emendationi* tolerentur. Articulos dogmatico* excerpe-

P p re, idem

r e , idem foret ac cxfcribere. Prasftat eos legificuti editi fun t, flf -

!e quidem plano & populari. Is tamen qui eos edidit,Reformatarum partium Theologus, collaudato Autoris Audio pacifico,metuere v id i- tur,ne Reformatis quibusdam mnlta difpliceant*.cum Rihi\,nt^utaf f,jc remiffutn fic ex fcntentia Auguft. Conf. Theologorum , iedpt0

articulis proponantur etiam minima controveifiarum punita, qu* \n_

terutramc+ue partem ventilantur. Quod quomodo fe habeat, lefto.

ris judicio permittimus. Exiftimat monitor, factum id efle ab autow ut privato, qui fibi convenire non exiftimaverit, fuo arbitratu demere

<§e circumcidere fua: cocnmunionis dogmata; fpcrari aute poffe id futu­

rum, fi alii A , C. Theologi eodem pacis Ipiritu traftatum concor­

d is aggrediantur; obtineri enim eam non poife,nifi mutuo aliquid relaxetur: fi vero una pars alteri velit fuam folnm iententiam obtru­

dere, non alium reunionis modum extiturutn effe, quam quem in Gal­

lia Protefianter nuper experti funt. Fatetur tamen idem, Articulum d sS . Coena,qui maximum diflenfus momentum faciat, tam fapienter

& moderate conceptum effe, uromnes acquiefcere in eo poffint. E il is,ut diximus,Artic, X V , in 14 ‘punciia divi fur, quorum priora i h , q use quzdionibus inter partes accommodantur, ipeciminis vcluti cauia adicribemus: 1, Dominus nofter ]efus Chriftus, benedictione pras- y,miffa, difcipuHs fuis dixit, accipitepMem hunc, edite illum, hoc e- w nitnquod vobis cum pane ifto exhibeo, eft corpus meum, s Hasc

„ c a m fintveriffima: certe panis (acriemenfse benediftus eft fym bo-

„lu m cum corpore Chrifti, modo tamen inexplicabili, coniun&iffi- n m um , ecque fenfu vocatur ille ab Apoftolo communio corporis

„ Chrifti. 3 N ulli ergo non iacrae rr.enfe hoipiti prabet Servator 0, nofter, cum egregiis hifce coeleftis cibi potusque fignis ac figillis,

„ cum pane, inquam, & vino benedi&o, corpus ac ianguinemiuum.

5,4. A ii probet ilia eo modo, quem Deus nusquam nobis revelavit,

„ quem ille proinde nos fcire ac definire noluit, ac confequenter mor«

jjtaliucs nemo poteft capere atque explicare. Unde adeo univerfij w convivis id incumbit>ut in facri epuliufu ad animum fibi vocent, eam 5, fiducia, defiderio, fpe gratiae,p recib u s, corpas ac fanguinem Do- wmini, velut theiaurum fumsnum cuin vifibilibus elementis modo- Λ ineffibili communicatum; ut item mortem Domini ceieorent cum

„ gratiarum actione,. 6. Quisquis tum piam Chrilli recordationem

■greg**-

S98 A C T A E R U D I T O R U M

m e n s i s j u n i i a

.

i x r m x m 29,

tprxtermiierit, mortis reus erit iempiternar.ob indignam iym bolorum ,, atque pretiofifllmi rhefauri acceptionem. In reliquis quaedam con ■ „ ira abufus Pontificios diriguntur, interque illa undecimum,ubi Autor

d\c\t, ftultisfitne Agtrc iUos^ui itd confccr.mty edunt aut bibunt, ut Deφ ptr fymbolorum confecratienem Ckrifti mortem reprtfentent^quia nulU pasfivni* Servatoris cum fymbolorim benedictione & fruitione fmiktu- dn intercedit, aanotante editore Gallo, ita explicatam per epiftolam ab Autorc eile perhibetur, ut non neget iacramentum ccenae dominicx effe imaginem paffionis Chrifti. Art, VII. de redemtione generis hu­

m ani ita conceptus eft: x, Dominus nofter Jefus Chriftus eft M e-Λ diator D e i& hominum quorumcunque. z. Dedit femetipfum an-,, tilytrum verisfimum pro univerlls ac fingulis hominibus. 3. PrtB-„

ilititenim vice generis humani exa&iffunum obfequium precceptis,, divinis, fufccpit in fe omnium hominum peccata, atque elevatus eft „ tandem velutvi&vraa,imputatis alienis peccatis onufta & maledi&i o- „ ni obnoxia, in crucem : utuniverfi qui crediderint habeant, ab seter- „ fio exitio liberati, certo certius vifam arternam, uteonfequentero-„

mnes & fiaguli deinceps viduri homines,dummodofecerint horni- „ nis convertendi officium, convectantur,8c dummodo crediderint,fal-„

ventor. Huic correlpondet Art. VIII. § . 1 : proinde nos univerfiac iinguli reliquique mortales omnes, obftri&i fumus, ut credamus J e - „

•fum Chriftum noftrum effe Salvatorem, ut idcirco in ipfocon fid a-,, m us,ac fperenvij, cum amemus, revereamur, celebremus, omnique

«bfequio deveneremur. Congruit etiam Art. X V III. de eleiiione:

i , Deo noftro jam ante orbem conditum omnia fua nota fuere op e-,, T a .i. Q a * ® ergo obeaufam,quem in fine, quoq; modo Deusintem - „ pore quicquam facit, procurat,permittit, eam ob caufstn, eum in fi- „ n em , eoque modo, fe id effe fa&urum, procuraturum, promiffurum, „ d e c r e v it ab aeterno. 3. Proinde jam ante mundi fundamenta de tem -M poraria fua beneficiorum gratiae difpeniatione fic penes animum f u - „ um conftituit: Mittam filium roeum proprium, quadrsgefimo p o ft„

apoftafiam gencrishumaRifeculoin carnem. Is per fuam fatisfadlio-,, nem univerfis acquiretbeneficia ncceffaria quaecunque; quisquis jam,, m ortalium fstiet officium hominis convertendi, juftificandi, ado-„

ptandi,re novandi, confervandi (infide & pietate) repanndifcdcon-,,

«itionem & fid o n p o ft anaptofin ) is convertetur, ju M cib ito r ad- „

f p * ,opta·

3oo A C T A E R U D I T O R U M

„ optabitur, renovabitur, confervabitur & reparabitur. A d dun tu r fabfumtionum exempla. Ca:tera,utdi&um eft,ad^fiUsfcrjptlj nem remittimus,

J A C O B l V V I L H E L M I I M H O F F

jγ0-

titia S. Rom, Germanici Imperii Procerum, Hi- florico-Heraldico~ Gen ealogica.

T ubingae, fu m p t. Jo h . G e o r g . C o ttar,^ 6 g7. in 4 .

C

tershufianipartem priorem,tresgenealogicarum tabularum deca­

das complexam, evuigaiTetjfimuIque promififTet libellum fingularem, quo quicquid Rittershufii Familiarum Germanicarum tabulis deeflet, affatim fuppleretur ·, nil magis nos in votis habere, quam feftinatam iilius editionem, in A d is iftius anni p. 4 2 3 .4 14 . profefli fumus. Et refpondit fane expedhtioae citius votis noftris, dum anno fequenti T ubingK hanc Notitiam Procerum Imperii, tam in folio, quam ;» ο Πα­

ν a fo rm a, excudi curavir, eamque hoc anno denuo, led in£niti<t Jocis emendatiorem & audiorem edidit.

Diftinguitur opus hoc, quod nunc primum Authorisfui nomen fronti adfcriptum gerit, libris novem, quorum primus agit delmpera- sore & familia Caefarea, alter de Eleftoribus, tertim de Principibus ec- clefiafticis, Archiepifcopis, Epifcopis, Magiftris ordinum Teutonici

& Johannitici per Germaniam, Abbatibus ad principale faftigium e- veftis, Praelatis aiiis,qui curiatim fuffragia ferunt, ac denique Abbatiifif, Quarta acceditur ad Principes feculam ,& quidem antiquiores,quibus iib roquinto Principes in fpecie fic difti adduntur. Reliquis quatuor fibris recenfentur totidem Comitum ac Baronum fcamna, Wetttravi­

tum puta, Suevicum, Franconicum, Weftpbalicum.

De tottantisque communis patriae proceribus eo padio agit N o - Iter, ut, cpxo&feculares attinet, cujusvis familiae primam originem fe- dulo inquirat, eaque inventa doceat, quoties & in quos ramos fncces- ίΰ temporis diflinila, qua fortuna ufa, quibus denique ditionibus ac clientelis fubinde auita fuerit. Uti vero nusquam iis immoratur,de quibus Rittershufius ea quae par erat, dixerat; ita,quotquot illum fu­

gerant, au tp oftillius fata illuxerant, natales,nuptiales, emortuales dies ac an*

M E N S I S J U N I I A . M D C LXXXVII. 3 «

ac annos,fummainduftria undiquaqueconquifitos,diffinde ac copio- fe annotat. Utque primo intuitu liqueat, quinam anno 16 8 4 C q u a primitus haec commentatus fuerat, ) in fingulis ramis eminuerint f a ­ m iliarum capita,nomina eorum majufcuiis exarata literis extantio- ra r e d d i d i t . Subjungit tandem Ixfignid Gentis heraldice enarrata»

Q u o d ccchfisflicos autem fpedat, ante omnia moderni Praefulis no­

m en, titulos, parentes ac infignia commemorat;inde in epifcopatus aut monafterii itemq; ordinum Teutonici & Johannitici hiftoriam di­

vagatur, ac quo hodie praefertim loco eom res fint,quotve ac quomam Canonicos anno incaluerint,dilucide cdiilerir. Cumque tantum non omnes familiae hoc triennio incrementa & decrementa non una ha­

buerint, nec pauci EccleGafticorum procerum ifio temporis interval­

lo vita fundi fuerint, fingulis fere paginis in recentiffima hac editione aliquid.acceflit; exterarum ( quas per operarum feftinationem fuis lo ­ cis reponere integrum Authori non fuit,) obfervationum farrago ara«

pliifima in catecm voluminis cum indicibus Jocupletiffimis perfona- rum , infignium & rerum neceffariarumrejeda eft-

S P I C I L E G I I R I T T E R S H U S I A N I P A R S

poflerior^five TabuL· Genenlogica XXXX.

Tubinga», apud Joh. Georg. Cottam. 1685V in fol.

I

p. 4 13 . memoratae, nempe NobiliiTimus Jac. Guilb„Im Hoff, Patritius Norim bergenfu. Recenfentur hac ipfa parte ftemmata illuftrium ali­

quot in utraque Germania, Hungaria, E>oheraia,PoIonia & Suecja fa­

m iliarum, quarum nomina in Syfloge Genealogiarum Rittershufiana- rum fruftrainquiresϊ nonalia autemfunt,ac quae iequuntur: Ab Al~

thann, Auerfpergii, Banntrii, Bielke, a Blagay, Curlandi& Duces, Egmon·

dani, Efterbafii, Furflcnbergti Barones in W eftphalia, GaUenbcrgiir Greiffenklavti, Hornii, Revera Kniphufii Dynaifia:, Ligni aci,LceWen- bauptti, Lubomirskii, de Martimz, Ocbfenflierna Comites, Palfii, Rad~

zivilii, Rappolfleiniiy Rofinbcrgte Com ites, S.ilmcrfcs, Serinii, Slavat<tr Steinbockii, Txtte,nbaehii, WiefroMvezti, Praemittitur fupplementurn in illarum f a m i lia r u m ,quibus in Notitia Procerum Imperii nullus locus·' com m ode dari poterat, genealogias Ritrershufianaj; Comitum icilicet

P p 3 Erobev

je£ A C T A E R U D I T O R U M

Brfbe , Dominorum Brederad<t, Burggr. & Com.de Dohna, Consi·

tum dcFTardeck, Comitum Kevenbuller, Ducum Lignicenfiu„h C o m i­

tum dc Mcerrberg,L . B. dc Polbeim, de ScballerAerg,, Sibifer de Vreyling, C o m .d e Stihrenberg, Dom. de Stubenberg,Coro, de '/>*«», L/ib„ Bar.

de Wtlz & de Zinztndorf. M antiff* loco emendantur genealogia;

Com itum de Windtfcbgraiz & L. B. ab Egk, in priore fpiciiegii¥Mte citantes·

J A C O B l V V I L H E L M I I M H O F F E X . cellentium fam iliarum in Gallia Genea­

logia.

N o r im b . fu m p tib u s ] o h . Andr. E nd teri filio r u m , 1687, in fo lio .

‘ A Mplirtimam mesfem in G illiis invenit, cum Rittersbufti induftri*

jT V v ix unum alterumque Spicilegium in Germania reliquerat, Nobi- M im us Autor. Duplicem autem familiarum Gallicarum claflem fibi hoc opere illuilrandam para vir; quarum alteram coniiituu Regia/lirps a Roberto Forti, Hugonis Capeti proavo deduda, & cum ommbuj fuis,tam legitimis, quam naturalibus furculis, tabulis X X V11I explica­

ta. Cui accedunt in tabulis aliis viginti ie x , ftemmata ΐ rumpum ex - ί/Λ7ΐ€0ΤΗ7κ, quiin Galliam fedem fortunarum transtulere, ibideraque jure indigenatus donati funt, ut & iilorum, qui Principibus extranei*

dignitate pares habentur. Eotnm nomina, !ΐ cupis, habe: Duces Sa- baudia, Lotbaringia, Grimaldi, Jurrio-Arvernenfes, Robinti, TremoU lii. Alteram chflem abfolvunt Duces ac Pares Franciae, Fuxti, Albre·

taxi, MontmoravtU, Crujfolii, fouftni, ( joyeuftv) Nogaretio-VaUetani, Condii, Levii, (de Levis)H.tUvinii, Guntaltino-Bironii, Betbunii, /liberti­

ni, Bonii, C re quii, Sanlarii, CoJfei,Ricbelii, Rupifulc audii,( Ia Rochefou- caud,) Sak - Simonii, Caumentii, Eflrai, Grarr.montii, Porteo-Maza/ini- ani,( L i Porte M.3Zirin,)Neovrllei,Rupicboartii, Bellovilerii, (B eau vil- liers,) PleffiACO-LiAxcuru, Poterii, Noallii,Seguierii,<Zamboiia-Coslin:it CboeJelii(Cthoiitu\) Aumentii, Seneterrani, S.tnmAiirii( de Sainte Mati- r e ,) Guffierii}AlbHp>niiJiramAiiiJjorrevodii,Bernonvilki,Hofpitttlii,Na- V allii) Arpsjonii, V t tus-villei,( Viefville) RupiU urii, D u rfon ii( Duraf- i ^ D / llm i( h C l4rAm ontAm (C[itm onX'jQ aati^Q ^m i,H arki\m -

pendit

M E N S IS JU N II A.. M DC LXXXVII. 303

pendit Vir Nobilisfim us^.w/p.jW /^i harum illuftrisfimarum gentium ftemmatibus tabulasCIIL Imo majora adhuc moliebatur. Sed qua de eaula fe n te n tia m mutari?, ipfiusmet verbis ediflerere placet. Erat (in ­ quit) mihi i» animo, poft Regum, Primipitmac Ducum Paritmquege- vea lagiaSyftctKmata etiam altorum fig o ( f toga illuftrium pirerum,ilis·

ruminprtmis,qui officiis Coronx, ceu vocant, funt funEli, perfiqm, at­

que adeo tertiam etiam ac quartam claffem fub jungere·, a quibus equi­

dem diquo tandem animo manum fufluli, tum de cotiftlio fuo Po/y- hiftor Germimtnoilrx lo*ge c!arisftmits,Dn. Philippus Jacobuf Spenenu- admefiripfiffet. lUud enim omncpratccupare nefas arbitram , penftim cumco lubentisftme partitus fum. Singularum autem Tabularum G e- Healogicarum paginis averfis \n{'cr\^ixifumwa apu a litarum Vir oram cujusvi* familiae celebriorum, quorum nativitas folum, conjugium> ac obitus in Tpfa tabula commemorata fuerant. Praemittit ubivis iconem?

Scuti Gentilitii ligno affabre ineifi, illamque Heraldice exponit, N ec filentio prxtermittit, quicquid de prima cujusvis familia origine inter G enealogos diiputari aifolet, Uti vero Germaniai nofrra: tantum civem non minus ingenio & induflri>,cjuam natalium fp/endore illa­

tre m ex animo gratulamur: itanulli ambigimus, quin Itali, Hifpanir Angii, idem fibi ab eo praeftari officiam defiderafiiri fint, qucli hacltnus de Imperii Rom . Germanici & Regni Francici Proceribus immortaliter meritus eft.

J O A N N I S H A R D i l l N I DE BAPTISMO

PariCns, apud D a n ie le m H o r th e m e ls ,16 8 7 * in 4»

P

tam arbitratur, tum ex veteri ilio & vulgato novi foederi* interprete, quem terimus ;tuna vero inprimis ex nimia eorum fiifeiliWte, qui huic teco explanando incubuerunt. Propterea operae p r e t i mduxir, cer­

tas circum fcribere interpretandi quinque regulas, & ••> .1 eas ve uti ad aorm affl certisfimam varias variorum interpretationes xipere, Qop fa«fto fusiu cen ibrie iiibjicit virgula;, qua; eo redit, ut baptismum pro-

■ pter

304 A C T A E R U D I T O R U M

fterm0rtU0S,fat occafione mortuorum,a Paulo fignificatum tradat.

Vult quippe, Corinthios eo ann® morbum invafiffe, ^uo gra/fante diem plurimi fupremum obibant, & in iis haud pauci eorum, qui, ut Parianus ait, ad altare veniebant indigni* Quamobremingtuentis le- thi ηηαυ,τω φ όβω των νεκρών, propter mortuos, five occafione mor- tuorum, ΰπεξ των νεκξων, quorum maximus numerus fuit,ba^\fmo alii ut tingerentur orabant. Quo illi ftudio profpicere fibi fe in fmu.

rumfignificabant : & quo minus reflare viae videbatur, hoc follicitius viaticum alterius vitae quaerere&c. Hanc fuam fententiam multis ar­

gumentis confirmat, nec deipicatui fore confidit. Primum, quod anteafe praeftitutij explanandi hujus loci legibus ac regulis ad amnilim congruit. Deinde, quod eft plana atque expedita. Tu m quod &

fubfequentium aetatum exemplo, & confimiii Auguftini efrato fulci­

tur ac nuitur. Denique quod accommodatam quam maxime ad propofitumoftendit Pauli argumentationem.

Secunda quaeftio de baftifmoin vino ex reiponfo,quod Stephanus II Papa anno d c c l iv in Carifiaco villa,GallicanaeEcciefias Antiftitibus dediiTe fertur, originem trahit. Harduinus re j edis bini: refponden- di modis {quorum neuter de hiftoriz fide dubitat, fed alter quidem cafu necesfitatisStephanum vult compulfum, ut vinum aquae fubftitu- endum decreverit,ubi ea non inveniatur’, alter depravatum effe tex­

tum & corrigendum clam at:) tertium forte fibi oblatum defendit, fta- tu itq ire , e novendecim capitulis,five refponfis, qu$ Stephano adferi- buntur, decem omnino fuppofititia effe: ifta videlicet, fecun­

dum, tertium, quartum, nonum ,decimum ,undecimum , (quod eft de Baptifmo in vino)duodecimum,decimum tertium, decimum quar­

tu m ,^ decimum o&avum . Sex deinde exiisipfis, nempe nonum, decimum, undecimum, duodecimum, decimum tertium, & decimum q u a rtu m , Siricio Papae primum dolo malo attributa, tum pari fcelere atque audacia Stephani refponfis corpus illud infertum, ac veluti pur­

purea panno centonem affutum. Hanc autem fraudem corruptio- nemquefub Gratiam M onachi tempora collocat, cui fuere hi cano­

nes fuppofitii ob eam cauffam incomperti; additque vetuftisfimoi co­

dices manu exaratos, qui eos exhibent, aetatem eam adeo non antece­

dere, ut vix affequantur.

Tertiae qua;itioni de Baptifmo in nomine C h rfiianiam ^{dedit re-}

fponfutn

M E N S IS JU N I I A. M DC LXXXVII 30?

fponfum Nicolai 1. adconfultaBulgirorum , cui enodando alia etiam fimilia Lucae in A d is &Am brofii loca Audorpropo.iit, eaque ita inter­

pretatur, ut non in Ciirifti modo, verum etiam in T initatis nomine baptizari,unum & idem exiftimatum fit, atque poft cohf-.ifionem u- triuslibet baptizari; quae fiebat in redditione Symboli acte bapti- fm um . U t adeo verba illa,baptizari innomine Chrifii, non ad formam baptism i, ut vulgo fir, fed ad confeffionem bapt z >ti referenda veni­

ant. Dehinc prolixe difputat, alia forma verborum, quam quae eft a C hnfto Domino prasftituta, vix unum alterumve hominum genus in tota antiquitateufam reperiri; & quae de haereticis ex Concilio N i­

caeno, Gregorio, Ianocentio, aliis, objici folent, quomodocunque poteft, ad fuam opinionem rnfledere fatagit.

N O V I S S I M A I D E A DE F E B R I B U S & c .

auEtore Jacobo Syfaio.

Dublini, apud J o f .R c y , 1686. in g.

P

lari com m iftionc&unione particularum infenfibiiium chyli & fan- guinisconfiftere, ita ut interveniente materia fubtili & aere, blanda il­

larum perennet commotio. Haec vero ( quam fermentationis, effer- vefcentiae, agitationis vocabulo promifeue effert) prout major vel m inor fit,?o magis expandi cordis parietes. Quo magis hi expandan­

tur, eo majori impetu a corde fanguinem profiiire, & anteccdentem in arteria magna propellere. Q ip major quoque fanguinis efferve- fcentia,eo citatiorem quoque refpirationem,eife,& vice verfa. Quo haec frequentior,eo plus aeris invehi, unde major commotio five nrefa-

<ftio fanguinis,atque ex hac major refiftcntia contra «tbmoiphacra· pref- furam oriatur, ficque velociori motu eruor feratur. Hinc invaletu- dinis, imo febrium caufam ponit irregularem particularum in fangui- ne miftionem, & perturbatam earum commotionem. Hanc vero longe minorem in febribus judicat, ob materiae fubtili» ingrefium per

lineam redam praepeditum. Tum fanguinem afferit minus intume-

f c e r e , m inusquefic refiftere athmofphsrae comprcfiioni. Ac ^cum

hoc m odo Aridior ejus compages evadat, minus expandi cordis pa-

Qjj rictes

rirtes, minori impetu fanguinem inde expelli, lentioremipiiuspro- greflum fieri. Hinc mechanica ratione, ait, clarum exiftere, quod pulfus debeat evadere frequentior. Nam cum fanguis minus intu- m efeat, neceflario cor cum annexa arteria crebrius conftringi debe­

re. Id quod e contrario liqueat; nam fi fanguis rite intumefeat, cor magis expandi. Ad majorem vero five integram ejus expatifl0.

nem longius temporis fpatium requiri, quam ad minorem five mediam, ficque pulfum omnino tardiorem fieri. Praeterea vel ideo quoqut cor & arteriam frequentiorem edere pulfum, quod cum fanguinem in febribus multas ob rationes crafllorem ac vifcofiorem nequeant u- napulfarionepropellere, crebri* ac iteratis puifibus protrudere alla­

borent. Falli itaque au&ores turpiter, qui majorem fanguinis rare- fadlionem δε circulationem citatiorem ex pulfu frequenti velint indi­

cari-, inbocfaltem veridicos, quod pulfum quam pro natura frequen­

tiorem,febris fignum conftituant pathognomonicu, cum omni, foli &

femper competere deprehendatur. De caetero fymptomata duo palmaria in febribus obfervabilia, calorem fciltcct Scirpus, explicans fiiiilis oilendit,ad edendam illarum hxc non pertinere, fed pro effe·

clibus folum habenda. Simul quomodo ex frigore calor cmergaf, prolixius exponit; utriusque vero majorem in partibus fenfum five perceptionem, « tard io ri circulatione fanguinis, adeoque hujus diu­

turniori inhaefione deducit. Sic a frufto glaciei,parti cuidam corpo­

ris affri&o,exiguum frigoris fenfum produci: longe majorem vero , fi plane inhacreat.Pariter carbonem ardentem five prunam raptim digi­

tis attolli poiTe,lentenonpofl'e.Ignem enim fubtileac tranfeuntemnoa laedere,nec caloris fenfum inferre,quod de craffiore aepermanente non liceat aiferere. Falfisfimum itaque pronuntiat, quod calor in febribus audus, urina intenfius tinda & pulfus frequens, velociorem fanguinis motum queant indicare. Ac quinque argumentis probat, corpus li­

quidum cito moveri pofle, & tamen nonexiftere calidum: & contra, calidum efle pofle, nec ta m e n velociter moveri. Reliqua in febribus occurrentia fymptomata ad unum omnia ex perturbata fanguinis par­

ticularum miftione,fed diverfo modo, explicat, it» ut aliter fitis, aiuer capitis dolor, anxietates prsteordiorum, vomitiones, naufea:, diar­

rhoea?, vigiliae & c . producantur. Hinc de periodo febrium flatis ho- sis redeuntium diflcrensjinajorctn velmmorera materi* glandulas ven­

triculi:*

3

ο6 A C T A ERUDITORUM

' M E N S I S J UN I I A. M DC LXXXV1I. 307

iiiculi, inteftinorum, & forfan edam pancreatis, obftruentis vifcidi- tatem,&humorisftagnantispro morae diverfitate majorem vel m ino­

rem ariditatem accufat. Citius vero vel tardius paroxyfmorum re­

ditus inde credit determinari, fr.bresque continuas exiftere, quando tam cito fe fubfequantur, ita utaltera nondum remiferit, quando altera incipit. Curationem denique explanaturus, erroneam methodum per refrigerantia, humedantia, phlebotomiam, &cathartica rejicit. Ia fpeeie,G refrigerantia neceiTaria adeo fint, quaerit, curfebricitantes noa frigid o aeri exponantur ? aut cur inde laedantur ? cur aegri ardore fum- m o afflidi in ledo calido detineantur? cur in malignis non frigida, fed fudorifera praeferibantur ? cur e contrario vehementer calida, ut piper, caryophilli,«uphorbium, ipiritus vini & c. febres curent? Ita­

que ad inducendum corpori ex febre atftuanti frigus, & ficcitatem tol­

lendam,non frigida & humedantia,fed calefacientia potius in ufum vo­

care jubet, imo attenuantibus & temperantibus rem totam abfolvere.

Com m endat in hunc finem falia lixiva volatilia & fixa,item fpiritus vo­

latiles vel puros, vel aromaticos, nec non oleofa, ut aromatica olea ftilla- tjtia Scc, modumque operationis eorum quoad eunda febrium fym- ptomata fuperius commemorata, ad mentem Carteiianoram fuims explicat. Camphoram vero, tanquam naturale Ω1 volatile oleofum fine pari ac perfedisfimum extollit. Huic plurimum aifimiiari iper- ma ceti (q u o d gummi vel bitumen mari extradum pronuntiat) arbi­

tratur. Spiritum falis ammoniaci vero omnibus fibi hadenus notis aromaticis praefert,ad edomandum acidum in febribus femper peccans Sc in perturbata fanguinis miftionc occurrens. Formulam praefen- foendi ex reliquu unicam modo hic inferemus:

Rccip. Vini Canarin. vel aquae Menth. giv, Elixir vit. aromat. vel aqu. vit.

Matth. aut cujusvis aromat. | j, Sp.Theriac. Camphor. §i{jt Salis vol. oleofi gutt. xxv.

Diafcord. Sylv. 5j.

Antimon. diaphor.vel bez' miner, gr. χχχ, o c u l cancri

fpermat. cet. }tj.

Salis tartari ^)j.

Q jl * M. &

jog A C T A E R U D I T O R U M

M ifcpro re nata addendum monet vel oleum quoddam /Tilia*- titium, vel aliquid camphorae loco falis volatilis oleofi, De 'nac ra /ingulis horis capiendum findet cochleare unum, donec fudores erumpant, unde melius habituri fmt aegri, quod circulatio&ngsinis liberior fiat. Cseterum phlebotomiam & cathartica parum damni,

parumque juvaminisaiferrepoife cum Boreiio ftatnit,quod qui lia adhibent,neque facilius curentur, neque moriantur, quam illi plane talia in auxilium non vocant. Negare tamen non praefumit, in quibusdam forfan Epidemiis aliquid inde utilitatis exfpedandum fore.

Ad ultimum annexa eft huic traiSatui differtatio de infenfibili trsnsfpiratione, in qua ipfius definitio, origo five caufa, neceffitas &

rationes, tandemque ufus inveftigantur. Prolixitatem vitaturi unicum hoc afferimus, quod Audorprobare nitatur, fub eftervefcenria:mo­

tu continuo quasdam particulas ex mifli compage aquofas, fpiritua- fas & c. avolare &exhalare« Ab his vero aerem propellentibus ne- ceiTario materiam fubtiiem cogi ex tubulis aeris difeedere, & loca exi­

nanita particularum |am exci u/irtrm iterum occupare„ Cumque fm- gulx corporispartesfucco nutritio perfuiac fint, hic autem eflervefcat;

atque effervefeentia nulla fine «yaporatione, utdiitum , contingat,, confequi inde om nino, quod tranfpitatio fiat in qualibet corporis parte. Hinc poftquam Sanftorii fententi» fubfcripfit, plus fciUcet in die naturali infenfibiiiter per poros cutis difflari, quam per urinas a?ut alvum egeratur, concludit quod transfpiratio ar&iifime cum ianitateconjun&afit, ni abfolute hanc ab ilia dependere velimus ad­

mittere. Hoc vero quotidianas experientias teftimonio putat confir­

matum, dum ab impedita transfpiratione, vel_ alterata ejus periodo j»

eu/usque generis aegritudines exoriri obferventur*

G U L I E L M

1

five „

Concordantiaie Lexicon Hebraeo- Latino

B ib licu m .

L o n d in i, im p en fi* T h orii £ Savvbridgc^ i686> in V ari»